മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം60

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം60

1 [ധൃ]
     ഹതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ
     പാണ്ഡവാഃ സൃഞ്ജയാശ് ചൈവ കിം അകുർവത സഞ്ജയ
2 [സ്]
     ഹാതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ
     സിംഹേനേവ മഹാരാജ മത്തം വനഗജം വനേ
3 പ്രഹൃഷ്ടമനസസ് തത്ര കൃഷ്ണേന സഹ പാണ്ഡവാഃ
     പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാശ് ചൈവ നിഹതേ കുരുനന്ദനേ
4 ആവിധ്യന്ന് ഉത്തരീയാണി സിംഹനാദാംശ് ച നേദിരേ
     നൈതാൻ ഹർഷസമാവിഷ്ടാൻ ഇയം സേഹേ വസുന്ധരാ
5 ധനൂംഷ്യ് അന്യേ വ്യാക്ഷിപന്ത ജ്യാശ് ചാപ്യ് അന്യേ തഥാക്ഷിപൻ
     ദധ്മുർ അന്യേ മഹാശംഖാൻ അന്യേ ജഘ്നുശ് ച ദുന്ദുഭീഃ
6 ചിക്രീഡുശ് ച തഥൈവാന്യേ ജഹസുശ് ച തവാഹിതാഃ
     അബ്രുവംശ് ചാസകൃദ് വീരാ ഭീമസേനം ഇദം വചഃ
7 ദുഷ്കരം ഭവതാ കർമ രണേ ഽദ്യ സുമഹത് കൃതം
     കൗരവേന്ദ്രം രണേ ഹത്വാ ഗദയാതികൃത ശ്രമം
8 ഇന്ദ്രേണേവ ഹി വൃത്രസ്യ വധം പരമസംയുഗേ
     ത്വയാ കൃതം അമന്യന്ത ശത്രോർ വധം ഇമം ജനാഃ
9 ചരന്തം വിവിധാൻ മാർഗാൻ മണ്ഡലാനി ച സർവശഃ
     ദുര്യോധനം ഇമം ശൂരം കോ ഽന്യോ ഹന്യാദ് വൃകോദരാത്
10 വൈരസ്യ ച ഗതഃ പാരം ത്വം ഇഹാന്യൈഃ സുദുർഗമം
    അശക്യം ഏതദ് അന്യേന സമ്പാദയിതും ഈദൃശം
11 കുഞ്ജരേണേവ മത്തേന വീര സംഗ്രാമമൂർധനി
    ദുര്യോധന ശിരോ ദിഷ്ട്യാ പാദേന മൃദിതം ത്വയാ
12 സിംഹേന മഹിഷസ്യേവ കൃത്വാ സംഗരം അദ്ഭുതം
    ദുഃശാസനസ്യ രുധിരം ദിഷ്ട്യാ പീതം ത്വയാനഘ
13 യേ വിപ്രകുർവൻ രാജാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
    മൂർധ്നി തേഷാം കൃതഃ പാദോ ദിഷ്ട്യാ തേ സ്വേന കർമണാ
14 അമിത്രാണാം അധിഷ്ഠാനാദ് വധാദ് ദുര്യോധനസ്യ ച
    ഭീമ ദിഷ്ട്യാ പൃഥിവ്യാം തേ പ്രഥിതം സുമഹദ് യശഃ
15 ഏവം നൂനം ഹതേ വൃത്രേ ശക്രം നന്ദന്തി ബന്ദിനഃ
    തഥാ ത്വാം നിഹതാമിത്രം വയം നന്ദാമ ഭാരത
16 ദുര്യോധന വധേ യാനി രോമാണി ഹൃഷിതാനി നഃ
    അദ്യാപി ന വിഹൃഷ്യന്തി താനി തദ് വിദ്ധി ഭാരത
    ഇത്യ് അബ്രുവൻ ഭീമസേനം വാതികാസ് തത്ര സാംഗതാഃ
17 താൻ ഹൃഷ്ടാൻ പുരുഷവ്യാഘ്രാൻ പാഞ്ചാലാൻ പാണ്ഡവൈഃ സഹ
    ബ്രുവതഃ സദൃശം തത്ര പ്രോവാച മധുസൂദനഃ
18 ന ന്യായ്യം നിഹതഃ ശത്രുർ ഭൂയോ ഹന്തും ജനാധിപാഃ
    അസകൃദ് വാഗ്ഭിർ ഉഗ്രാഭിർ നിഹതോ ഹ്യ് ഏഷ മന്ദധീഃ
19 തദൈവൈഷ ഹതഃ പാപോ യദൈവ നിരപത്രപഃ
    ലുബ്ധഃ പാപസഹായശ് ച സുഹൃദാം ശാസനാതിഗഃ
20 ബഹുശോ വിദുര ദ്രോണ കൃപ ഗാംഗേയ സൃഞ്ജയൈഃ
    പാണ്ഡുഭ്യഃ പ്രോച്യമാനോ ഽപി പിത്ര്യം അംശം ന ദത്തവാൻ
21 നൈഷ യോഗ്യോ ഽദ്യ മിത്രം വാ ശത്രുർ വാ പുരുഷാധമഃ
    കിം അനേനാതിനുന്നേന വാഗ്ഭിഃ കാഷ്ഠസധർമണാ
22 രഥേഷ്വ് ആരോഹത ക്ഷിപ്രം ഗച്ഛാമോ വസുധാധിപാഃ
    ദിഷ്ട്യാ ഹതോ ഽയം പാപാത്മാ സാമാത്യജ്ഞാതി ബാന്ധവഃ
23 ഇതി ശ്രുത്വാ ത്വ് അധിക്ഷേപം കൃഷ്ണാദ് ദുര്യോധനോ നൃപഃ
    അമർഷവശം ആപന്ന ഉദതിഷ്ഠദ് വിശാം പതേ
24 സ്ഫിഗ് ദേശേനോപവിഷ്ടഃ സ ദോർഭ്യാം വിഷ്ടഭ്യ മേദിനീം
    ദൃഷ്ടിം ഭ്രൂ സങ്കടാം കൃത്വാ വാസുദേവേ ന്യപാതയത്
25 അർധോന്നത ശരീരസ്യ രൂപം ആസീൻ നൃപസ്യ തത്
    ക്രുദ്ധസ്യാശീവിഷസ്യേവച് ഛിന്നപുച്ഛസ്യ ഭാരത
26 പ്രാണാന്ത കരണീം ഘോരാം വേദനാം അവിചിന്തയൻ
    ദുര്യോധനോ വാസുദേവം വാഗ്ഭിർ ഉഗ്രാഭിർ ആർദയത്
27 കംസ ദാസസ്യ ദായാദ ന തേ ലജ്ജാസ്ത്യ് അനേന വൈ
    അധർമേണ ഗദായുദ്ധേ യദ് അഹം വിനിപാതിതഃ
28 ഊരൂ ഭിന്ധീതി ഭീമസ്യ സ്മൃതിം മിഥ്യാ പ്രയച്ഛതാ
    കിം ന വിജ്ഞാതം ഏതൻ മേ യദ് അർജുനം അവോചഥാഃ
29 ഘാതയിത്വാ മഹീപാലാൻ ഋജു യുദ്ധാൻ സഹസ്രശഃ
    ജിഹ്മൈർ ഉപായൈർ ബഹുഭിർ ന തേ ലജ്ജാ ന തേ ഘൃണാ
30 അഹന്യ് അഹനി ശൂരാണാം കുർവാണഃ കദനം മഹത്
    ശിഖണ്ഡിനം പുരസ്കൃത്യ ഘാതിതസ് തേ പിതാമഹഃ
31 അശ്വത്ഥാമ്നഃ സനാമാനം ഹത്വാ നാഗം സുദുർമതേ
    ആചാര്യോ ന്യാസിതഃ ശസ്ത്രം കിം തൻ ന വിദിതം മമ
32 സ ചാനേന നൃശംസേന ധൃഷ്ടദ്യുമ്നേന വീര്യവാൻ
    പാത്യമാനസ് ത്വയാ ദൃഷ്ടോ ന ചൈനം ത്വം അവാരയഃ
33 വധാർഥം പാണ്ഡുപുത്രസ്യ യാചിതാം ശക്തിം ഏവ ച
    ഘടോത്കചേ വ്യംസയഥാഃ കസ് ത്വത്തഃ പാപകൃത്തമഃ
34 ഛിന്നബാഹുഃ പ്രായഗതസ് തഥാ ഭൂരിശ്രവാ ബലീ
    ത്വയാ നിസൃഷ്ടേന ഹതഃ ശൈനേയേന ദുരാത്മനാ
35 കുർവാണശ് ചോത്തമം കർമ കർണഃ പാർഥ ജിഗീഷയാ
    വ്യംസനേനാശ്വസേനസ്യ പന്നഗേന്ദ്രസുതസ്യ വൈ
36 പുനശ് ച പതിതേ ചക്രേ വ്യസനാർതഃ പരാജിതഃ
    പാതിതഃ സമരേ കർണശ് ചക്രവ്യഗ്രോ ഽഗ്രണീർ നൃണാം
37 യദി മാം ചാപി കർണം ച ഭീഷ്മദ്രോണൗ ച സംയുഗേ
    ഋജുനാ പ്രതിയുധ്യേഥാ ന തേ സ്യാദ് വിജയോ ധ്രുവം
38 ത്വയാ പുനർ അനാര്യേണ ജിഹ്മമാർഗേണ പാർഥിവാഃ
    സ്വധർമം അനുതിഷ്ഠന്തോ വയം ചാന്യേ ച ഘാതിതാഃ
39 [വാ]
    ഹതസ് ത്വം അസി ഗാന്ധാരേ സഭ്രാതൃസുതബാന്ധവഃ
    സഗണഃ സസുഹൃച് ചൈവ പാപമാർഗം അനുഷ്ഠിതഃ
40 തവൈവ ദുഷ്കൃതൈർ വീരൗ ഭീഷ്മദ്രോണൗ നിപാതിതൗ
    കർണശ് ച നിഹതഃ സംഖ്യേ തവ ശീലാനുവർതകഃ
41 യാച്യമാനോ മയാ മൂഢ പിത്ര്യം അംശം ന ദിത്സസി
    പാണ്ഡവേഭ്യഃ സ്വരാജ്യാർധം ലോഭാച് ഛകുനി നിശ്ചയാത്
42 വിഷം തേ ഭീമസേനായ ദത്തം സർവേ ച പാണ്ഡവാഃ
    പ്രദീപിതാ ജതു ഗൃഹേ മാത്രാ സഹ സുദുർമതേ
43 സഭായാം യാജ്ഞസേനീ ച കൃഷ്ടാ ദ്യൂതേ രജസ്വലാ
    തദൈവ താവദ് ദുഷ്ടാത്മൻ വധ്യസ് ത്വം നിരപത്രപഃ
44 അനക്ഷജ്ഞം ച ധർമജ്ഞം സൗബലേനാക്ഷ വേദിനാ
    നികൃത്യാ യത് പരാജൈഷീസ് തസ്സ്മാദ് അസി ഹതോ രണേ
45 ജയദ്രഥേന പാപേന യത് കൃഷ്ണാ ക്ലേശിതാ വനേ
    യാതേഷു മൃഗയാം തേഷു തൃണബിന്ദോർ അഥാശ്രമേ
46 അഭിമന്യുശ് ച യദ് ബാല ഏകോ ബഹുഭിർ ആഹവേ
    ത്വദ് ദോഷൈർ നിഹതഃ പാപതസ്മാദ് അസി ഹതോ രണേ
47 [ദുർ]
    അധീതം വിധിവദ് ദത്തം ഭൂഃ പ്രശാസ്താ സസാഗരാ
    മൂർധ്നി സ്ഥിതം അമിത്രാണാം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ
48 യദ് ഇഷ്ടം ക്ഷത്രബന്ധൂനാം സ്വധർമം അനുപശ്യതാം
    തദ് ഇദം നിധനം പ്രാപ്തം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ
49 ദേവാർഹാ മാനുഷാ ഭോഗാഃ പ്രാപ്താ അസുലഭാ നൃപൈഃ
    ഐശ്വര്യം ചോത്തമം പ്രാപ്തം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ
50 സസുഹൃത് സാനുബന്ധശ് ച സ്വർഗം ഗന്താഹം അച്യുത
    യൂയം വിഹതസങ്കൽപാഃ ശോചന്തോ വർതയിഷ്യഥ
51 [സ്]
    അസ്യ വാക്യസ്യ നിധനേ കുരുരാജസ്യ ഭാരത
    അപതത് സുമഹദ് വർഷം പുഷ്പാണാം പുണ്യഗന്ധിനാം
52 അവാദയന്ത ഗന്ധർവാ ജഗുശ് ചാപ്സരസാം ഗണാഃ
    സിദ്ധാശ് ച മുമുചുർ വാചഃ സാധു സാധ്വ് ഇതി ഭാരത
53 വവൗ ച സുരഭിർ വായുഃ പുണ്യഗന്ധോ മൃദുഃ സുഖഃ
    വ്യരാജതാമലം ചൈവ നഭോ വൈഡൂര്യ സംനിഭം
54 അത്യദ്ഭുതാനി തേ ദൃഷ്ട്വാ വാസുദേവ പുരോഗമാഃ
    ദുര്യോധനസ്യ പൂജാം ച ദൃഷ്ട്വാ വ്രീഡാം ഉപാഗമൻ
55 ഹതാംശ് ചാധർമതഃ ശ്രുത്വാ ശോകാർതാഃ ശുശുചുർ ഹി തേ
    ഭീഷ്മം ദ്രോണം തഥാ കർണം ഭൂരിശ്രവസം ഏവ ച
56 താംസ് തു ചിന്താപരാൻ ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാൻ ദീനചേതസഃ
    പ്രോവാചേദം വചഃ കൃഷ്ണോ മേഘദുന്ദുഭിനിസ്വനഃ
57 നൈഷ ശക്യോ ഽതിശീഘ്രാസ്ത്രസ് തേ ച സർവേ മഹാരഥാഃ
    ഋജു യുദ്ധേന വിക്രാന്താ ഹന്തും യുഷ്മാഭിർ ആഹവേ
58 ഉപായാ വിഹിതാ ഹ്യ് ഏതേ മയാ തസ്മാൻ നരാധിപാഃ
    അന്യഥാ പാണ്ഡവേയാനാം നാഭവിഷ്യജ് ജയഃ ക്വ ചിത്
59 തേ ഹി സർവേ മഹാത്മാനശ് ചത്വാരോ ഽതിരഥാ ഭുവി
    ന ശക്യാ ധർമതോ ഹന്തും ലോകപാലൈർ അപി സ്വയം
60 തഥൈവായം ഗദാപാണിർ ധാർതരാഷ്ട്രോ ഗതക്ലമഃ
    ന ശക്യോ ധർമതോ ഹന്തും കാലേനാപീഹ ദണ്ഡിനാ
61 ന ച വോ ഹൃദി കർതവ്യം യദ് അയം ഘാതിതോ നൃപഃ
    മിഥ്യാ വധ്യാസ് തഥോപായൈർ ബഹവഃ ശത്രവോ ഽധികാഃ
62 പൂർവൈർ അനുഗതോ മാർഗോ ദേവൈർ അസുരഘാതിഭിഃ
    സദ്ഭിശ് ചാനുഗതഃ പന്ഥാഃ സ സർവൈർ അനുഗമ്യതേ
63 കൃതകൃത്യാഃ സ്മ സായാഹ്നേ നിവാസം രോചയാമഹേ
    സാശ്വനാഗരഥാഃ സർവേ വിശ്രമാമോ നരാധിപാഃ
64 വാസുദേവ വചഃ ശ്രുത്വാ തദാനീം പാണ്ഡവൈഃ സഹ
    പാഞ്ചാലാ ഭൃശസംഹൃഷ്ടാ വിനേദുഃ സ്മിഹ സംഘവത്
65 തതഃ പ്രാധ്മാപയഞ് ശംഖാൻ പാഞ്ചജന്യം ച മാധവഃ
    ഹൃഷ്ടാ ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ നിഹതം പുരുഷർഷഭാഃ