ശ്രീമദ് ഭാഗവതം/ദ്വിതീയഃ സ്കന്ധഃ/പ്രഥമോധ്യായഃ
|
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം |
|---|
ഓം നമോ ഭഗവതേ വാസുദേവായ
ശ്രീശുക ഉവാച
വരീയാനേഷ തേ പ്രശ്നഃ കൃതോ ലോകഹിതം നൃപ
ആത്മവിത്സമ്മതഃ പുംസാം ശ്രോതവ്യാദിഷു യഃ പരഃ ൧
ശ്രേതവ്യാദീനി രാജേന്ദ്ര നൃണാം സന്തി സഹസ്രശഃ
അപശ്യതാമാത്മതത്ത്വം ഗൃഹേഷു ഗൃഹമേധിനാം ൨
നിദ്രയാ ഹ്രിയതേ നക്തം വ്യവായേന ച വാ വയഃ
ദിവാ ചാർഥേഹയാ രാജൻ കുടുമ്ബഭരണേന വാ ൩
ദേഹാപത്യകലത്രാദിഷ്വാത്മസൈന്യേഷ്വസത്സ്വപി
തേഷാം പ്രമത്തോ നിധനം പശ്യന്നപി ന പശ്യതി ൪
തസ്മാദ്ഭാരത സർവാത്മാ ഭഗവാനീശ്വരോ ഹരിഃ
ശ്രോതവ്യഃ കീർതിതവ്യശ്ച സ്മർതവ്യശ്ചേച്ഛതാഭയം ൫
ഏതാവാൻ സാംഖ്യയോഗാഭ്യാം സ്വധർമപരിനിഷ്ഠയാ
ജന്മലാഭഃ പരഃ പുംസാമന്തേ നാരായണസ്മൃതിഃ ൬
പ്രായേണ മുനയോ രാജന്നിവൃത്താ വിധിഷേധതഃ
നൈർഗുണ്യസ്ഥാ രമന്തേ സ്മ ഗുണാനുകഥനേ ഹരേഃ ൭
ഇദം ഭാഗവതം നാമ പുരാണം ബ്രഹ്മസമ്മിതം
അധീതവാൻ ദ്വാപരാദൗ പിതുർദ്വൈപായനാദഹം ൮
പരിനിഷ്ഠിതോപി നൈർഗുണ്യ ഉത്തമശ്ലോകലീലയാ
ഗൃഹീതചേതാ രാജർഷേ ആഖ്യാനം യദധീതവാൻ ൯
തദഹം തേഭിധാസ്യാമി മഹാപൗരുഷികോ ഭവാൻ
യസ്യ ശ്രദ്ദധതാമാശു സ്യാന്മുകുന്ദേ മതിഃ സതീ ൧൦
ഏതന്നിർവിദ്യമാനാനാമിച്ഛതാമകുതോഭയം
യോഗിനാം നൃപ നിർണീതം ഹരേർനാമാനുകീർതനം ൧൧
കിം പ്രമത്തസ്യ ബഹുഭിഃ പരോക്ഷൈർഹായനൈരിഹ
വരം മുഹൂർതം വിദിതം ഘടതേ ശ്രേയസേ യതഃ ൧൨
ഖട്വാങ്ഗോ നാമ രാജർഷിർജ്ഞാത്വേയത്താമിഹായുഷഃ
മുഹൂർതാത്സർവമുത്സൃജ്യ ഗതവാനഭയം ഹരിം ൧൩
തവാപ്യേതർഹി കൗരവ്യ സപ്താഹം ജീവിതാവധിഃ
ഉപകൽപയ തത്സർവം താവദ്യത്സാന്പരായികം ൧൪
അന്തകാലേ തു പുരുഷ ആഗതേ ഗതസാധ്വസഃ
ഛിന്ദ്യാദസങ്ഗശസ്ത്രേണ സ്പൃഹാം ദേഹേനു യേ ച തം ൧൫
ഗൃഹാത് പ്രവ്രജിതോ ധീരഃ പുണ്യതീർഥജലാപ്ലുതഃ
ശുചൗ വിവിക്ത ആസീനോ വിധിവത്കൽപിതാസനേ ൧൬
അഭ്യസേന്മനസാ ശുദ്ധം ത്രിവൃദ്ബ്രഹ്മാക്ഷരം പരം
മനോ യച്ഛേജ്ജിതശ്വാസോ ബ്രഹ്മബീജമവിസ്മരൻ ൧൭
നിയച്ഛേദ്വിഷയേഭ്യോക്ഷാന്മനസാ ബുദ്ധിസാരഥിഃ
മനഃ കർമഭിരാക്ഷിപ്തം ശുഭാർഥേ ധാരയേദ്ധിയാ ൧൮
തത്രൈകാവയവം ധ്യായേദവ്യുച്ഛിന്നേന ചേതസാ
മനോ നിർവിഷയം യുക്ത്വാ തതഃ കിഞ്ചന ന സ്മരേത്
പദം തത്പരമം വിഷ്ണോർമനോ യത്ര പ്രസീദതി ൧൯
രജസ്തമോഭ്യാമാക്ഷിപ്തം വിമൂഢം മന ആത്മനഃ
യച്ഛേദ്ധാരണയാ ധീരോ ഹന്തി യാ തത്കൃതം മലം ൨൦
യസ്യാം സന്ധാര്യമാണായാം യോഗിനോ ഭക്തിലക്ഷണഃ
ആശു സന്പദ്യതേ യോഗ ആശ്രയം ഭദ്രമീക്ഷതഃ ൨൧
രാജോവാച
യഥാ സന്ധാര്യതേ ബ്രഹ്മൻ ധാരണാ യത്ര സമ്മതാ
യാദൃശീ വാ ഹരേദാശു പുരുഷസ്യ മനോമലം ൨൨
ശ്രീശുക ഉവാച
ജിതാസനോ ജിതശ്വാസോ ജിതസങ്ഗോ ജിതേന്ദ്രിയഃ
സ്ഥൂലേ ഭഗവതോ രൂപേ മനഃ സന്ധാരയേദ്ധിയാ ൨൩
വിശേഷസ്തസ്യ ദേഹോയം സ്ഥവിഷ്ഠശ്ച സ്ഥവീയസാം
യത്രേദം വ്യജ്യതേ വിശ്വം ഭൂതം ഭവ്യം ഭവച്ച സത് ൨൪
അണ്ഡകോശേ ശരീരേസ്മിൻ സപ്താവരണസംയുതേ
വൈരാജഃ പുരുഷോ യോസൗ ഭഗവാൻ ധാരണാശ്രയഃ ൨൫
പാതാലമേതസ്യ ഹി പാദമൂലം പഠന്തി പാർഷ്ണിപ്രപദേ രസാതലം
മഹാതലം വിശ്വസൃജോഥ ഗുൽഫൗ തലാതലം വൈ പുരുഷസ്യ ജങ്ഘേ ൨൬
ദ്വേ ജാനുനീ സുതലം വിശ്വമൂർതേരൂരുദ്വയം വിതലം ചാതലം ച
മഹീതലം തജ്ജഘനം മഹീപതേ നഭസ്തലം നാഭിസരോ ഗൃണന്തി ൨൭
ഉരഃസ്ഥലം ജ്യോതിരനീകമസ്യ ഗ്രീവാ മഹർവദനം വൈ ജനോസ്യ
തപോ വരാടീം വിദുരാദിപുംസഃ സത്യം തു ശീർഷാണി സഹസ്രശീർഷ്ണഃ ൨൮
ഇന്ദ്രാദയോ ബാഹവ ആഹുരുസ്രാഃ കർണൗ ദിശഃ ശ്രോത്രമമുഷ്യ ശബ്ദഃ
നാസത്യദസ്രൗ പരമസ്യ നാസേ ഘ്രാണോസ്യ ഗന്ധോ മുഖമഗ്നിരിദ്ധഃ ൨൯
ദ്യൗരക്ഷിണീ ചക്ഷുരഭൂത്പതങ്ഗഃ പക്ഷ്മാണി വിഷ്ണോരഹനീ ഉഭേ ച
തദ്ഭ്രൂവിജൃമ്ഭഃ പരമേഷ്ഠിധിഷ്ണ്യമാപോസ്യ താലൂ രസ ഏവ ജിഹ്വാ ൩൦
ഛന്ദാംസ്യനന്തസ്യ ശിരോ ഗൃണന്തി ദംഷ്ട്രാ യമഃ സ്നേഹകലാ ദ്വിജാനി
ഹാസോ ജനോന്മാദകരീ ച മായാ ദുരന്തസർഗോ യദപാങ്ഗമോക്ഷഃ ൩൧
വ്രീഡോത്തരൗഷ്ഠോധര ഏവ ലോഭോ ധർമഃ സ്തനോധർമപഥോസ്യ പൃഷ്ഠം
കസ്തസ്യ മേഢ്രം വൃഷണൗ ച മിത്രൗ കുക്ഷിഃ സമുദ്രാ ഗിരയോസ്ഥിസങ്ഘാഃ ൩൨
നദ്യോസ്യ നാഡ്യോഥ തനൂരുഹാണി മഹീരുഹാ വിശ്വതനോർനൃപേന്ദ്ര
അനന്തവീര്യഃ ശ്വസിതം മാതരിശ്വാ ഗതിർവയഃ കർമ ഗുണപ്രവാഹഃ ൩൩
ഈശസ്യ കേശാൻ വിദുരമ്ബുവാഹാൻ വാസസ്തു സന്ധ്യാം കുരുവര്യ ഭൂമ്നഃ
അവ്യക്തമാഹുർഹൃദയം മനശ്ച സ ചന്ദ്രമാഃ സർവവികാരകോശഃ ൩൪
വിജ്ഞാനശക്തിം മഹിമാമനന്തി സർവാത്മനോന്തഃകരണം ഗിരിത്രം
അശ്വാശ്വതര്യുഷ്ട്രഗജാ നഖാനി സർവേ മൃഗാഃ പശവഃ ശ്രോണിദേശേ ൩൫
വയാംസി തദ്വ്യാകരണം വിചിത്രം മനുർമനീഷാ മനുജോ നിവാസഃ
ഗന്ധർവവിദ്യാധരചാരണാപ്സരഃ സ്വരസ്മൃതീരസുരാനീകവീര്യഃ ൩൬
ബ്രഹ്മാനനം ക്ഷത്രഭുജോ മഹാത്മാ വിഡൂരുരങ്ഘ്രിശ്രിതകൃഷ്ണവർണഃ
നാനാഭിധാഭീജ്യഗണോപപന്നോ ദ്രവ്യാത്മകഃ കർമ വിതാനയോഗഃ ൩൭
ഇയാനസാവീശ്വരവിഗ്രഹസ്യ യഃ സന്നിവേശഃ കഥിതോ മയാ തേ
സന്ധാര്യതേസ്മിൻ വപുഷി സ്ഥവിഷ്ഠേ മനഃ സ്വബുദ്ധ്യാ ന യതോസ്തി കിഞ്ചിത് ൩൮
സ സർവധീവൃത്ത്യനുഭൂതസർവ ആത്മാ യഥാ സ്വപ്നജനേക്ഷിതൈകഃ
തം സത്യമാനന്ദനിധിം ഭജേത നാന്യത്ര സജ്ജേദ് യത ആത്മപാതഃ ൩൯
ഇതി ശ്രീമദ്ഭാഗവതേ മഹാപുരാണേ പാരമഹംസ്യാം സംഹിതായാം ദ്വിതീയസ്കന്ധേ
മഹാപുരുഷസംസ്ഥാനുവർണനേ പ്രഥമോധ്യായഃ