ഉപനിഷത്തുകൾ/മൈത്രേയ്യുപനിഷദ്

മൈത്രേയ്യുപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ

മൈത്രേയ്യുപനിഷത്

ശ്രുത്യാചാര്യോപദേശേന മുനയോ യത്പദം യയുഃ .
തത്സ്വാനുഭൂതിസംസിദ്ധം സ്വമാത്രം ബ്രഹ്മ ഭാവയേ ..

ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രം .
അഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച സർവാണി സർവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം
മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം . മാ മാ ബ്രഹ്മ നിരാകരോ-
ദനിരാകരണമസ്തു . അനിരാകരണം മേഽസ്തു . തദാത്മനി നിരതേ
യ ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ മയി സന്തു തേ മയി സന്തു ..

ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..

ഓം ബൃഹദ്രഥോ വൈ നാമ രാജാ രാജ്യേ ജ്യേഷ്ഠം
പുത്രം നിധാപയിത്വേദമശാശ്വതം മന്യമാനഃ
ശരീരം വൈരാഗ്യമുപേതോഽരണ്യം നിർജഗാമ . സ തത്ര
പരമം തപ ആസ്ഥായാദിത്യമീക്ഷമാണ ഊർധ്വബാഹു-
സ്തിഷ്ഠത്യന്തേ സഹസ്രസ്യ മുനിരന്തികമാജഗാമാഗ്നി
രിവാധൂമകസ്തേജസാ നിർദഹന്നിവാത്മവിദ്ഭഗവാഞ്ഛാ-
കായന്യ ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ വരം വൃണീശ്വേതി
രാജാനമബ്രവീത്സ തസ്മൈ നമസ്കൃത്യോവാച
ഭഗവന്നാഹമാത്മവിത്ത്വം തത്ത്വവിച്ഛൃണുമോ വയം
സ ത്വം നോ ബ്രൂഹീത്യേതദ്വൃത്തം പുരസ്താദശക്യം മാ
പൃച്ഛ പ്രശ്നമൈക്ഷ്വാകാന്യാൻകാമാന്വൃണീശ്വേതി
ശാകായന്യസ്യ ചരണാവഭിമൃശ്യമാനോ
രാജേമാം ഗാഥാം ജഗാദ .. 1..

അഥ കിമഏതൈർമാന്യനാം ശോഷണം മഹാർണവാനാം
ശിഖരിണാം പ്രപതനം ധ്രുവസ്യ പ്രചലനം സ്ഥാനം
വാ തരൂണാം നിമജ്ജനം പൃഥിവ്യാഃ സ്ഥാനാദപസരണം
സുരാണാം സോഽഹമിത്യേതദ്വിധേഽസ്മിൻസംസാരേ കിം
കാമോപഭോഗൈര്യൈരേവാശ്രിതസ്യാസകൃദുപാവർതനം
ദൃശ്യത ഇത്യുദ്ധർതുമർഹസീത്യന്ധോദപാനസ്ഥോ ഭേക
ഇവാഹമസ്മിൻസംസാരേ ഭഗവംസ്ത്വം നോ ഗതിരിതി .. 2..

ഭഗവഞ്ശരീരമിദം മൈഥുനാദേവോദ്ഭൂതം സംവിദപേതം
നിരയ ഏവ മൂത്രദ്വാരേണ നിഷ്ക്രാന്തമസ്ഥിഭിശ്ചിതം
മാംസേനാനുലിപ്തം ചർമണാവബദ്ധം വിണ്മൂത്രവാതപിത്ത-
കഫമജ്ജാമേദോവസാഭിരന്യൈശ്ച മലൈർബഹുഭിഃ
പരിപൂർണമേതാദൃശേ ശരീരേ വർതമാനസ്യ ഭഗവംസ്ത്വം
നോ ഗതിരിതി .. 3..

അഥ ഭഗവാഞ്ഛകായന്യഃ സുപ്രീതോഽബ്രവീദ്രാജാനം
മഹാരാജ ബൃഹദ്രഥേക്ഷ്വാകുർവംശധ്വജശീർഷാത്മജ്ഞഃ
കൃതകൃത്യസ്ത്വം മരുന്നാമ്നോ വിശ്രുതോഽസീത്യയം
ഖല്വാത്മാ തേ കതമോ ഭഗവാന്വർണ്യ ഇതി തം ഹോവാച ..

ശബ്ദസ്പർശമയാ യേഽർഥാ അനർഥാ ഇവ തേ സ്ഥിതാഃ .
യേഷാം സക്തസ്തു ഭൂതാത്മാ ന സ്മരേച്ച പരം പദം .. 1..

തപസാ പ്രാപ്യതേ സത്ത്വം സത്ത്വാത്സമ്പ്രാപ്യതേ മനഃ .
മനസാ പ്രാപ്യതേ ഹ്യാത്മാ ഹ്യാത്മാപത്ത്യാ നിവർതതേ .. 2..

യഥാ നിരിന്ധനോ വഹ്നിഃ സ്വയോനാവുപശാമ്യതി .
തഥാ വൃത്തിക്ഷയച്ചിത്തം സ്വയോനാവുപശാമ്യതി .. 3..

സ്വയോനാവുപശാന്തസ്യ മനസഃ സത്യഗാമിനഃ .
ഇന്ദ്രിയാർഥവിമൂഢസ്യാനൃതാഃ കർമവശാനുഗാഃ .. 4..

ചിത്തമേവ ഹി സംസാരസ്തത്പ്രയത്നേന ശോധയേത് .
യച്ചിത്തസ്തന്മയോ ഭവതി ഗുഹ്യമേതത്സനാതനം .. 5..

ചിത്തസ്യ ഹി പ്രസാദേന ഹന്തി കർമ ശുഭാശുഭം .
പ്രസന്നാത്മാത്മനി സ്ഥിത്വാ സുഖമക്ഷയമശ്നുതേ .. 6..

സമാസക്തം യദാ ചിത്തം ജന്തോർവിഷയഗോചരം .
യദ്യേവം ബ്രഹ്മണി സ്യാത്തത്കോ ന മുച്യേത ബന്ധനാത് .. 7..

ഹൃത്പുണ്ഡരീകമധ്യേ തു ഭാവയേത്പരമേശ്വരം .
സാക്ഷിണം ബുദ്ധിവൃത്തസ്യ പരമപ്രേമഗോചരം .. 8..

അഗോചരം മനോവാചാമവധൂതാദിസമ്പ്ലവം .
സത്താമാത്രപ്രകാശൈകപ്രകാശം ഭാവനാതിഗം .. 9..

അഹേയമനുപാദേയമസാമാന്യവിശേഷണം .
ധ്രുവം സ്തിമിതഗംഭീരം ന തേജോ ന തമസ്തതം .
നിർവികൽപം നിരാഭാസം നിർവാണമയസംവിദം .. 10..

നിത്യഃ ശുദ്ധോ ബുദ്ധമുക്തസ്വഭാവഃ
     സത്യഃ സൂക്ഷ്മഃ സംവിഭുശ്ചാദ്വിതീയഃ .
ആനന്ദാബ്ധിര്യഃ പരഃ സോഽഹ-
     മസ്മി പ്രത്യഗ്ധാതുർനാത്ര സംശീതിരസ്തി .. 11..

ആനന്ദമന്തർനിജമാശ്രയം ത-
     മാശാപിശാചീമവമനയന്തം .
ആലോകയന്തം ജഗദിന്ദ്രജാല-
     മാപത്കഥം മാം പ്രവിശേദസംഗം .. 12..

വർണാശ്രമാചാരയുതാ വിമൂഢാഃ
     കർമാനുസാരേണ ഫലം ലഭന്തേ .
വർണാദിധർമം ഹി പരിത്യജന്തഃ
     സ്വാനന്ദതൃപ്താഃ പുരുഷാ ഭവന്തി .. 13..

വർണാശ്രമം സാവയവം സ്വരൂപ-
     മാദ്യന്തയുക്തം ഹ്യതികൃച്ഛ്രമാത്രം .
പുത്രാദിദേഹേഷ്വഭിമാനശൂന്യം
     ഭൂത്വാ വസേത്സൗഖ്യതമേ ഹ്യനന്ത ഇതി .. 14.. 4..

ഇതി പ്രഥമോഽധ്യായഃ .. 1..

അഥ ഭഗവാന്മൈത്രേയഃ കൈലാസം ജഗാമ തം ഗത്വോവാച
ഭോ ഭഗവൻപരമതത്ത്വരഹസ്യമനുബ്രൂഹീതി ..

സ ഹോവാച മഹാദേവഃ ..

ദേഹോ ദേവാലയഃ പ്രോക്തഃ സ ജീവഃ കേവലഃ ശിവഃ .
ത്യജേദജ്ഞാനനിർമാല്യം സോഽഹംഭാവേന പൂജയേത് .. 1..

അഭേദദർശനം ജ്ഞാനം ധ്യാനം നിർവിഷയം മനഃ.
സ്നാനം മനോമലത്യാഗഃ ശൗചമിന്ദ്രിയനിഗ്രഹഃ .. 2..

ബ്രഹ്മാമൃതം പിബേദ്ഭൈക്ഷമാചരേദ്ദേഹരക്ഷണേ .
വസേദേകാന്തികോ ഭൂത്വാ ചൈകാന്തേ ദ്വൈതവർജിതേ .
ഇത്യേവമാചരേദ്ധീമാൻസ ഏവം മുക്തിമാപ്നുയാത് .. 3..

ജാതം മൃതമിദം ദേഹം മാതാപിതൃമലാത്മകം .
സുഖദുഃഖാലയാമേധ്യം സ്പൃഷ്ട്വാ സ്നാനം വിധീയതേ .. 4..

ധാതുബദ്ധം മഹാരോഗം പാപമന്ദിരമധ്രുവം .
വികാരാകാരവിസ്തീർണം സ്പൃഷ്ട്വാ സ്നാനം വിധീയതേ .. 5..

നവദ്വാരമലസ്രാവം സദാ കാലേ സ്വഭാവജം .
ദുർഗന്ധം ദുർമലോപേതം സ്പൃഷ്ട്വാ സ്നാനം വിധീയതേ .. 6..

മാതൃസൂതകസംബന്ധം സൂതകേ സഹ ജായതേ .
മൃതസൂതകജം ദേഹം സ്പൃഷ്ട്വാ സ്നാനം വിധീയതേ .. 7..

അഹംമമേതി വിണ്മൂത്രലേപഗന്ധാദിമോചനം .
ശുദ്ധശൗചമിതി പ്രോക്തം മൃജ്ജലാഭ്യാം തു ലൗകികം .. 8..

ചിത്തശുദ്ധികരം ശൗചം വാസനാത്രയനാശനം .
ജ്ഞാനവൈരാഗ്യമൃത്തോയൈഃ ക്ഷാലനാച്ഛൗചമുച്യതേ .. 9..

അദ്വൈതഭാവനാഭൈക്ഷമഭക്ഷ്യം ദ്വൈതഭാവനം .
ഗുരുശാസ്ത്രോക്തഭാവേന ഭിക്ഷോർഭൈക്ഷം വിധീയതേ .. 10..

വിദ്വാൻസ്വദേശമുത്സൃജ്യ സംന്യാസാനന്തരം സ്വതഃ .
കാരാഗാരവിനിർമുക്തചോരവദ്ദൂരതോ വസേത് .. 11..

അഹങ്കാരസുതം വിത്തഭ്രാതരം മോഹമന്ദിരം .
ആശാപത്നീ ത്യജേദ്യാവത്താവന്മുക്തോ ന സംശയഃ .. 12..

മൃതാ മോഹമയീ മാതാ ജാതോ ബോധമയഃ സുതഃ .
സൂതകദ്വയസമ്പ്രാപ്തൗ കഥം സന്ധ്യാമുപാസ്മഹേ .. 13..

ഹൃദാകാശേ ചിദാദിത്യഃ സദാ ഭാസതി ഭാസതി .
നാസ്തമേതി ന ചോദേതി കഥം സന്ധ്യാമുപാസ്മഹേ .. 14..

ഏകമേവാദ്വിതീയം യദ്ഗുരോർവാക്യേന നിശ്ചിതം .
ഏതദേകാന്തമിത്യുക്തം ന മഠോ ന വനാന്തരം .. 15..

അസംശയവതാം മുക്തിഃ സംശയാവിഷ്ടചേതസാം .
ന മുക്തിർജന്മജന്മാന്തേ തസ്മാദ്വിശ്വാസമാപ്നുയാത് .. 16..

കർമത്യാഗാന്ന സംന്യാസോ ന പ്രേഷോച്ചാരണേന തു .
സന്ധൗ ജീവാത്മനോരൈക്യം സംന്യാസഃ പരികീർതിതഃ .. 17..

വമനാഹാരവദ്യസ്യ ഭാതി സർവേഷണാദിഷു .
തസ്യാധികാരഃ സംന്യാസേ ത്യക്തദേഹാഭിമാനിനഃ .. 18..

യദാ മനസി വൈരാഗ്യം ജാതം സർവേഷു വസ്തുഷു .
തദൈവ സംന്യസേദ്വിദ്വാനന്യഥാ പതിതോ ഭവേത് .. 19..

ദ്രവ്യാർഥമന്നവസ്ത്രാർഥം യഃ പ്രതിഷ്ഠാർഥമേവ വാ .
സംന്യസേദ്ദുഭയഭ്രഷ്ടഃ സ മുക്തിം നാപ്തുമർഹതി .. 20..

ഉത്തമാ തത്ത്വചിന്തൈവ മധ്യമം ശാസ്ത്രചിന്തനം .
അധമാ മന്ത്രചിന്താ ച തീർഥഭ്രാന്ത്യധമാധമാ .. 21..

അനുഭുതിം വിനാ മൂഢോ വൃഥാ ബ്രഹ്മണി മോദതേ .
പ്രതിബിംബിതശാഖാഗ്രഫലാസ്വാദനമോദവത് .. 22..

ന ത്യജേച്ചേദ്യതിർമുക്തോ യോ മാധുകരമാതരം .
വൈരാഗ്യജനകം ശ്രദ്ധാകലത്രം ജ്ഞാനനന്ദനം .. 23..

ധനവൃദ്ധാ വയോവൃദ്ധാ വിദ്യാവൃദ്ധാസ്തഥൈവ ച .
തേ സർവേ ജ്ഞാനവൃദ്ധസ്യ കിങ്കരാഃ ശിഷ്യകിങ്കരാഃ .. 24..

യന്മായയാ മോഹിതചേതസോ മാ-
      മാത്മാനമാപൂർണമലബ്ധവന്തഃ .
പരം വിദഗ്ദോധരപൂരണായ
      ഭ്രമന്തി കാകാ ഇവ സൂരയോഽപി .. 25..

പാഷാണലോഹമണിമൃണ്മയവിഗ്രഹേഷു
       പൂജാ പുനർജനനഭോഗകരീ മുമുക്ഷോഃ .
തസ്മാദ്യതിഃ സ്വഹൃദയാർചനമേവ കുര്യാ-
       ദ്ബാഹ്യാർചനം പരിഹരേദപുനർഭവായ .. 26..

അന്തഃപൂർണോ ബഹിഃപൂർണഃ പൂർണകുംഭ ഇവാർണവേ .
അന്തഃശൂന്യോ ബഹിഃശൂന്യഃ ശൂന്യകുംഭ ഇവാംബരേ ..27..

മാ ഭവ ഗ്രാഹ്യഭാവാത്മാ ഗ്രാഹകാത്മാ ച മാ ഭവ .
ഭാവനാമഖിലം ത്യക്ത്വാ യച്ഛിഷ്ടം തന്മയോ ഭവ .. 28..

ദ്രഷ്ടൃദർശനദൃശ്യാനി ത്യക്ത്വാ വാസനയാ സഹ .
ദർശനപ്രഥമാഭാസമാത്മാനം കേവലം ഭജ .. 29..

സംശാന്തസർവസങ്കൽപാ യാ ശിലാവദവസ്ഥിതിഃ .
ജാഗ്രന്നിദ്രാവിനിർമുക്താ സാ സ്വരൂപസ്ഥിതിഃ പരാ .. 30..

ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ .. 2..

അഹമസ്മി പരശ്ചാസ്മി ബ്രഹ്മാസ്മി പ്രഭവോഽസ്മ്യഹം .
സർവലോകഗുരുശ്ചാമി സർവലോകേഽസ്മി സോഽസ്മ്യഹം .. 1..

അഹമേവാസ്മി സിദ്ധോഽസ്മി ശുദ്ധോഽസ്മി പരമോഽസ്മ്യഹം .
അഹമസ്മി സോമോഽസ്മി നിത്യോഽസ്മി വിമലോഽസ്മ്യഹം .. 2..

വിജ്ഞാനോഽസ്മി വിശേഷോഽസ്മി സോമോഽസ്മി സകലോഽസ്മ്യഹം .
ശുഭോഽസ്മി ശോകഹീനോഽസ്മി ചൈതന്യോഽസ്മി സമോഽസ്മ്യഹം .. 3..

മാനാവമാനഹീനോഽസ്മി നിർഗുണോഽസ്മി ശിവോഽസ്മ്യഹം .
ദ്വൈതാദ്വൈതവിഹീനോഽസ്മി ദ്വന്ദ്വഹീനോഽസ്മി സോഽസ്മ്യഹം .. 4..

ഭാവാഭാവവിഹീനോഽസ്മി ഭാസാഹീനോഽസ്മി ഭാസ്മ്യഹം .
ശൂന്യാശൂന്യപ്രഭാവോഽസ്മി ശോഭനാശോഭനോഽസ്മ്യഹം .. 5..

തുല്യാതുല്യവിഹീനോഽസ്മി നിത്യഃ ശുദ്ധഃ സദാശിവഃ .
സർവാസർവവിഹീനോഽസ്മി സാത്ത്വികോഽസ്മി സദാസ്മ്യഹം .. 6..

ഏകസംഖ്യാവിഹീനോഽസ്മി ദ്വിസംഖ്യാവാഹനം ന ച .
സദസദ്ഭേദഹീനോഽസ്മി സങ്കൽപ്സ്രഹിതോസ്മ്യഹം .. 7..

നാനാത്മഭേദഹീനോഽസ്മി ഹ്യഖണ്ഡാനന്ദവിഗ്രഹഃ .
നാഹമസ്മി ന ചാന്യോഽസ്മി ദേഹാദിരഹിതോഽസ്മ്യഹം .. 8..

ആശ്രയാശ്രയഹീനോഽസ്മി ആധാരരഹിതോഽസ്മ്യഹം .
ബന്ധമോക്ഷാദിഹീനോഽസ്മി ശുദ്ധബ്രഹ്മാസ്മി സോഽസ്മ്യഹം .. 9..

ചിത്താദിസർവഹീനോഽസ്മി പരമോഽസ്മി പരാത്പരഃ .
സദാ വിചാരരൂപോഽസ്മി നിർവിചാരോഽസ്മി സോഽസ്മ്യഹം .. 10..

അകാരോകാരരൂപോഽസ്മി മകരോഽസ്മി സനാതനഃ .
ധാതൃധ്യാനവിഹീനോഽസ്മി ധ്യേയഹീനോഽസ്മി സോഽസ്മ്യഹം .. 11..

സർവപൂർണസ്വരൂപോഽസ്മി സച്ചിദാനന്ദലക്ഷണഃ .
സർവതീർഥസ്വരൂപോഽസ്മി പരമാത്മാസ്മ്യഹം ശിവഃ .. 12..

ലക്ഷ്യാലക്ഷ്യവിഹീനോഽസ്മി ലയഹീനരസോഽസ്മ്യഹം .
മാതൃമാനവിഹീനോഽസ്മി മേയഹീനഃ ശിവോഽസ്മ്യഹം .. 13..

ന ജഗത്സർവദ്രഷ്ടാസ്മി നേത്രാദിരഹിതോസ്മ്യഹം .
പ്രവൃദ്ധോഽസ്മി പ്രബുദ്ധോഽസ്മി പ്രസന്നോഽസ്മി പരോഽസ്മ്യഹം .. 14..

സർവേന്ദ്രിയവിഹീനോഽസ്മി സർവകർമകൃദപ്യഹം .
സർവവേദാന്തതൃപ്തോഽസ്മി സർവദാ സുലഭോഽസ്മ്യഹം .. 15..

മുദിതാമുദിതാഖ്യോഽസ്മി സർവമൗനഫലോഽസ്മ്യഹം .
നിത്യചിന്മാത്രരൂപോഽസ്മി സദാ സച്ചിന്മയോഽസ്മ്യഹം .. 16..

യത്കിഞ്ചിദപി ഹീനോഽസ്മി സ്വൽപമപ്യതി നാസ്മ്യഹം .
ഹൃദയഗ്രന്ഥിഹീനോഽസ്മി ഹൃദയാംഭോജമധ്യഗഃ .. 17..

ഷഡ്വികാരവിഹീനോഽസ്മി ഷട്കോഷരഹിതോഽസ്മ്യഹം .
അരിഷഡ്വർഗമുക്തോഽസ്മി അന്തരാദന്തരോഽസ്മ്യഹം .. 18..

ദേശകാലവിമുക്തോഽസ്മി ദിഗംബരസുഖോഽസ്മ്യഹം .
നാസ്തി നാസ്തി വിമുക്തോഽസ്മി നകാരഹിതോഽസ്മ്യഹം .. 19..

അഖണ്ഡാകാശരൂപോഽസ്മി ഹ്യഖണ്ഡാകാരമസ്മ്യഹം .
പ്രപഞ്ചമുക്തചിത്തോഽസ്മി പ്രപഞ്ചരഹിതോഽസ്മ്യഹം .. 20..

സർവപ്രകാശരൂപോഽസ്മി ചിന്മാത്രജ്യോതിരസ്മ്യഹം .
കാലത്രയവിമുക്തോഽസ്മി കാമാദിരഹിതോഽസ്മ്യഹം .. 21..

കായികാദിവിമുക്തോഽസ്മി നിർഗുണഃ കേവലോഽസ്മ്യഹം .
മുക്തിഹീനോഽസ്മി മുക്തോഽസ്മി മോക്ഷഹീനോഽസ്മ്യഹം സദാ .. 22..

സത്യാസത്യാദിഹീനോഽസ്മി സന്മാത്രാന്നാസ്മ്യഹം സദാ .
ഗന്തവ്യദേശഹീനോഽസ്മി ഗമനാദിവിവർജിതഃ .. 23..

സർവദാ സമരൂപോഽസ്മി ശാന്തോഽസ്മി പുരുഷോത്തമഃ .
ഏവം സ്വാനുഭവോ യസ്യ സോഽഹമസ്മി ന സംശയഃ .. 24..

യഃ ശൃണോതി സകൃദ്വാപി ബ്രഹ്മൈവ ഭവതി സ്വയമിത്യുപനിഷത് ..

ഇതി തൃതീയോഽധ്യായഃ .. 3..

ഓം ആപ്യാന്തു മാമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോത്ര-
മഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച . സർവാണി സർവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം
മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ നിരാകരോ-
ദനിരാകരണമസ്ത്വനിരാകരണം മേസ്തു തദാത്മനി നിരതേ യ
ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ മയി സന്തു തേ മയി സന്തു ..

ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..

ഇതി മൈത്രേയ്യുപനിഷത്സമാപ്താ ..