ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 20
| ← സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 19 | സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 21 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 20
[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
ബലിരേവം ഗൃഹപതിഃ കുലാചാര്യേണ ഭാഷിതഃ ।
തൂഷ്ണീം ഭൂത്വാ ക്ഷണം രാജന്നുവാചാവഹിതോ ഗുരും ॥ 1 ॥
ബലിരുവാച
സത്യം ഭഗവതാ പ്രോക്തം ധർമ്മോഽയം ഗൃഹമേധിനാം ।
അർത്ഥം കാമം യശോ വൃത്തിം യോ ന ബാധേത കർഹിചിത് ॥ 2 ॥
സ ചാഹം വിത്തലോഭേന പ്രത്യാചക്ഷേ കഥം ദ്വിജം ।
പ്രതിശ്രുത്യ ദദാമീതി പ്രാഹ്ളാദിഃ കിതവോ യഥാ ॥ 3 ॥
ന ഹ്യസത്യാത്പരോഽധർമ്മ ഇതി ഹോവാച ഭൂരിയം ।
സർവ്വം സോഢുമലം മന്യേ ഋതേഽളീകപരം നരം ॥ 4 ॥
നാഹം ബിഭേമി നിരയാന്നാധന്യാദസുഖാർണ്ണവാത് ।
ന സ്ഥാനച്യവനാൻമൃത്യോർ യഥാ വിപ്രപ്രലംഭനാത് ॥ 5 ॥
യദ്‌യദ്ധാസ്യതി ലോകേഽസ്മിൻ സംപരേതം ധനാദികം ।
തസ്യ ത്യാഗേ നിമിത്തം കിം വിപ്രസ്തുഷ്യേന്ന തേന ചേത് ॥ 6 ॥
ശ്രേയഃ കുർവന്തി ഭൂതാനാം സാധവോ ദുസ്ത്യജാസുഭിഃ ।
ദധ്യങ് ശിബിപ്രഭൃതയഃ കോ വികൽപോ ധരാദിഷു ॥ 7 ॥
യൈരിയം ബുഭുജേ ബ്രഹ്മൻ ദൈത്യേന്ദ്രൈരനിവർത്തിഭിഃ ।
തേഷാം കാലോഽഗ്രസീല്ലോകാൻ ന യശോഽധിഗതം ഭുവി ॥ 8 ॥
സുലഭാ യുധി വിപ്രർഷേ ഹ്യനിവൃത്താസ്തനുത്യജഃ ।
ന തഥാ തീർത്ഥ ആയാതേ ശ്രദ്ധയാ യേ ധനത്യജഃ ॥ 9 ॥
മനസ്വിനഃ കാരുണികസ്യ ശോഭനം
യദർത്ഥികാമോപനയേന ദുർഗ്ഗതിഃ ।
കുതഃ പുനർബ്രഹ്മവിദാം ഭവാദൃശാം
തതോ വടോരസ്യ ദദാമി വാഞ്ഛിതം ॥ 10 ॥
യജന്തി യജ്ഞക്രതുഭിർ യമാദൃതാ
ഭവന്ത ആമ്നായവിധാനകോവിദാഃ ।
സ ഏവ വിഷ്ണുർവ്വരദോഽസ്തു വാ പരോ
ദാസ്യാമ്യമുഷ്മൈ ക്ഷിതിമീപ്സിതാം മുനേ ॥ 11 ॥
യദ്യപ്യസാവധർമ്മേണ മാം ബധ്നീയാദനാഗസം ।
തഥാപ്യേനം ന ഹിംസിഷ്യേ ഭീതം ബ്രഹ്മതനും രിപും ॥ 12 ॥
ഏഷ വാ ഉത്തമശ്ലോകോ ന ജിഹാസതി യദ്യശഃ ।
ഹത്വാ മൈനാം ഹരേദ്‌യുദ്ധേ ശയീത നിഹതോ മയാ ॥ 13 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏവമശ്രദ്ധിതം ശിഷ്യമനാദേശകരം ഗുരുഃ ।
ശശാപ ദൈവപ്രഹിതഃ സത്യസന്ധം മനസ്വിനം ॥ 14 ॥
ദൃഢം പണ്ഡിതമാന്യജ്ഞഃ സ്തബ്ധോഽസ്യസ്മദുപേക്ഷയാ ।
മച്ഛാസനാതിഗോ യസ്ത്വമചിരാദ്ഭ്രശ്യസേ ശ്രിയഃ ॥ 15 ॥
ഏവം ശപ്തഃ സ്വഗുരുണാ സത്യാന്ന ചലിതോ മഹാൻ ।
വാമനായ ദദാവേനാമർച്ചിത്വോദകപൂർവകം ॥ 16 ॥
വിന്ധ്യാവലിസ്തദാഽഽഗത്യ പത്നീ ജാലകമാലിനീ ।
ആനിന്യേ കലശം ഹൈമമവനേജന്യപാം ഭൃതം ॥ 17 ॥
യജമാനഃ സ്വയം തസ്യ ശ്രീമത്പാദയുഗം മുദാ ।
അവനിജ്യാവഹന്മൂർദ്ധ്നി തദപോ വിശ്വപാവനീഃ ॥ 18 ॥
തദാസുരേന്ദ്രം ദിവി ദേവതാഗണാഃ
ഗന്ധർവ്വവിദ്യാധരസിദ്ധചാരണാഃ ।
തത്കർമ്മ സർവ്വേഽപി ഗൃണന്ത ആർജ്ജവം
പ്രസൂനവർഷൈർവവൃഷുർമ്മുദാന്വിതാഃ ॥ 19 ॥
നേദുർമ്മുഹുർദ്ദുന്ദുഭയഃ സഹസ്രശോ
ഗന്ധർവ്വകിംപൂരുഷകിന്നരാ ജഗുഃ ।
മനസ്വിനാനേന കൃതം സുദുഷ്കരം
വിദ്വാനദാദ്‌ യദ്‌ രിപവേ ജഗത്‌ത്രയം ॥ 20 ॥
തദ് വാമനം രൂപമവർദ്ധതാദ്ഭുതം
ഹരേരനന്തസ്യ ഗുണത്രയാത്മകം ।
ഭൂഃ ഖം ദിശോ ദ്യൌർവിവരാഃ പയോധയ-
സ്തിര്യങ് നൃദേവാ ഋഷയോ യദാസത ॥ 21 ॥
കായേ ബലിസ്തസ്യ മഹാവിഭൂതേഃ
സഹർത്വിഗാചാര്യസദസ്യ ഏതത് ।
ദദർശ വിശ്വം ത്രിഗുണം ഗുണാത്മകേ
ഭൂതേന്ദ്രിയാർത്ഥാശയജീവയുക്തം ॥ 22 ॥
രസാമചഷ്ടാംഘ്രിതലേഽഥ പാദയോർ-
മ്മഹീം മഹീധ്രാൻ പുരുഷസ്യ ജംഘയോഃ ।
പതത്‌ത്രിണോ ജാനുനി വിശ്വമൂർത്തേ-
രൂർവ്വോർഗ്ഗണം മാരുതമിന്ദ്രസേനഃ ॥ 23 ॥
സന്ധ്യാം വിഭോർവ്വാസസി ഗുഹ്യ ഐക്ഷത്-
പ്രജാപതീൻ ജഘനേ ആത്മമുഖ്യാൻ ।
നാഭ്യാം നഭഃ കുക്ഷിഷു സപ്തസിന്ധൂ-
നുരുക്രമസ്യോരസി ചർക്ഷമാലാം ॥ 24 ॥
ഹൃദ്യംഗ ധർമ്മം സ്തനയോർമുരാരേർ-
ഋതം ച സത്യം ച മനസ്യഥേന്ദും ।
ശ്രിയം ച വക്ഷസ്യരവിന്ദഹസ്താം
കണ്ഠേ ച സാമാനി സമസ്തരേഫാൻ ॥ 25 ॥
ഇന്ദ്രപ്രധാനാനമരാൻ ഭുജേഷു
തത്കർണ്ണയോഃ കകുഭോ ദ്യൌശ്ച മൂർദ്ധ്നി ।
കേശേഷു മേഘാൻ ശ്വസനം നാസികായാ-
മക്ഷ്ണോശ്ച സൂര്യം വദനേ ച വഹ്നിം ॥ 26 ॥
വാണ്യാം ച ഛന്ദാംസി രസേ ജലേശം
ഭ്രുവോർന്നിഷേധം ച വിധിം ച പക്ഷ്മസു ।
അഹശ്ച രാത്രിം ച പരസ്യ പുംസോ
മന്യും ലലാടേഽധര ഏവ ലോഭം ॥ 27 ॥
സ്പർശേ ച കാമം നൃപ രേതസോഽമ്ഭഃ
പൃഷ്ഠേ ത്വധർമ്മം ക്രമണേഷു യജ്ഞം ।
ഛായാസു മൃത്യും ഹസിതേ ച മായാം
തനൂരുഹേഷ്വോഷധിജാതയശ്ച ॥ 28 ॥
നദീശ്ച നാഡീഷു ശിലാ നഖേഷു
ബുദ്ധാവജം ദേവഗണാൻ ഋഷീംശ്ച ।
പ്രാണേഷു ഗാത്രേ സ്ഥിരജംഗമാനി
സർവ്വാണി ഭൂതാനി ദദർശ വീരഃ ॥ 29 ॥
സർവ്വാത്മനീദം ഭുവനം നിരീക്ഷ്യ
സർവ്വേഽസുരാഃ കശ്മലമാപുരംഗ ।
സുദർശനം ചക്രമസഹ്യതേജോ
ധനുശ്ച ശാർങ്ഗം സ്തനയിത്നുഘോഷം ॥ 30 ॥
പർജ്ജന്യഘോഷോ ജലജഃ പാഞ്ചജന്യഃ
കൌമോദകീ വിഷ്ണുഗദാ തരസ്വിനീ ।
വിദ്യാധരോഽസിഃ ശതചന്ദ്രയുക്ത-
സ്തൂണോത്തമാവക്ഷയസായകൌ ച ॥ 31 ॥
സുനന്ദമുഖ്യാ ഉപതസ്ഥുരീശം
പാർഷദമുഖ്യാഃ സഹലോകപാലാഃ ।
സ്ഫുരത്കിരീടാംഗദമീനകുണ്ഡല-
ശ്രീവത്സരത്നോത്തമമേഖലാംബരൈഃ ॥ 32 ॥
മധുവ്രതസ്രഗ്‌വനമാലയാ വൃതോ
രരാജ രാജൻ ഭഗവാനുരുക്രമഃ ।
ക്ഷിതിം പദൈകേന ബലേർവിചക്രമേ
നഭഃ ശരീരേണ ദിശശ്ച ബാഹുഭിഃ ॥ 33 ॥
പദം ദ്വിതീയം ക്രമതസ്ത്രിവിഷ്ടപം
ന വൈ തൃതീയായ തദീയമണ്വപി ।
ഉരുക്രമസ്യാങ്ഘ്രിരുപര്യുപര്യഥോ
മഹർജനാഭ്യാം തപസഃ പരം ഗതഃ ॥ 34 ॥