മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം90

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം90

1 [വ്]
     സ പ്രവിശ്യ യഥാന്യായം പാണ്ഡവാനാം നിവേശനം
     പിതാമഹീം അഭ്യവദത് സാമ്നാ പരമവൽഗുനാ
2 തഥാ ചിത്രാംഗദാ ദേവീ കൗരവ്യസ്യാത്മജാപി ച
     പൃഥാം കൃഷ്ണാം ച സഹിതേ വിനയേനാഭിജഗ്മതുഃ
     സുഭദ്രാം ച യഥാന്യായം യാശ് ചാന്യാഃ കുരു യോഷിതഃ
3 ദദൗ കുന്തീ തതസ് താഭ്യാം രത്നാനി വിവിധാനി ച
     ദ്രൗപദീ ച സുഭദ്രാ ച യാശ് ചാപ്യ് അന്യാ ദദുഃ സ്ത്രിയഃ
4 ഊഷതുസ് തത്ര തേ ദേവ്യൗ മഹാർഹശയനാസനേ
     സുപൂജിതേ സ്വയം കുന്ത്യാ പാർഥസ്യ പ്രിയകാമ്യയാ
5 സ ച രാജാ മഹാവീര്യഃ പൂജിതോ ബഭ്രു വാഹനഃ
     ധൃതരാഷ്ട്രം മഹീപാലം ഉപതസ്ഥേ യഥാവിധി
6 യുധിഷ്ഠിരം ച രാജാനം ഭീമാദീംശ് ചാപി പാണ്ഡവാൻ
     ഉപഗമ്യ മഹാതേജാ വിനയേനാഭ്യവാദയത്
7 സ തൈഃ പ്രേമ്ണാ പരിഷ്വക്തഃ പൂജിതശ് ച യഥാവിധി
     ധനം ചാസ്മൈ ദദുർ ഭൂരി പ്രീയമാണാ മഹാരഥാഃ
8 തഥൈവ സ മഹീപാലഃ കൃഷ്ണം ചക്രഗദാധരം
     പ്രദ്യുമ്ന ഇവ ഗോവിന്ദം വിനയേനോപതസ്ഥിവാൻ
9 തസ്മൈ കൃഷ്ണോ ദദൗ രാജ്ഞേ മഹാർഹം അഭിപൂജിതം
     രഥം ഹേമപരിഷ്കാരം ദിവ്യാശ്വയുജം ഉത്തമം
10 ധർമരാജശ് ച ഭീമശ് ച യമജൗ ഫൽഗുനസ് തഥാ
    പൃഥക്പൃഥഗ് അതീവൈനം മാനാർഹം സമപൂജയൻ
11 തതസ് തൃതീയേ ദിവസേ സത്യവത്യാഃ സുതോ മുനിഃ
    യുധിഷ്ഠിരം സമഭ്യേത്യ വാഗ്മീ വചനം അബ്രവീത്
12 അദ്യ പ്രഭൃതി കൗന്തേയ യജസ്വ സമയോ ഹി തേ
    മുഹൂർതോ യജ്ഞിയഃ പ്രാപ്തശ് ചോദയന്തി ച യാജകാഃ
13 അഹീനോ നാമ രാജേന്ദ്ര ക്രതുസ് തേ ഽയം വികൽപവാൻ
    ബഹുത്വാത് കാഞ്ചനസ്യാസ്യ ഖ്യാതോ ബഹുസുവർണകഃ
14 ഏവം ഏവ മഹാരാജ ദക്ഷിണാം ത്രിഗുണാം കുരു
    ത്രിത്വം വ്രജതു തേ രാജൻ ബ്രാഹ്മണാ ഹ്യ് അത്ര കാരണം
15 ത്രീൻ അശ്വമേധാൻ അത്ര ത്വം സമ്പ്രാപ്യ ബഹു ദക്ഷിണാൻ
    ജ്ഞാതിവധ്യാ കൃതം പാപം പ്രഹാസ്യസി നരാധിപ
16 പവിത്രം പരമം ഹ്യ് ഏതത് പാവനാനാം ച പാവനം
    യദ് അശ്വമേധാവഭൃഥം പ്രാപ്സ്യസേ കുരുനന്ദന
17 ഇത്യ് ഉക്തഃ സ തു തേജസ്വീ വ്യാസേനാമിത തേജസാ
    ദീക്ഷാം വിവേശ ധർമാത്മാ വാജിമേധാപ്തയേ തദാ
    നരാധിപഃ പ്രായജത വാജിമേധം മഹാക്രതും
18 തത്ര വേദ വിദോ രാജംശ് ചക്രുഃ കർമാണി യാജകാഃ
    പരിക്രമന്തഃ ശാസ്ത്രജ്ഞാ വിധിവത് സാധു ശിക്ഷിതാഃ
19 ന തേഷാം സ്ഖലിതം തത്ര നാസീദ് അപഹുതം തഥാ
    ക്രമയുക്തം ച യുക്തം ച ചക്രുസ് തത്ര ദ്വിജർഷഭാഃ
20 കൃത്വാ പ്രവർഗ്യം ധർമജ്ഞാ യഥാവദ് ദ്വിജസത്തമാഃ
    ചക്രുസ് തേ വിധിവദ് രാജംസ് തഥൈവാഭിഷവം ദ്വിജാഃ
21 അഭിഷൂയ തതോ രാജൻ സോമം സോമപ സത്തമാഃ
    സവനാന്യ് ആനുപൂർവ്യേണ ചക്രുഃ ശാസ്ത്രാനുസാരിണഃ
22 ന തത്ര കൃപണഃ കശ് ചിൻ ന ദരിദ്രോ ബഭൂവ ഹ
    ക്ഷുധിതോ ദുഃഖിതോ വാപി പ്രാകൃതോ വാപി മാനവഃ
23 ഭോജനം ഭോജനാർഥിഭ്യോ ദാപയാം ആസ നിത്യദാ
    ഭീമസേനോ മഹാതേജാഃ സതതം രാജശാസനാത്
24 സംസ്തരേ കുശലാശ് ചാപി സർവകർമാണി യാജകാഃ
    ദിവസേ ദിവസേ ചക്രുർ യഥാശാസ്ത്രാർഥചക്ഷുഷഃ
25 നാഷദ് അംഗവിദ് അത്രാസീത് സദസ്യസ് തസ്യ ധീമതഃ
    നാവ്രതോ നാനുപാധ്യായോ ന ച വാദാക്ഷമോ ദ്വിജഃ
26 തതോ യൂപോച്ഛ്രയേ പ്രാപ്തേ ഷദ് ബൈല്വാൻ ഭരതർഷഭ
    ഖാദിരാൻ ബില്വസമിതാംസ് താവതഃ സർവവർണിനഃ
27 ദേവദാരു മയൗ ദ്വൗ തു യൂപൗ കുരുപതേഃ ക്രതൗ
    ശ്ലേഷ്മാതകമയം ചൈകം യാജകാഃ സമകാരയൻ
28 ശോഭാർഥം ചാപരാൻ യൂപാൻ കാഞ്ചനാൻ പുരുഷർഷഭ
    സ ഭീമഃ കാരയാം ആസ ധർമരാജസ്യ ശാസനാത്
29 തേ വ്യരാജന്ത രാജർഷേ വാസോഭിർ ഉപശോഭിതാഃ
    നരേന്ദ്രാഭിഗതാ ദേവാൻ യഥാ സപ്തർഷയോ ദിവി
30 ഇഷ്ടകാഃ കാഞ്ചനീശ് ചാത്ര ചയനാർഥം കൃതാഭവൻ
    ശുശുഭേ ചയനം തത്ര ദക്ഷസ്യേവ പ്രജാപതേഃ
31 ചതുശ് ചിത്യഃ സ തസ്യാസീദ് അഷ്ടാദശ കരാത്മകഃ
    സ രുക്മപക്ഷോ നിചിതസ് ത്രിഗുണോ ഗരുഡാകൃതിഃ
32 തതോ നിയുക്താഃ പശവോ യഥാശാസ്ത്രം മനീഷിഭിഃ
    തം തം ദേവം സമുദ്ദിശ്യ പക്ഷിണഃ പശവശ് ച യേ
33 ഋഷഭാഃ ശാസ്ത്രപഠിതാസ് തഥാ ജലചരാശ് ച യേ
    സർവാംസ് താൻ അഭ്യജുഞ്ജംസ് തേ തത്രാഗ്നിചയകർമണി
34 യൂപേഷു നിയതം ചാസീത് പശൂനാം ത്രിശതം തഥാ
    അശ്വരത്നോത്തരം രാജ്ഞഃ കൗന്തേയസ്യ മഹാത്മനഃ
35 സ യജ്ഞഃ ശുശുഭേ തസ്യ സാക്ഷാദ് ദേവർഷിസങ്കുലഃ
    ഗന്ധർവഗണസങ്കീർണഃ ശോഭിതോ ഽപ്സരസാം ഗണൈഃ
36 സ കിം പുരുഷഗീതൈശ് ച കിംനരൈർ ഉപശോഭിതഃ
    സിദ്ധവിപ്ര നിവാസൈശ് ച സമന്താദ് അഭിസംവൃതഃ
37 തസ്മിൻ സദസി നിത്യാസ് തു വ്യാസ ശിഷ്യാ ദ്വിജോത്തമാഃ
    സർവശാസ്ത്രപ്രണേതാരഃ കുശലാ യജ്ഞകർമസു
38 നാരദശ് ച ബഭൂവാത്ര തുംബുരുശ് ച മഹാദ്യുതിഃ
    വിശ്വാവസുശ് ചിത്രസേനസ് തഥാന്യേ ഗീതകോവിദാഃ
39 ഗന്ധർവാ ഗീതകുശലാ നൃത്തേഷു ച വിശാരദാഃ
    രമയന്തി സ്മ താൻ വിപ്രാൻ യജ്ഞകർമാന്തരേഷ്വ് അഥ