മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം32

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം32

1 [ബ്ര്]
     അത്രാപ്യ് ഉദാഹരന്തീമം ഇതിഹാസം പുരാതനം
     ബ്രാഹ്മണസ്യ ച സംവാദം ജനകസ്യ ച ഭാമിനി
2 ബ്രാഹ്മണം ജനകോ രാജാ സന്നം കസ്മിംശ് ചിദ് ആഗമേ
     വിഷയേ മേ ന വസ്തവ്യം ഇതി ശിഷ്ട്യ് അർഥം അബ്രവീത്
3 ഇത്യ് ഉക്തഃ പ്രത്യുവാചാഥ ബ്രാഹ്മണോ രാജസത്തമം
     ആചക്ഷ്വ വിഷയം രാജൻ യാവാംസ് തവ വശേ സ്ഥിതഃ
4 സോ ഽന്യസ്യ വിഷയേ രാജ്ഞോ വസ്തും ഇച്ഛാമ്യ് അഹം വിഭോ
     വചസ് തേ കർതും ഇച്ഛാമി യഥാശാസ്ത്രം മഹീപതേ
5 ഇത്യ് ഉക്തഃ സ തദാ രാജാ ബ്രാഹ്മണേന യശസ്വിനാ
     മുഹുർ ഉഷ്ണം ച നിഃശ്വസ്യ ന സ തം പ്രത്യഭാഷത
6 തം ആസീനം ധ്യായമാനം രാജാനം അമിതൗജസം
     കശ്മലം സഹസാഗച്ഛദ് ഭാനുമന്തം ഇവ ഗ്രഹഃ
7 സമാശ്വാസ്യ തതോ രാജാ വ്യപേതേ കശ്മലേ തദാ
     തതോ മുഹൂർതാദ് ഇവ തം ബ്രാഹ്മണം വാക്യം അബ്രവീത്
8 പിതൃപൈതാമഹേ രാജ്യേ വശ്യേ ജനപദേ സതി
     വിഷയം നാധിഗച്ഛാമി വിചിന്വൻ പൃഥിവീം ഇമാം
9 നാധ്യഗച്ഛം യദാ പൃഥ്വ്യാം മിഥിലാ മാർഗിതാ മയാ
     നാധ്യഗച്ഛം യദാ തസ്യാം സ്വപ്രജാ മാർഗിതാ മയാ
10 നാധ്യഗച്ഛം യദാ താസു തദാ മേ കശ്മലോ ഽഭവത്
    തതോ മേ കശ്മലസ്യാന്തേ മതിഃ പുനർ ഉപസ്ഥിതാ
11 തയാ ന വിഷയം മന്യേ സർവോ വാ വിഷയോ മമ
    [$]
    ആത്മാപി ചായം ന മമ സർവാ വാ പൃഥിവീ മമ
    ഉഷ്യതാം യാവദ് ഉത്സാഹോ ഭുജ്യതാം യാവദ് ഇഷ്യതേ
12 പിതൃപൈതാമഹേ രാജ്യേ വശ്യേ ജനപദേ സതി
    ബ്രൂഹി കാം ബുദ്ധിം ആസ്ഥായ മമത്വം വർജിതം ത്വയാ
13 കാം വാ ബുദ്ധിം വിനിശ്ചിത്യ സർവോ വൈ വിഷയസ് തവ
    നാവൈഷി വിഷയം യേന സർവോ വാ വിഷയസ് തവ
14 [ജ്]
    അന്തവന്ത ഇഹാരംഭാ വിദിതാ സർവകർമസു
    നാധ്യഗച്ഛം അഹം യസ്മാൻ മമേദം ഇതി യദ് ഭവേത്
15 കസ്യേദം ഇതി കസ്യ സ്വം ഇതി വേദ വചസ് തഥാ
    നാധ്യഗച്ഛം അഹം ബുദ്ധ്യാ മമേദം ഇതി യദ് ഭവേത്
16 ഏതാം ബുദ്ധിം വിനിശ്ചിത്യ മമത്വം വർജിതം മയാ
    ശൃണു ബുദ്ധിം തു യാം ജ്ഞാത്വാ സർവത്ര വിഷയോ മമ
17 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി ഗന്ധാൻ ഘ്രാണഗതാൻ അപി
    തസ്മാൻ മേ നിർജിതാ ഭൂമിർ വശേ തിഷ്ഠതി നിത്യദാ
18 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി രസാൻ ആസ്യേ ഽപി വർതതഃ
    ആപോ മേ നിർജിതാസ് തസ്മാദ് വശേ തിഷ്ഠന്തി നിത്യദാ
19 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി രൂപം ജ്യോതിശ് ച ചക്ഷുഷാ
    തസ്മാൻ മേ നിർജിതം ജ്യോതിർ വശേ തിഷ്ഠതി നിത്യദാ
20 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി സ്പർശാംസ് ത്വചി ഗതാശ് ച യേ
    തസ്മാൻ മേ നിർജിതോ വായുർ വശേ തിഷ്ഠതി നിത്യദാ
21 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി ശബ്ദാഞ് ശ്രോത്രഗതാൻ അപി
    തസ്മാൻ മേ നിർജിതാഃ ശബ്ദാ വശേ തിഷ്ഠന്തി നിത്യദാ
22 നാഹം ആത്മാർഥം ഇച്ഛാമി മനോ നിത്യം മനോ ഽന്തരേ
    മനോ മേ നിർജിതം തസ്മാദ് വശേ തിഷ്ഠതി നിത്യദാ
23 ദേവേഭ്യശ് ച പിതൃഭ്യശ് ച ഭൂതേഭ്യോ ഽതിഥിഭിഃ സഹ
    ഇത്യ് അർഥം സർവ ഏവേമേ സമാരംഭാ ഭവന്തി വൈ
24 തതഃ പ്രഹസ്യ ജനകം ബ്രാഹ്മണഃ പുനർ അബ്രവീത്
    ത്വജ് ജിജ്ഞാസാർഥം അദ്യേഹ വിദ്ധി മാം ധർമം ആഗതം
25 ത്വം അസ്യ ബ്രഹ്മ നാഭസ്യ ബുദ്ധ്യാരസ്യാനിവർതിനഃ
    സത്ത്വനേമി നിരുദ്ധസ്യ ചക്രസ്യൈകഃ പ്രവർതകഃ