മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം181

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം181

1 [വൈ]
     തം വിവക്ഷന്തം ആലക്ഷ്യ കുരുരാജോ മഹാമുനിം
     കഥാ സഞ്ജനനാർഥായ ചോദയാം ആസ പാണ്ഡവഃ
2 ഭവാൻ ദൈവതദൈത്യാനാം ഋഷീണാം ച മഹാത്മനാം
     രാജർഷീണാം ച സർവേഷാം ചരിതജ്ഞഃ സനാതനഃ
3 സേവ്യശ് ചോപാസിതവ്യശ് ച മതോ നഃ കാങ്ക്ഷിതശ് ചിരം
     അയം ച ദേവകീപുത്രഃ പ്രാപ്തോ ഽസ്മാൻ അവലോകകഃ
4 ഭവത്യ് ഏവ ഹി മേ ബുദ്ധിർ ദൃഷ്ട്വാത്മാനം സുഖാച് ച്യുതം
     ധാർതരാഷ്ട്രാംശ് ച ദുർവൃത്തന്ന് ഋധ്യതഃ പ്രേക്ഷ്യ സർവശഃ
5 കർമണഃ പുരുഷഃ കർതാ ശുഭസ്യാപ്യ് അശുഭസ്യ ച
     സ്വഫലം തദ് ഉപാശ്നാതി കഥം കർതാ സ്വിദ് ഈശ്വരഃ
6 അഥ വാ സുഖദുഃഖേഷു നൃണാം ബ്രഹ്മവിദാം വര
     ഇഹ വാ കൃതം അന്വേതി പരദേഹാഥ വാ പുനഃ
7 ദേഹീ ച ദേഹം സന്ത്യജ്യ മൃഗ്യമാണഃ ശുഭാശുഭൈഃ
     കഥം സംയുജ്യതേ പ്രേത്യ ഇഹ വാ ദ്വിജസത്തമ
8 ഐഹ ലൗകികം ഏവൈതദ് ഉതാഹോ പാരലൗകികം
     ക്വ ച കർമാണി തിഷ്ഠന്തി ജന്തോഃപ്രേതസ്യ ഭാർഗവ
9 [മാർക്]
     ത്വദ് യുക്തോ ഽയം അനുപ്രശ്നോ യഥാവദ് വദതാം വര
     വിദിതം വേദിതവ്യം തേ സ്ഥിത്യ് അർഥം അനുപൃച്ഛസി
10 അത്ര തേ വർതയിഷ്യാമി തദ് ഇഹൈകമനഃ ശൃണു
    യഥേഹാമുത്ര ച നരഃ സുഖദുഃഖം ഉപാശ്നുതേ
11 നിർമലാനി ശരീരാണി വിശുദ്ധാനി ശരീരിണാം
    സസർജ ധർമതന്ത്രാണി പൂർവോത്പന്നഃ പ്രജാപതിഃ
12 അമോഘബലസങ്കൽപാഃ സുവ്രതാഃ സത്യവാദിനഃ
    ബ്രഹ്മഭൂതാ നരാഃ പുണ്യാഃ പുരാണാഃ കുരുനന്ദന
13 സർവേ ദേവൈഃ സമായാന്തി സ്വച്ഛന്ദേന നഭസ്തലം
    തതശ് ച പുനർ ആയാന്തി സർവേ സ്വച്ഛന്ദചാരിണഃ
14 സ്വച്ഛന്ദമരണാശ് ചാസൻ നരാഃ സ്വച്ഛന്ദജീവിനഃ
    അൽപബാധാ നിരാതങ്കാ സിദ്ധാർഥാ നിരുപദ്രവാഃ
15 ദ്രഷ്ടാരോ ദേവസംഘാനാം ഋഷീണാം ച മഹാത്മനാം
    പ്രത്യക്ഷാഃ സർവധർമാണാം ദാന്താ വിഗതമത്സരാഃ
16 ആസൻ വർഷസഹസ്രാണി തഥാ പുത്രസഹസ്രിണഃ
    തതഃ കാലാന്തരേ ഽന്യസ്മിൻ പൃഥിവീതലചാരിണഃ
17 കാമക്രോധാഭിഭൂതാസ് തേ മായാ വ്യാജോപജീവിനഃ
    ലോഭമോഹാഭിഭൂതാശ് ച ത്യക്താ ദേവൈസ് തതോ നരാഃ
18 അശുഭൈഃ കർമഭിഃ പാപാസ് തിര്യങ് നരകഗാമിനഃ
    സംസാരേഷു വിചിത്രേഷു പച്യമാനാഃ പുനഃ പുനഃ
19 മോഘേഷ്ടാ മോഘസങ്കൽപാ മോഘജ്ഞാനാ വിചേതസഃ
    സർവാതിശങ്കിനശ് ചൈവ സംവൃത്താഃ ക്ലേശഭാഗിനഃ
    അശുഭൈഃ കർമഭിശ് ചാപി പ്രായശഃ പരിചിഹ്നിതാഃ
20 ദൗഷ്കുല്യാ വ്യാധിബഹുലാ ദുരാത്മാനോ ഽപ്രതാപിനഃ
    ഭവന്ത്യ് അൽപായുഷഃ പാപാ രൗദ്രകർമഫലോദയാഃ
    നാഥന്തഃ സർവകാമാനാം നാസ്തികാ ഭിന്നസേതവഃ
21 ജന്തോഃപ്രേതസ്യ കൗന്തേയ ഗതിഃ സ്വൈർ ഇഹ കർമഭിഃ
    പ്രാജ്ഞസ്യ ഹീനബുദ്ധേശ് ച കർമ കോശഃ ക്വ തിഷ്ഠതി
22 ക്വസ്ഥസ് തത് സമുപാശ്നാതി സുകൃതം യദി വേതരത്
    ഇതി തേ ദർശനം യച് ച തത്രാപ്യ് അനുനയം ശൃണു
23 അയം ആദി ശരീരേണ ദേവ സൃഷ്ടേന മാനവഃ
    ശുഭാനാം അശുഭാനാം ച കുരുതേ സഞ്ചയം മഹത്
24 ആയുഷോ ഽന്തേ പ്രഹായേദം ക്ഷീണപ്രായം കലേവരം
    സംഭവത്യ് ഏവ യുഗപദ് യോനൗ നാസ്ത്യ് അന്തരാ ഭവഃ
25 തത്രാസ്യ സ്വകൃതം കർമ ഛായേവാനുഗതം സദാ
    ഫലത്യ് അഥ സുഖാർഹോ വാ ദുഃഖാർഹോ വാപി ജായതേ
26 കൃതാന്തവിധിസംയുക്തഃ സജന്തുർ ലക്ഷണൈഃ ശുഭൈഃ
    അശുഭൈർ വാ നിരാദാനോ ലക്ഷ്യതേ ജ്ഞാനദൃഷ്ടിഭിഃ
27 ഏഷാ താവദ് അബുദ്ധീനാം ഗതിർ ഉക്താ യുധിഷ്ഠിര
    അതഃ പരം ജ്ഞാനവതാം നിബോധ ഗതിം ഉത്തമാം
28 മനുഷ്യാസ് തപ്തതപസഃ സർവാഗമ പരായണാഃ
    സ്ഥിരവ്രതാഃ സത്യപരാ ഗുരുശുശ്രൂഷണേ രതാഃ
29 സുശീലാഃ ശുക്ലജാതീയാഃ ക്ഷാന്താ ദാന്താഃ സുതേജസഃ
    ശുഭയോന്യന്തരഗതാഃ പ്രായശഃ ശുഭലക്ഷണാഃ
30 ജിതേന്ദ്രിയത്വാദ് വശിനഃ ശുൽകത്വാൻ മന്ദരോഗിണഃ
    അൽപബാധ പരിത്രാസാദ് ഭവന്തി നിരുപദ്രവാഃ
31 ച്യവന്തം ജായമാനം ച ഗർഭസ്ഥം ചൈവ സർവശഃ
    സ്വം ആത്മാനം പരം ചൈവ ബുധ്യന്തേ ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ
    കർമഭൂമിം ഇമാം പ്രാപ്യ പുനർ യാന്തി സുരാലയം
32 കിം ചിദ് ദൈവാദ് ധഠാത് കിം ചിത് കിം ചിദ് ഏവ സ്വകർമഭിഃ
    പ്രാപ്നുവന്തി നരാ രാജൻ മാ തേ ഽസ്ത്വ് അന്യാ വിചാരണാ
33 ഇമാം അത്രോപമാം ചാപി നിബോധ വദതാം വര
    മനുഷ്യലോകേ യച് ഛ്രേയോ പരം മന്യേ യുധിഷ്ഠിര
34 ഇഹ വൈകസ്യ നാമുത്ര അമുത്രൈകസ്യ നോ ഇഹ
    ഇഹ ചാമുത്ര ചൈകസ്യ നാമുത്രൈകസ്യ നോ ഇഹ
35 ധനാനി യേഷാം വിപുലാനി സന്തി; നിത്യം രമന്തേ സുവിഭൂഷിതാംഗാഃ
    തേഷാം അയം ശത്രുവരഘ്ന ലോകോ; നാസൗ സദാ ദേഹസുഖേ രതാനാം
36 യേ യോഗയുക്താസ് തപസി പ്രസക്താഃ; സ്വാധ്യായശീലാ ജരയന്തി ദേഹാൻ
    ജിതേന്ദ്രിയാ ഭൂതഹിതേ നിവിഷ്ടാസ്; തേഷാം അസൗ നായം അരിഘ്ന ലോകഃ
37 യേ ധർമം ഏവ പ്രഥമം ചരന്തി; ധർമേണ ലബ്ധ്വാ ച ധനാനി കാലേ
    ദാരാൻ അവാപ്യ ക്രതുഭിർ യജന്തേ; തേഷാം അയം ചൈവ പരശ് ച ലോകഃ
38 യേ നൈവ വിദ്യാം ന തപോ ന ദാനം; ന ചാപി മൂഢാഃ പ്രജനേ യതന്തേ
    ന ചാധിഗച്ഛന്തി സുഖാന്യ് അഭാഗ്യാസ്; തേഷാം അയം ചൈവ പരശ് ച നാസ്തി
39 സർവേ ഭവന്തസ് ത്വ് അതിവീര്യസത്ത്വാ; ദിവ്യൗജസഃ സംഹനനോപപന്നാഃ
    ലോകാദ് അമുഷ്മാദ് അവനിം പ്രപന്നാഃ; സ്വധീത വിദ്യാഃ സുരകാര്യഹേതോഃ
40 കൃത്വൈവ കർമാണി മഹാനി ശൂരാസ്; തപോ ദമാചാര വിഹാരശീലാഃ
    ദേവാൻ ഋഷീൻ പ്രേതഗണാംശ് ച സർവാൻ; സന്തർപയിത്വാ വിധിനാ പരേണ
41 സ്വർഗം പരം പുണ്യകൃതാം നിവാസം; ക്രമേണ സമ്പ്രാപ്സ്യഥ കർമഭിഃ സ്വൈഃ
    മാ ഭൂദ് വിശങ്കാ തവ കൗരവേന്ദ്ര; ദൃഷ്ട്വാത്മനഃ ക്ലേശം ഇമം സുഖാർഹ