ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഷഷ്ഠഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 6) / അദ്ധ്യായം 9

← സ്കന്ധം 6 : അദ്ധ്യായം 8

സ്കന്ധം 6 : അദ്ധ്യായം 10 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഷഷ്ഠഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 6) / അദ്ധ്യായം 9

ശ്രീശുക ഉവാച

തസ്യാസൻ വിശ്വരൂപസ്യ ശിരാംസി ത്രീണി ഭാരത ।
സോമപീഥം സുരാപീഥമന്നാദമിതി ശുശ്രുമ ॥ 1 ॥

സ വൈ ബർഹിഷി ദേവേഭ്യോ ഭാഗം പ്രത്യക്ഷമുച്ചകൈഃ ।
അദദദ്യസ്യ പിതരോ ദേവാഃ സപ്രശ്രയം നൃപ ॥ 2 ॥

സ ഏവ ഹി ദദൌ ഭാഗം പരോക്ഷമസുരാൻ പ്രതി ।
യജമാനോഽവഹദ്ഭാഗം മാതൃസ്നേഹവശാനുഗഃ ॥ 3 ॥

തദ് ദേവഹേളനം തസ്യ ധർമ്മാളീകം സുരേശ്വരഃ ।
ആലക്ഷ്യ തരസാ ഭീതസ്തച്ഛീർഷാണ്യച്ഛിനദ് രുഷാ ॥ 4 ॥

സോമപീഥം തു യത്തസ്യ ശിര ആസീത്കപിഞ്ജലഃ ।
കളവിങ്കഃ സുരാപീഥമന്നാദം യത് സ തിത്തിരിഃ ॥ 5 ॥

ബ്രഹ്മഹത്യാമഞ്ജലിനാ ജഗ്രാഹ യദപീശ്വരഃ ।
സംവത്സരാന്തേ തദഘം ഭൂതാനാം സ വിശുദ്ധയേ ॥ 6 ॥

ഭൂമ്യംബുദ്രുമയോഷിദ്ഭ്യശ്ചതുർദ്ധാ വ്യഭജദ്ധരിഃ ।
ഭൂമിസ്തുരീയം ജഗ്രാഹ ഖാതപൂരവരേണ വൈ ॥ 7 ॥

ഈരിണം ബ്രഹ്മഹത്യായാ രൂപം ഭൂമൌ പ്രദൃശ്യതേ ।
തുര്യം ഛേദവിരോഹേണ വരേണ ജഗൃഹുർദ്രുമാഃ ॥ 8 ॥

തേഷാം നിര്യാസരൂപേണ ബ്രഹ്മഹത്യാ പ്രദൃശ്യതേ ।
ശശ്വത്കാമവരേണാംഹസ്തുരീയം ജഗൃഹുഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 9 ॥

രജോരൂപേണ താസ്വംഹോ മാസി മാസി പ്രദൃശ്യതേ ।
ദ്രവ്യഭൂയോവരേണാപസ്തുരീയം ജഗൃഹുർമ്മലം ॥ 10 ॥

താസു ബുദ്ബുദഫേനാഭ്യാം ദൃഷ്ടം തദ്ധരതി ക്ഷിപൻ ।
ഹതപുത്രസ്തതസ്ത്വഷ്ടാ ജുഹാവേന്ദ്രായ ശത്രവേ ॥ 11 ॥

ഇന്ദ്രശത്രോ വിവർദ്ധസ്വ മാ ചിരം ജഹി വിദ്വിഷം ।
അഥാന്വാഹാര്യപചനാദുത്ഥിതോ ഘോരദർശനഃ ॥ 12 ॥

കൃതാന്ത ഇവ ലോകാനാം യുഗാന്തസമയേ യഥാ ।
വിഷ്വഗ്വിവർദ്ധമാനം തമിഷുമാത്രം ദിനേ ദിനേ ॥ 13 ॥

ദഗ്ദ്ധശൈലപ്രതീകാശം സന്ധ്യാഭ്രാനീകവർച്ചസം ।
തപ്തതാമ്രശിഖാശ്മശ്രും മധ്യാഹ്നാർക്കോഗ്രലോചനം ॥ 14 ॥

ദേദീപ്യമാനേ ത്രിശിഖേ ശൂല ആരോപ്യ രോദസീ ।
നൃത്യന്തമുന്നദന്തം ച ചാലയന്തം പദാ മഹീം ॥ 15 ॥

ദരീഗംഭീരവക്ത്രേണ പിബതാ ച നഭസ്തലം ।
ലിഹതാ ജിഹ്വയർക്ഷാണി ഗ്രസതാ ഭുവനത്രയം ॥ 16 ॥

മഹതാ രൌദ്രദംഷ്ട്രേണ ജൃംഭമാണം മുഹുർമ്മുഹുഃ ।
വിത്രസ്താ ദുദ്രുവുർല്ലോകാ വീക്ഷ്യ സർവ്വേ ദിശോ ദശ ॥ 17 ॥

യേനാവൃതാ ഇമേ ലോകാസ്തമസാ ത്വാഷ്ട്രമൂർത്തിനാ ।
സ വൈ വൃത്ര ഇതി പ്രോക്തഃ പാപഃ പരമദാരുണഃ ॥ 18 ॥

തം നിജഘ്നുരഭിദ്രുത്യ സഗണാ വിബുധർഷഭാഃ ।
സ്വൈഃ സ്വൈർദ്ദിവ്യാസ്ത്രശസ്ത്രൌഘൈഃ സോഽഗ്രസത്താനി കൃത്സ്നശഃ ॥ 19 ॥

തതസ്തേ വിസ്മിതാഃ സർവ്വേ വിഷണ്ണാ ഗ്രസ്തതേജസഃ ।
പ്രത്യഞ്ചമാദിപുരുഷമുപതസ്ഥുഃ സമാഹിതാഃ ॥ 20 ॥

ദേവാ ഊചുഃ

     വായ്വംബരാഗ്ന്യപ്ക്ഷിതയസ്ത്രിലോകാ
          ബ്രഹ്മാദയോ യേ വയമുദ്വിജന്തഃ ।
     ഹരാമ യസ്മൈ ബലിമന്തകോഽസൌ
          ബിഭേതി യസ്മാദരണം തതോ നഃ ॥ 21 ॥

     അവിസ്മിതം തം പരിപൂർണ്ണകാമം
          സ്വേനൈവ ലാഭേന സമം പ്രശാന്തം ।
     വിനോപസർപ്പത്യപരം ഹി ബാലിശഃ
          ശ്വലാംഗുലേനാതിതിതർത്തി സിന്ധും ॥ 22 ॥

     യസ്യോരുശൃംഗേ ജഗതീം സ്വനാവം
          മനുർ യഥാബധ്യ തതാര ദുർഗ്ഗം ।
     സ ഏവ നസ്ത്വാഷ്ട്രഭയാദ്ദുരന്താ-
          ത്ത്രാതാശ്രിതാൻ വാരിചരോഽപി നൂനം ॥ 23 ॥

     പുരാ സ്വയംഭൂരപി സംയമാംഭ-
          സ്യുദീർണ്ണവാതോർമ്മിരവൈഃ കരാളേ ।
     ഏകോഽരവിന്ദാത്പതിതസ്തതാര
          തസ്മാദ്ഭയാദ്യേന സ നോഽസ്തു പാരഃ ॥ 24 ॥

     യ ഏക ഈശോ നിജമായയാ നഃ
          സസർജ്ജ യേനാനുസൃജാമ വിശ്വം ।
     വയം ന യസ്യാപി പുരഃ സമീഹതഃ
          പശ്യാമ ലിംഗം പൃഥഗീശമാനിനഃ ॥ 25 ॥

     യോ നഃ സപത്നൈർഭൃശമർദ്യമാനാൻ
          ദേവർഷിതിര്യങ്നൃഷു നിത്യ ഏവ ।
     കൃതാവതാരസ്തനുഭിഃ സ്വമായയാ
          കൃത്വാത്മസാത്പാതി യുഗേ യുഗേ ച ॥ 26 ॥

     തമേവ ദേവം വയമാത്മദൈവതം
          പരം പ്രധാനം പുരുഷം വിശ്വമന്യം ।
     വ്രജാമ സർവ്വേ ശരണം ശരണ്യം
          സ്വാനാം സ നോ ധാസ്യതി ശം മഹാത്മാ ॥ 27 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇതി തേഷാം മഹാരാജ സുരാണാമുപതിഷ്ഠതാം ।
പ്രതീച്യാം ദിശ്യഭൂദാവിഃ ശംഖചക്രഗദാധരഃ ॥ 28 ॥

ആത്മതുല്യൈഃ ഷോഡശഭിർവ്വിനാ ശ്രീവത്സകൌസ്തുഭൌ ।
പര്യുപാസിതമുന്നിദ്രശരദംബുരുഹേക്ഷണം ॥ 29 ॥

ദൃഷ്ട്വാ തമവനൌ സർവ്വ ഈക്ഷണാഹ്ളാദവിക്ലവാഃ ।
ദണ്ഡവത്പതിതാ രാജൻ ശനൈരുത്ഥായ തുഷ്ടുവുഃ ॥ 30 ॥

ദേവാ ഊചുഃ

നമസ്തേ യജ്ഞവീര്യായ വയസേ ഉത തേ നമഃ ।
നമസ്തേ ഹ്യസ്തചക്രായ നമഃ സുപുരുഹൂതയേ ॥ 31 ॥

യത്തേ ഗതീനാം തിസൃണാമീശിതുഃ പരമം പദം ।
നാർവ്വാചീനോ വിസർഗ്ഗസ്യ ധാതർവ്വേദിതുമർഹതി ॥ 32 ॥

ഓം നമസ്തേഽസ്തു ഭഗവൻ നാരായണ വാസുദേവാഽഽദിപുരുഷ മഹാപുരുഷ മഹാനുഭാവ പരമമംഗള പരമകല്യാണ പരമകാരുണിക കേവല ജഗദാധാര ലോകൈകനാഥ സർവ്വേശ്വര ലക്ഷ്മീനാഥ പരമഹംസപരിവ്രാജകൈഃ പരമേണാത്മയോഗസമാധിനാപരിഭാവിതപരിസ്ഫുടപാരമഹംസ്യധർമ്മേണോദ്ഘാടിതതമഃ കപാടദ്വാരേ ചിത്തേഽപാവൃത ആത്മലോകേ സ്വയമുപലബ്ധനിജസുഖാനുഭവോ ഭവാൻ ॥ 33 ॥

ദുരവബോധ ഇവ തവായം വിഹാരയോഗോ യദശരണോഽശരീര ഇദമനവേക്ഷിതാസ്മത്സമവായ ആത്മനൈവാവിക്രിയമാണേന സഗുണമഗുണഃ സൃജസി പാസി ഹരസി ॥ 34 ॥

അഥ തത്ര ഭവാൻ കിം ദേവദത്തവദിഹ ഗുണവിസർഗ്ഗപതിതഃ പാരതന്ത്ര്യേണ സ്വകൃതകുശലാകുശലം ഫലമുപാദദാത്യാഹോസ്വിദാത്മാരാമ ഉപശമശീലഃ സമഞ്ജസദർശന ഉദാസ്ത ഇതി ഹ വാവ ന വിദാമഃ ॥ 35 ॥

ന ഹി വിരോധ ഉഭയം ഭഗവത്യപരിമിതഗുണഗണ ഈശ്വരേഽനവഗാഹ്യമാഹാത്മ്യേഽർവ്വാചീനവികൽപവിതർക്കവിചാരപ്രമാണാഭാസകുതർക്ക ശാസ്ത്രകലിലാന്തഃകരണാശ്രയദുരവഗ്രഹവാദിനാം വിവാദാനവസര ഉപരതസമസ്തമായാമയേ കേവല ഏവാത്മമായാമന്തർധായ കോന്വർഥോ ദുർഘട ഇവ ഭവതി സ്വരൂപദ്വയാഭാവാത് ॥ 36 ॥

സമവിഷമമതീനാം മതമനുസരസി യഥാ രജ്ജുഖണ്ഡഃ സർപ്പാദിധിയാം ॥ 37 ॥

സ ഏവ ഹി പുനഃ സർവ്വവസ്തുനി വസ്തുസ്വരൂപഃ സർവ്വേശ്വരഃ സകലജഗത്കാരണകാരണഭൂതഃ സർവപ്രത്യഗാത്മത്വാത് സർവഗുണാഭാസോപലക്ഷിത ഏക ഏവ പര്യവശേഷിതഃ ॥ 38 ॥

അഥ ഹ വാവ തവ മഹിമാമൃതരസസമുദ്രവിപ്രുഷാ സകൃദവലീഢയാ സ്വമനസി നിഷ്യന്ദമാനാനവരതസുഖേന വിസ്മാരിതദൃഷ്ടശ്രുതവിഷയസുഖലേശാഭാസാഃ പരമഭാഗവതാ ഏകാന്തിനോ ഭഗവതി സർവ്വഭൂതപ്രിയസുഹൃദി സർവ്വാത്മനി നിതരാം നിരന്തരം നിർവൃതമനസഃ കഥമു ഹ വാ ഏതേ മധുമഥന പുനഃ സ്വാർത്ഥകുശലാ ഹ്യാത്മപ്രിയസുഹൃദഃ സാധവസ്ത്വച്ചരണാംബുജാനുസേവാം വിസൃജന്തി ന യത്ര പുനരയം സംസാരപര്യാവർത്തഃ ॥ 39 ॥

ത്രിഭുവനാത്മഭവന ത്രിവിക്രമ ത്രിനയന ത്രിലോകമനോഹരാനുഭാവ തവൈവ വിഭൂതയോ ദിതിജദനുജാദയശ്ചാപി തേഷാമനുപക്രമസമയോഽയമിതി സ്വാത്മമായയാ സുരനരമൃഗമിശ്രിതജലചരാകൃതിഭിർ യഥാപരാധം ദണ്ഡം ദണ്ഡധര ദധർത്ഥ ഏവമേനമപി ഭഗവൻ ജഹി ത്വാഷ്ട്രമുത യദി മന്യസേ ॥ 40 ॥

അസ്മാകം താവകാനാം തവ നതാനാം തത തതാമഹ തവ ചരണനളിനയുഗളധ്യാനാനുബദ്ധഹൃദയനിഗഡാനാം സ്വലിംഗവിവരണേനാത്മസാത്കൃതാനാമനുകമ്പാനുരഞ്ജിതവിശദരുചിരശിശിരസ്മിതാവലോകേന വിഗളിതമധുരമുഖരസാമൃതകലയാ ചാന്തസ്താപമനഘാർഹസി ശമയിതും ॥ 41 ॥

അഥ ഭഗവംസ്തവാസ്മാഭിരഖിലജഗദുത്പത്തിസ്ഥിതിലയനിമിത്തായമാനദിവ്യമായാവിനോദസ്യ സകലജീവനികായാനാമന്തർഹൃദയേഷു ബഹിരപി ച ബ്രഹ്മപ്രത്യഗാത്മസ്വരൂപേണ പ്രധാനരൂപേണ ച യഥാദേശകാലദേഹാവസ്ഥാനവിശേഷം തദുപാദാനോപലംഭകതയാനുഭവതഃ സർവ്വപ്രത്യയസാക്ഷിണ ആകാശശരീരസ്യ സാക്ഷാത്പരബ്രഹ്മണഃ പരമാത്മനഃ കിയാനിഹ വാർത്ഥവിശേഷോ വിജ്ഞാപനീയഃ സ്യാദ് വിസ്ഫുലിംഗാദിഭിരിവ ഹിരണ്യരേതസഃ ॥ 42 ॥

അത ഏവ സ്വയം തദുപകൽപയാസ്മാകം ഭഗവതഃ പരമഗുരോസ്തവ ചരണശതപലാശച്ഛായാം വിവിധവൃജിനസംസാരപരിശ്രമോപശമനീമുപസൃതാനാം വയം യത്കാമേനോപസാദിതാഃ ॥ 43 ॥

അഥോ ഈശ ജഹി ത്വാഷ്ട്രം ഗ്രസന്തം ഭുവനത്രയം ।
ഗ്രസ്താനി യേന നഃ കൃഷ്ണ തേജാംസ്യസ്ത്രായുധാനി ച ॥ 44 ॥

     ഹംസായ ദഹ്രനിലയായ നിരീക്ഷകായ
          കൃഷ്ണായ മൃഷ്ടയശസേ നിരുപക്രമായ ।
     സത് സംഗ്രഹായ ഭവപാന്ഥനിജാശ്രമാപ്താ-
          വന്തേ പരീഷ്ടഗതയേ ഹരയേ നമസ്തേ ॥ 45 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

അഥൈവമീഡിതോ രാജൻ സാദരം ത്രിദശൈർഹരിഃ ।
സ്വമുപസ്ഥാനമാകർണ്യ പ്രാഹ താനഭിനന്ദിതഃ ॥ 46 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

പ്രീതോഽഹം വഃ സുരശ്രേഷ്ഠാ മദുപസ്ഥാനവിദ്യയാ ।
ആത്മൈശ്വര്യസ്മൃതിഃ പുംസാം ഭക്തിശ്ചൈവ യയാ മയി ॥ 47 ॥

കിം ദുരാപം മയി പ്രീതേ തഥാപി വിബുധർഷഭാഃ ।
മയ്യേകാന്തമതിർന്നാന്യൻമത്തോ വാഞ്ഛതി തത്ത്വവിത് ॥ 48 ॥

ന വേദ കൃപണഃ ശ്രേയ ആത്മനോ ഗുണവസ്തുദൃക് ।
തസ്യ താനിച്ഛതോ യച്ഛേദ്യദി സോഽപി തഥാവിധഃ ॥ 49 ॥

സ്വയം നിഃശ്രേയസം വിദ്വാൻ ന വക്ത്യജ്ഞായ കർമ്മ ഹി ।
ന രാതി രോഗിണോഽപഥ്യം വാഞ്ഛതോ ഹി ഭിഷക്തമഃ ॥ 50 ॥

മഘവൻ യാത ഭദ്രം വോ ദധ്യഞ്ചമൃഷിസത്തമം ।
വിദ്യാവ്രതതപഃസാരം ഗാത്രം യാചത മാ ചിരം ॥ 51 ॥

സ വാ അധിഗതോ ദധ്യങ്ങശ്വിഭ്യാം ബ്രഹ്മ നിഷ്കളം ।
യദ്വാ അശ്വശിരോ നാമ തയോരമരതാം വ്യധാത് ॥ 52 ॥

ദധ്യങ്ങാഥർവ്വണസ്ത്വഷ്ട്രേ വർമ്മാഭേദ്യം മദാത്മകം ।
വിശ്വരൂപായ യത്പ്രാദാത്ത്വഷ്ടാ യത്ത്വമധാസ്തതഃ ॥ 53 ॥

യുഷ്മഭ്യം യാചിതോഽശ്വിഭ്യാം ധർമ്മജ്ഞോഽങ്ഗാനി ദാസ്യതി ।
തതസ്തൈരായുധശ്രേഷ്ഠോ വിശ്വകർമ്മവിനിർമ്മിതഃ ।
യേന വൃത്രശിരോ ഹർത്താ മത്തേജ ഉപബൃംഹിതഃ ॥ 54 ॥

തസ്മിൻ വിനിഹതേ യൂയം തേജോഽസ്ത്രായുധസമ്പദഃ ।
ഭൂയഃ പ്രാപ്സ്യഥ ഭദ്രം വോ ന ഹിംസന്തി ച മത്പരാൻ ॥ 55 ॥