മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം53

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം53

1 [സ്]
     തതോ വ്യൂഢേഷ്വ് അനീകേഷു താവകേഷ്വ് ഇതരേഷു ച
     ധനഞ്ജയോ രഥാനീകം അവധീത് തവ ഭാരത
     ശരൈർ അതിരഥോ യുദ്ധേ പാതയൻ രഥയൂഥപാൻ
2 തേ വധ്യമാനാഃ പാർഥേന കാലേനേവ യുഗക്ഷയേ
     ധാർതരാഷ്ട്രാ രണേ യത്താഃ പാണ്ഡവാൻ പ്രത്യയോധയൻ
     പ്രാർഥയാനാ യശോ ദീപ്തം മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം
3 ഏകാഗ്രമനസോ ഭൂത്വാ പാണ്ഡവാനാം വരൂഥിനീം
     ബഭഞ്ജുർ ബഹുശോ രാജംസ് തേ ചാഭജ്യന്ത സംയുഗേ
4 ദ്രവദ്ഭിർ അഥ ഭഗ്നൈശ് ച പരിവർതദ്ഭിർ ഏവ ച
     പാണ്ഡവൈഃ കൗരവൈശ് ചൈവ ന പ്രജ്ഞായത കിം ചന
5 ഉദതിഷ്ഠദ് രജോ ഭൗമം ഛാദയാനം ദിവാകരം
     ദിശഃ പ്രതിദിശോ വാപി തത്ര ജജ്ഞുഃ കഥം ചന
6 അനുമാനേന സഞ്ജ്ഞാഭിർ നാമഗോത്രൈശ് ച സംയുഗേ
     വർതതേ സ്മ തദാ യുദ്ധം തത്ര തത്ര വിശാം പതേ
7 ന വ്യൂഹോ ഭിദ്യതേ തത്ര കൗരവാണാം കഥം ചന
     രക്ഷിതഃ സത്യസന്ധേന ഭാരദ്വാജേന ധീമതാ
8 തഥൈവ പാണ്ഡവേയാനാം രക്ഷിതഃ സവ്യസാചിനാ
     നാഭിധ്യത മഹാവ്യൂഹോ ഭീമേന ച സുരക്ഷിതഃ
9 സേനാഗ്രാദ് അഭിനിഷ്പത്യ പ്രായുധ്യംസ് തത്ര മാനവാഃ
     ഉഭയോഃ സേനയോ രാജൻ വ്യതിഷക്ത രഥദ്വിപാഃ
10 ഹയാരോഹൈർ ഹയാരോഹാഃ പാത്യന്തേ സ്മ മഹാഹവേ
    ഋഷ്ടിഭിർ വിമലാഗ്രാഭിഃ പ്രാസൈർ അപി ച സംയുഗേ
11 രഥീ രത്നിനം ആസാദ്യ ശരൈഃ കനകഭൂഷണൈഃ
    പാതയാം ആസ സമരേ തസ്മിന്ന് അതിഭയം കരേ
12 ഗജാരോഹാ ഗജാരോഹാൻ നാരാചശരതോമരൈഃ
    സംസക്താഃ പാതയാം ആസുസ് തവ തേഷാം ച സംഘശഃ
13 പത്തിസംഘാ രണേ പത്തീൻ ഭിണ്ഡിപാല പരശ്വധൈഃ
    ന്യപാതയന്ത സംഹൃഷ്ടാഃ പരസ്പരകൃതാഗസഃ
14 പദാതീ രഥിനം സംഖ്യേ രഥീ ചാപി പദാതിനം
    ന്യപാതയച് ഛിതൈഃ ശസ്ത്രൈഃ സേനയോർ ഉഭയോർ അപി
15 ഗജാരോഹാ ഹയാരോഹാൻ പാതയാം ചക്രിരേ തദാ
    ഹയാരോഹാ ഗജസ്ഥാംശ് ച തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
16 ഗജാരോഹ വരൈശ് ചാപി തത്ര തത്ര പദാതയഃ
    പാതിതാഃ സമദൃശ്യന്ത തൈശ് ചാപി ഗജയോധിനഃ
17 പത്തിസംഘാ ഹയാരോഹൈഃ സാദിസംഘാശ് ച പത്തിഭിഃ
    പാത്യമാനാ വ്യദൃശ്യന്ത ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
18 ധ്വജൈസ് തത്രാപവിദ്ധൈശ് ച കാർമുകൈസ് തോമരൈസ് തഥാ
    പ്രാസൈസ് തഥാ ഗദാഭിശ് ച പരിഘൈഃ കമ്പനൈസ് തഥാ
19 ശക്തിഭിഃ കവചൈശ് ചിത്രൈഃ കണപൈർ അങ്കുശൈർ അപി
    നിസ്ത്രിംശൈർ വിമലൈശ് ചാപി സ്വർണപുംഖൈഃ ശരൈസ് തഥാ
20 പരിസ്തോമൈഃ കുഥാഭിശ് ച കംബലൈശ് ച മഹാധനൈഃ
    ഭൂർ ഭാതി ഭരതശ്രേഷ്ഠ സ്രഗ്ദാമൈർ ഇവ ചിത്രിതാ
21 നരാശ്വകായൈഃ പതിതൈർ ദന്തിഭിശ് ച മഹാഹവേ
    അഗമ്യരൂപാ പൃഥിവീ മാംസശോണിതകർദമാ
22 പ്രശശാമ രജോ ഭൗമം വ്യുക്ഷിതം രണശോണിതൈഃ
    ദിശശ് ച വിമലാഃ സർവാഃ സംബഭൂവുർ ജനേശ്വര
23 ഉത്ഥിതാന്യ് അഗണേയാനി കബന്ധാനി സമന്തതഃ
    ചിഹ്നഭൂതാനി ജഗതോ വിനാശാർഥായ ഭാരത
24 തസ്മിൻ യുദ്ധേ മഹാരൗദ്രേ വർതമാനേ സുദാരുണേ
    പ്രത്യദൃശ്യന്ത രഥിനോ ധാവമാനാഃ സമന്തതഃ
25 തതോ ദ്രോണശ് ച ഭീഷ്മശ് ച സൈന്ധവശ് ച ജയദ്രഥഃ
    പുരുമിത്രോ വികർണശ് ച ശകുനിശ് ചാപി സൗബലഃ
26 ഏതേ സമരദുർധർഷാഃ സിംഹതുല്യപരാക്രമാഃ
    പാണ്ഡവാനാം അനീകാനി ബഭഞ്ജുഃ സ്മ പുനഃ പുനഃ
27 തഥൈവ ഭീമസേനോ ഽപി രാക്ഷസശ് ച ഘടോത്കചഃ
    സാത്യകിശ് ചേകിതാനശ് ച ദ്രൗപദേയാശ് ച ഭാരത
28 താവകാംസ് തവ പുത്രാംശ് ച സഹിതാൻ സർവരാജഭിഃ
    ദ്രാവയാം ആസുർ ആജൗ തേ ത്രിദശാ ദാനവാൻ ഇവ
29 തഥാ തേ സമരേ ഽന്യോന്യം നിഘ്നന്തഃ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ
    രക്തോക്ഷിതാ ഘോരരൂപാ വിരേജുർ ദാനവാ ഇവ
30 വിനിർജിത്യ രിപൂൻ വീരാഃ സേനയോർ ഉഭയോർ അപി
    വ്യദൃശ്യന്ത മഹാമാത്രാ ഗ്രഹാ ഇവ നഭസ്തലേ
31 തതോ രഥസഹസ്രേണ പുത്രോ ദുര്യോധനസ് തവ
    അഭ്യയാത് പാണ്ഡവാൻ യുദ്ധേ രാക്ഷസം ച ഘടോത്കചം
32 തഥൈവ പാണ്ഡവാഃ സർവേ മഹത്യാ സേനയാ സഹ
    ദ്രോണ ഭീഷ്മൗ രണേ ശൂരൗ പ്രത്യുദ്യയുർ അരിന്ദമൗ
33 കിരീടീ തു യയൗ ക്രുദ്ധഃ സമർഥാൻ പാർഥിവോത്തമാൻ
    ആർജുനിഃ സാത്യകിശ് ചൈവ യയതുഃ സൗബലം ബലം
34 തതഃ പ്രവവൃതേ ഭൂയഃ സംഗ്രാമോ ലോമഹർഷണഃ
    താവകാനാം പരേഷാം ച സമരേ വിജിഗീഷതാം