മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം176

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം176

1 അകൃതവ്രണ ഉവാച
     ദുഃഖദ്വയം ഇദം ഭദ്രേ കതരസ്യ ചികീർഷസി
     പ്രതികർതവ്യം അബലേ തത് ത്വം വത്സേ ബ്രവീഹി മേ
2 യദി സൗഭപതിർ ഭദ്രേ നിയോക്തവ്യോ മതേ തവ
     നിയോക്ഷ്യതി മഹാത്മാ തം രാമസ് ത്വദ്ധിതകാമ്യയാ
3 അഥാപഗേയം ഭീഷ്മം തം രാമേണേച്ഛസി ധീമതാ
     രണേ വിനിർജിതം ദ്രഷ്ടും കുര്യാത് തദ് അപി ഭാർഗവഃ
4 സൃഞ്ജയസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ തവ ചൈവ ശുചിസ്മിതേ
     യദ് അത്രാനന്തരം കാര്യം തദ് അദ്യൈവ വിചിന്ത്യതാം
5 അംബോവാച
     അപനീതാസ്മി ഭീഷ്മേണ ഭഗവന്ന് അവിജാനതാ
     ന ഹി ജാനാതി മേ ഭീഷ്മോ ബ്രഹ്മഞ് ശാല്വഗതം മനഃ
6 ഏതദ് വിചാര്യ മനസാ ഭവാൻ ഏവ വിനിശ്ചയം
     വിചിനോതു യഥാന്യായം വിധാനം ക്രിയതാം തഥാ
7 ഭീഷ്മേ വാ കുരുശാർദൂലേ ശാല്വരാജേ ഽഥ വാ പുനഃ
     ഉഭയോർ ഏവ വാ ബ്രഹ്മൻ യദ് യുക്തം തത് സമാചര
8 നിവേദിതം മയാ ഹ്യ് ഏതദ് ദുഃഖമൂലം യഥാതഥം
     വിധാനം തത്ര ഭഗവൻ കർതും അർഹസി യുക്തിതഃ
9 അകൃതവ്രണ ഉവാച
     ഉപപന്നം ഇദം ഭദ്രേ യദ് ഏവം വരവർണിനി
     ധർമം പ്രതി വചോ ബ്രൂയാഃ ശൃണു ചേദം വചോ മമ
10 യദി ത്വാം ആപഗേയോ വൈ ന നയേദ് ഗജസാഹ്വയം
    ശാല്വസ് ത്വാം ശിരസാ ഭീരു ഗൃഹ്ണീയാദ് രാമചോദിതഃ
11 തേന ത്വം നിർജിതാ ഭദ്രേ യസ്മാൻ നീതാസി ഭാമിനി
    സംശയഃ ശാല്വരാജസ്യ തേന ത്വയി സുമധ്യമേ
12 ഭീഷ്മഃ പുരുഷമാനീ ച ജിതകാശീ തഥൈവ ച
    തസ്മാത് പ്രതിക്രിയാ യുക്താ ഭീഷ്മേ കാരയിതും ത്വയാ
13 അംബോവാച
    മമാപ്യ് ഏഷ മഹാൻ ബ്രഹ്മൻ ഹൃദി കാമോ ഽഭിവർതതേ
    ഘാതയേയം യദി രണേ ഭീഷ്മം ഇത്യ് ഏവ നിത്യദാ
14 ഭീഷ്മം വാ ശാല്വരാജം വാ യം വാ ദോഷേണ ഗച്ഛസി
    പ്രശാധി തം മഹാബാഹോ യത്കൃതേ ഽഹം സുദുഃഖിതാ
15 ഭീഷ്മ ഉവാച
    ഏവം കഥയതാം ഏവ തേഷാം സ ദിവസോ ഗതഃ
    രാത്രിശ് ച ഭരതശ്രേഷ്ഠ സുഖശീതോഷ്ണമാരുതാ
16 തതോ രാമഃ പ്രാദുരാസീത് പ്രജ്വലന്ന് ഇവ തേജസാ
    ശിഷ്യൈഃ പരിവൃതോ രാജഞ് ജടാചീരധരോ മുനിഃ
17 ധനുഷ്പാണിർ അദീനാത്മാ ഖഡ്ഗം ബിഭ്രത് പരശ്വധീ
    വിരജാ രാജശാർദൂല സോ ഽഭ്യയാത് സൃഞ്ജയം നൃപം
18 തതസ് തം താപസാ ദൃഷ്ട്വാ സ ച രാജാ മഹാതപാഃ
    തസ്ഥുഃ പ്രാഞ്ജലയഃ സർവേ സാ ച കന്യാ തപസ്വിനീ
19 പൂജയാം ആസുർ അവ്യഗ്രാ മധുപർകേണ ഭാർഗവം
    അർചിതശ് ച യഥായോഗം നിഷസാദ സഹൈവ തൈഃ
20 തതഃ പൂർവവ്യതീതാനി കഥയേതേ സ്മ താവ് ഉഭൗ
    സൃഞ്ജയശ് ച സ രാജർഷിർ ജാമദഗ്ന്യശ് ച ഭാരത
21 തതഃ കഥാന്തേ രാജർഷിർ ഭൃഗുശ്രേഷ്ഠം മഹാബലം
    ഉവാച മധുരം കാലേ രാമം വചനം അർഥവത്
22 രാമേയം മമ ദൗഹിത്രീ കാശിരാജസുതാ പ്രഭോ
    അസ്യാഃ ശൃണു യഥാതത്ത്വം കാര്യം കാര്യവിശാരദ
23 പരമം കഥ്യതാം ചേതി താം രാമഃ പ്രത്യഭാഷത
    തതഃ സാഭ്യഗമദ് രാമം ജ്വലന്തം ഇവ പാവകം
24 സാ ചാഭിവാദ്യ ചരണൗ രാമസ്യ ശിരസാ ശുഭാ
    സ്പൃഷ്ട്വാ പദ്മദലാഭാഭ്യാം പാണിഭ്യാം അഗ്രതഃ സ്ഥിതാ
25 രുരോദ സാ ശോകവതീ ബാഷ്പവ്യാകുലലോചനാ
    പ്രപേദേ ശരണം ചൈവ ശരണ്യം ഭൃഗുനന്ദനം
26 രാമ ഉവാച
    യഥാസി സൃഞ്ജയസ്യാസ്യ തഥാ മമ നൃപാത്മജേ
    ബ്രൂഹി യത് തേ മനോദുഃഖം കരിഷ്യേ വചനം തവ
27 അംബോവാച
    ഭഗവഞ് ശരണം ത്വാദ്യ പ്രപന്നാസ്മി മഹാവ്രത
    ശോകപങ്കാർണവാദ് ഘോരാദ് ഉദ്ധരസ്വ ച മാം വിഭോ
28 ഭീഷ്മ ഉവാച
    തസ്യാശ് ച ദൃഷ്ട്വാ രൂപം ച വയശ് ചാഭിനവം പുനഃ
    സൗകുമാര്യം പരം ചൈവ രാമശ് ചിന്താപരോ ഽഭവത്
29 കിം ഇയം വക്ഷ്യതീത്യ് ഏവം വിമൃശൻ ഭൃഗുസത്തമഃ
    ഇതി ദധ്യൗ ചിരം രാമഃ കൃപയാഭിപരിപ്ലുതഃ
30 കഥ്യതാം ഇതി സാ ഭൂയോ രാമേണോക്താ ശുചിസ്മിതാ
    സർവം ഏവ യഥാതത്ത്വം കഥയാം ആസ ഭാർഗവേ
31 തച് ഛ്രുത്വാ ജാമദഗ്ന്യസ് തു രാജപുത്ര്യാ വചസ് തദാ
    ഉവാച താം വരാരോഹാം നിശ്ചിത്യാർഥവിനിശ്ചയം
32 പ്രേഷയിഷ്യാമി ഭീഷ്മായ കുരുശ്രേഷ്ഠായ ഭാമിനി
    കരിഷ്യതി വചോ ധർമ്യം ശ്രുത്വാ മേ സ നരാധിപഃ
33 ന ചേത് കരിഷ്യതി വചോ മയോക്തം ജാഹ്നവീസുതഃ
    ധക്ഷ്യാമ്യ് ഏനം രണേ ഭദ്രേ സാമാത്യം ശസ്ത്രതേജസാ
34 അഥ വാ തേ മതിസ് തത്ര രാജപുത്രി നിവർതതേ
    താവച് ഛാല്വപതിം വീരം യോജയാമ്യ് അത്ര കർമണി
35 അംബോവാച
    വിസർജിതാസ്മി ഭീഷ്മേണ ശ്രുത്വൈവ ഭൃഗുനന്ദന
    ശാല്വരാജഗതം ചേതോ മമ പൂർവം മനീഷിതം
36 സൗഭരാജം ഉപേത്യാഹം അബ്രുവം ദുർവചം വചഃ
    ന ച മാം പ്രത്യഗൃഹ്ണാത് സ ചാരിത്രപരിശങ്കിതഃ
37 ഏതത് സർവം വിനിശ്ചിത്യ സ്വബുദ്ധ്യാ ഭൃഗുനന്ദന
    യദ് അത്രൗപയികം കാര്യം തച് ചിന്തയിതും അർഹസി
38 മമാത്ര വ്യസനസ്യാസ്യ ഭീഷ്മോ മൂലം മഹാവ്രതഃ
    യേനാഹം വശം ആനീതാ സമുത്ക്ഷിപ്യ ബലാത് തദാ
39 ഭീഷ്മം ജഹി മഹാബാഹോ യത്കൃതേ ദുഃഖം ഈദൃശം
    പ്രാപ്താഹം ഭൃഗുശാർദൂല ചരാമ്യ് അപ്രിയം ഉത്തമം
40 സ ഹി ലുബ്ധശ് ച മാനീ ച ജിതകാശീ ച ഭാർഗവ
    തസ്മാത് പ്രതിക്രിയാ കർതും യുക്താ തസ്മൈ ത്വയാനഘ
41 ഏഷ മേ ഹ്രിയമാണായാ ഭാരതേന തദാ വിഭോ
    അഭവദ് ധൃദി സങ്കൽപോ ഘാതയേയം മഹാവ്രതം
42 തസ്മാത് കാമം മമാദ്യേമം രാമ സംവർതയാനഘ
    ജഹി ഭീഷ്മം മഹാബാഹോ യഥാ വൃത്രം പുരന്ദരഃ