മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം48
| ←അധ്യായം47 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന: അധ്യായം48 |
അധ്യായം49→ |
1 [ധൃ]
ഏവം വ്യൂഢേഷ്വ് അനീകേഷു മാമകേഷ്വ് ഇതരേഷു ച
കഥം പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠാഃ സമ്പ്രഹാരം പ്രചക്രിരേ
2 [സ്]
സമം വ്യൂഢേഷ്വ് അനീകേഷു സംനദ്ധാ രുചിരധ്വജാഃ
അപാരം ഇവ സന്ദൃശ്യ സാഗരപ്രതിമം ബലം
3 തേഷാം മധ്യേ സ്ഥിതോ രാജാ പുത്രോ ദുര്യോധനസ് തവ
അബ്രവീത് താവകാൻ സർവാൻ യുധ്യധ്വം ഇതി ദംശിതാഃ
4 തേ മനഃ ക്രൂരം ആസ്ഥായ സമഭിത്യക്തജീവിതാഃ
പാണ്ഡവാൻ അഭ്യവർതന്ത സർവ ഏവോച്ഛ്രിതധ്വജാഃ
5 തതോ യുദ്ധം സമഭവത് തുമുലം ലോമഹർഷണം
താവകാനാം പരേഷാം ച വ്യതിഷക്ത രഥദ്വിപം
6 മുക്താസ് തു രഥിഭിർ ബാണാ രുക്മപുംഖാഃ സുതേജനാഃ
സംനിപേതുർ അകുണ്ഠാഗ്രാ നാഗേഷു ച ഹയേഷു ച
7 തഥാ പ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ ധനുർ ഉദ്യമ്യ ദംശിതഃ
അഭിപത്യ മഹാബാഹുർ ഭീഷ്മോ ഭീമപരാക്രമഃ
8 സൗഭദ്രേ ഭീമസേനേ ച ശൗനേയേ ച മഹാരഥേ
കേകയേ ച വിരാതേ ച ധൃഷ്ടദ്യുമ്നേ ച പാർഷതേ
9 ഏതേഷു നരവീരേഷു ചേദിമത്സ്യേഷു ചാഭിതഃ
വവർഷ ശരവർഷാണി വൃദ്ധഃ കുരുപിതാമഹഃ
10 പ്രാകമ്പത മഹാവ്യൂഹസ് തസ്മിൻ വീര സമാഗമേ
സർവേഷാം ഏവ സൈന്യാനാം ആസീദ് വ്യതികരോ മഹാൻ
11 സാദിത ധ്വജനാഗാശ് ച ഹതപ്രവര വാജിനഃ
വിപ്രയാതരഥാനീകാഃ സമപദ്യന്ത പാണ്ഡവാഃ
12 അർജുനസ് തു നരവ്യാഘ്രോ ദൃഷ്ട്വാ ഭീഷ്മം മഹാരഥം
വാർഷ്ണേയം അബ്രവീത് ക്രുദ്ധോ യാഹി യത്ര പിതാമഹഃ
13 ഏഷ ഭീഷ്മഃ സുസങ്ക്രുദ്ധോ വാർഷ്ണേയ മമ വാഹിനീം
നാശയിഷ്യതി സുവ്യക്തം ദുര്യോധന ഹിതേ രതഃ
14 ഏഷ ദ്രോണഃ കൃപഃ ശല്യോ വികർണശ് ച ജനാർദന
ധാർതരാഷ്ട്രാശ് ച സഹിതാ ദുര്യോധന പുരോഗമാഃ
15 പാഞ്ചാലാൻ നിഹനിഷ്യന്തി രക്ഷിതാ ദൃഢധന്വനാ
സോ ഽഹം ഭീഷ്മം ഗമിഷ്യാമി സൈന്യഹേതോർ ജനാർദന
16 തം അബ്രവീദ് വാസുദേവോ യത്തോ ഭവ ധനഞ്ജയ
ഏഷ ത്വാ പ്രാപയേ വീര പിതാമഹ രഥം പ്രതി
17 ഏവം ഉക്ത്വാ തതഃ ശൗരീ രഥം തം ലോകവിശ്രുതം
പ്രാപയാം ആസ ഭീഷ്മായ രഥം പ്രതി ജനേശ്വര
18 ചഞ്ചദ് ബഹു പതാകേന ബലാകാ വർണവാജിനാ
സമുച്ഛ്രിതമഹാഭീമ നദദ് വാനരകേതുനാ
മഹതാ മേഘനാദേന രഥേനാദിത്യവർചസാ
19 വിനിഘ്നൻ കൗരവാനീകം ശൂരസേനാംശ് ച പാണ്ഡവഃ
ആയാച് ഛരാൻ നുദഞ് ശീഘ്രം സുഹൃച് ഛോഷ വിനാശനഃ
20 തം ആപതന്തം വേഗേന പ്രഭിന്നം ഇവ വാരണം
ത്രാസയാനം രണേ ശൂരാൻ പാതയന്തം ച സായകൈഃ
21 സൈന്ധവ പ്രമുഖൈർ ഗുപ്തഃ പ്രാച്യ സൗവീരകേകയൈഃ
സഹസാ പ്രത്യുദീയായ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ ഽർജുനം
22 കോ ഹി ഗാണ്ഡീവധന്വാനം അന്യഃ കുരുപിതാമഹാത്
ദ്രോണ വൈകർതനാഭ്യാം വാ രഥഃ സംയാതും അർഹതി
23 തതോ ഭീഷ്മോ മഹാരാജ കൗരവാണാം പിതാമഹഃ
അർജുനം സപ്ത സപ്തത്യാ നാരാചാനാം സമാവൃണോത്
24 ദ്രോണശ് ച പഞ്ചവിംശത്യാ കൃപഃ പഞ്ചാശതാ ശരൈഃ
ദുര്യോധനശ് ചതുഃഷഷ്ട്യാ ശല്യശ് ച നവഭിഃ ശരൈഃ
25 സൈന്ധവോ നവഭിശ് ചാപി ശകുനിശ് ചാപി പഞ്ചഭിഃ
വികർണോ ദശഭിർ ഭല്ലൈ രാജൻ വിവ്യാധ പാണ്ഡവം
26 സ തൈർ വിദ്ധോ മഹേഷ്വാസഃ സമന്താൻ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
ന വിവ്യഥേ മഹാബാഹുർ ഭിദ്യമാന ഇവാചലഃ
27 സ ഭീഷ്മം പഞ്ചവിംശത്യാ കൃപം ച നവഭിഃ ശരൈഃ
ദ്രോണം ഷഷ്ട്യാ നരവ്യാഘ്രോ വികർണം ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ
28 ആർതായനിം ത്രിഭിർ ബാണൈ രാജാനം ചാപി പഞ്ചഭിഃ
പ്രത്യവിധ്യദ് അമേയാത്മാ കിരീടീ ഭരതർഷഭ
29 തം സാത്യകിർ വിരാടശ് ച ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
ദ്രൗപദേയാഭിമന്യുശ് ച പരിവവ്രുർ ധനഞ്ജയം
30 തതോ ദ്രോണം മഹേഷ്വാസം ഗാംഗേയസ്യ പ്രിയേ രതം
അഭ്യവർഷത പാഞ്ചാല്യഃ സംയുക്തഃ സഹ സോമകൈഃ
31 ഭീഷ്മസ് തു രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠസ് തൂർണം വിവ്യാധ പാണ്ഡവം
അശീത്യാ നിശിതൈർ ബാണൈസ് തതോ ഽക്രോശന്ത താവകാഃ
32 തേഷാം തു നിനദം ശ്രുത്വാ പ്രഹൃഷ്ടാനാം പ്രഹൃഷ്ടവത്
പ്രവിവേശ തതോ മധ്യം രഥസിംഹഃ പ്രതാപവാൻ
33 തേഷാം തു രഥസിംഹാനാം മധ്യം പ്രാപ്യ ധനഞ്ജയഃ
ചിക്രീഡ ധനുഷാ രാജംൽ ലക്ഷ്യം കൃത്വാ മഹാരഥാൻ
34 തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഭീഷ്മം ആഹ ജനേശ്വരഃ
പീഡ്യമാനം സ്വകം സൈന്യം ദൃഷ്ട്വാ പാർഥേന സംയുഗേ
35 ഏഷ പാണ്ഡുസുതസ് താത കൃഷ്ണേന സഹിതോ ബലീ
യതതാം സർവസൈന്യാനാം മൂലം നഃ പരികൃന്തതി
ത്വയി ജീവതി ഗാംഗേയേ ദ്രോണേ ച രഥിനാം വരേ
36 ത്വത്കൃതേ ഹ്യ് ഏഷ കർണോ ഽപി ന്യസ്തശസ്ത്രോ മഹാരഥഃ
ന യുധ്യതി രണേ പാർഥം ഹിതകാമഃ സദാ മമ
37 സ തഥാ കുരു ഗാംഗേയ യഥാ ഹന്യേത ഫൽഗുനഃ
ഏവം ഉക്തസ് തതോ രാജൻ പിതാ ദേവവ്രതസ് തവ
ധിക് ക്ഷത്രധർമം ഇത്യ് ഉക്ത്വാ യയൗ പാർഥരഥം പ്രതി
38 ഉഭൗ ശ്വേതഹയൗ രാജൻ സംസക്തൗ ദൃശ്യപാർഥിവാഃ
സിംഹനാദാൻ ഭൃശം ചക്രുഃ ശംഖശബ്ദാംശ് ച ഭാരത
39 ദ്രൗണിർ ദുര്യോധനശ് ചൈവ വികർണശ് ച തവാത്മജഃ
പരിവാര്യ രണേ ഭീഷ്മം സ്ഥിതാ യുദ്ധായ മാരിഷ
40 തഥൈവ പാണ്ഡവാഃ സർവേ പരിവാര്യ ധനഞ്ജയം
സ്ഥിതാ യുദ്ധായ മഹതേ തതോ യുദ്ധം അവർതത
41 ഗാംഗേയസ് തു രണേ പാർഥം ആനർഛൻ നവഭിഃ ശരൈഃ
തം അർജുനഃ പ്രത്യവിധ്യദ് ദശഭിർ മർമ വേധിഭിഃ
42 തതഃ ശരസഹസ്രേണ സുപ്രയുക്തേന പാണ്ഡവഃ
അർജുനഃ സമരശ്ലാഘീ ഭീഷ്മസ്യാവാരയദ് ദിശഃ
43 ശരജാലം തതസ് തത് തു ശരജാലേന കൗരവ
വാരയാം ആസ പാർഥസ്യ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവസ് തഥാ
44 ഉഭൗ പരമസംഹൃഷ്ടാവ് ഉഭൗ യുദ്ധാഭിനന്ദിനൗ
നിർവിശേഷം അയുധ്യേതാം കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൗ
45 ഭീഷ്മ ചാപവിമുക്താനി ശരജാലാനി സന്ധശഃ
ശീര്യമാണാന്യ് അദൃശ്യന്ത ഭിന്നാന്യ് അർജുന സായകൈഃ
46 തഥൈവാർജുന മുക്താനി ശരജാലാനി ഭാഗശഃ
ഗാംഗേയ ശരനുന്നാനി ന്യപതന്ത മഹീതലേ
47 അർജുനഃ പഞ്ചവിംശത്യാ ഭീഷ്മം ആർച്ഛച് ഛിതൈഃ ശരൈഃ
ഭീഷ്മോ ഽപി സമരേ പാർഥം വിവ്യാധ ത്രിംശതാ ശരൈഃ
48 അന്യോന്യസ്യ ഹയാൻ വിദ്ധ്വാ ധ്വജൗ ച സുമഹാബലൗ
രഥേഷാം രഥചക്രേ ച ചിക്രീഡതുർ അരിന്ദമൗ
49 തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ഭീഷ്മഃ പ്രഹരതാം വരഃ
വാസുദേവം ത്രിഭിർ ബാണൈർ ആജഘാന സ്തനാന്തരേ
50 ഭീഷ്മചാപച്യുതൈർ ബാണൈർ നിർവിദ്ധോ മധുസൂദനഃ
വിരരാജ രണേ രാജൻ സ പുഷ്പ ഇവ കിംശുകഃ
51 തതോ ഽർജുനോ ഭൃശം ക്രുദ്ധോ നിർവിദ്ധം പ്രേക്ഷ്യ മാധവം
ഗാംഗേയ സാരഥിം സംഖ്യേ നിർബിഭേദ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ
52 യതമാനൗ തു തൗ വീരാവ് അന്യോന്യസ്യ വധം പ്രതി
നാശക്നുതാം തദാന്യോന്യം അഭിസന്ധാതും ആഹവേ
53 മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി ഗതപ്രത്യാഗതാനി ച
അദർശയേതാം ബഹുധാ സൂത സാമർഥ്യ ലാഘവാത്
54 അന്തരം ച പ്രഹാരേഷു തർകയന്തൗ മഹാരഥൗ
രാജന്ന് അന്തരമാർഗസ്ഥൗ സ്ഥിതാവ് ആസ്താം മുഹുർ മുഹുഃ
55 ഉഭൗ സിംഹരവോന്മിശ്രം ശംഖശബ്ദം പ്രചക്രതുഃ
തഥൈവ ചാപനിർഘോഷം ചക്രതുസ് തൗ മഹാരഥൗ
56 തയോഃ ശംഖപ്രണാദേന രഥനേമി സ്വനേന ച
ദാരിതാ സഹസാ ഭൂമിശ് ചകമ്പ ച നനാദ ച
57 ന തയോർ അന്തരം കശ് ചിദ് ദദൃശേ ഭരതർഷഭ
ബലിനൗ സമരേ ശൂരാവ് അന്യോന്യസദൃശാവ് ഉഭൗ
58 ചിഹ്നമാത്രേണ ഭീഷ്മം തു പ്രജജ്ഞുസ് തത്ര കൗരവാഃ
തഥാ പാണ്ഡുസുതാഃ പാർഥം ചിഹ്നമാത്രേണ ജജ്ഞിരേ
59 തയോർ നൃവരയോ രാജൻ ദൃശ്യതാദൃക് പരാക്രമം
വിസ്മയം സർവഭൂതാനി ജഗ്മുർ ഭാരത സംയുഗേ
60 ന തയോർ വിവരം കശ് ചിദ് രണേ പശ്യതി ഭാരത
ധർമേ സ്ഥിതസ്യ ഹി യഥാ ന കശ് ചിദ് വൃജിനം ക്വ ചിത്
61 ഉഭൗ ഹി ശരജാലേന താവ് അദൃശ്യൗ ബഭൂവതുഃ
പ്രകാശൗ ച പുനസ് തൂർണം ബഭൂവതുർ ഉഭൗ രണേ
62 തത്ര ദേവാഃ സ ഗന്ധർവാശ് ചാരണാശ് ച സഹർഷിഭിഃ
അന്യോന്യം പ്രത്യഭാഷന്ത തയോർ ദൃഷ്ട്വാ പരാക്രമം
63 ന ശക്യൗ യുധി സംരബ്ധൗ ജേതും ഏതൗ മഹാരഥൗ
സ ദേവാസുരഗന്ധർവൈർ ലോകൈർ അപി കഥം ചന
64 ആശ്ചര്യഭൂതം ലോകേഷു യുദ്ധം ഏതൻ മഹാദ്ഭുതം
നൈതാദൃശാനി യുദ്ധാനി ഭവിഷ്യന്തി കഥം ചന
65 നാപി ശക്യോ രണേ ജേതും ഭീഷ്മഃ പാർഥേന ധീമതാ
സധനുശ് ച രഥസ്ഥശ് ച പ്രവപൻ സായകാൻ രണേ
66 തഥൈവ പാണ്ഡവം യുദ്ധേ ദേവൈർ അപി ദുരാസദം
ന വിജേതും രണേ ഭീഷ്മ ഉത്സഹേത ധനുർധരം
67 ഇതി സ്മ വാചഃ ശ്രൂയന്തേ പ്രോച്ചരന്ത്യസ് തതസ് തതഃ
ഗാംഗേയാർജുനയോഃ സംഖ്യേ സ്തവയുക്താ വിശാം പതേ
68 ത്വദീയാസ് തു തതോ യോധാഃ പാണ്ഡവേയാശ് ച ഭാരത
അന്യോന്യം സമരേ ജഘ്നുസ് തയോസ് തത്ര പരാക്രമേ
69 ശിതധാരൈസ് തഥാ ഖഡ്ഗൈർ വിമലൈശ് ച പരശ്വധൈഃ
ശരൈർ അന്യൈശ് ച ബഹുഭിഃ ശസ്ത്രൈർ നാനാവിധൈർ യുധി
ഉഭയോഃ സേനയോർ വീരാ ന്യകൃന്തന്ത പരസ്പരം
70 വർതമാനേ തഥാ ഘോരേ തസ്മിൻ യുദ്ധേ സുദാരുണേ
ദ്രോണ പാഞ്ചാല്യയോ രാജൻ മഹാൻ ആസീത് സമാഗമഃ