ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 25

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 24

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 26 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 25

ശൌനക ഉവാച
കപിലസ്തത്ത്വസംഖ്യാതാ ഭഗവാനാത്മമായയാ ।
ജാതഃ സ്വയമജഃ സാക്ഷാദാത്മപ്രജ്ഞപ്തയേ നൃണാം ॥ 1 ॥

ന ഹ്യസ്യ വർഷ്മണഃ പുംസാം വരിമ്‌ണഃ സർവ്വയോഗിനാം ।
വിശ്രുതൌ ശ്രുതദേവസ്യ ഭൂരി തൃപ്യന്തി മേഽസവഃ ॥ 2 ॥

യദ്യദ്വിധത്തേ ഭഗവാൻ സ്വച്ഛന്ദാത്മാഽഽത്മമായയാ ।
താനി മേ ശ്രദ്ദധാനസ്യ കീർത്തന്യാന്യനുകീർത്തയ ॥ 3 ॥

സൂത ഉവാച

ദ്വൈപായനസഖസ്ത്വേവം മൈത്രേയോ ഭഗവാംസ്തഥാ ।
പ്രാഹേദം വിദുരം പ്രീത ആന്വീക്ഷിക്യാം പ്രചോദിതഃ ॥ 4 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

പിതരി പ്രസ്ഥിതേഽരണ്യം മാതുഃ പ്രിയചികീർഷയാ ।
തസ്മിൻ ബിന്ദുസരേഽവാത്സീദ്ഭഗവാൻ കപിലഃ കില ॥ 5 ॥

തമാസീനമകർമ്മാണം തത്ത്വമാർഗ്ഗാഗ്രദർശനം ।
സ്വസുതം ദേവഹൂത്യാഹ ധാതുഃ സംസ്മരതീ വചഃ ॥ 6 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

നിർവിണ്ണാ നിതരാം ഭൂമന്നസദിന്ദ്രിയതർഷണാത് ।
യേന സംഭാവ്യമാനേന പ്രപന്നാന്ധം തമഃ പ്രഭോ ॥ 7 ॥

തസ്യ ത്വം തമസോഽന്ധസ്യ ദുഷ്പാരസ്യാദ്യ പാരഗം ।
സച്ചക്ഷുർഹജ്ജൻമനാമന്തേ ലബ്ധം മേ ത്വദനുഗ്രഹാത് ॥ 8 ॥

യ ആദ്യോ ഭഗവാൻ പുംസാമീശ്വരോ വൈ ഭവാൻ കില ।
ലോകസ്യ തമസാന്ധസ്യ ചക്ഷുഃ സൂര്യ ഇവോദിതഃ ॥ 9 ॥

അഥ മേ ദേവ സമ്മോഹമപാക്രഷ്ടും ത്വമർഹസി ।
യോഽവഗ്രഹോഽഹം മമേതീത്യേതസ്മിൻ യോജിതസ്ത്വയാ ॥ 10 ॥

     തം ത്വാ ഗതാഹം ശരണം ശരണ്യം
          സ്വഭൃത്യസംസാരതരോഃ കുഠാരം ।
     ജിജ്ഞാസയാഹം പ്രകൃതേഃ പൂരുഷസ്യ
          നമാമി സദ്ധർമ്മവിദാം വരിഷ്ഠം ॥ 11 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

     ഇതി സ്വമാതുർന്നിരവദ്യമീപ്സിതം
          നിശമ്യ പുംസാമപവർഗ്ഗവർദ്ധനം ।
     ധിയാഭിനന്ദ്യാത്മവതാം സതാം ഗതിർ-
          ബ്ബഭാഷ ഈഷത്‌സ്മിതശോഭിതാനനഃ ॥ 12 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

യോഗ ആധ്യാത്മികഃ പുംസാം മതോ നിഃശ്രേയസായ മേ ।
അത്യന്തോപരതിർ യത്ര ദുഃഖസ്യ ച സുഖസ്യ ച ॥ 13 ॥

തമിമം തേ പ്രവക്ഷ്യാമി യമവോചം പുരാനഘേ ।
ഋഷീണാം ശ്രോതുകാമാനാം യോഗം സർവ്വാംഗനൈപുണം ॥ 14 ॥

ചേതഃ ഖല്വസ്യ ബന്ധായ മുക്തയേ ചാത്മനോ മതം ।
ഗുണേഷു സക്തം ബന്ധായ രതം വാ പുംസി മുക്തയേ ॥ 15 ॥

അഹം മമാഭിമാനോത്ഥൈഃ കാമലോഭാദിഭിർമ്മലൈഃ ।
വീതം യദാ മനഃ ശുദ്ധമദുഃഖമസുഖം സമം ॥ 16 ॥

തദാ പുരുഷ ആത്മാനം കേവലം പ്രകൃതേഃ പരം ।
നിരന്തരം സ്വയംജ്യോതിരണിമാനമഖണ്ഡിതം ॥ 17 ॥

ജ്ഞാനവൈരാഗ്യയുക്തേന ഭക്തിയുക്തേന ചാത്മനാ ।
പരിപശ്യത്യുദാസീനം പ്രകൃതിം ച ഹതൌജസം ॥ 18 ॥

ന യുജ്യമാനയാ ഭക്ത്യാ ഭഗവത്യഖിലാത്മനി ।
സദൃശോഽസ്തി ശിവഃ പന്ഥാ യോഗിനാം ബ്രഹ്മസിദ്ധയേ ॥ 19 ॥

പ്രസംഗമജരം പാശമാത്മനഃ കവയോ വിദുഃ ।
സ ഏവ സാധുഷു കൃതോ മോക്ഷദ്വാരമപാവൃതം ॥ 20 ॥

തിതിക്ഷവഃ കാരുണികാഃ സുഹൃദഃ സർവ്വദേഹിനാം ।
അജാതശത്രവഃ ശാന്താഃ സാധവഃ സാധുഭൂഷണാഃ ॥ 21 ॥

മയ്യനന്യേന ഭാവേന ഭക്തിം കുർവ്വന്തി യേ ദൃഢാം ।
മത്കൃതേ ത്യക്തകർമ്മാണസ്ത്യക്തസ്വജനബാന്ധവാഃ ॥ 22 ॥

മദാശ്രയാഃ കഥാമൃഷ്ടാഃ ശൃണ്വന്തി കഥയന്തി ച ।
തപന്തി വിവിധാസ്താപാ നൈതാൻമദ്ഗതചേതസഃ ॥ 23 ॥

ത ഏതേ സാധവഃ സാധ്വി സർവ്വസംഗവിവർജ്ജിതാഃ ।
സംഗസ്തേഷ്വഥ തേ പ്രാർത്ഥ്യഃ സംഗദോഷഹരാ ഹി തേ ॥ 24 ॥

     സതാം പ്രസംഗൻമമ വീര്യസംവിദോ
          ഭവന്തി ഹൃത്കർണ്ണരസായനാഃ കഥാഃ ।
     തജ്ജോഷണാദാശ്വപവർഗ്ഗവർത്മനി
          ശ്രദ്ധാ രതിർഭക്തിരനുക്രമിഷ്യതി ॥ 25 ॥

     ഭക്ത്യാ പുമാൻ ജാതവിരാഗ ഐന്ദ്രിയാദ്-
          ദൃഷ്ടശ്രുതാൻ മദ്രചനാനുചിന്തയാ ।
     ചിത്തസ്യ യത്തോ ഗ്രഹണേ യോഗയുക്തോ
          യതിഷ്യതേ ഋജുഭിർ യോഗമാർഗ്ഗൈഃ ॥ 26 ॥

     അസേവയായം പ്രകൃതേർഗ്ഗുണാനാം
          ജ്ഞാനേന വൈരാഗ്യവിജൃംഭിതേന ।
     യോഗേന മയ്യർപ്പിതയാ ച ഭക്ത്യാ
          മാം പ്രത്യഗാത്മാനമിഹാവരുന്ധേ ॥ 27 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

കാചിത്ത്വയ്യുചിതാ ഭക്തിഃ കീദൃശീ മമ ഗോചരാ ।
യയാ പദം തേ നിർവ്വാണമഞ്ജസാന്വാശ്നവാ അഹം ॥ 28 ॥

യോ യോഗോ ഭഗവദ്ബാണോ നിർവ്വാണാത്മംസ്ത്വയോദിതഃ ।
കീദൃശഃ കതി ചാങ്ഗാനി യതസ്തത്ത്വാവബോധനം ॥ 29 ॥

തദേതൻമേ വിജാനീഹി യഥാഹം മന്ദധീർഹരേ ।
സുഖം ബുദ്ധ്യേയ ദുർബ്ബോധം യോഷാ ഭവദനുഗ്രഹാത് ॥ 30 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

     വിദിത്വാർത്ഥം കപിലോ മാതുരിത്ഥം
          ജാതസ്നേഹോ യത്ര തന്വാഭിജാതഃ ।
     തത്ത്വാമ്‌നായം യത്പ്രവദന്തി സാംഖ്യം
          പ്രോവാച വൈ ഭക്തിവിതാനയോഗം ॥ 31 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ദേവാനാം ഗുണലിംഗാനാമാനുശ്രവികകർമ്മണാം ।
സത്ത്വ ഏവൈകമനസോ വൃത്തിഃ സ്വാഭാവികീ തു യാ ॥ 32 ॥

അനിമിത്താ ഭാഗവതീ ഭക്തിഃ സിദ്ധേർഗ്ഗരീയസീ ।
ജരയത്യാശു യാ കോശം നിഗീർണ്ണമനലോ യഥാ ॥ 33 ॥

     നൈകാത്മതാം മേ സ്പൃഹയന്തി കേചി-
          ന്മത്പാദസേവാഭിരതാ മദീഹാഃ ।
     യേഽന്യോന്യതോ ഭാഗവതാഃ പ്രസജ്യ
          സഭാജയന്തേ മമ പൌരുഷാണി ॥ 34 ॥

     പശ്യന്തി തേ മേ രുചിരാണ്യംബ സന്തഃ
          പ്രസന്നവക്ത്രാരുണലോചനാനി ।
     രൂപാണി ദിവ്യാനി വരപ്രദാനി
          സാകം വാചം സ്പൃഹണീയാം വദന്തി ॥ 35 ॥

     തൈർദ്ദർശനീയാവയവൈരുദാര-
          വിലാസഹാസേക്ഷിതവാമസൂക്തൈഃ ।
     ഹൃതാത്മനോ ഹൃതപ്രാണാംശ്ച ഭക്തി-
          രനിച്ഛതോ മേ ഗതിമണ്വീം പ്രയുങ്ക്തേ ॥ 36 ॥

     അഥോ വിഭൂതിം മമ മായാവിനസ്താ-
          മൈശ്വര്യമഷ്ടാംഗമനുപ്രവൃത്തം ।
     ശ്രിയം ഭാഗവതീം വാ സ്പൃഹയന്തി ഭദ്രാം
          പരസ്യ മേ തേഽശ്നുവതേ തു ലോകേ ॥ 37 ॥

     ന കർഹിചിൻമത്പരാഃ ശാന്തരൂപേ
          നങ്ക്ഷ്യന്തി നോ മേഽനിമിഷോ ലേഢി ഹേതിഃ ।
     യേഷാമഹം പ്രിയ ആത്മാ സുതശ്ച
          സഖാ ഗുരുഃ സുഹൃദോ ദൈവമിഷ്ടം ॥ 38 ॥

ഇമം ലോകം തഥൈവാമുമാത്മാനമുഭയായിനം ।
ആത്മാനമനു യേ ചേഹ യേ രായഃ പശവോ ഗൃഹാഃ ॥ 39 ॥

വിസൃജ്യ സർവ്വാനന്യാംശ്ച മാമേവം വിശ്വതോമുഖം ।
ഭജന്ത്യനന്യയാ ഭക്ത്യാ താൻ മൃത്യോരതിപാരയേ ॥ 40 ॥

നാന്യത്ര മദ്ഭഗവതഃ പ്രധാനപുരുഷേശ്വരാത് ।
ആത്മനഃ സർവ്വഭൂതാനാം ഭയം തീവ്രം നിവർത്തതേ ॥ 41 ॥

മദ്ഭയാദ്‌വാതി വാതോയം സൂര്യസ്തപതി മദ്ഭയാത് ।
വർഷതീന്ദ്രോ ദഹത്യഗ്നിർമ്മൃത്യുശ്ചരതി മദ്ഭയാത് ॥ 42 ॥

ജ്ഞാനവൈരാഗ്യയുക്തേന ഭക്തിയോഗേന യോഗിനഃ ।
ക്ഷേമായ പാദമൂലം മേ പ്രവിശന്ത്യകുതോഭയം ॥ 43 ॥

ഏതാവാനേവ ലോകേഽസ്മിൻ പുംസാം നിഃശ്രേയസോദയഃ ।
തീവ്രേണ ഭക്തിയോഗേന മനോ മയ്യർപ്പിതം സ്ഥിരം ॥ 44 ॥