ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 24
| ← സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 23 | സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 1 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 24
[തിരുത്തുക]
രാജോവാച
ഭഗവൻ ശ്രോതുമിച്ഛാമി ഹരേരദ്ഭുതകർമ്മണഃ ।
അവതാരകഥാമാദ്യാം മായാമത്സ്യവിഡംബനം ॥ 1 ॥
യദർത്ഥമദധാദ്‌രൂപം മാത്സ്യം ലോകജുഗുപ്സിതം ।
തമഃപ്രകൃതിദുർമ്മർഷം കർമ്മഗ്രസ്ത ഇവേശ്വരഃ ॥ 2 ॥
ഏതന്നോ ഭഗവൻ സർവം യഥാവദ്‌വക്തുമർഹസി ।
ഉത്തമശ്ലോകചരിതം സർവലോകസുഖാവഹം ॥ 3 ॥
സൂത ഉവാച
ഇത്യുക്തോ വിഷ്ണുരാതേന ഭഗവാൻ ബാദരായണിഃ ।
ഉവാച ചരിതം വിഷ്ണോർമ്മത്സ്യരൂപേണ യത്കൃതം ॥ 4 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഗോവിപ്രസുരസാധൂനാം ഛന്ദസാമപി ചേശ്വരഃ ।
രക്ഷാമിച്ഛംസ്തനൂർദ്ധത്തേ ധർമ്മസ്യാർത്ഥസ്യ ചൈവ ഹി ॥ 5 ॥
ഉച്ചാവചേഷു ഭൂതേഷു ചരൻ വായുരിവേശ്വരഃ ।
നോച്ചാവചത്വം ഭജതേ നിർഗ്ഗുണത്വാദ്ധിയോ ഗുണൈഃ ॥ 6 ॥
ആസീദതീതകൽപാന്തേ ബ്രാഹ്മോ നൈമിത്തികോ ലയഃ ।
സമുദ്രോപപ്ലുതാസ്തത്ര ലോകാ ഭൂരാദയോ നൃപ ॥ 7 ॥
കാലേനാഗതനിദ്രസ്യ ധാതുഃ ശിശയിഷോർബ്ബലീ ।
മുഖതോ നിഃസൃതാൻ വേദാൻ ഹയഗ്രീവോഽന്തികേഽഹരത് ॥ 8 ॥
ജ്ഞാത്വാ തദ്ദാനവേന്ദ്രസ്യ ഹയഗ്രീവസ്യ ചേഷ്ടിതം ।
ദധാര ശഫരീരൂപം ഭഗവാൻ ഹരിരീശ്വരഃ ॥ 9 ॥
തത്ര രാജഋഷിഃ കശ്ചിന്നാമ്നാ സത്യവ്രതോ മഹാൻ ।
നാരായണപരോഽതപ്യത്തപഃ സ സലിലാശനഃ ॥ 10 ॥
യോഽസാവസ്മിൻ മഹാകൽപേ തനയഃ സ വിവസ്വതഃ ।
ശ്രാദ്ധദേവ ഇതി ഖ്യാതോ മനുത്വേ ഹരിണാർപ്പിതഃ ॥ 11 ॥
ഏകദാ കൃതമാലായാം കുർവ്വതോ ജലതർപ്പണം ।
തസ്യാഞ്ജല്യുദകേ കാചിച്ഛഫര്യേകാഭ്യപദ്യത ॥ 12 ॥
സത്യവ്രതോഽഞ്ജലിഗതാം സഹ തോയേന ഭാരത ।
ഉത്സസർജ്ജ നദീതോയേ ശഫരീം ദ്രവിഡേശ്വരഃ ॥ 13 ॥
തമാഹ സാതികരുണം മഹാകാരുണികം നൃപം ।
യാദോഭ്യോ ജ്ഞാതിഘാതിഭ്യോ ദീനാം മാം ദീനവത്സല ।
കഥം വിസൃജസേ രാജൻ ഭീതാമസ്മിൻ സരിജ്ജലേ ॥ 14 ॥
തമാത്മനോഽനുഗ്രഹാർത്ഥം പ്രീത്യാ മത്സ്യവപുർദ്ധരം ।
അജാനൻ രക്ഷണാർത്ഥായ ശഫര്യാഃ സ മനോ ദധേ ॥ 15 ॥
തസ്യാ ദീനതരം വാക്യമാശ്രുത്യ സ മഹീപതിഃ ।
കലശാപ്സു നിധായൈനാം ദയാലുർന്നിന്യ ആശ്രമം ॥ 16 ॥
സാ തു തത്രൈകരാത്രേണ വർദ്ധമാനാ കമണ്ഡലൌ ।
അലബ്ധ്വാഽഽത്മാവകാശം വാ ഇദമാഹ മഹീപതിം ॥ 17 ॥
നാഹം കമണ്ഡലാവസ്മിൻ കൃച്ഛ്രം വസ്തുമിഹോത്സഹേ ।
കൽപയൌകഃ സുവിപുലം യത്രാഹം നിവസേ സുഖം ॥ 18 ॥
സ ഏനാം തത ആദായ ന്യധാദൌദഞ്ചനോദകേ ।
തത്ര ക്ഷിപ്താ മുഹൂർത്തേന ഹസ്തത്രയമവർദ്ധത ॥ 19 ॥
ന മ ഏതദലം രാജൻ സുഖം വസ്തുമുദഞ്ചനം ।
പൃഥു ദേഹി പദം മഹ്യം യത്ത്വാഹം ശരണം ഗതാ ॥ 20 ॥
തത ആദായ സാ രാജ്ഞാ ക്ഷിപ്താ രാജൻ സരോവരേ ।
തദാവൃത്യാത്മനാ സോഽയം മഹാമീനോഽന്വവർദ്ധത ॥ 21 ॥
നൈതൻമേ സ്വസ്തയേ രാജന്നുദകം സലിലൌകസഃ ।
നിധേഹി രക്ഷായോഗേന ഹ്രദേ മാമവിദാസിനി ॥ 22 ॥
ഇത്യുക്തഃ സോഽനയൻമത്സ്യം തത്ര തത്രാവിദാസിനി ।
ജലാശയേഽസമ്മിതം തം സമുദ്രേ പ്രാക്ഷിപജ്ഝഷം ॥ 23 ॥
ക്ഷിപ്യമാണസ്തമാഹേദമിഹ മാം മകരാദയഃ ।
അദന്ത്യതിബലാ വീര മാം നേഹോത്‌സ്രഷ്ടുമർഹസി ॥ 24 ॥
ഏവം വിമോഹിതസ്തേന വദതാ വൽഗുഭാരതീം ।
തമാഹ കോ ഭവാനസ്മാൻ മത്സ്യരൂപേണ മോഹയൻ ॥ 25 ॥
നൈവം വീര്യോ ജലചരോ ദൃഷ്ടോഽസ്മാഭിഃ ശ്രുതോഽപി ച ।
യോ ഭവാൻ യോജനശതമഹ്നാഭിവ്യാനശേ സരഃ ॥ 26 ॥
നൂനം ത്വം ഭഗവാൻ സാക്ഷാദ്ധരിർന്നാരായണോഽവ്യയഃ ।
അനുഗ്രഹായ ഭൂതാനാം ധത്സേ രൂപം ജലൌകസാം ॥ 27 ॥
നമസ്തേ പുരുഷശ്രേഷ്ഠ സ്ഥിത്യുത്പത്യപ്യയേശ്വര ।
ഭക്താനാം നഃ പ്രപന്നാനാം മുഖ്യോ ഹ്യാത്മഗതിർവിഭോ ॥ 28 ॥
സർവ്വേ ലീലാവതാരാസ്തേ ഭൂതാനാം ഭൂതിഹേതവഃ ।
ജ്ഞാതുമിച്ഛാമ്യദോ രൂപം യദർത്ഥം ഭവതാ ധൃതം ॥ 29 ॥
ന തേഽരവിന്ദാക്ഷ പദോപസർപ്പണം
മൃഷാ ഭവേത്സർവ്വസുഹൃത്പ്രിയാത്മനഃ ।
യഥേതരേഷാം പൃഥഗാത്മനാം സതാ-
മദീദൃശോ യദ്‌വപുരദ്ഭുതം ഹി നഃ ॥ 30 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇതി ബ്രുവാണം നൃപതിം ജഗത്പതിഃ
സത്യവ്രതം മത്സ്യവപുർ യുഗക്ഷയേ ।
വിഹർത്തുകാമഃ പ്രളയാർണ്ണവേഽബ്രവീ-
ച്ചികീർഷുരേകാന്തജനപ്രിയഃ പ്രിയം ॥ 31 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
സപ്തമേഽദ്യതനാദൂർദ്ധ്വമഹന്യേതദരിന്ദമ ।
നിമങ്ക്ഷ്യത്യപ്യയാംഭോധൌ ത്രൈലോക്യം ഭൂർഭുവാദികം ॥ 32 ॥
ത്രിലോക്യാം ലീയമാനായാം സംവർത്താംഭസി വൈ തദാ ।
ഉപസ്ഥാസ്യതി നൌഃ കാചിദ്‌വിശാലാ ത്വാം മയേരിതാ ॥ 33 ॥
ത്വം താവദോഷധീഃ സർവ്വാ ബീജാന്യുച്ചാവചാനി ച ।
സപ്തർഷിഭിഃ പരിവൃതഃ സർവ്വസത്ത്വോപബൃംഹിതഃ ॥ 34 ॥
ആരുഹ്യ ബൃഹതീം നാവം വിചരിഷ്യസ്യവിക്ലവഃ ।
ഏകാർണ്ണവേ നിരാലോകേ ഋഷീണാമേവ വർച്ചസാ ॥ 35 ॥
ദോധൂയമാനാം താം നാവം സമീരേണ ബലീയസാ ।
ഉപസ്ഥിതസ്യ മേ ശൃംഗേ നിബധ്നീഹി മഹാഹിനാ ॥ 36 ॥
അഹം ത്വാമൃഷിഭിഃ സാകം സഹനാവമുദന്വതി ।
വികർഷൻ വിചരിഷ്യാമി യാവദ്ബ്രാഹ്മീ നിശാ പ്രഭോ ॥ 37 ॥
മദീയം മഹിമാനം ച പരം ബ്രഹ്മേതി ശബ്ദിതം ।
വേത്സ്യസ്യനുഗൃഹീതം മേ സംപ്രശ്നൈർവ്വിവൃതം ഹൃദി ॥ 38 ॥
ഇത്ഥമാദിശ്യ രാജാനം ഹരിരന്തരധീയത ।
സോഽന്വവൈക്ഷത തം കാലം യം ഹൃഷീകേശ ആദിശത് ॥ 39 ॥
ആസ്തീര്യ ദർഭാൻ പ്രാക്കൂലാൻ രാജർഷിഃ പ്രാഗുദങ്മുഖഃ ।
നിഷസാദ ഹരേഃ പാദൌ ചിന്തയൻ മത്സ്യരൂപിണഃ ॥ 40 ॥
തതഃ സമുദ്ര ഉദ്വേലഃ സർവ്വതഃ പ്ലാവയൻ മഹീം ।
വർദ്ധമാനോ മഹാമേഘൈർവ്വർഷദ്ഭിഃ സമദൃശ്യത ॥ 41 ॥
ധ്യായൻ ഭഗവദാദേശം ദദൃശേ നാവമാഗതാം ।
താമാരുരോഹ വിപ്രേന്ദ്രൈരാദായൌഷധിവീരുധഃ ॥ 42 ॥
തമൂചുർമ്മുനയഃ പ്രീതാ രാജൻ ധ്യായസ്വ കേശവം ।
സ വൈ നഃ സങ്കടാദസ്മാദവിതാ ശം വിധാസ്യതി ॥ 43 ॥
സോഽനുധ്യാതസ്തതോ രാജ്ഞാ പ്രാദുരാസീൻമഹാർണ്ണവേ ।
ഏകശൃംഗധരോ മത്സ്യോ ഹൈമോ നിയുതയോജനഃ ॥ 44 ॥
നിബധ്യ നാവം തച്ഛൃംഗേ യഥോക്തോ ഹരിണാ പുരാ ।
വരത്രേണാഹിനാ തുഷ്ടസ്തുഷ്ടാവ മധുസൂദനം ॥ 45 ॥
രാജോവാച
അനാദ്യവിദ്യോപഹതാത്മസംവിദ-
സ്തൻമൂലസംസാരപരിശ്രമാതുരാഃ ।
യദൃച്ഛയേഹോപസൃതാ യമാപ്നുയുർ-
വ്വിമുക്തിദോ നഃ പരമോ ഗുരുർഭവാൻ ॥ 46 ॥
ജനോഽബുധോഽയം നിജകർമ്മബന്ധനഃ
സുഖേച്ഛയാ കർമ്മ സമീഹതേഽസുഖം ।
യത്സേവയാ താം വിധുനോത്യസൻമതിം
ഗ്രന്ഥിം സ ഭിന്ദ്യാദ്ധൃദയം സ നോ ഗുരുഃ ॥ 47 ॥
യത്സേവയാഗ്നേരിവ രുദ്രരോദനം
പുമാൻ വിജഹ്യാൻമലമാത്മനസ്തമഃ ।
ഭജേത വർണ്ണം നിജമേഷ സോഽവ്യയോ
ഭൂയാത്സ ഈശഃ പരമോ ഗുരോർഗ്ഗുരുഃ ॥ 48 ॥
ന യത്പ്രസാദായുതഭാഗലേശ-
മന്യേ ച ദേവാ ഗുരവോ ജനാഃ സ്വയം ।
കർത്തും സമേതാഃ പ്രഭവന്തി പുംസ-
സ്തമീശ്വരം ത്വാം ശരണം പ്രപദ്യേ ॥ 49 ॥
അചക്ഷുരന്ധസ്യ യഥാഗ്രണീഃ കൃത-
സ്തഥാ ജനസ്യാവിദുഷോഽബുധോ ഗുരുഃ ।
ത്വമർക്കദൃക്‌സർവ്വദൃശാം സമീക്ഷണോ
വൃതോ ഗുരുർന്നഃ സ്വഗതിം ബുഭുത്സതാം ॥ 50 ॥
ജനോ ജനസ്യാദിശതേഽസതീം മതിം
യയാ പ്രപദ്യേത ദുരത്യയം തമഃ ।
ത്വം ത്വവ്യയം ജ്ഞാനമമോഘമഞ്ജസാ
പ്രപദ്യതേ യേന ജനോ നിജം പദം ॥ 51 ॥
ത്വം സർവ്വലോകസ്യ സുഹൃത്പ്രിയേശ്വരോ
ഹ്യാത്മാ ഗുരുർജ്ഞാനമഭീഷ്ടസിദ്ധിഃ ।
തഥാപി ലോകോ ന ഭവന്തമന്ധധീർ-
ജാനാതി സന്തം ഹൃദി ബദ്ധകാമഃ ॥ 52 ॥
തം ത്വാമഹം ദേവവരം വരേണ്യം
പ്രപദ്യ ഈശം പ്രതിബോധനായ ।
ഛിന്ധ്യർത്ഥദീപൈർഭഗവൻ വചോഭിർ-
ഗ്രന്ഥീൻ ഹൃദയ്യാൻ വിവൃണു സ്വമോകഃ ॥ 53 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇത്യുക്തവന്തം നൃപതിം ഭഗവാനാദിപൂരുഷഃ ।
മത്സ്യരൂപീ മഹാംഭോധൌ വിഹരംസ്തത്ത്വമബ്രവീത് ॥ 54 ॥
പുരാണസംഹിതാം ദിവ്യാം സാംഖ്യയോഗക്രിയാവതീം ।
സത്യവ്രതസ്യ രാജർഷേരാത്മഗുഹ്യമശേഷതഃ ॥ 55 ॥
അശ്രൌഷീദൃഷിഭിഃ സാകമാത്മതത്ത്വമസംശയം ।
നാവ്യാസീനോ ഭഗവതാ പ്രോക്തം ബ്രഹ്മ സനാതനം ॥ 56 ॥
അതീതപ്രളയാപായ ഉത്ഥിതായ സ വേധസേ ।
ഹത്വാസുരം ഹയഗ്രീവം വേദാൻ പ്രത്യാഹരദ്ധരിഃ ॥ 57 ॥
സ തു സത്യവ്രതോ രാജാ ജ്ഞാനവിജ്ഞാനസംയുതഃ ।
വിഷ്ണോഃ പ്രസാദാത്കൽപേഽസ്മിന്നാസീദ്‌ വൈവസ്വതോ മനുഃ ॥ 58 ॥
സത്യവ്രതസ്യ രാജർഷേർമ്മായാമത്സ്യസ്യ ശാർങ്ഗിണഃ ।
സംവാദം മഹദാഖ്യാനം ശ്രുത്വാ മുച്യേത കിൽബിഷാത് ॥ 59 ॥
അവതാരോ ഹരേർ യോഽയം കീർത്തയേദന്വഹം നരഃ ।
സങ്കൽപാസ്തസ്യ സിധ്യന്തി സ യാതി പരമാം ഗതിം ॥ 60 ॥
പ്രളയപയസി ധാതുഃ സുപ്തശക്തേർമ്മുഖേഭ്യഃ
ശ്രുതിഗണമപനീതം പ്രത്യുപാദത്ത ഹത്വാ ।
ദിതിജമകഥയദ്യോ ബ്രഹ്മ സത്യവ്രതാനാം
തമഹമഖിലഹേതും ജിഹ്മമീനം നതോഽസ്മി ॥ 61 ॥