ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഷഷ്ഠഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 6) / അദ്ധ്യായം 18

← സ്കന്ധം 6 : അദ്ധ്യായം 17

സ്കന്ധം 6 : അദ്ധ്യായം 19 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഷഷ്ഠഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 6) / അദ്ധ്യായം 18

ശ്രീശുക ഉവാച

പൃശ്നിസ്തു പത്നീ സവിതുഃ സാവിത്രീം വ്യാഹൃതിം ത്രയീം ।
അഗ്നിഹോത്രം പശും സോമം ചാതുർമ്മാമ്മസ്യം മഹാമഖാൻ ॥ 1 ॥

സിദ്ധിർഭഗസ്യ ഭാര്യാംഗ മഹിമാനം വിഭും പ്രഭും ।
ആശിഷം ച വരാരോഹാം കന്യാം പ്രാസൂത സുവ്രതാം ॥ 2 ॥

ധാതുഃ കുഹൂഃ സിനീവാലീ രാകാ ചാനുമതിസ്തഥാ ।
സായം ദർശമഥ പ്രാതഃ പൂർണ്ണമാസമനുക്രമാത് ॥ 3 ॥

അഗ്നീൻ പുരീഷ്യാനാധത്ത ക്രിയായാം സമനന്തരഃ ।
ചർഷണീ വരുണസ്യാസീദ് യസ്യാം ജാതോ ഭൃഗുഃ പുനഃ ॥ 4 ॥

വാൽമീകിശ്ച മഹായോഗീ വൽമീകാദഭവത്കില ।
അഗസ്ത്യശ്ച വസിഷ്ഠശ്ച മിത്രാവരുണയോരൃഷീ ॥ 5 ॥

രേതഃ സിഷിചതുഃ കുംഭേ ഉർവ്വശ്യാഃ സന്നിധൌ ദ്രുതം ।
രേവത്യാം മിത്ര ഉത്സർഗ്ഗമരിഷ്ടം പിപ്പലം വ്യധാത് ॥ 6 ॥

പൌലോമ്യാമിന്ദ്ര ആധത്ത ത്രീൻ പുത്രാനിതി നഃ ശ്രുതം ।
ജയന്തമൃഷഭം താത തൃതീയം മീഢുഷം പ്രഭുഃ ॥ 7 ॥

ഉരുക്രമസ്യ ദേവസ്യ മായാവാമനരൂപിണഃ ।
കീർത്തൗ പത്ന്യാം ബൃഹച്ഛ്ളോകസ്തസ്യാസൻ സൌഭഗാദയഃ ॥ 8 ॥

തത്കർമ്മഗുണവീര്യാണി കാശ്യപസ്യ മഹാത്മനഃ ।
പശ്ചാദ് വക്ഷ്യാമഹേഽദിത്യാം യഥാ വാവതതാര ഹ ॥ 9 ॥

അഥ കശ്യപദായാദാൻ ദൈതേയാൻ കീർത്തയാമി തേ ।
യത്ര ഭാഗവതഃ ശ്രീമാൻ പ്രഹ്ളാദോ ബലിരേവ ച ॥ 10 ॥

ദിതേർദ്വാവേവ ദായാദൌ ദൈത്യദാനവവന്ദിതൌ ।
ഹിരണ്യകശിപുർന്നാമ ഹിരണ്യാക്ഷശ്ച കീർത്തിതൌ ॥ 11 ॥

ഹിരണ്യകശിപോർഭാര്യാ കയാധുർന്നാമ ദാനവീ ।
ജംഭസ്യ തനയാ ദത്താ സുഷുവേ ചതുരഃ സുതാൻ ॥ 12 ॥

സംഹ്ളാദം പ്രാഗനുഹ്ളാദം ഹ്ളാദം പ്രഹ്ളാദമേവ ച ।
തത്സ്വസാ സിംഹികാ നാമ രാഹും വിപ്രചിതോഽഗ്രഹീത് ॥ 13 ॥

ശിരോഽഹരദ്യസ്യ ഹരിശ്ചക്രേണ പിബതോഽമൃതം ।
സംഹ്ളാദസ്യ കൃതിർഭാര്യാസൂത പഞ്ചജനം തതഃ ॥ 14 ॥

ഹ്ളാദസ്യ ധമനിർഭാര്യാസൂത വാതാപിമില്വലം ।
യോഽഗസ്ത്യായ ത്വതിഥയേ പേചേ വാതാപിമില്വലഃ ॥ 15 ॥

അനുഹ്ളാദസ്യ സൂർമ്മ്യായാം ബാഷ്കളോ മഹിഷസ്തഥാ ।
വിരോചനസ്തു പ്രാഹ്ളാദിർദ്ദേവ്യാസ്തസ്യാഭവദ്ബലിഃ ॥ 16 ॥

ബാണജ്യേഷ്ഠം പുത്രശതമശനായാം തതോഽഭവത് ।
തസ്യാനുഭാവം സുശ്ലോക്യാഃ പശ്ചാദേവാഭിധാസ്യതേ ॥ 17 ॥

ബാണ ആരാധ്യ ഗിരിശം ലേഭേ തദ്ഗണമുഖ്യതാം ।
യത്പാർശ്വേ ഭഗവാനാസ്തേ ഹ്യദ്യാപി പുരപാലകഃ ॥ 18 ॥

മരുതശ്ച ദിതേഃ പുത്രാശ്ചത്വാരിംശന്നവാധികാഃ ।
ത ആസന്നപ്രജാഃ സർവ്വേ നീതാ ഇന്ദ്രേണ സാത്മതാം ॥ 19 ॥

രാജോവാച

കഥം ത ആസുരം ഭാവമപോഹ്യൌത്പത്തികം ഗുരോ ।
ഇന്ദ്രേണ പ്രാപിതാഃ സാത്മ്യം കിം തത്സാധു കൃതം ഹി തൈഃ ॥ 20 ॥

ഇമേ ശ്രദ്ദധതേ ബ്രഹ്മന്നൃഷയോ ഹി മയാ സഹ ।
പരിജ്ഞാനായ ഭഗവംസ്തന്നോ വ്യാഖ്യാതുമർഹസി ॥ 21 ॥

സൂത ഉവാച

     തദ്വിഷ്ണുരാതസ്യ സ ബാദരായണിർ-
          വചോ നിശമ്യാദൃതമൽപമർത്ഥവത് ।
     സഭാജയൻ സന്നിഭൃതേന ചേതസാ
          ജഗാദ സത്രായണ സർവ്വദർശനഃ ॥ 22 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഹതപുത്രാ ദിതിഃ ശക്രപാർഷ്ണിഗ്രാഹേണ വിഷ്ണുനാ ।
മന്യുനാ ശോകദീപ്തേന ജ്വലന്തീ പര്യചിന്തയത് ॥ 23 ॥

കദാ നു ഭ്രാതൃഹന്താരമിന്ദ്രിയാരാമമുൽബണം ।
അക്ലിന്നഹൃദയം പാപം ഘാതയിത്വാ ശയേ സുഖം ॥ 24 ॥

കൃമിവിഡ്ഭസ്മസംജ്ഞാസീദ് യസ്യേശാഭിഹിതസ്യ ച ।
ഭൂതധ്രുക് തത്കൃതേ സ്വാർത്ഥം കിം വേദ നിരയോ യതഃ ॥ 25 ॥

ആശാസാനസ്യ തസ്യേദം ധ്രുവമുന്നദ്ധചേതസഃ ।
മദശോഷക ഇന്ദ്രസ്യ ഭൂയാദ്യേന സുതോ ഹി മേ ॥ 26 ॥

ഇതി ഭാവേന സാ ഭർത്തുരാചചാരാസകൃത്പ്രിയം ।
ശുശ്രൂഷയാനുരാഗേണ പ്രശ്രയേണ ദമേന ച ॥ 27 ॥

ഭക്ത്യാ പരമയാ രാജൻ മനോജ്ഞൈർവ്വൽഗുഭാഷിതൈഃ ।
മനോ ജഗ്രാഹ ഭാവജ്ഞാ സുസ്മിതാപാംഗവീക്ഷണൈഃ ॥ 28 ॥

ഏവം സ്ത്രിയാ ജഡീഭൂതോ വിദ്വാനപി വിദഗ്ദ്ധയാ ।
ബാഢമിത്യാഹ വിവശോ ന തച്ചിത്രം ഹി യോഷിതി ॥ 29 ॥

വിലോക്യൈകാന്തഭൂതാനി ഭൂതാന്യാദൌ പ്രജാപതിഃ ।
സ്ത്രിയം ചക്രേ സ്വദേഹാർധം യയാ പുംസാം മതിർഹൃതാ ॥ 30 ॥

ഏവം ശുശ്രൂഷിതസ്താത ഭഗവാൻ കശ്യപഃ സ്ത്രിയാ ।
പ്രഹസ്യ പരമപ്രീതോ ദിതിമാഹാഭിനന്ദ്യ ച ॥ 31 ॥

കശ്യപ ഉവാച

വരം വരയ വാമോരു പ്രീതസ്തേഽഹമനിന്ദിതേ ।
സ്ത്രിയാ ഭർത്തരി സുപ്രീതേ കഃ കാമ ഇഹ ചാഗമഃ ॥ 32 ॥

പതിരേവ ഹി നാരീണാം ദൈവതം പരമം സ്മൃതം ।
മാനസഃ സർവ്വഭൂതാനാം വാസുദേവഃ ശ്രിയഃ പതിഃ ॥ 33 ॥

സ ഏവ ദേവതാലിംഗൈർന്നാമരൂപവികൽപിതൈഃ ।
ഇജ്യതേ ഭഗവാൻ പുംഭിഃ സ്ത്രീഭിശ്ച പതിരൂപധൃക് ॥ 34 ॥

തസ്മാത്പതിവ്രതാ നാര്യഃ ശ്രേയസ്കാമാഃ സുമധ്യമേ ।
യജന്തേഽനന്യഭാവേന പതിമാത്മാനമീശ്വരം ॥ 35 ॥

സോഽഹം ത്വയാർച്ചിതോ ഭദ്രേ ഈദൃഗ്ഭാവേന ഭക്തിതഃ ।
തത്തേ സമ്പാദയേ കാമമസതീനാം സുദുർല്ലഭം ॥ 36 ॥

ദിതിരുവാച

വരദോ യദി മേ ബ്രഹ്മൻ പുത്രമിന്ദ്രഹണം വൃണേ ।
അമൃത്യും മൃതപുത്രാഹം യേന മേ ഘാതിതൌ സുതൌ ॥ 37 ॥

നിശമ്യ തദ്വചോ വിപ്രോ വിമനാഃ പര്യതപ്യത ।
അഹോ അധർമ്മഃ സുമഹാനദ്യ മേ സമുപസ്ഥിതഃ ॥ 38 ॥

അഹോ അദ്യേന്ദ്രിയാരാമോ യോഷിൻമയ്യേഹ മായയാ ।
ഗൃഹീതചേതാഃ കൃപണഃ പതിഷ്യേ നരകേ ധ്രുവം ॥ 39 ॥

കോഽതിക്രമോഽനുവർത്തന്ത്യാഃ സ്വഭാവമിഹ യോഷിതഃ ।
ധിങ് മാം ബതാബുധം സ്വാർത്ഥെ യദഹം ത്വജിതേന്ദ്രിയഃ ॥ 40 ॥

ശരത്പദ്മോത്സവം വക്ത്രം വചശ്ച ശ്രവണാമൃതം ।
ഹൃദയം ക്ഷുരധാരാഭം സ്ത്രീണാം കോ വേദ ചേഷ്ടിതം ॥ 41 ॥

ന ഹി കശ്ചിത്പ്രിയഃ സ്ത്രീണാമഞ്ജസാ സ്വാശിഷാത്മനാം ।
പതിം പുത്രം ഭ്രാതരം വാ ഘ്നന്ത്യർത്ഥേ ഘാതയന്തി ച ॥ 42 ॥

പ്രതിശ്രുതം ദദാമീതി വചസ്തന്ന മൃഷാ ഭവേത് ।
വധം നാർഹതി ചേന്ദ്രോപി തത്രേദമുപകൽപതേ ॥ 43 ॥

ഇതി സഞ്ചിന്ത്യ ഭഗവാൻ മാരീചഃ കുരുനന്ദന ।
ഉവാച കിഞ്ചിത്കുപിത ആത്മാനം ച വിഗർഹയൻ ॥ 44 ॥

കശ്യപ ഉവാച

പുത്രസ്തേ ഭവിതാ ഭദ്രേ ഇന്ദ്രഹാ ദേവബാന്ധവഃ ।
സംവത്സരം വ്രതമിദം യദ്യഞ്ജോ ധാരയിഷ്യസി ॥ 45 ॥

ദിതിരുവാച

ധാരയിഷ്യേ വ്രതം ബ്രഹ്മൻ ബ്രൂഹി കാര്യാണി യാനി മേ ।
യാനി ചേഹ നിഷിദ്ധാനി ന വ്രതം ഘ്നന്തി യാനി തു ॥ 46 ॥

കശ്യപ ഉവാച

ന ഹിംസ്യാദ്ഭൂതജാതാനി ന ശപേന്നാനൃതം വദേത് ।
ന ഛിന്ദ്യാന്നഖരോമാണി ന സ്പൃശേദ്യദമംഗളം ॥ 47 ॥

നാപ്സു സ്നായാന്ന കുപ്യേത ന സംഭാഷേത ദുർജ്ജനൈഃ ।
ന വസീതാധൌതവാസഃ സ്രജം ച വിധൃതാം ക്വചിത് ॥ 48 ॥

നോച്ഛിഷ്ടം ചണ്ഡികാന്നം ച സാമിഷം വൃഷളാഹൃതം ।
ഭുഞ്ജീതോദക്യയാ ദൃഷ്ടം പിബേദഞ്ജലിനാ ത്വപഃ ॥ 49 ॥

നോച്ഛിഷ്ടാസ്പൃഷ്ടസലിലാ സന്ധ്യായാം മുക്തമൂർദ്ധജാ ।
അനർച്ചിതാസംയതവാങ് നാസംവീതാ ബഹിശ്ചരേത് ॥ 50 ॥

നാധൌതപാദാപ്രയതാ നാർദ്രപാദാ ഉദക്ശിരാഃ ।
ശയീത നാപരാങ്നാന്യൈർന്ന നഗ്നാ ന ച സന്ധ്യയോഃ ॥ 51 ॥

ധൌതവാസാ ശുചിർന്നിത്യം സർവ്വമംഗളസംയുതാ ।
പൂജയേത്പ്രാതരാശാത്പ്രാഗ്ഗോവിപ്രാൻ ശ്രിയമച്യുതം ॥ 52 ॥

സ്ത്രിയോ വീരവതീശ്ചാർച്ചേത് സ്രഗ്ഗന്ധബലിമണ്ഡനൈഃ ।
പതിം ചാർച്ച്യോപതിഷ്ഠേത ധ്യായേത്കോഷ്ഠഗതം ച തം ॥ 53 ॥

സാംവത്സരം പുംസവനം വ്രതമേതദവിപ്ലുതം ।
ധാരയിഷ്യസി ചേത്തുഭ്യം ശക്രഹാ ഭവിതാ സുതഃ ॥ 54 ॥

ബാഢമിത്യഭിപ്രേത്യാഥ ദിതീ രാജൻ മഹാമനാഃ ।
കശ്യപാദ്ഗർഭമാധത്ത വ്രതം ചാഞ്ജോ ദധാര സാ ॥ 55 ॥

മാതൃഷ്വസുരഭിപ്രായമിന്ദ്ര ആജ്ഞായ മാനദ ।
ശുശ്രൂഷണേനാശ്രമസ്ഥാം ദിതിം പര്യചരത്കവിഃ ॥ 56 ॥

നിത്യം വനാത്സുമനസഃ ഫലമൂലസമിത്കുശാൻ ।
പത്രാങ്കുരമൃദോഽപശ്ച കാലേ കാല ഉപാഹരത് ॥ 57 ॥

ഏവം തസ്യാ വ്രതസ്ഥായാ വ്രതച്ഛിദ്രം ഹരിർനൃപ ।
പ്രേപ്സുഃ പര്യചരജ്ജിഹ്മോ മൃഗഹേവ മൃഗാകൃതിഃ ॥ 58 ॥

നാധ്യഗച്ഛദ് വ്രതച്ഛിദ്രം തത്പരോഽഥ മഹീപതേ ।
ചിന്താം തീവ്രാം ഗതഃ ശക്രഃ കേന മേ സ്യാച്ഛിവം ത്വിഹ ॥ 59 ॥

ഏകദാ സാ തു സന്ധ്യായാമുച്ഛിഷ്ടാ വ്രതകർശിതാ ।
അസ്പൃഷ്ടവാര്യധൌതാങ്ഘ്രിഃ സുഷ്വാപ വിധിമോഹിതാ ॥ 60 ॥

ലബ്ധ്വാ തദന്തരം ശക്രോ നിദ്രാപഹൃതചേതസഃ ।
ദിതേഃ പ്രവിഷ്ട ഉദരം യോഗേശോ യോഗമായയാ ॥ 61 ॥

ചകർത്ത സപ്തധാ ഗർഭം വജ്രേണ കനകപ്രഭം ।
രുദന്തം സപ്തധൈകൈകം മാ രോദീരിതി താൻ പുനഃ ॥ 62 ॥

തേ തമൂചുഃ പാട്യമാനാഃ സർവ്വേ പ്രാഞ്ജലയോ നൃപ ।
നോ ജിഘാംസസി കിമിന്ദ്ര ഭ്രാതരോ മരുതസ്തവ ॥ 63 ॥

മാ ഭൈഷ്ട ഭ്രാതരോ മഹ്യം യൂയമിത്യാഹ കൌശികഃ ।
അനന്യഭാവാൻ പാർഷദാനാത്മനോ മരുതാം ഗണാൻ ॥ 64 ॥

ന മമാര ദിതേർഗ്ഗർഭഃ ശ്രീനിവാസാനുകമ്പയാ ।
ബഹുധാ കുലിശക്ഷുണ്ണോ ദ്രൌണ്യസ്ത്രേണ യഥാ ഭവാൻ ॥ 65 ॥

സകൃദിഷ്ട്വാഽഽദിപുരുഷം പുരുഷോ യാതി സാമ്യതാം ।
സംവത്സരം കിഞ്ചിദൂനം ദിത്യാ യദ്ധരിരർച്ചിതഃ ॥ 66 ॥

സജൂരിന്ദ്രേണ പഞ്ചാശദ്ദേവാസ്തേ മരുതോഽഭവൻ ।
വ്യപോഹ്യ മാതൃദോഷം തേ ഹരിണാ സോമപാഃ കൃതാഃ ॥ 67 ॥

ദിതിരുത്ഥായ ദദൃശേ കുമാരാനനലപ്രഭാൻ ।
ഇന്ദ്രേണ സഹിതാൻ ദേവീ പര്യതുഷ്യദനിന്ദിതാ ॥ 68 ॥

അഥേന്ദ്രമാഹ താതാഹമാദിത്യാനാം ഭയാവഹം ।
അപത്യമിച്ഛന്ത്യചരം വ്രതമേതത്സുദുഷ്കരം ॥ 69 ॥

ഏകഃ സങ്കൽപിതഃ പുത്രഃ സപ്ത സപ്താഭവൻ കഥം ।
യദി തേ വിദിതം പുത്ര സത്യം കഥയ മാ മൃഷാ ॥ 70 ॥

ഇന്ദ്ര ഉവാച

അംബ തേഽഹം വ്യവസിതമുപധാര്യാഗതോഽന്തികം ।
ലബ്ധാന്തരോഽച്ഛിദം ഗർഭമർത്ഥബുദ്ധിർന്ന ധർമ്മദൃക് ॥ 71 ॥

കൃത്തോ മേ സപ്തധാ ഗർഭ ആസൻ സപ്ത കുമാരകാഃ ।
തേഽപി ചൈകൈകശോ വൃക്ണാഃ സപ്തധാ നാപി മമ്രിരേ ॥ 72 ॥

തതസ്തത്പരമാശ്ചര്യം വീക്ഷ്യാധ്യവസിതം മയാ ।
മഹാപുരുഷപൂജായാഃ സിദ്ധിഃ കാപ്യനുഷങ്ഗിണീ ॥ 73 ॥

ആരാധനം ഭഗവത ഈഹമാനാ നിരാശിഷഃ ।
യേ തു നേച്ഛന്ത്യപി പരം തേ സ്വാർത്തകുശലാഃ സ്മൃതാഃ ॥ 74 ॥

ആരാധ്യാത്മപ്രദം ദേവം സ്വാത്മാനം ജഗദീശ്വരം ।
കോ വൃണീതേ ഗുണസ്പർശം ബുധഃ സ്യാന്നരകേഽപി യത് ॥ 75 ॥

തദിദം മമ ദൌർജ്ജന്യം ബാലിശസ്യ മഹീയസി ।
ക്ഷന്തുമർഹസി മാതസ്ത്വം ദിഷ്ട്യാ ഗർഭോ മൃതോത്ഥിതഃ ॥ 76 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇന്ദ്രസ്തയാഭ്യനുജ്ഞാതഃ ശുദ്ധഭാവേന തുഷ്ടയാ ।
മരുദ്ഭിഃ സഹ താം നത്വാ ജഗാമ ത്രിദിവം പ്രഭുഃ ॥ 77 ॥

ഏവം തേ സർവ്വമാഖ്യാതം യൻമാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി ।
മംഗളം മരുതാം ജൻമ കിം ഭൂയഃ കഥയാമി തേ ॥ 78 ॥