മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം180

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം180

1 [വൈ]
     കാമ്യകം പ്രാപ്യ കൗന്തേയാ യുധിഷ്ഠിരപുരോഗമാഃ
     കൃതാതിഥ്യാ മുനിഗണൈർ നിഷേദുഃ സഹ കൃഷ്ണയാ
2 തതസ് താൻ പരിവിശ്വസ്താൻ വസതഃ പാണ്ഡുനന്ദനാൻ
     ബ്രാഹ്മണാ ബഹവസ് തത്ര സമന്താത് പര്യവാരയൻ
3 അഥാബ്രവീദ് ദ്വിജഃ കശ് ചിദ് അർജുനസ്യ പ്രിയഃ സഖാ
     ഏഷ്യതീഹ മഹാബാഹുർ വശീശൗരിർ ഉദാരധീഃ
4 വിദിതാ ഹി ഹരേർ യൂയം ഇഹായാതാഃ കുരൂദ്വഹാഃ
     സദാ ഹി ദർശനാകാങ്ക്ഷീ ശ്രേയോ ഽന്വേഷീ ച വോ ഹരിഃ
5 ബഹു വത്സര ജീവീ ച മാർകണ്ഡേയോ മഹാതപഃ
     സ്വാധ്യായതപസാ യുക്തഃ ക്ഷിപ്രം യുഷ്മാൻ സമേഷ്യതി
6 തഥൈവ തസ്യ ബ്രുവതഃ പ്രത്യദൃഷ്യത കേശവഃ
     സൈങ്ക്യ സുഗ്രീവ യുക്തേന രഥേന രഥിനാം വരഃ
7 മഘവാൻ ഇവ പൗലോമ്യാ സഹിതഃ സത്യഭാമയാ
     ഉപായാദ് ദേവകീപുത്രോ ദിദൃക്ഷുഃ കുരുസത്തമാൻ
8 അവതീര്യ രഥാത് കൃഷ്ണോ ധർമരാജം യഥാവിധി
     വവന്ദേ മുദിതോ ധീമാൻ ഭീമം ച ബലിനാം വരം
9 പൂജയാം ആസ ദൗമ്യം ച യമാഭ്യാം അഭിവാദിതഃ
     പരിഷ്വജ്യ ഗുഡാകേശം ദ്രൗപദീം പര്യസാന്ത്വയത്
10 സ ദൃഷ്ട്വാ ഫൽഗുനം വീരം ചിരസ്യ പ്രിയം ആഗതം
    പര്യഷ്വജത ദാശാർഹഃ പുനഃ പുനർ അരിന്ദമം
11 തഥൈവ സത്യഭാമാപി ദ്രൗപദീം പരിഷസ്വജേ
    പാണ്ഡവാനാം പ്രിയം ഭാര്യാം കൃഷ്ണസ്യ മഹിഷീ പ്രിയാ
12 തതസ് തേ പാണ്ഡവാഃ സർവേ സഭാര്യാഃ സപുരോഹിതാഃ
    ആനർചുഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷം പരിവവ്രുശ് ച സർവശഃ
13 കൃഷ്ണസ് തു പാർഥേന സമേത്യ വിദ്വാൻ; ധനഞ്ജയേനാസുരതർജനേന
    ബഭൗ യഥാ ഭൂപ പതിർ മഹാത്മാ; സമേത്യ സാക്ഷാദ് ഭഗവാൻ ഗുഹേന
14 തതഃ സമസ്താനി കിരീടമാലീ; വനേഷു വൃത്താനി ഗദാഗ്രജായ
    ഉക്ത്വാ യഥാവത് പുനർ അന്വപൃച്ഛത്; കഥം സുഭദ്രാ ച തഥാഭുമന്യുഃ
15 സ പൂജയിത്വാ മധുഹാ യഥാവൻ; പാർഥാംശ് ച കൃഷ്ണാം ച പുരോഹിതം ച
    ഉവാച രാജാനം അഭിപ്രശംസൻ; യുധിഷ്ഠിരം തത്ര സഹോപവിശ്യ
16 ധർമഃ പരഃ പാണ്ഡവ രാജ്യലാഭാത്; തസ്യാർഥം ആഹുസ് തപ ഏവ രാജൻ
    സത്യാർജവാഭ്യാം ചരതാ സ്വധർമം; ജിതസ് തവായം ച പരശ് ച ലോകഃ
17 അഘീതം അഗ്രേ ചരതാ വ്രതാനി സമ്യഗ്; ധനുർവേദം അവാപ്യ കൃത്സ്നം
    ക്ഷാത്രേണ ധർമണ വസൂനി ലബ്ധ്വാ; സർവേ ഹ്യ് അവാപ്താഃ ക്രതവഃ പുരാണാഃ
18 ന ഗ്രാമ്യധർമേഷു രതിസ് തവാസ്തി; കാമാൻ ന കിം ചിത് കുരുഷേ നരേന്ദ്ര
    ന ചാർഥലോഭാത് പ്രജഹാസി ധർമം; തസ്മാത് സ്വഭാവാദ് അസി ധർമരാജഃ
19 ധാനം ച സത്യം ച തപോ ച രാജഞ്; ശ്രദ്ധാ ച ശാന്തിശ് ച ധൃതിഃ ക്ഷമാ ച
    അവാപ്യ രാഷ്ട്രാണി വസൂനി ഭോഗാൻ; ഏഷാ പരാ പാർഥ സദാ രതിസ് തേ
20 യദാ ജനൗഘഃ കുരുജാംഗലാനാം; കൃഷ്ണാം സഭായാം അവശാം അപശ്യത്
    അപേതധർമവ്യവഹാര വൃത്തം; സഹേത തത് പാണ്ഡവ കസ് ത്വദന്യഃ
21 അസംശയം സർവസമൃദ്ധകാമഃ; ക്ഷിപ്രം പ്രജാഃ പാലയിതാസി സമ്യക്
    ഇമേ വയം നിഗ്രഹണേ കുരൂണാം; യദി പ്രതിജ്ഞാ ഭവതഃ സമാപ്താ
22 ധൗമ്യം ച കൃഷ്ണാം ച യുധിഷ്ഠിരം ച; യമൗ ച ഭീമം ച ദശാർഹ സിംഹഃ
    ഉവാച ദിഷ്ട്യാ ഭവതാം ശിവേന; പ്രാപ്തഃ കിരീടീ മുദിതഃ കൃതാസ്ത്രഃ
23 പ്രോവാച കൃഷ്ണാം അപി യാജ്ഞസേനീം; ദശാർഹ ഭർതാ സഹിതഃ സുഹൃദ്ഭിഃ
    കൃഷ്ണേ ധനുർവേദ രതിപ്രധാനാഃ; സത്യവ്രതാസ് തേ ശിശവഃ സുശീലാഃ
    സദ്ഭിഃ സദൈവാചരിതം സമാധിം; ചരന്തി പുത്രാസ് തവ യാജ്ഞസേനി
24 രാജ്യേന രാഷ്ട്രൈശ് ച നിമന്ത്ര്യമാണാഃ; പിത്രാ ച കൃഷ്ണേ തവ സോദരൈശ് ച
    ന യജ്ഞസേനസ്യ ന മാതുലാനാം; ഗൃഹേഷു ബാലാ രതിം ആപ്നുവന്തി
25 ആനർതം ഏവാഭിമുഖാഃ ശിവേന; ഗത്വാ ധനുർവേദ രതിപ്രധാനാഃ
    തവാത്മജാ വൃഷ്ണിപുരം പ്രവിശ്യ; ന ദൈവതേഭ്യഃ സ്പൃഹയന്തി കൃഷ്ണേ
26 യഥാ ത്വം ഏവാർഹസി തേഷു വൃത്തിം; പ്രയോക്തും ആര്യാ ച യഥൈവ കുന്തീ
    തേഷ്വ് അപ്രമാദേന സദാ കരോതി; തഥാച ഭൂയോ ച തഥാ സുഭദ്രാ
27 യഥാനിരുദ്ധസ്യ യഥാഭിമന്യോർ; യഥാ സുനീഥസ്യ യഥൈവ ഭാനോഃ
    തഥാ വിനേതാ ച ഗതിശ് ച കൃഷ്ണേ; തവാത്മജാനാം അപി രൗക്മിണേയഃ
28 ഗദാസിചർമ ഗ്രഹണേഷു ശൂരാൻ; അസ്ത്രേഷു ശിക്ഷാസു രഥാശ്വയാനേ
    സമ്യഗ് വിനേതാ വിനയത്യ് അതന്ദ്രീസ്; താംശ് ചാഭിമന്യുഃ സതതം കുമാരഃ
29 സ ചാപി സമ്യക് പ്രണിധായ ശിക്ഷാം; അസ്ത്രാണി ചൈഷാം ഗുരുവത് പ്രദായ
    തവാത്മജാനാം ച തഥാഭിമന്യോഃ; പരാക്രമൈസ് തുഷ്യതി രൗക്മിണേയഃ
30 യദാ വിഹാരം പ്രസമീക്ഷമാണാഃ; പ്രയാന്തി പുത്രാസ് തവ യാജ്ഞസേനി
    ഏകൈകം ഏഷാം അനുയാന്തി തത്ര; രഥാശ് ച യാനാനി ച ദന്തിനശ് ച
31 അഥാബ്രവീദ് ധർമരാജം തു കൃഷ്ണോ; ദശാർഹ യോധാഃ കുകുരാന്ധകാശ് ച
    ഏതേ നിദേശം തവ പാലയന്തി തിഷ്ഠന്തി; യത്രേച്ഛസി തത്ര രാജൻ
32 ആവർതതാം കാർമുകവേഗവാതാ; ഹലായുധ പ്രഗ്രഹണാ മധൂനാം
    സേനാ തവാർഥേഷു നരേന്ദ്ര യത്താ; സസാദി പത്ത്യശ്വരഥാ സനാഗാ
33 പ്രസ്ഥാപ്യതാം പാണ്ഡവ ധാർതരാഷ്ട്രഃ; സുയോധനഃ പാപകൃതാം വരിഷ്ഠഃ
    സ സാനുബന്ധഃ സസുഹൃദ് ഗനശ് ച; സൗഭസ്യ സൗഭാധിപതേശ് ച മാർഗം
34 കാമതഥാ തിഷ്ഠ നരേന്ദ്ര തസ്മിൻ; യഥാ കൃതസ് തേ സമയഃ സഭായാം
    ദാശാർഹ യോധൈസ് തു സസാദി യോധം; പ്രതീക്ഷതാം നാഗപുരം ഭവന്തം
35 വ്യപേതമനുർ വ്യപനീതപാപ്മാ; വിഹൃത്യ യത്രേച്ഛസി തത്ര കാമം
    തതഃ സമൃദ്ധം പ്രഥമം വിശോകഃ; പ്രപത്സ്യസേ നാഗപുരം സരാഷ്ട്രം
36 തതസ് തദ് ആജ്ഞായ മതം മഹാത്മാ; യഥാവദ് ഉക്തം പുരുഷോത്തമേന
    പ്രശസ്യ വിപ്രേക്ഷ്യ ച ധർമരാജഃ; കൃതാഞ്ജലിഃ കേശവം ഇത്യ് ഉവാച
37 അസംശയം കേശവ പാണ്ഡവാനാം; ഭവാൻ ഗതിസ് ത്വച് ഛരണാ ഹി പാർഥാഃ
    കാലോദയേ തച് ച തതശ് ച ഭൂയോ; കർതാ ഭവാൻ കർമ ന സംശയോ ഽസ്തി
38 യഥാപ്രതിജ്ഞം വിഹൃതശ് ച കാലഃ; സർവാഃ സമാ ദ്വാദശ നിർജനേഷു
    അജ്ഞാതചര്യാം വിധിവത് സമാപ്യ; ഭവദ്ഗതാഃ കേശവ പാണ്ഡവേയാഃ
39 [വൈ]
    തഥാ വദതി വാർഷ്ണേയേ ധർമരാജേ വ ഭാരത
    അഥ പശ്ചാത് പതോ വൃദ്ധോ ബഹുവർഷസഹസ്രധൃക്
    പ്രത്യദൃഷ്യത ധർമാത്മാ മാർകണ്ഡേയോ മഹാതപഃ
40 തം ആഗതം ഋഷിം വൃദ്ധം ബഹുവർഷസഹസ്രിണം
    ആനർചുർ ബ്രാഹ്മണാഃ സർവേ കൃഷ്ണശ് ച സഹ പാണ്ഡവൈഃ
41 തം അർചിതം സുവിഷ്വസ്തം ആസീനം ഋഷിസത്തമം
    ബ്രാഹ്മണാനാം പതേനാഹ പാണ്ഡവാനാം ച കേശവഃ
42 ശുശ്രൂഷവഃ പാണ്ഡവാസ് തേ ബ്രാഹ്മണാശ് ച സമാഗതാഃ
    ദ്രൗപദീ സത്യഭാമാ ച തഥാഹം പരമം വചഃ
43 പുരാവൃത്താഃ കഥാഃ പുണ്യാഃ സദ് ആചാരാഃ സനാതനാഃ
    രാജ്ഞാം സ്ത്രീണാം ഋഷീണാം ച മാർകണ്ഡേയ വിചക്ഷ്വ നഃ
44 തേഷു തത്രോപവിഷ്ടേഷു ദേവർഷിർ അപി നാരദഃ
    ആജഗാമ വിശുദ്ധാത്മാ പാണ്ഡവാൻ അവലോകകഃ
45 തം അപ്യ് അഥ മഹാത്മാനം സർവേ തു പുരുഷർഷഭാഃ
    പാദ്യാർഘ്യാഭ്യാം യഥാന്യായം ഉപതസ്ഥുർ മനീഷിണം
46 നാരദസ് ത്വ് അഥ ദേവർഷിർ ജ്ഞാത്വാ താംസ് തു കൃതക്ഷണാൻ
    മാർകണ്ഡേയസ്യ വദതസ് താം കഥാം അന്വമോദത
47 ഉവാച ചൈനം കാലജ്ഞഃ സ്മയന്ന് ഇവ സ നാരദഃ
    ബ്രഹ്മർഷേ കഥ്യതാം യത് തേ പാണ്ഡവേഷു വിവക്ഷിതം
48 ഏവം ഉക്തഃ പ്രത്യുവാച മാർകണ്ഡേയോ മഹാതപഃ
    ക്ഷണം കുരുധ്വം വിപുലം ആഖ്യാതവ്യം ഭവിഷ്യതി
49 ഏവം ഉക്താഃ ക്ഷണം ചക്രുഃ പാണ്ഡവാഃ സഹ തൈർ ദ്വിജൈഃ
    മധ്യന്ദിനേ യഥാദിത്യം പ്രേക്ഷന്തസ് തം മഹാമുനിം