മഹാഭാരതം മൂലം/വിരാടപർവം/അധ്യായം38

←അധ്യായം37

മഹാഭാരതം മൂലം/വിരാടപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം38

അധ്യായം39→

1 [വൈ]
     താം ശമീം ഉപസംഗമ്യ പാർഥോ വൈരാടിം അബ്രവീത്
     സുകുമാരം സമാജ്ഞാതം സംഗ്രാമേ നാതികോവിദം
 2 സമാദിഷ്ടോ മയാ ക്ഷിപ്രം ധനൂംഷ്യ് അവഹരോത്തര
     നേമാനി ഹി ത്വദീയാനി സോഢും ശക്യന്തി മേ ബലം
 3 ഭാരം വാപി ഗുരും ഹർതും കുഞ്ജരം വാ പ്രമർദിതും
     മമ വാ ബാഹുവിക്ഷേപം ശത്രൂൻ ഇഹ വിജേഷ്യതഃ
 4 തസ്മാദ് ഭൂമിഞ്ജയാരോഹ ശമീം ഏതാം പലാശിനീം
     അസ്യാം ഹി പാണ്ഡുപുത്രാണാം ധനൂംഷി നിഹിതാന്യ് ഉത
 5 യുഥിഷ്ഠിരസ്യ ഭീമസ്യ ബീഭത്ഷോർ യമയോസ് തഥാ
     ധ്വജാഃ ശരാശ് ച ശൂരാണാം ദിവ്യാനി കവചാനി ച
 6 അത്ര ചൈതൻ മഹാവീര്യം ധനുഃ പാർഥസ്യ ഗാണ്ഡിവം
     ഏകം ശതസഹസ്രേണ സംമിതം രാഷ്ട്രവർധനം
 7 വ്യായാമസഹം അത്യർഥം തൃണരാജസമം മഹത്
     സർവായുധമഹാമാത്രം ശത്രുസംബാധ കാരകം
 8 സുവർണവികൃതം ദിവ്യം ശ്ലക്ഷ്ണം ആയതം അവ്രണം
     അലം ഭാരം ഗുരും വോഢും ദാരുണം ചാരുദർശനം
     താദൃശാന്യ് ഏവ സർവാണി ബലവന്തി ദൃഢാനി ച
 9 [ഉത്തര]
     അസ്മിൻ വൃക്ഷേ കിലോദ്ബദ്ധം ശരീരം ഇതി നഃ ശ്രുതം
     തദ് അഹം രാജപുത്രഃ സൻ സ്പൃശേയം പാണിനാ കഥം
 10 നൈവംവിധം മയാ യുക്തം ആലബ്ധും ക്ഷത്രയോനിനാ
    മഹതാ രാജപുത്രേണ മന്ത്രയജ്ഞവിദാ സതാ
11 സ്പൃഷ്ടവന്തം ശരീരം മാം ശവവാഹം ഇവാശുചിം
    കഥം വാ വ്യവഹാര്യം വൈ കുർവീഥാസ് ത്വം ബൃഹന്നഡേ
12 [ബൃഹൻ]
    വ്യവഹാര്യശ് ച രാജേന്ദ്ര ശുചിശ് ചൈവ ഭവിഷ്യസി
    ധനൂംഷ്യ് ഏതാനി മാം ഭൈസ് ത്വം ശരീരം നാത്ര വിദ്യതേ
13 ദായാദം മത്സ്യരാജസ്യ കുലേ ജാതം മനസ്വിനം
    കഥം ത്വാ നിന്ദിതം കർമ കാരയേയം നൃപാത്മജ
14 [വൈ]
    ഏവം ഉക്തഃ സ പാർഥേന രഥാത് പ്രസ്കന്ദ്യ കുണ്ഡലീ
    ആരുരോഹ ശമീ വൃക്ഷം വൈരാടിർ അവശസ് തദാ
15 തം അന്വശാസച് ഛത്രുഘ്നോ രഥേ തിഷ്ഠൻ ധനഞ്ജയഃ
    പരിവേഷ്ടനം ഏതേഷാം ക്ഷിപ്രം ചൈവ വ്യപാനുദ
16 തഥാ സംനഹനാന്യ് ഏഷാം പരിമുച്യ സമന്തതഃ
    അപശ്യദ് ഗാണ്ഡിവം തത്ര ചതുർഭിർ അപരൈഃ സഹ
17 തേഷാം വിമുച്യമാനാനാം ധനുർ ആം അർകവർചസാം
    വിനിശ്രേരുഃ പ്രഭാ ദിവ്യാ ഗ്രഹാണാം ഉദയേഷ്വ് ഇവ
18 സ തേഷാം രൂപം ആലോക്യ ഭോഗിനാം ഇവ ജൃംഭതാം
    ഹൃഷ്ടരോമാ ഭയോദ്വിഗ്നഃ ക്ഷണേന സമപദ്യത
19 സംസ്പൃശ്യ താനി ചാപാനി ഭാനുമന്തി ബൃഹന്തി ച
    വൈരാടിർ അർജുനം രാജന്ന് ഇദം വചനം അബ്രവീത്
20 [ഉത്തര]
    ബിന്ദവോ ജാതരൂപസ്യ ശതം യസ്മിൻ നിപാതിതാഃ
    സഹസ്രകോടി സൗവർണാഃ കസ്യൈതദ് ധനുർ ഉത്തമം
21 വാരണാ യസ്യ സൗവർണാഃ പൃഷ്ഠേ ഭാസന്തി ദംശിതാഃ
    സുപാർശ്വം സുഗ്രഹം ചൈവ കസ്യൈതദ് ധനുരുത്തമം
22 തപനീയസ്യ ശുദ്ധസ്യ ഷഷ്ടിർ യസ്യേന്ദ്രഗോപകാഃ
    പൃഷ്ഠേ വിഭക്താഃ ശോഭന്തേ കസ്യൈതദ് ധനുർ ഉത്തമം
23 സൂര്യാ യത്ര ച സൗവർണാസ് ത്രയോ ഭാസന്തി ദംശിതാഃ
    തേജസാ പ്രജ്വലന്തോ ഹി കസ്യൈതദ് ധനുർ ഉത്തമം
24 ശാലഭാ യത്ര സൗവർണാസ് തപനീയവിചിത്രിതാഃ
    സുവർണമണിചിത്രം ച കസ്യൈതദ് ധനുർ ഉത്തമം
25 ഇമേ ച കസ്യ നാരാചാഃ സഹസ്രാ ലോമവാഹിനഃ
    സമന്താത് കലധൗതാഗ്രാ ഉപാസംഗേ ഹിരണ്മയേ
26 വിപാഠാഃ പൃഥവഃ കസ്യ ഗാർധ്രപത്രാഃ ശിലാശിതാഃ
    ഹാരിദ്രവർണാഃ സുനസാഃ പീതാഃ സർവായസാഃ ശരാഃ
27 കസ്യായം അസിതാവാപഃ പഞ്ച ശാർദൂലലക്ഷണഃ
    വരാഹകർണ വ്യാമിശ്രഃ ശരാൻ ധാരയതേ ദശ
28 കസ്യേമേ പൃഥവോ ദീർഘാഃ സർവപാരശവാഃ ശരാഃ
    ശതാനിസപ്ത തിഷ്ഠന്തി നാരാചാ രുധിരാശനാഃ
29 കസ്യേമേ ശുകപത്രാഭൈഃ പൂർവൈർ അർധൈഃ സുവാസസഃ
    ഉത്തരൈർ ആയസൈഃ പീതൈർ ഹേമപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ
30 കസ്യായം സായകോ ദീർഘഃ ശിലീ പൃഷ്ഠഃ ശിലീമുഖഃ
    വൈയാഘ്രകോശേ നിഹിതോ ഹേമചിത്രത്സരുർ മഹാൻ
31 സുഫലശ് ചിത്രകോശശ് ച കിങ്കിണീ സായകോ മഹാൻ
    കസ്യ ഹേമത്സരുർ ദിവ്യഃ ഖഡ്ഗഃ പരമനിർവ്രണഃ
32 കസ്യായം വിമലഃ ഖഡ്ഗോ ഗവ്യേ കോശേ സമർപിതഃ
    ഹേമത്സരുർ അനാധൃഷ്യോ നൈഷധ്യോ ഭാരസാധനഃ
33 കസ്യ പാഞ്ച നഖേ കോശേ സായകോ ഹേമവിഗ്രഹഃ
    പ്രമാണ രൂപസമ്പന്നഃ പീത ആകാശസംനിഭഃ
34 കസ്യ ഹേമമയേ കോശേ സുതപ്തേ പാവകപ്രഭേ
    നിസ്ത്രിംശോ ഽയം ഗുരുഃ പീതഃ സൈക്യഃ പരമനിർവ്രണഃ
35 നിർദിശസ്വ യഥാതത്ത്വം മയാ പൃഷ്ടാ ബൃഹന്നഡേ
    വിസ്മയോ മേ പരോ ജാതോ ദൃഷ്ട്വാ സർവം ഇദം മഹത്
36 [ബൃഹൻ]
    യൻ മാം പൂർവം ഇഹാപൃച്ഛഃ ശത്രുസേനാനിബർഹണം
    ഗാണ്ഡീവം ഏതത് പാർഥസ്യ ലോകേഷു വിദിതം ധനുഃ
37 സർവായുധമഹാമാത്രം ശാതകുംഭപരിഷ്കൃതം
    ഏതത് തദ് അർജുനസ്യാസീദ് ഗാണ്ഡീവം പരമായുധം
38 യത് തച് ഛതസഹസ്രേണ സംമിതം രാഷ്ട്രവർധനം
    യേന ദേവാൻ മനുഷ്യാംശ് ച പാർഥോ വിഷഹതേ മൃധേ
39 ദേവദാനവഗന്ധർവൈഃ പൂജിതം ശാശ്വതീഃ സമാഃ
    ഏതദ് വർഷസഹസ്രം തു ബ്രഹ്മാ പൂർവം അധാരയത്
40 തതോ ഽനന്തരം ഏവാഥ പ്രജാപതിർ അധാരയത്
    ത്രീണി പഞ്ചശതം ചൈവ ശക്രോ ഽശീതി ച പഞ്ച ച
41 സോമഃ പഞ്ചശതം രാജാ തഥൈവ വരുണഃ ശതം
    പാർഥഃ പഞ്ച ച ഷഷ്ടിം ച വർഷാണി ശ്വേതവാഹനഃ
42 മഹാവീര്യം മഹദ് ദിവ്യം ഏതത് തദ് ധനുർ ഉത്തമം
    പൂജിതം സുരമർത്യേഷു ബിഭർതി പരമം വപുഃ
43 സുപാർശ്വം ഭീമസേനസ്യ ജാതരൂപഗ്രഹം ധനുഃ
    യേന പാർഥോ ഽജയത് കൃത്സ്നാം ദിശം പ്രാചീം പരന്തപഃ
44 ഇന്ദ്രഗോപക ചിത്രം ച യദ് ഏതച് ചാരു വിഗ്രഹം
    രാജ്ഞോ യുധിഷ്ഠിരസ്യൈതദ് വൈരാതേ ധനുർ ഉത്തമം
45 സൂര്യാ യസ്മിംസ് തു സൗവർണാഃ പ്രഭാസന്തേ പ്രഭാസിനഃ
    തേജസാ പ്രജ്വലന്തോ വൈ നകുലസ്യൈതദ് ആയുധം
46 ശലഭാ യത്ര സൗവർണാസ് തപനീയവിചിത്രിതാഃ
    ഏതൻ മാദ്രീ സുതസ്യാപി സഹദേവസ്യ കാർമുകം
47 യേ ത്വ് ഇമേ ക്ഷുര സങ്കാശാഃ സഹസ്രാ ലോമവാഹിനഃ
    ഏതാർജുനസ്യ വൈരാതേ ശരാഃ സർപവിഷോപമാഃ
48 ഏതേ ജ്വലന്തഃ സംഗ്രാമേ തേജസാ ശീഘ്രഗാമിനഃ
    ഭവന്തി വീരസ്യാക്ഷയ്യാ വ്യൂഹതഃ സമരേ രിപൂൻ
49 യേ ചേമേ പൃഥവോ ദീർഘാശ് ചന്ദ്ര ബിംബാർധ ദർശനാഃ
    ഏതേ ഭീമസ്യ നിശിതാ രിപുക്ഷയകരാഃ ശരാഃ
50 ഹാരിദ്ര വർണാ യേ ത്വ് ഏതേ ഹേമപുംഖാഃ ശിലാശിതാഃ
    നകുലസ്യ കലാപോ ഽയം പഞ്ച ശാർദൂലലക്ഷണഃ
51 യേനാസൗ വ്യജയത് കൃത്സ്നാം പ്രതീചീം ദിശം ആഹവേ
    കലാപോ ഹ്യ് ഏഷ തസ്യാസീൻ മാദ്രീപുത്രസ്യ ധീമതഃ
52 യേ ത്വ് ഇമേ ഭാസ്കരാകാരാഃ സർവപാരശവാഃ ശരാഃ
    ഏതേ ചിത്രാഃ ക്രിയോപേതാഃ സഹദേവസ്യ ധീമതഃ
53 യേ ത്വ് ഇമേ നിശിതാഃ പീതാഃ പൃഥവോ ദീർഘവാസസഃ
    ഹേമപുംഖാസ് ത്രിപർവാണോ രാജ്ഞ ഏതേ മഹാശരാഃ
54 യസ് ത്വായം സായകോ ദീർഘഃ ശിലീ പൃഷ്ടഃ ശിലീമുഖഃ
    അർജുനസ്യൈഷ സംഗ്രാമേ ഗുരുഭാരസഹോ ദൃഢഃ
55 വൈയാഘ്രകോശസ് തു മഹാൻ ഭീമസേനസ്യ സായകഃ
    ഗുരുഭാരസഹോ വിദ്യഃ ശാത്രവാണാം ഭയങ്കരഃ
56 സുഫലശ് ചിത്രകോശശ് ച ഹേമത്സരുർ അനുത്തമഃ
    നിസ്ത്രിംശഃ കൗരവസ്യൈഷ ധർമരാജസ്യ ധീമതഃ
57 യസ് തു പാഞ്ച നഖേ കോശേ നിഹിതശ് ചിത്രസേവനേ
    നലുകസ്യൈഷ നിസ്ത്രിംശോ ഗുരുഭാരസഹോ ദൃഢഃ
58 യസ് ത്വ് അയം വിമലഃ ഖഡ്ഗോ ഗവ്യേ കോശേ സമർപിതഃ
    സഹദേവസ്യ വിദ്ധ്യ് ഏനം സർവഭാര സഹം ദൃഢം