മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം/അധ്യായം45

←അധ്യായം44

മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം45

അധ്യായം46→

1 [വ്]
     അനുഭൂയ തു രാജ്ഞസ് തം രാജസൂയം മഹാക്രതും
     യുധിഷ്ഠിരസ്യ നൃപതേർ ഗാന്ധാരീ പുത്ര സംയുതഃ
 2 പ്രിയകൃൻ മതം ആജ്ഞായ പൂർവം ദുര്യോധനസ്യ തത്
     പ്രജ്ഞാ ചക്ഷുഷം ആസീനം ശകുനിഃ സൗബലസ് തദാ
 3 ദുര്യോധന വചോ ശ്രുത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രം ജനാധിപം
     ഉപഗമ്യ മഹാപ്രാജ്ഞം ശകുനിർ വാക്യം അബ്രവീത്
 4 ദുര്യോധനോ മഹാരാജ വിവർണോ ഹരിണഃ കൃശഃ
     ദീനശ് ചിന്താപരശ് ചൈവ തദ് വിദ്ധി ഭരതർഷഭ
 5 ന വൈ പരീക്ഷസേ സമ്യഗ് അസഹ്യം ശത്രുസംഭവം
     ജ്യേഷ്ഠപുത്രസ്യ ശോകം ത്വം കിമർഥം നാവബുധ്യസേ
 6 [ധ്]
     ദുര്യോധന കുതോ മൂലം ഭൃശം ആർതോ ഽസി പുത്രക
     ശ്രോതവ്യശ് ചേൻ മയാ സോ ഽർഥോ ബ്രൂഹി മേ കുരുനന്ദന
 7 അയം ത്വാം ശകുനിഃ പ്രാഹ വിവർണം ഹരിണം കൃശം
     ചിന്തയംശ് ച ന പശ്യാമി ശോകസ്യ തവ സംഭവം
 8 ഐശ്വര്യം ഹി മഹത് പുത്ര ത്വയി സർവം സമർപിതം
     ഭ്രാതരഃ സുഹൃദശ് ചൈവ നാചരന്തി തവാപ്രിയം
 9 ആച്ഛാദയസി പ്രാവാരാൻ അശ്നാസി പിശിതൗദനം
     ആജാനേയാ വഹന്തി ത്വാം കേനാസി ഹരിണഃ കൃശഃ
 10 ശയനാനി മഹാർഹാണി യോഷിതശ് ച മനോരമാഃ
    ഗുണവന്തി ച വേശ്മാനി വിഹാരാശ് ച യഥാസുഖം
11 ദേവാനാം ഇവ തേ സർവം വാചി ബദ്ധം ന സംശയഃ
    സദീന ഇവ ദുർധർഷഃ കസ്മാച് ഛോചസി പുത്രക
12 [ദ്]
    അശ്നാമ്യ് ആച്ഛാദയേ ചാഹം യഥാ കുപുരുഷസ് തഥാ
    അമർഷം ധാരയേ ചോഗ്രം തിതിക്ഷൻ കാലപര്യയം
13 അമർഷണഃ സ്വാഃ പ്രകൃതീർ അഭിഭൂയ പരേ സ്ഥിതാഃ
    ക്ലേശാൻ മുമുക്ഷുഃ പരജാൻ സ വൈ പുരുഷ ഉച്യതേ
14 സന്തോഷോ വൈ ശ്രിയം ഹന്തി അഭിമാനശ് ച ഭാരത
    അനുക്രോശ ഭയേ ചോഭേ യൈർ വൃതോ നാശ്നുതേ മഹത്
15 ന മാം അവതി തദ് ഭുക്തം ശ്രിയം ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരേ
    ജ്വലന്തീം ഇവ കൗന്തേയേ വിവർണകരണീം മമ
16 സപത്നാൻ ഋധ്യത ആത്മാനം ഹീയമാനം നിശാമ്യ ച
    അദൃശ്യാം അപി കൗന്തേയേ സ്ഥിതാം പശ്യന്ന് ഇവോദ്യതാം
    തസ്മാദ് അഹം വിവർണശ് ച ദീനശ് ച ഹരിണഃ കൃശഃ
17 അഷ്ടാശീതി സഹസ്രാണി സ്നാതകാ ഗൃഹമേധിനഃ
    ത്രിംശദ് ദാസീക ഏകൈകോ യാൻ ബിഭർതി യുധിഷ്ഠിരഃ
18 ദശാന്യാനി സഹസ്രാണി നിത്യം തത്രാന്നം ഉത്തമം
    ഭുഞ്ജതേ രുക്മപാത്രീഭിർ യുധിഷ്ഠിര നിവേശനേ
19 കദലീ മൃഗമോകാനി കൃഷ്ണ ശ്യാമാരുണാനി ച
    കാംബോജഃ പ്രാഹിണോത് തസ്മൈ പരാർധ്യാൻ അപി കംബലാൻ
20 രഥയോഷിദ് ഗവാശ്വസ്യ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
    ത്രിംശതം ചോഷ്ട്ര വാമീനാം ശതാനി വിചരന്ത്യ് ഉത
21 പൃഥഗ്വിധാനി രത്നാനി പാർഥിവാഃ പൃഥിവീപതേ
    ആഹരൻ ക്രതുമുഖ്യേ ഽസ്മിൻ കുന്തീപുത്രായ ഭൂരിശഃ
22 ന ക്വചിദ് ധി മയാ ദൃഷ്ടസ് താദൃശോ നൈവ ച ശ്രുതഃ
    യാദൃഗ് ധനാഗമോ യജ്ഞേ പാണ്ഡുപുത്രസ്യ ധീമതഃ
23 അപര്യന്തം ധനൗഘം തം ദൃഷ്ട്വാ ശത്രോർ അഹം നൃപ
    ശർമ നൈവാധിഗച്ഛാമി ചിന്തയാനോ ഽനിശം വിഭോ
24 ബ്രാഹ്മണാ വാടധാനാശ് ച ഗോമന്തഃ ശതസംഘശഃ
    ത്രൈഖർവം ബലിം ആദായ ദ്വാരി തിഷ്ഠന്തി വാരിതാഃ
25 കമണ്ഡലൂൻ ഉപാദായ ജാതരൂപമയാഞ് ശുഭാൻ
    ഏവം ബലിം സമാദായ പ്രവേശം ലേഭിരേ തതഃ
26 യൻ നൈവ മധു ശക്രായ ധാരയന്ത്യ് അമര സ്ത്രിയഃ
    തദ് അസ്മൈ കാംസ്യം ആഹാർഷീദ് വാരുണം കലശോദധിഃ
27 ശൈക്യം രുക്മസഹസ്രസ്യ ബഹുരത്നവിഭൂഷിതം
    ദൃഷ്ട്വാ ച മമ തത് സർവം ജ്വര രൂപം ഇവാഭവത്
28 ഗൃഹീത്വാ തത് തു ഗച്ഛന്തി സമുദ്രൗ പൂർവദക്ഷിണൗ
    തഥൈവ പശ്ചിമം യാന്തി ഗൃഹീത്വാ ഭരതർഷഭ
29 ഉത്തരം തു ന ഗച്ഛന്തി വിനാ താത പതത്രിഭിഃ
    ഇദം ചാദ്ഭുതം അത്രാസീത് തൻ മേ നിഗദതഃ ശൃണു
30 പൂർണേ ശതസഹസ്രേ തു വിപ്രാണാം പരിവിഷ്യതാം
    സ്ഥാപിതാ തത്ര സഞ്ജ്ഞാഭൂച് ഛംഖോ ധ്മായതി നിത്യശഃ
31 മുഹുർ മുഹുഃ പ്രനദതസ് തസ്യ ശംഖസ്യ ഭാരത
    ഉത്തമം ശബ്ദം അശ്രൗഷം തതോ രോമാണി മേ ഽഹൃഷൻ
32 പാർഥിവൈർ ബഹുഭിഃ കീർണം ഉപസ്ഥാനം ദിദൃക്ഷുഭിഃ
    സർവരത്നാന്യ് ഉപാദായ പാർഥിവാ വൈ ജനേശ്വര
33 യജ്ഞേ തസ്യ മഹാരാജ പാണ്ഡുപുത്രസ്യ ധീമതഃ
    വൈശ്യാ ഇവ മഹീപാലാ ദ്വിജാതിപരിവേഷകാഃ
34 ന സാ ശ്രീർ ദേവരാജസ്യ യമസ്യ വരുണസ്യ വാ
    ഗുഹ്യകാധിപതേർ വാപി യാ ശ്രീരാജൻ യുധിഷ്ഠിരേ
35 താം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡുപുത്രസ്യ ശ്രിയം പരമികാം അഹം
    ശാന്തിം ന പരിഗച്ഛാമി ദഹ്യമാനേന ചേതസാ
36 [ഷ്]
    യാം ഏതാം ഉത്തമാം ലക്ഷ്മീം ദൃഷ്ടവാൻ അസി പാണ്ഡവേ
    തസ്യാഃ പ്രാപ്താവ് ഉപായം മേ ശൃണു സത്യപരാക്രമ
37 അഹം അക്ഷേഷ്വ് അഭിജ്ഞാതഃ പൃഥിവ്യാം അപി ഭാരത
    ഹൃദയജ്ഞഃ പണജ്ഞശ് ച വിശേഷജ്ഞശ് ച ദേവനേ
38 ദ്യൂതപ്രിയശ് ച കൗന്തേയോ ന ച ജാനാതി ദേവിതും
    ആഹൂതശ് ചൈഷ്യതി വ്യക്തം ദീവ്യാവേത്യ് ആഹ്വയസ്വ തം
39 [വ്]
    ഏവം ഉക്തഃ ശകുനിനാ രാജാ ദുര്യോധനസ് തദാ
    ധൃതരാഷ്ട്രം ഇദം വാക്യം അപദാന്തരം അബ്രവീത്
40 അയം ഉത്സഹതേ രാജഞ് ശ്രിയം ആഹർതും അക്ഷവിത്
    ദ്യൂതേന പാണ്ഡുപുത്രസ്യ തദനുജ്ഞാതും അർഹസി
41 [ധ്]
    ക്ഷത്താ മന്ത്രീ മഹാപ്രാജ്ഞഃ സ്ഥിതോ യസ്യാസ്മി ശാസനേ
    തേന സംഗമ്യ വേത്സ്യാമി കാര്യസ്യാസ്യ വിനിശ്ചയം
42 സ ഹി ധർമം പുരസ്കൃത്യ ദീർഘദർശീ പരം ഹിതം
    ഉഭയോഃ പക്ഷയോർ യുക്തം വക്ഷ്യത്യ് അർഥവിനിശ്ചയം
43 [ദ്]
    നിവർതയിഷ്യതി ത്വാസൗ യദി ക്ഷത്താ സമേഷ്യതി
    നിവൃത്തേ ത്വയി രാജേന്ദ്ര മരിഷ്യേ ഽഹം അസംശയം
44 സ മയി ത്വം മൃതേ രാജൻ വിദുരേണ സുഖീ ഭവ
    ഭോക്ഷ്യസേ പൃഥിവീം കൃത്സ്നാം കിം മയാ ത്വം കരിഷ്യസി
45 [വ്]
    ആർതവാക്യം തു തത് തസ്യ പ്രണയോക്തം നിശമ്യ സഃ
    ധൃതരാഷ്ട്രോ ഽബ്രവീത് പ്രേഷ്യാൻ ദുര്യോധന മതേ സ്ഥിതഃ
46 സ്ഥൂണാ സഹസ്രൈർ ബൃഹതീം ശതദ്വാരാം സഭാം മമ
    മനോരമാം ദർശനീയാം ആശു കുർവന്തു ശിൽപിനഃ
47 തതഃ സംസ്തീര്യ രത്നൈസ് താം അക്ഷാൻ ആവാപ്യ സർവശഃ
    സുകൃതാം സുപ്രവേശാം ച നിവേദയത മേ ശനൈഃ
48 ദുര്യോധനസ്യ ശാന്ത്യ് അർഥം ഇതി നിശ്ചിത്യ ഭൂമിപഃ
    ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹാരാജ പ്രാഹിണോദ് വിദുരായ വൈ
49 അപൃഷ്ട്വാ വിദുരം ഹ്യ് അസ്യ നാസീത് കശ് ചിദ് വിനിശ്ചയഃ
    ദ്യൂതദോഷാംശ് ച ജാനൻ സപുത്രസ്നേഹാദ് അകൃഷ്യത
50 തച് ഛ്രുത്വാ വിദുരോ ധീമാൻ കലിദ്വാരം ഉപസ്ഥിതം
    വിനാശമുഖം ഉത്പന്നം ധൃതരാഷ്ട്രം ഉപാദ്രവത്
51 സോ ഽഭിഗമ്യ മഹാത്മാനം ഭ്രാതാ ഭ്രാതരം അഗ്രജം
    മൂർധ്നാ പ്രണമ്യ ചരണാവ് ഇദം വചനം അബ്രവീത്
52 നാഭിനന്ദാമി തേ രാജൻ വ്യവസായം ഇമം പ്രഭോ
    പുത്രൈർ ഭേദോ യഥാ ന സ്യാദ് ദ്യൂതഹേതോസ് തഥാ കുരു
53 [ധൃ]
    ക്ഷത്തഃ പുത്രേഷു പുത്രൈർ മേ കലഹോ ന ഭവിഷ്യതി
    ദിവി ദേവാഃ പ്രസാദം നഃ കരിഷ്യന്തി ന സംശയഃ
54 അശുഭം വാ ശുഭം വാപിഹിതം വാ യദി വാഹിതം
    പ്രവർതതാം സുഹൃദ് ദ്യൂതം ദിഷ്ടം ഏതൻ ന സംശയഃ
55 മയി സംനിഹിതേ ചൈവ ഭീഷ്മേ ച ഭരതർഷഭേ
    അനയോ ദൈവവിഹിതോ ന കഥം ചിദ് ഭവിഷ്യതി
56 ഗച്ഛ ത്വം രഥം ആസ്ഥായ ഹയൈർ വാതസമൈർ ജവേ
    ഖാണ്ഡവ പ്രസ്ഥം അദ്യൈവ സമാനയ യുധിഷ്ഠിരം
57 ന വാര്യോ വ്യവസായോ മേ വിദുരൈതദ് ബ്രവീമി തേ
    ദൈവം ഏവ പരം മന്യേ യേനൈതദ് ഉപപദ്യതേ
58 ഇത്യ് ഉക്തോ വിദുരോ ധീമാൻ നൈതദ് അസ്തീതി ചിന്തയൻ
    ആപഗേയം മഹാപ്രാജ്ഞം അഭ്യഗച്ഛത് സുദുഃഖിതഃ