മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം92

←അധ്യായം91

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം92

അധ്യായം93→

1 [വ്]
     തഥാ കഥയതോർ ഏവ തയോർ ബുദ്ധിമതോസ് തദാ
     ശിവാ നക്ഷത്രസമ്പന്നാ സാ വ്യതീയായ ശർവരീ
 2 ധർമാർഥകാമയുക്താശ് ച വിചിത്രാർഥപദാക്ഷരാഃ
     ശൃണ്വതോ വിവിധാ വാചോ വിദുരസ്യ മഹാത്മനഃ
 3 കഥാഭിർ അനുരൂപാഭിഃ കൃഷ്ണസ്യാമിത തേജസഃ
     അകാമസ്യേവ കൃഷ്ണസ്യ സാ വ്യതീയായ ശർവരീ
 4 തതസ് തു സ്വരസമ്പന്നാ ബഹവഃ സൂതമാഗധാഃ
     ശംഖദുന്ദുഭിനിർഘോഷൈഃ കേശവം പ്രത്യബോധയൻ
 5 തത ഉത്ഥായ ദാശാർഹ ഋഷഭഃ സർവസാത്വതാം
     സർവം ആവശ്യകം ചക്രേ പ്രാതഃ കാര്യം ജനാർദനഃ
 6 കൃതോദ കാര്യജപ്യഃ സ ഹുതാഗ്നിഃ സമലങ്കൃതഃ
     തത ആദിത്യം ഉദ്യന്തം ഉപാതിഷ്ഠത മാധവഃ
 7 അഥ ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണം ശകുനിശ് ചാപി സൗബലഃ
     സന്ധ്യാം തിഷ്ഠന്തം അഭ്യേത്യ ദാശാർഹം അപരാജിതം
 8 ആചക്ഷേതാം തു കൃഷ്ണസ്യ ധൃതരാഷ്ട്രം സഭാ ഗതം
     കുരൂംശ് ച ഭീഷ്മ പ്രമുഖാൻ രാജ്ഞഃ സർവാംശ് ച പാർഥിവാൻ
 9 ത്വാം അർഥയന്തേ ഗോവിന്ദ ദിവി ശക്രം ഇവാമരാഃ
     താവ് അഭ്യനന്ദദ് ഗോവിന്ദഃ സാമ്നാ പരമവൽഗുനാ
 10 തതോ വിമല ആദിത്യേ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ജനാർദനഃ
    ദദൗ ഹിരണ്യം വാസാംസി ഗാശ് ചാശ്വാംശ് ച പരന്തപഃ
11 വിസൃഷ്ടവന്തം രത്നാനി ദാശാർഹം അപരാജിതം
    തിഷ്ഠന്തം ഉപസംഗമ്യ വവന്ദേ സാരഥിസ് തദാ
12 തം ഉപസ്ഥിതം ആജ്ഞായ രഥം ദിവ്യം മഹാമനാഃ
    മഹാഭ്രഘനനിർഘോഷം സർവരത്നവിഭൂഷിതം
13 അഗ്നിം പ്രദക്ഷിണം കൃത്വാ ബ്രാഹ്മണാംശ് ച ജനാർദനഃ
    കൗസ്തുഭം മണിം ആമുച്യ ശ്രിയാ പരമയാ ജ്വലൻ
14 കുരുഭിഃ സംവൃതഃ കൃഷ്ണോ വൃഷ്ണിഭിശ് ചാഭിരക്ഷിതഃ
    ആതിഷ്ഠത രഥം ശൗരിഃ സർവയാദവനന്ദനഃ
15 അന്വാരുരോഹ ദാശാർഹം വിദുരഃ സർവധർമവിത്
    സർവപ്രാണഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠം സർവധർമഭൃതാം വരം
16 തതോ ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണം ശകുനിശ് ചാപി സൗബലഃ
    ദ്വിതീയേന രഥേനൈനം അന്വയാതാം പരന്തപം
17 സാത്യകിഃ കൃതവർമാ ച വൃഷ്ണീനാം ച മഹാരഥാഃ
    പൃഷ്ഠതോ ഽനുയയുഃ കൃഷ്ണം രഥൈർ അശ്വൈർ ഗജൈർ അപി
18 തേഷാം ഹേമപരിഷ്കാരാ യുക്താഃ പരമവാജിഭിഃ
    ഗച്ഛതാം ഘോഷിണശ് ചിത്രാശ് ചാരു ബഭ്രാജിരേ രഥാഃ
19 സംമൃഷ്ടസംസിക്ത രജഃ പ്രതിപേദേ മഹാപഥം
    രാജർഷിചരിതം കാലേ കൃഷ്ണോ ധീമാഞ് ശ്രിയാ ജ്വലൻ
20 തതഃ പ്രയാതേ ദാശാർഹേ പ്രാവാദ്യന്തൈക പുഷ്കരാഃ
    ശംഖാശ് ച ദധ്മിരേ തത്ര വാദ്യാന്യ് അന്യാനി യാനി ച
21 പ്രവീരാഃ സർവലോകസ്യ യുവാനഃ സിംഹവിക്രമാഃ
    പരിവാര്യ രഥം ശൗരേർ അഗച്ഛന്ത പരന്തപാഃ
22 തതോ ഽന്യേ ബഹുസാഹസ്രാ വിചിത്രാദ്ഭുത വാസസഃ
    അസി പ്രാസായുധ ധരാഃ കൃഷ്ണസ്യാസൻ പുരഃസരാഃ
23 ഗജാഃ പരഃശതാസ് തത്ര വരാശ് ചാശ്വാഃ സഹസ്രശഃ
    പ്രയാന്തം അന്വയുർ വീരം ദാശാർഹം അപരാജിതം
24 പുരം കുരൂണാം സംവൃത്തം ദ്രഷ്ടുകാമം ജനാർദനം
    സവൃദ്ധബാലം സസ്ത്രീകം രഥ്യാ ഗതം അരിന്ദമം
25 വേദികാപാശ്രിതാഭിശ് ച സമാക്രാന്താന്യ് അനേകശഃ
    പ്രചലന്തീവ ഭാരേണ യോഷിദ്ഭിർ ഭവനാന്യ് ഉത
26 സമ്പൂജ്യമാനഃ കുരുഭിഃ സംശൃണ്വൻ വിവിധാഃ കഥാഃ
    യഥാർഹം പ്രതിസത്കുർവൻ പ്രേക്ഷമാണഃ ശനൈർ യയൗ
27 തതഃ സഭാം സമാസാദ്യ കേശവസ്യാനുയായിനഃ
    സശംഖൈർ വേണുനിർഘോഷൈർ ദിശഃ സർവാ വ്യനാദയൻ
28 തതഃ സാ സമിതിഃ സർവാ രാജ്ഞാം അമിതതേജസാം
    സമ്പ്രാകമ്പത ഹർഷേണ കൃഷ്ണാഗമന കാങ്ക്ഷയാ
29 തതോ ഽഭ്യാശഗതേ കൃഷ്ണേ സമഹൃഷ്യൻ നരാധിപാഃ
    ശ്രുത്വാ തം രഥനിർഘോഷം പര്യജ്ഞ്യ നിനദോപമം
30 ആസാദ്യ തു സഭാ ദ്വാരം ഋഷഭഃ സർവസാത്വതാം
    അവതീര്യ രഥാച് ഛൗരിഃ കൈലാസശിഖരോപമാത്
31 നഗമേഘപ്രതീകാശാം ജ്വലന്തീം ഇവ തേജസാ
    മഹേന്ദ്ര സദന പ്രഖ്യാം പ്രവിവേശ സഭാം തതഃ
32 പാണൗ ഗൃഹീത്വാ വിദുരം സാത്യകിം ച മഹായശാഃ
    ജ്യോതീംഷ്യ് ആദിത്യവദ് രാജൻ കുരൂൻ പ്രച്ഛാദയഞ് ശ്രിയാ
33 അഗ്രതോ വാസുദേവസ്യ കർണദുര്യോധനാവ് ഉഭൗ
    വൃഷ്ണയഃ കൃതവർമാ ച ആസൻ കൃഷ്ണസ്യ പൃഷ്ഠതഃ
34 ധൃതരാഷ്ട്രം പുരസ്കൃത്യ ഭീഷ്മദ്രോണാദയസ് തതഃ
    ആസനേഭ്യോ ഽചലൻ സർവേ പൂജയന്തോ ജനാർദനം
35 അഭ്യാഗച്ഛതി ദാശാർഹേ പ്രജ്ഞാ ചക്ഷുർ മഹാമനാഃ
    സഹൈവ ഭീഷ്മദ്രോണാഭ്യാം ഉദതിഷ്ഠൻ മഹായശാഃ
36 ഉത്തിഷ്ഠതി മഹാരാജേ ധൃതരാഷ്ട്രേ ജനേശ്വരേ
    താനി രാജസഹസ്രാണി സമുത്തസ്ഥുഃ സമന്തതഃ
37 ആസനം സർവതോഭദ്രം ജാംബൂനദപരിഷ്കൃതം
    കൃഷ്ണാർഥേ കൽപിതം തത്ര ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ശാസനാത്
38 സ്മയമാനസ് തു രാജാനം ഭീഷ്മദ്രോണൗ ച മാധവഃ
    അഭ്യഭാഷത ധർമാത്മാ രാജ്ഞശ് ചാന്യാൻ യഥാ വയഃ
39 തത്ര കേശവം ആനർചുഃ സമ്യഗ് അഭ്യാഗതം സഭാം
    രാജാനഃ പാർഥിവാഃ സർവേ കുരവശ് ച ജനാർദനം
40 തത്ര തിഷ്ഠൻ സ ദാശാർഹോ രാജമധ്യേ പരന്തപഃ
    അപശ്യദ് അന്തരിക്ഷസ്ഥാൻ ഋഷീൻ പരപുരഞ്ജയഃ
41 തതസ് താൻ അഭിസമ്പ്രേക്ഷ്യ നാരദപ്രമുഖാൻ ഋഷീൻ
    അഭ്യഭാഷത ദാശാർഹോ ഭീഷ്മം ശാന്തനവം ശനൈഃ
42 പാർഥിവീം സമിതിം ദ്രഷ്ടും ഋഷയോ ഽഭ്യാഗതാ നൃപ
    നിമന്ത്ര്യതാം ആസനൈശ് ച സത്കാരേണ ച ഭൂയസാ
43 നൈതേഷ്വ് അനുപവിഷ്ടേഷു ശക്യം കേന ചിദ് ആസിതും
    പൂജാ പ്രയുജ്യതാം ആശു മുനീനാം ഭാവിതാത്മനാം
44 ഋഷീഞ് ശാന്തനവോ ദൃഷ്ട്വാ സഭാ ദ്വാരം ഉപസ്ഥിതാൻ
    ത്വരമാണസ് തതോ ഭൃത്യാൻ ആസനാനീത്യ് അചോദയത്
45 ആസനാന്യ് അഥ മൃഷ്ടാനി മഹാന്തി വിപുലാനി ച
    മണികാഞ്ചനചിത്രാണി സമാജഹ്രുസ് തതസ് തതഃ
46 തേഷു തത്രോപവിഷ്ടേഷു ഗൃഹീതാർധേഷു ഭാരത
    നിഷസാദാസനേ കൃഷ്ണോ രാജാനശ് ച യഥാസനം
47 ദുഃശാസനഃ സാത്യകയേ ദദാവ് ആസനം ഉത്തമം
    വിവിംശതിർ ദദൗ പീഠം കാഞ്ചനം കൃതവർമണേ
48 അവിദൂരേ ഽഥ കൃഷ്ണസ്യ കർണദുര്യോധനാവ് ഉഭൗ
    ഏകാസനേ മഹാത്മാനൗ നിഷീദതുർ അമർഷണൗ
49 ഗാന്ധാരരാജഃ ശകുനിർ ഗാന്ധാരൈർ അഭിരക്ഷിതഃ
    നിഷസാദാസനേ രാജാ സഹ പുത്രോ വിശാം പതേ
50 വിദുരോ മണിപീഠേ തു ശുക്ലസ്പർധ്യാജിനോത്തരേ
    സംസ്പൃശന്ന് ആസനം ശൗരേർ മഹാമതിർ ഉപാവിശത്
51 ചിരസ്യ ദൃഷ്ട്വാ ദാശാർഹം രാജാനഃ സർവപാർഥിവാഃ
    അമൃതസ്യേവ നാതൃപ്യൻ പ്രേക്ഷമാണാ ജനാർദനം
52 അതസീ പുഷ്പസങ്കാശഃ പീതവാസാ ജനാർദനഃ
    വ്യഭ്രാജത സഭാമധ്യേ ഹേമ്നീവോപഹിതോ മണിഃ
53 തതസ് തൂഷ്ണീം സർവം ആസീദ് ഗോവിന്ദ ഗതമാനസം
    ന തത്ര കശ് ചിത് കിം ചിദ് ധി വ്യാജഹാര പുമാൻ ക്വ ചിത്