ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 20

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 19

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 21 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 20

മൈത്രേയ ഉവാച

ഭഗവാനപി വൈകുണ്ഠഃ സാകം മഘവതാ വിഭുഃ ।
യജ്ഞൈർ യജ്ഞപതിസ്തുഷ്ടോ യജ്ഞഭുക് തമഭാഷത ॥ 1 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ഏഷ തേഽകാർഷീദ്ഭംഗം ഹയമേധശതസ്യ ഹ ।
ക്ഷമാപയത ആത്മാനമമുഷ്യ ക്ഷന്തുമർഹസി ॥ 2 ॥

സുധിയഃ സാധവോ ലോകേ നരദേവ നരോത്തമാഃ ।
നാഭിദ്രുഹ്യന്തി ഭൂതേഭ്യോ യർഹി നാത്മാ കളേബരം ॥ 3 ॥

പുരുഷാ യദി മുഹ്യന്തി ത്വാദൃശാ ദേവമായയാ ।
ശ്രമ ഏവ പരം ജാതോ ദീർഘയാ വൃദ്ധസേവയാ ॥ 4 ॥

അതഃ കായമിമം വിദ്വാനവിദ്യാകാമകർമ്മഭിഃ ।
ആരബ്ധ ഇതി നൈവാസ്മിൻ പ്രതിബുദ്ധോഽനുഷജ്ജതേ ॥ 5 ॥

അസംസക്തഃ ശരീരേഽസ്മിന്നമുനോത്പാദിതേ ഗൃഹേ ।
അപത്യേ ദ്രവിണേ വാപി കഃ കുര്യാൻമമതാം ബുധഃ ॥ 6 ॥

ഏകഃ ശുദ്ധഃ സ്വയംജ്യോതിർന്നിർഗ്ഗുണോഽസൌ ഗുണാശ്രയഃ ।
സർവ്വഗോഽനാവൃതഃ സാക്ഷീ നിരാത്മാഽഽത്മാഽഽത്മനഃപരഃ ॥ 7 ॥

യ ഏവം സന്തമാത്മാനമാത്മസ്ഥം വേദ പൂരുഷഃ ।
നാജ്യതേ പ്രകൃതിസ്ഥോഽപി തദ്ഗുണൈഃ സ മയി സ്ഥിതഃ ॥ 8 ॥

യഃ സ്വധർമ്മേണ മാം നിത്യം നിരാശീഃ ശ്രദ്ധയാന്വിതഃ ।
ഭജതേ ശനകൈസ്തസ്യ മനോ രാജൻ പ്രസീദതി ॥ 9 ॥

പരിത്യക്തഗുണഃ സമ്യഗ്‌ദർശനോ വിശദാശയഃ ।
ശാന്തിം മേ സമവസ്ഥാനം ബ്രഹ്മകൈവല്യമശ്നുതേ ॥ 10 ॥

ഉദാസീനമിവാധ്യക്ഷം ദ്രവ്യജ്ഞാനക്രിയാത്മനാം ।
കൂടസ്ഥമിമമാത്മാനം യോ വേദാപ്നോതി ശോഭനം ॥ 11 ॥

     ഭിന്നസ്യ ലിംഗസ്യ ഗുണപ്രവാഹോ
          ദ്രവ്യക്രിയാകാരകചേതനാഽഽത്മനഃ ।
     ദൃഷ്ടാസു സമ്പത്സു വിപത്സു സൂരയോ
          ന വിക്രിയന്തേ മയി ബദ്ധസൌഹൃദാഃ ॥ 12 ॥

     സമഃ സമാനോത്തമമധ്യമാധമഃ
          സുഖേ ച ദുഃഖേ ച ജിതേന്ദ്രിയാശയഃ ।
     മയോപക്ള്പ്താഖിലലോകസംയുതോ
          വിധത്സ്വ വീരാഖിലലോകരക്ഷണം ॥ 13 ॥

     ശ്രേയഃ പ്രജാപാലനമേവ രാജ്ഞോ
          യത്സാമ്പരായേ സുകൃതാത്ഷഷ്ഠമംശം ।
     ഹർത്താന്യഥാ ഹൃതപുണ്യഃ പ്രജാനാ-
          മരക്ഷിതാ കരഹാരോഽഘമത്തി ॥ 14 ॥

     ഏവം ദ്വിജാഗ്ര്യാനുമതാനുവൃത്ത-
          ധർമ്മപ്രധാനോഽന്യതമോഽവിതാസ്യാഃ ।
     ഹ്രസ്വേന കാലേന ഗൃഹോപയാതാൻ
          ദ്രഷ്ടാസി സിദ്ധാനനുരക്തലോകഃ ॥ 15 ॥

     വരം ച മത്കഞ്ചന മാനവേന്ദ്ര
          വൃണീഷ്വ തേഽഹം ഗുണശീലയന്ത്രിതഃ ।
     നാഹം മഖൈർവ്വൈ സുലഭസ്തപോഭിർ-
          യോഗേന വാ യത്സമചിത്തവർത്തീ ॥ 16 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

സ ഇത്ഥം ലോകഗുരുണാ വിഷ്വക്സേനേന വിശ്വജിത് ।
അനുശാസിത ആദേശം ശിരസാ ജഗൃഹേ ഹരേഃ ॥ 17 ॥

സ്പൃശന്തം പാദയോഃ പ്രേമ്ണാ വ്രീഡിതം സ്വേന കർമ്മണാ ।
ശതക്രതും പരിഷ്വജ്യ വിദ്വേഷം വിസസർജ്ജ ഹ ॥ 18 ॥

ഭഗവാനഥ വിശ്വാത്മാ പൃഥുനോപഹൃതാർഹണഃ ।
സമുജ്ജിഹാനയാ ഭക്ത്യാ ഗൃഹീതചരണാംബുജഃ ॥ 19 ॥

പ്രസ്ഥാനാഭിമുഖോഽപ്യേനമനുഗ്രഹവിളംബിതഃ ।
പശ്യൻ പദ്മപലാശാക്ഷോ ന പ്രതസ്ഥേ സുഹൃത്സതാം ॥ 20 ॥

     സ ആദിരാജോ രചിതാഞ്ജലിർഹരിം
          വിലോകിതും നാശകദശ്രുലോചനഃ ।
     ന കിഞ്ചനോവാച സ ബാഷ്പവിക്ലവോ
          ഹൃദോപഗുഹ്യാമുമധാദവസ്ഥിതഃ ॥ 21 ॥

     അഥാവമൃജ്യാശ്രുകലാ വിലോകയ-
          ന്നതൃപ്തദൃഗ്ഗോചരമാഹ പൂരുഷം ।
     പദാ സ്പൃശന്തം ക്ഷിതിമംസ ഉന്നതേ
          വിന്യസ്തഹസ്താഗ്രമുരംഗവിദ്വിഷഃ ॥ 22 ॥

പൃഥുരുവാച

     വരാന്വിഭോ ത്വദ്വരദേശ്വരാദ്ബുധഃ
          കഥം വൃണീതേ ഗുണവിക്രിയാത്മനാം ।
     യേ നാരകാണാമപി സന്തി ദേഹിനാം
          താനീശ കൈവല്യപതേ വൃണേ ന ച ॥ 23 ॥

     ന കാമയേ നാഥ തദപ്യഹം ക്വചി-
          ന്ന യത്ര യുഷ്മച്ചരണാംബുജാസവഃ ।
     മഹത്തമാന്തർഹൃദയാൻമുഖച്യുതോ
          വിധത്സ്വ കർണ്ണായുതമേഷ മേ വരഃ ॥ 24 ॥

     സ ഉത്തമശ്ലോകമഹൻമുഖച്യുതോ
          ഭവത്പദാംഭോജസുധാകണാനിലഃ ।
     സ്മൃതിം പുനർവ്വിസ്മൃതതത്ത്വവർത്മനാം
          കുയോഗിനാം നോ വിതരത്യലം വരൈഃ ॥ 25 ॥

     യശഃ ശിവം സുശ്രവ ആര്യസംഗമേ
          യദൃച്ഛയാ ചോപശൃണോതി തേ സകൃത് ।
     കഥം ഗുണജ്ഞോ വിരമേദ്വിനാ പശും
          ശ്രീർ യത്പ്രവവ്രേ ഗുണസംഗ്രഹേച്ഛയാ ॥ 26 ॥

     അഥാഭജേ ത്വാഖിലപൂരുഷോത്തമം
          ഗുണാലയം പദ്മകരേവ ലാലസഃ ।
     അപ്യാവയോരേകപതിസ്പൃധോഃ കലിർ-
          ന്നസ്യാത്കൃതത്വച്ചരണൈകതാനയോഃ ॥ 27 ॥

     ജഗജ്ജനന്യാം ജഗദീശ വൈശസം
          സ്യാദേവ യത്കർമ്മണി നഃ സമീഹിതം ।
     കരോഷി ഫൽഗ്വപ്യുരു ദീനവത്സലഃ
          സ്വ ഏവ ധിഷ്ണ്യേഽഭിരതസ്യ കിം തയാ ॥ 28 ॥

     ഭജന്ത്യഥ ത്വാമത ഏവ സാധവഃ
          വ്യുദസ്തമായാഗുണവിഭ്രമോദയം ।
     ഭവത്പദാനുസ്മരണാദൃതേ സതാം
          നിമിത്തമന്യദ്ഭഗവൻ ന വിദ്മഹേ ॥ 29 ॥

     മന്യേ ഗിരം തേ ജഗതാം വിമോഹിനീം
          വരം വൃണീഷ്വേതി ഭജന്തമാത്ഥ യത് ।
     വാചാ നു തന്ത്യാ യദി തേ ജനോഽസിതഃ
          കഥം പുനഃ കർമ്മ കരോതി മോഹിതഃ ॥ 30 ॥

     ത്വൻമായയാദ്ധാ ജന ഈശ ഖണ്ഡിതോ
          യദന്യദാശാസ്ത ഋതാത്മനോഽബുധഃ ।
     യഥാ ചരേദ്ബാലഹിതം പിതാ സ്വയം
          തഥാ ത്വമേവാർഹസി നഃ സമീഹിതും ॥ 31 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

     ഇത്യാദിരാജേന നുതഃ സ വിശ്വദൃക്-
          തമാഹ രാജൻ മയി ഭക്തിരസ്തു തേ ।
     ദിഷ്ട്യേദൃശീ ധീർമ്മയി തേ കൃതാ യയാ
          മായാം മദീയാം തരതി സ്മ ദുസ്ത്യജാം ॥ 32 ॥

തത്ത്വം കുരു മയാദിഷ്ടമപ്രമത്തഃ പ്രജാപതേ ।
മദാദേശകരോ ലോകഃ സർവ്വത്രാപ്നോതി ശോഭനം ॥ 33 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഇതി വൈന്യസ്യ രാജർഷേഃ പ്രതിനന്ദ്യാർത്ഥവദ്‌വചഃ ।
പൂജിതോഽനുഗൃഹീത്വൈനം ഗന്തും ചക്രേഽച്യുതോ മതിം ॥ 34 ॥

ദേവർഷിപിതൃഗന്ധർവ്വസിദ്ധചാരണപന്നഗാഃ ।
കിന്നരാപ്സരസോ മർത്ത്യാഃ ഖഗാ ഭൂതാന്യനേകശഃ ॥ 35 ॥

യജ്ഞേശ്വരധിയാ രാജ്ഞാ വാഗ്വിത്താഞ്ജലിഭക്തിതഃ ।
സഭാജിതാ യയുഃ സർവ്വേ വൈകുണ്ഠാനുഗതാസ്തതഃ ॥ 36 ॥

ഭഗവാനപി രാജർഷേഃ സോപാധ്യായസ്യ ചാച്യുതഃ ।
ഹരന്നിവ മനോഽമുഷ്യ സ്വധാമ പ്രത്യപദ്യത ॥ 37 ॥

അദൃഷ്ടായ നമസ്കൃത്യ നൃപഃ സന്ദർശിതാത്മനേ ।
അവ്യക്തായ ച ദേവാനാം ദേവായ സ്വപുരം യയൌ ॥ 38 ॥