മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം59
| ←അധ്യായം58 | മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന: അധ്യായം59 |
അധ്യായം60→ |
1 [ധൃ]
അധർമേണ ഹതം ദൃഷ്ടാ രാജാനം മാധവോത്തമഃ
കിം അബ്രവീത് തദാ സൂത ബലദേവോ മഹാബലഃ
2 ഗദായുദ്ധവിശേഷജ്ഞോ ഗദായുദ്ധവിശാരദഃ
കൃതവാൻ രൗഹിണേയോ യത് തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
3 [സ്]
ശിരസ്യ് അഭിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന തേ സുതം
രാമഃ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠശ് ചുക്രോധ ബലവദ് ബലീ
4 തതോ മധ്യേ നരേന്ദ്രാണാം ഊർധ്വബാഹുർ ഹലായുധഃ
കുർവൻ ആർതസ്വരം ഘോരം ധിഗ് ധിഗ് ഭീമേത്യ് ഉവാച ഹ
5 അഹോ ധോഗ് യദ് അധോ നാഭേഃ പ്രഹൃതം ശുദ്ധവിക്രമേ
നൈതദ് ദൃഷ്ട്വം ഗദായുദ്ധേ കൃതവാൻ യദ് വൃകോദരഃ
6 അധോ നാഭ്യാ ന ഹന്തവ്യം ഇതി ശാസ്ത്രസ്യ നിശ്ചയഃ
അയം ത്വ് അശാസ്ത്രവിൻ മൂഢഃ സ്വച്ഛന്ദാത് സമ്പ്രവർതതേ
7 തസ്യ തത് തദ് ബ്രുവാണസ്യ രോഷഃ സമഭവൻ മഹാൻ
തതോ ലാംഗലം ഉദ്യമ്യ ഭീമം അഭ്യദ്രവദ് ബലീ
8 തസ്യോർധ്വ ബാഹോഃ സദൃശം രൂപം ആസീൻ മഹാത്മനഃ
ബഹുധാതുവിചിത്രസ്യ ശ്വേതസ്യേവ മഹാഗിരേഃ
9 തം ഉത്പതന്തം ജഗ്രാഹ കേശവോ വിനയാനതഃ
ബാഹുഭ്യാം പീനവൃത്താഭ്യാം പ്രയത്നാദ് ബലവദ് ബലീ
10 സിതാസിതൗ യദുവരൗ ശുശുഭാതേ ഽധികം തതഃ
നഭോഗതൗ യഥാ രാജംശ് ചന്ദ്രസൂര്യൗ ദിനക്ഷയേ
11 ഉവാച ചൈനം സംരബ്ധം ശമയന്ന് ഇവ കേശവഃ
ആത്മവൃദ്ധിർ മിത്ര വൃദ്ധിർ മിത്ര മിത്രോദയസ് തഥാ
വിപരീതം ദ്വിഷത്സ്വ് ഏതത് ഷഡ് വിധാ വൃദ്ധിർ ആത്മനഃ
12 ആത്മന്യ് അപി ച മിത്രേഷു വിപരീതം യദാ ഭവേത്
തദാ വിദ്യാൻ മനോ ജ്യാനിം ആശു ശാന്തി കരോ ഭവേത്
13 അസ്മാകം സഹജം മിത്രം പാണ്ഡവാഃ ശുദ്ധപൗരുഷാഃ
സ്വകാഃ പിതൃഷ്വസുഃ പുത്രാസ് തേ പരൈർ നികൃതാ ഭൃശം
14 പ്രതിജ്ഞാ പാരണം ധർമഃ ക്ഷത്രിയസ്യേതി വേത്ഥ ഹ
സുയോധനസ്യ ഗദയാ ഭങ്ക്താസ്മ്യ് ഊരൂ മഹാഹവേ
ഇതി പൂർവം പ്രതിജ്ഞാതം ഭീമേന ഹി സഭാ തലേ
15 മൈത്രേയേണാഭിശപ്തശ് ച പൂർവം ഏവ മഹർഷിണാ
ഊരൂ ഭേത്സ്യതി തേ ഭീമോ ഗദയേതി പരന്തപ
അതോ ദോഷം ന പശ്യാമി മാ ക്രുധസ് ത്വം പ്രലംബഹൻ
16 യൗനൈർ ഹാർദൈർശ് ച സംബന്ധൈഃ സംബദ്ധാ സ്മേഹ പാണ്ഡവൈഃ
തേഷാം വൃദ്ധ്യാഭിവൃദ്ധിർ നോ മാ ക്രുധഃ പുരുഷർഷഭ
17 [രാമ]
ധർമഃ സുചരിതഃ സദ്ഭിഃ സഹ ദ്വാഭ്യാം നിയച്ഛതി
അർഥശ് ചാത്യർഥ ലുബ്ധസ്യ കാമശ് ചാതിപ്രസംഗിനഃ
18 ധർമാർഥൗ ധർമകാമൗ ച കാമാർഥൗ ചാപ്യ് അപീഡയൻ
ധർമാർഥകാമാൻ യോ ഽഭ്യേതി സോ ഽത്യന്തം സുഖം അശ്നുതേ
19 തദ് ഇദം വ്യാകുലം സർവം കൃതം ധർമസ്യ പീഡനാത്
ഭീമസേനേന ഗോവിന്ദ കാമം ത്വം തു യഥാത്ഥ മാം
20 [വാ]
അരോഷണോ ഹി ധർമാത്മാ സതതം ധർമവത്സലഃ
ഭവാൻ പ്രഖ്യായതേ ലോകേ തസ്മാത് സംശാമ്യ മാ ക്രുധഃ
21 പ്രാപ്തം കലിയുഗം വിദ്ധി പ്രതിജ്ഞാം പ്രാണ്ഡവസ്യ ച
ആനൃണ്യം യാതു വൈരസ്യ പ്രതിജ്ഞായാശ് ച പാണ്ഡവഃ
22 [സ്]
ധർമച് ഛലം അപി ശ്രുത്വാ കേശവാത് സാ വിശാം പതേ
നൈവ പ്രീതമനാ രാമോ വചനം പ്രാഹ സംസദി
23 ഹത്വാധർമേണ രാജാനം ധർമാത്മാനം സുയോധനം
ജിഹ്മയോധീതി ലോകേ ഽസ്മിൻ ഖ്യാതിം യാസ്യതി പാണ്ഡവഃ
24 ദുര്യോധനോ ഽപി ധർമാത്മാ ഗതിം യാസ്യതി ശാശ്വതീം
ഋജു യോധീ ഹതോ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രോ നരാധിപഃ
25 യുദ്ധദീക്ഷാം പ്രവിശ്യാജൗ രണയജ്ഞം വിതത്യ ച
ഹുത്വാത്മാനം അമിത്രാഗ്നൗ പ്രാപ ചാവഭൃഥം യശഃ
26 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ രഥം ആസ്ഥായ രൗഹിണേയഃ പ്രതാപവാൻ
ശ്വേതാഭ്രശിഖരാകാരഃ പ്രയയൗ ദ്വാരകാം പ്രതി
27 പാഞ്ചാലാശ് ച സവാർഷ്ണേയാഃ പാണ്ഡവാശ് ച വിശാം പതേ
രാമേ ദ്വാരവതീം യാതേ നാതിപ്രമനസോ ഽഭവൻ
28 തതോ യുധിഷ്ഠിരം ദീനം ചിന്താപരം അധോമുഖം
ശോകോപഹതസങ്കൽപം വാസുദേവോ ഽബ്രവീദ് ഇദം
29 ധർമരാജ കിമർഥം ത്വം അധർമം അനുമന്യസേ
ഹതബന്ധോർ യദ് ഏതസ്യ പതിതസ്യ വിചേതസഃ
30 ദുര്യോധനസ്യ ഭീമേന മൃദ്യമാനം ശിരഃ പദാ
ഉപപ്രേക്ഷസി കസ്മാത് ത്വം ധർമജ്ഞഃ സൻ നരാധിപ
31 [യ്]
ന മമൈത പ്രിയം കൃഷ്ണ യദ് രാജാനം വൃകോദരഃ
പദാ മൂർധ്ന്യ് അസ്പൃശത് ക്രോധാൻ ന ച ഹൃഷ്യേ കുലക്ഷയേ
32 നികൃത്യാ നികൃതാ നിത്യം ധൃതരാഷ്ട്ര സുതൈർ വയം
ബഹൂനി പരുഷാണ്യ് ഉക്ത്വാ വനം പ്രസ്ഥാപിതാഃ സ്മ ഹ
33 ഭീമസേനസ്യ തദ്ദുഃഖം അതീവ ഹൃദി വർതതേ
ഇതി സഞ്ചിന്ത്യ വാർഷ്ണേയ മയൈതത് സമുപേക്ഷിതം
34 തസ്മാദ് ധത്വാകൃത പ്രജ്ഞം ലുബ്ധം കാമവശാനുഗം
ലഭതാം പാണ്ഡവഃ കാമം ധർമേ ഽധർമേ ഽപി വാ കൃതേ
35 [സ്]
ഇത്യ് ഉക്തേ ധർമരാജേന വാസുദേവോ ഽബ്രവീദ് ഇദം
കാമം അസ്ത്വ് ഏവം ഇതി വൈ കൃച്ഛ്രാദ് യദുകുലോദ്വഹഃ
36 ഇത്യ് ഉക്തോ വാസുദേവേന ഭീമ പ്രിയഹിതൈഷിണാ
അന്വമോദത തത് സർവം യദ് ഭീമേന കൃതം യുധി
37 ഭീമസേനോ ഽപി ഹത്വാജൗ തവ പുത്രം അമർഷണഃ
അഭിവാദ്യാഗ്രതഃ സ്ഥിത്വാ സമ്പ്രഹൃഷ്ടഃ കൃതാഞ്ജലിഃ
38 പ്രോവാച സുമഹാതേജാ ധർമരാജം യുധിഷ്ഠിരം
ഹർഷാദ് ഉത്ഫുല്ലനയനോ ജിതകാശീ വിശാം പതേ
39 തവാദ്യ പൃഥിവീ രാജൻ ക്ഷേമാ നിഹതകണ്ടകാ
താം പ്രശാധി മഹാരാജ സ്വധർമം അനുപാലയൻ
40 യസ് തു കർതാസ്യ വൈരസ്യ നികൃത്യാ നികൃതിപ്രിയഃ
സോ ഽയം വിനിഹതഃ ശേതേ പൃഥിവ്യാം പൃഥിവീപതേ
41 ദുഃശാസനപ്രഭൃതയഃ സർവേ തേ ചോഗ്രവാദിനഃ
രാധേയഃ ശകുനിശ് ചാപി നിഹതാസ് തവ ശത്രവഃ
42 സേയം രത്നസമാകീർണാ മഹീ സവനപർവതാ
ഉപാവൃത്താ മഹാരാജ ത്വാം അദ്യ നിഹതദ്വിഷം
43 [യ്]
ഗതം വൈരസ്യ നിധനം ഹതോ രാജാ സുയോധനഃ
കൃഷ്ണസ്യ മതം ആസ്ഥായ വിജിതേയം വസുന്ധരാ
44 ദിഷ്ട്യാ ഗതസ് ത്വം ആനൃണ്യം മാതുഃ കോപസ്യ ചോഭയോഃ
ദിഷ്ട്യാ ജയസി ദുർധർഷം ദിഷ്ട്യാ ശത്രുർ നിപാതിതഃ