മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം130

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം130

1 [വ്]
     പ്രവിശ്യാഥ ഗൃഹം തസ്യാശ് ചരണാവ് അഭിവാദ്യ ച
     ആചഖ്യൗ തത് സമാസേന യദ്വൃത്തം കുരുസംസദി
2 ഉക്തം ബഹുവിധം വാക്യം ഗ്രഹണീയം സഹേതുകം
     ഋഷിഭിശ് ച മയാ ചൈവ ന ചാസൗ തദ്ഗൃഹീതവാൻ
3 കാലപക്വം ഇദം സർവം ദുര്യോധന വശാനുഗം
     ആപൃച്ഛേ ഭവതീം ശീഘ്രം പ്രയാസ്യേ പാണ്ഡവാൻ പ്രതി
4 കിം വാച്യാഃ പാണ്ഡവേയാസ് തേ ഭവത്യാ വനനാൻ മയാ
     തദ് ബ്രൂഹി ത്വം മഹാപ്രാജ്ഞേ ശുശ്രൂഷേ വചനം തവ
5 ബ്രൂയാഃ കേശവ രാജാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
     ഭൂയാംസ് തേ ഹീയതേ ധർമോ മാ പുത്രക വൃഥാ കൃഥാഃ
6 ശ്രോത്രിയസ്യേവ തേ രാജൻ മന്ദകസ്യാവിപശ്ചിതഃ
     അനുവാക ഹതാ ബുദ്ധിർ ധർമം ഏവൈകം ഈക്ഷതേ
7 അംഗാവേക്ഷസ്വ ധർമം ത്വം യഥാ സൃഷ്ടഃ സ്വയംഭുവാം
     ഉരസ്തഃ ക്ഷത്രിയഃ സൃഷ്ടോ ബാഹുവീര്യോപജീവിതാ
     ക്രൂരായ കർമണേ നിത്യം പ്രജാനാം പരിപാലനേ
8 ശൃണു ചാത്രോപമാം ഏകാം യാ വൃദ്ധേഭ്യഃ ശ്രുതാ മയാ
     മുചുകുന്ദസ്യ രാജർഷേർ അദദാത് പൃഥിവീം ഇമാം
     പുരാ വൈശ്രവണഃ പ്രീതോ ന ചാസൗ താം ഗൃഹീതവാൻ
9 ബാഹുവീര്യാർജിതം രാജ്യം അശ്നീയാം ഇതി കാമയേ
     തതോ വൈശ്വരണഃ പ്രീതോ വിസ്മിതഃ സമപദ്യത
10 മുചുകുന്ദസ് തതോ രാജാ സോ ഽന്വശാസദ് വസുന്ധരാം
    ബാഹുവീര്യാർജിതാം സമ്യക് ക്ഷത്രധർമം അനുവ്രതഃ
11 യം ഹി ധർമം ചരന്തീഹ പ്രജാ രാജ്ഞാ സുരക്ഷിതാഃ
    ചതുർഥം തസ്യ ധർമസ്യ രാജാ ഭാരത വിന്ദതി
12 രാജാ ചരതി ചേദ് ധർമം ദേവത്വായൈവ കൽപതേ
    സ ചേദ് അധർമം ചരതി നരകായൈവ ഗച്ഛതി
13 ദണ്ഡനീതിഃ സ്വധർമേണ ചാതുർവർണ്യം നിയച്ഛതി
    പ്രയുക്താ സ്വാമിനാ സമ്യഗ് അധർമേഭ്യശ് ച യച്ഛതി
14 ദണ്ഡനീത്യാം യദാ രാജാ സമ്യക് കാർത്സ്ന്യേന വർതതേ
    തദാ കൃതയുഗം നാമ കാലഃ ശ്രേഷ്ഠഃ പ്രവർതതേ
15 കാലോ വാ കാരണം രാജ്ഞോ രാജാ വാ കാലകാരണം
    ഇതി തേ സംശയോ മാ ഭൂദ് രാജാ കാലസ്യ കാരണം
16 രാജാ കൃതയുഗസ്രഷ്ടാ ത്രേതായാ ദ്വാപരസ്യ ച
    യുഗസ്യ ച ചതുർഥസ്യ രാജാ ഭവതി കാരണം
17 കൃതസ്യ കാരണാദ് രാജാ സ്വർഗം അത്യന്തം അശ്നുതേ
    ത്രേതായാഃ കാരണാദ് രാജാ സ്വർഗം നാത്യന്തം അശ്നുതേ
    പ്രവർതനാദ് ദ്വാപരസ്യ യഥാഭാഗം ഉപാശ്നുതേ
18 തതോ വസതി ദുഷ്കർമാ നരകേ ശാശ്വതീഃ സമാഃ
    രാജദോഷേണ ഹി ജഗത് സ്പൃശ്യതേ ജഗതഃ സ ച
19 രാജധർമാൻ അവേക്ഷസ്വ പിതൃപൈതാമഹോചിതാൻ
    നൈതദ് രാജർഷിവൃത്തം ഹി യത്ര ത്വം സ്ഥാതും ഇച്ഛസി
20 ന ഹി വൈക്ലവ്യ സംസൃഷ്ട ആനൃശംസ്യേ വ്യവസ്ഥിതഃ
    പ്രജാപാലനസംഭൂതം കിം ചിത് പ്രാപ ഫലം നൃപഃ
21 ന ഹ്യ് ഏതാം ആശിഷം പാണ്ഡുർ ന ചാഹം ന പിതാമഹഃ
    പ്രയുക്തവന്തഃ പൂർവം തേ യയാ ചരസി മേധയാ
22 യജ്ഞോ ദാനം തപഃ ശൗര്യം പ്രജാ സന്താനം ഏവ ച
    മാഹാത്മ്യം ബലഭോജശ് ച നിത്യം ആശംസിതം മയാ
23 നിത്യം സ്വാഹാ സ്വധാ നിത്യം ദദുർ മാനുഷദേവതാഃ
    ദീർഘം ആയുർ ധനം പുത്രാൻ സമ്യഗ് ആരാധിതാഃ ശുഭാഃ
24 പുത്രേഷ്വ് ആശാസതേ നിത്യം പിതരോ ദൈവതാനി ച
    ദാനം അധ്യയനം യജ്ഞം പ്രജാനാം പരിപാലനം
25 ഏതദ് ധർമം അധർമം വാ ജന്മനൈവാഭ്യജായഥാഃ
    തേ സ്ഥ വൈദ്യാഃ കുലേ ജാതാ അവൃത്ത്യാ താത പീഡിതാഃ
26 യത് തു ദാനപതിം ശൂരം ക്ഷുധിതാഃ പൃഥിവീചരാഃ
    പ്രാപ്യ തൃപ്താഃ പ്രതിഷ്ഠന്തേ ധർമഃ കോ ഽഭ്യധികസ് തതഃ
27 ദാനേനാന്യം ബലേനാന്യം തഹാ സൂനൃതയാപരം
    സർവതഃ പ്രതിഗൃഹ്ണീയാദ് രാജ്യം പ്രാപ്യേഹ ധാർമികഃ
28 ബ്രാഹ്മണഃ പ്രചരേദ് ഭൈക്ഷം ക്ഷത്രിയഃ പരിപാലയേത്
    വൈശ്യോ ധനാർജനം കുര്യാച് ഛൂദ്രഃ പരിചരേച് ച താൻ
29 ഭൈക്ഷം വിപ്രതിഷിദ്ധം തേ കൃഷിർ നൈവോപപദ്യതേ
    ക്ഷത്രിയോ ഽസി ക്ഷതാസ് ത്രാതാ ബാഹുവീര്യോപജീവിതാ
30 പിത്ര്യം അംശം മഹാബാഹോ നിമഗ്നം പുനർ ഉദ്ധര
    സാമ്നാ ദാനേന ഭേദേന ദണ്ഡേനാഥ നയേന ച
31 ഇതോ ദുഃഖതരം കിം നു യദ് അഹം ഹീനബാന്ധവാ
    പരപിണ്ഡം ഉദീക്ഷാമി ത്വാം സൂത്വാമിത്രനന്ദന
32 യുധ്യസ്വ രാജധർമേണ മാ നിമജ്ജീഃ പിതാമഹാൻ
    മാ ഗമഃ ക്ഷീണപുണ്യസ് ത്വം സാനുഗഃ പാപികാം ഗതിം