ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 6

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 5

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 7 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 6

ഋഷിരുവാച

ഇതി താസാം സ്വശക്തീനാം സതീനാമസമേത്യ സഃ ।
പ്രസുപ്തലോകതന്ത്രാണാം നിശാമ്യ ഗതിമീശ്വരഃ ॥ 1 ॥

കാലസംജ്ഞാം തദാ ദേവീം ബിഭ്രച്ഛക്തിമുരുക്രമഃ ।
ത്രയോവിംശതി തത്ത്വാനാം ഗണം യുഗപദാവിശത് ॥ 2 ॥

സോഽനുപ്രവിഷ്ടോ ഭഗവാംശ്ചേഷ്ടാരൂപേണ തം ഗണം ।
ഭിന്നം സംയോജയാമാസ സുപ്തം കർമ്മ പ്രബോധയൻ ॥ 3 ॥

പ്രബുദ്ധകർമ്മാ ദൈവേന ത്രയോവിംശതികോ ഗണഃ ।
പ്രേരിതോഽജനയത് സ്വാഭിർമ്മാത്രാഭിരധിപൂരുഷം ॥ 4 ॥

പരേണ വിശതാ സ്വസ്മിൻമാത്രയാ വിശ്വസൃഗ്ഗണഃ ।
ചുക്ഷോഭാന്യോന്യമാസാദ്യ യസ്മിൻ ലോകാശ്ചരാചരാഃ ॥ 5 ॥

ഹിരൺമയഃ സ പുരുഷഃ സഹസ്രപരിവത്സരാൻ ।
ആണ്ഡകോശ ഉവാസാപ്സു സർവസത്ത്വോപബൃംഹിതഃ ॥ 6 ॥

സ വൈ വിശ്വസൃജാം ഗർഭോ ദേവകർമ്മാത്മശക്തിമാൻ ।
വിബഭാജാത്മനാഽഽത്മാനമേകധാ ദശധാ ത്രിധാ ॥ 7 ॥

ഏഷ ഹ്യശേഷസത്ത്വാനാമാത്മാംശഃ പരമാത്മനഃ ।
ആദ്യോഽവതാരോ യത്രാസൌ ഭൂതഗ്രാമോ വിഭാവ്യതേ ॥ 8 ॥

സാധ്യാത്മഃ സാധിദൈവശ്ച സാധിഭൂത ഇതി ത്രിധാ ।
വിരാട് പ്രാണോ ദശവിധ ഏകധാ ഹൃദയേന ച ॥ 9 ॥

സ്മരന്വിശ്വസൃജാമീശോ വിജ്ഞാപിതമധോക്ഷജഃ ।
വിരാജമതപത്‌സ്വേന തേജസൈഷാം വിവൃത്തയേ ॥ 10 ॥

അഥ തസ്യാഭിതപ്തസ്യ കതി ചായതനാനി ഹ ।
നിരഭിദ്യന്ത ദേവാനാം താനി മേ ഗദതഃ ശൃണു ॥ 11 ॥

തസ്യാഗ്നിരാസ്യം നിർഭിന്നം ലോകപാലോഽവിശത്പദം ।
വാചാ സ്വാംശേന വക്തവ്യം യയാസൌ പ്രതിപദ്യതേ ॥ 12 ॥

നിർഭിന്നം താലു വരുണോ ലോകപാലോഽവിശദ്ധരേഃ ।
ജിഹ്വയാംശേന ച രസം യയാസൌ പ്രതിപദ്യതേ ॥ 13 ॥

നിർഭിന്നേ അശ്വിനൌ നാസേ വിഷ്ണോരാവിശതാം പദം ।
ഘ്രാണേനാംശേന ഗന്ധസ്യ പ്രതിപത്തിർ യതോ ഭവേത് ॥ 14 ॥

നിർഭിന്നേ അക്ഷിണീ ത്വഷ്ടാ ലോകപാലോഽവിശദ്വിഭോഃ ।
ചക്ഷുഷാംശേന രൂപാണാം പ്രതിപത്തിർ യതോ ഭവേത് ॥ 15 ॥

നിർഭിന്നാന്യസ്യ ചർമ്മാണി ലോകപാലോഽനിലോഽവിശത് ।
പ്രാണേനാംശേന സംസ്പർശം യേനാസൌ പ്രതിപദ്യതേ ॥ 16 ॥

കർണ്ണാവസ്യ വിനിർഭിന്നൌ ധിഷ്ണ്യം സ്വം വിവിശുർദിശഃ ।
ശ്രോത്രേണാംശേന ശബ്ദസ്യ സിദ്ധിം യേന പ്രപദ്യതേ ॥ 17 ॥

ത്വചമസ്യ വിനിർഭിന്നാം വിവിശുർധിഷ്ണ്യമോഷധീഃ ।
അംശേന രോമഭിഃ കണ്ഡൂം യൈരസൌ പ്രതിപദ്യതേ ॥ 18 ॥

മേഢ്രം തസ്യ വിനിർഭിന്നം സ്വധിഷ്ണ്യം ക ഉപാവിശത് ।
രേതസാംശേന യേനാസാവാനന്ദം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 19 ॥

ഗുദം പുംസോ വിനിർഭിന്നം മിത്രോ ലോകേശ ആവിശത് ।
പായുനാംശേന യേനാസൌ വിസർഗ്ഗം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 20 ॥

ഹസ്താവസ്യ വിനിർഭിന്നാവിന്ദ്രഃ സ്വർപ്പതിരാവിശത് ।
വാർത്തയാംശേന പുരുഷോ യയാ വൃത്തിം പ്രപദ്യതേ ॥ 21 ॥

പാദാവസ്യ വിനിർഭിന്നൌ ലോകേശോ വിഷ്ണുരാവിശത് ।
ഗത്യാ സ്വാംശേന പുരുഷോ യയാ പ്രാപ്യം പ്രപദ്യതേ ॥ 22 ॥

ബുദ്ധിം ചാസ്യ വിനിർഭിന്നാം വാഗീശോ ധിഷ്ണ്യമാവിശത് ।
ബോധേനാംശേന ബോദ്ധവ്യപ്രതിപത്തിർ യതോ ഭവേത് ॥ 23 ॥

ഹൃദയം ചാസ്യ നിർഭിന്നം ചന്ദ്രമാ ധിഷ്ണ്യമാവിശത് ।
മനസാംശേന യേനാസൌ വിക്രിയാം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 24 ॥

ആത്മാനം ചാസ്യ നിർഭിന്നമഭിമാനോഽവിശത്പദം ।
കർമ്മാണാംശേന യേനാസൌ കർത്തവ്യം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 25 ॥

സത്ത്വം ചാസ്യ വിനിർഭിന്നം മഹാൻ ധിഷ്ണ്യമുപാവിശത് ।
ചിത്തേനാംശേന യേനാസൌ വിജ്ഞാനം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 26 ॥

ശീർഷ്ണോഽസ്യ ദ്യൌർധരാ പദ്ഭ്യാം ഖം നാഭേരുദപദ്യത ।
ഗുണാനാം വൃത്തയോ യേഷു പ്രതീയന്തേ സുരാദയഃ ॥ 27 ॥

ആത്യന്തികേന സത്ത്വേന ദിവം ദേവാഃ പ്രപേദിരേ ।
ധരാം രജഃ സ്വഭാവേന പണയോ യേ ച താനനു ॥ 28 ॥

താർത്തീയേന സ്വഭാവേന ഭഗവന്നാഭിമാശ്രിതാഃ ।
ഉഭയോരന്തരം വ്യോമ യേ രുദ്രപാർഷദാം ഗണാഃ ॥ 29 ॥

മുഖതോഽവർത്തത ബ്രഹ്മ പുരുഷസ്യ കുരൂദ്വഹ ।
യസ്തൂൻമുഖത്വാദ് വർണ്ണാനാം മുഖ്യോഽഭൂദ്ബ്രാഹ്മണോ ഗുരുഃ ॥ 30 ॥

ബാഹുഭ്യോഽവർത്തത ക്ഷത്രം ക്ഷത്രിയസ്തദനുവ്രതഃ ।
യോ ജാതസ്ത്രായതേ വർണ്ണാൻ പൌരുഷഃ കണ്ടകക്ഷതാത് ॥ 31 ॥

വിശോഽവർത്തന്ത തസ്യോർവോർല്ലോകവൃത്തികരീർവ്വിഭോഃ ।
വൈശ്യസ്തദുദ്ഭവോ വാർത്താം നൃണാം യഃ സമവർത്തയത് ॥ 32 ॥

പദ്ഭ്യാം ഭഗവതോ ജജ്ഞേ ശുശ്രൂഷാ ധർമ്മസിദ്ധയേ ।
തസ്യാം ജാതഃ പുരാ ശൂദ്രോ യദ് വൃത്ത്യാ തുഷ്യതേ ഹരിഃ ॥ 33 ॥

ഏതേ വർണ്ണാഃ സ്വധർമ്മേണ യജന്തി സ്വഗുരും ഹരിം ।
ശ്രദ്ധയാഽഽത്മവിശുദ്ധ്യർത്ഥം യജ്ജാതാഃ സഹ വൃത്തിഭിഃ ॥ 34 ॥

ഏതത്ക്ഷത്തർഭഗവതോ ദൈവകർമ്മാത്മരൂപിണഃ ।
കഃ ശ്രദ്ദദ്ധ്യാദുപാകർത്തും യോഗമായാബലോദയം ॥ 35 ॥

അഥാപി കീർത്തയാമ്യംഗ യഥാമതി യഥാശ്രുതം ।
കീർത്തിം ഹരേഃ സ്വാം സത്കർത്തും ഗിരമന്യാഭിധാസതീം ॥ 36 ॥

     ഏകാന്തലാഭം വചസോ നു പുംസാം
          സുശ്ലോകമൌലേർഗ്ഗുണവാദമാഹുഃ ।
     ശ്രുതേശ്ച വിദ്വദ്ഭിരുപാകൃതായാം
          കഥാ സുധായാമുപസംപ്രയോഗം ॥ 37 ॥

ആത്മനോഽവസിതോ വത്സ മഹിമാ കവിനാഽഽദിനാ ।
സംവത്സരസഹസ്രാന്തേ ധിയാ യോഗവിപക്വയാ ॥ 38 ॥

അതോ ഭഗവതോ മായാ മായിനാമപി മോഹിനീ ।
യത്സ്വയം ചാത്മവർത്മാത്മാ ന വേദ കിമുതാപരേ ॥ 39 ॥

യതോഽപ്രാപ്യ ന്യവർത്തന്ത വാചശ്ച മനസാ സഹ ।
അഹം ചാന്യ ഇമേ ദേവാസ്തസ്മൈ ഭഗവതേ നമഃ ॥ 40 ॥