മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം45

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം45

1 [സൻ]
     യത് തച് ഛുക്രം മഹജ് ജ്യോതിർ ദീപ്യമാനം മഹദ് യശഃ
     തദ് വൈ ദേവാ ഉപാസന്തേ യസ്മാദ് അർകോ വിരാജതേ
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
2 ശുക്രാദ് ബ്രഹ്മ പ്രഭവതി ബ്രഹ്മ ശുക്രേണ വർധതേ
     തച് ഛുക്രം ജ്യോതിഷാം മധ്യേ ഽതപ്തം തപതി താപനം
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
3 ആപോ ഽഥ അദ്ഭ്യഃ സലിലസ്യ മധ്യേ; ഉഭൗ ദേവൗ ശിശ്രിയാതേ ഽന്തരിക്ഷേ
     സ സധ്രീചീഃ സ വിഷൂചീർ വസാനാ; ഉഭേ ബിഭർതി പൃഥിവീം ദിവം ച
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
4 ഉഭൗ ച ദേവൗ പൃഥിവീം ദിവം ച; ദിശശ് ച ശുക്രം ഭുവനം ബിഭർതി
     തസ്മാദ് ദിശഃ സരിതശ് ച സ്രവന്തി; തസ്മാത് സമുദ്രാ വിഹിതാ മഹാന്തഃ
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
5 ചക്രേ രഥസ്യ തിഷ്ഠന്തം ധ്രുവസ്യാവ്യയ കർമണഃ
     കേതുമന്തം വഹന്ത്യ് അശ്വാസ് തം ദിവ്യം അജരം ദിവി
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
6 ന സാദൃശ്യേ തിഷ്ഠതി രൂപം അസ്യ; ന ചക്ഷുഷാ പശ്യതി കശ് ചിദ് ഏനം
     മനീഷയാഥോ മനസാ ഹൃദാ ച; യൈവം വിദുർ അമൃതാസ് തേ ഭവന്തി
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
7 ദ്വാദശ പൂഗാം സരിതം ദേവ രക്ഷിതം
     മധു ഈശന്തസ് തദാ സഞ്ചരന്തി ഘോരം
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
8 തദ് അർധമാസം പിബതി സഞ്ചിത്യ ഭ്രമരോ മധു
     ഈശാനഃ സർവഭൂതേഷു ഹവിർ ഭൂതം അകൽപയത്
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
9 ഹിരണ്യപർണം അശ്വത്ഥം അഭിപത്യ അപക്ഷകാഃ
     യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
10 പൂർണാത് പൂർണാന്യ് ഉദ്ധരന്തി പൂർണാത് പൂർണാനി ചക്രിരേ
    ഹരന്തി പൂർണാത് പൂർണാനി പൂർണം ഏവാവശിഷ്യതേ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
11 തസ്മാദ് വൈ വായുർ ആയാതസ് തസ്മിംശ് ച പ്രയതഃ സദാ
    തസ്മാദ് അഗ്നിശ് ച സോമശ് ച തസ്മിംശ് ച പ്രാണ ആതതഃ
12 സർവം ഏവ തതോ വിദ്യാത് തത് തദ് വക്തും ന ശക്നുമഃ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
13 അപാനം ഗിരതി പ്രാണഃ പ്രാണം ഗിരതി ചന്ദ്രമാഃ
    ആദിത്യോ ഗിരതേ ചന്ദ്രമാദിത്യം ഗിരതേ പരഃ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
14 ഏകം പാദം നോത്ക്ഷിപതി സലിലാദ് ധംസ ഉച്ചരൻ
    തം ചേത് സതതം ഋത്വിജം ന മൃത്യുർ നാമൃതം ഭവേത്
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
15 ഏവം ദേവോ മഹാത്മാ സ പാവകം പുരുഷോ ഗിരൻ
    യോ വൈ തം പുരുഷം വേദ തസ്യേഹാത്മാ ന രിഷ്യതേ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
16 യഃ സഹസ്രം സഹസ്രാണാം പക്ഷാൻ സന്തത്യ സമ്പതേത്
    മധ്യമേ മധ്യ ആഗച്ഛേദ് അപി ചേത് സ്യാൻ മനോജവഃ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
17 ന ദർശനേ തിഷ്ഠതി രൂപം അസ്യ; പശ്യന്തി ചൈനം സുവിശുദ്ധസത്ത്വാഃ
    ഹിതോ മനീഷീ മനസാഭിപശ്യേദ്; യേ തം ശ്രയേയുർ അമൃതാസ് തേ ഭവന്തി
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
18 ഗൂഹന്തി സർപാ ഇവ ഗഹ്വരാണി; സ്വശിക്ഷയാ സ്വേന വൃത്തേന മർത്യാഃ
    തേഷു പ്രമുഹ്യന്തി ജനാ വിമൂഢാ; യഥാധ്വാനം മോഹയന്തേ ഭയായ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
19 സദാ സദാസത്കൃതഃ സ്യാൻ ന മൃത്യുർ അമൃതം കുതഃ
    സത്യാനൃതേ സത്യസമാന ബന്ധനേ; സതശ് ച യോനിർ അസതശ് ചൈക ഏവ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
20 ന സാധുനാ നോത അസാധുനാ വാ; സമാനം ഏതദ് ദൃശ്യതേ മാനുഷേഷു
    സമാനം ഏതദ് അമൃതസ്യ വിദ്യാദ്; ഏവം യുക്തോ മധു തദ് വൈ പരീപ്സേത്
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
21 നാസ്യാതിവാദാ ഹൃദയം താപയന്തി; നാനധീതം നാഹുതം അഗ്നിഹോത്രം
    മനോ ബ്രാഹ്മീം ലഘുതാം ആദധീത; പ്രജ്ഞാനം അസ്യ നാമ ധീരാ ലഭന്തേ
    യോഗിനസ് തം പ്രപശ്യന്തി ഭഗവന്തം സനാതനം
22 ഏവം യഃ സർവഭൂതേഷു ആത്മാനം അനുപശ്യതി
    അന്യത്രാന്യത്ര യുക്തേഷു കിം സ ശോചേത് തതഃ പരം
23 യഥോദ പാനേ മഹതി സർവതഃ സമ്പ്ലുതോദകേ
    ഏവം സർവേഷു വേദേഷു ബ്രാഹ്മണസ്യ വിജാനതഃ
24 അംഗുഷ്ഠ മാത്രഃ പുരുഷോ മഹാത്മാ; ന ദൃശ്യതേ ഽസൗ ഹൃദയേ നിവിഷ്ടഃ
    അജശ് ചരോ ദിവാരാത്രം അതന്ദ്രിതശ് ച; സ തം മത്വാ കവിർ ആസ്തേ പ്രസന്നഃ
25 അഹം ഏവാസ്മി വോ മാതാ പിതാ പുത്രോ ഽസ്മ്യ് അഹം പുനഃ
    ആത്മാഹം അപി സർവസ്യ യച് ച നാസ്തി യദ് അസ്തി ച
26 പിതാമഹോ ഽസ്മി സ്ഥവിരഃ പിതാ പുത്രശ് ച ഭാരത
    മമൈവ യൂയം ആത്മസ്ഥാ ന മേ യൂയം ന വോ ഽപ്യ് അഹം
27 ആത്മൈവ സ്ഥാനം മമ ജന്മ ചാത്മാ; വേദപ്രോക്തോ ഽഹം അജര പ്രതിഷ്ഠഃ
28 അണോർ അണീയാൻ സുമനാഃ സർവഭൂതേഷു ജാഗൃമി
    പിതരം സർവഭൂതാനാം പുഷ്കരേ നിഹിതം വിദുഃ