രാമായണം/ബാലകാണ്ഡം/അധ്യായം2

←അധ്യായം1

രാമായണം/ബാലകാണ്ഡം രചന:വാൽമീകി അധ്യായം2

അധ്യായം3→

1 നാരദസ്യ തു തദ് വാക്യം ശ്രുത്വാ വാക്യവിശാരദഃ
 പൂജയാം ആസ ധർമാത്മാ സഹശിഷ്യോ മഹാമുനിഃ
2 യഥാവത് പൂജിതസ് തേന ദേവർഷിർ നാരദസ് തദാ
 ആപൃഷ്ട്വൈവാഭ്യനുജ്ഞാതഃ സ ജഗാമ വിഹായസം
3 സ മുഹൂതം ഗതേ തസ്മിൻ ദേവലോകം മുനിസ് തദാ
 ജഗാമ തമസാതീരം ജാഹ്നവ്യാസ് ത്വ് അവിദൂരതഃ
4 സ തു തീരം സമാസാദ്യ തമസായാ മഹാമുനിഃ
 ശിഷ്യം ആഹ സ്ഥിതം പാർശ്വേ ദൃഷ്ട്വാ തീർഥം അകർദമം
5 അകർദമം ഇദം തീർഥം ഭരദ്വാജ നിശാമയ
 രമണീയം പ്രസന്നാംബു സന്മനുഷ്യമനോ യഥാ
6 ന്യസ്യതാം കലശസ് താത ദീയതാം വൽകലം മമ
 ഇദം ഏവാവഗാഹിഷ്യേ തമസാതീർഥം ഉത്തമം
7 ഏവം ഉക്തോ ഭരദ്വാജോ വാൽമീകേന മഹാത്മനാ
 പ്രായച്ഛത മുനേസ് തസ്യ വൽകലം നിയതോ ഗുരോഃ
8 സ ശിഷ്യഹസ്താദ് ആദായ വൽകലം നിയതേന്ദ്രിയഃ
 വിചചാര ഹ പശ്യംസ് തത് സർവതോ വിപുലം വനം
9 തസ്യാഭ്യാശേ തു മിഥുനം ചരന്തം അനപായിനം
 ദദർശ ഭഗവാംസ് തത്ര ക്രൗഞ്ചയോശ് ചാരുനിഃസ്വനം
10 തസ്മാത് തു മിഥുനാദ് ഏകം പുമാംസം പാപനിശ്ചയഃ
  ജഘാന വൈരനിലയോ നിഷാദസ് തസ്യ പശ്യതഃ
11 തം ശോണിതപരീതാംഗം വേഷ്ടമാനം മഹീതലേ
  ഭാര്യാ തു നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ രുരാവ കരുണാം ഗിരം
12 തഥാ തു തം ദ്വിജം ദൃഷ്ട്വാ നിഷാദേന നിപാതിതം
  ഋഷേർ ധർമാത്മനസ് തസ്യ കാരുണ്യം സമപദ്യത
13 തതഃ കരുണവേദിത്വാദ് അധർമോ ഽയം ഇതി ദ്വിജഃ
  നിശാമ്യ രുദതീം ക്രൗഞ്ചീം ഇദം വചനം അബ്രവീത്
14 മാ നിഷാദ പ്രതിഷ്ഠാം ത്വം അഗമഃ ശാശ്വതീം സമാഃ
  യത് ക്രൗഞ്ചമിഥുനാദ് ഏകം അവധീഃ കാമമോഹിതം
15 തസ്യൈവം ബ്രുവതശ് ചിന്താ ബഭൂവ ഹൃദി വീക്ഷതഃ
  ശോകാർതേനാസ്യ ശകുനേഃ കിം ഇദം വ്യാഹൃതം മയാ
16 ചിന്തയൻ സ മഹാപ്രാജ്ഞശ് ചകാര മതിമാൻ മതിം
  ശിഷ്യം ചൈവാബ്രവീദ് വാക്യം ഇദം സ മുനിപുംഗവഃ
17 പാദബദ്ധോ ഽക്ഷരസമസ് തന്ത്രീലയസമന്വിതഃ
  ശോകാർതസ്യ പ്രവൃത്തോ മേ ശ്ലോകോ ഭവതു നാന്യഥാ
18 ശിഷ്യസ് തു തസ്യ ബ്രുവതോ മുനേർ വാക്യം അനുത്തമം
  പ്രതിജഗ്രാഹ സംഹൃഷ്ടസ് തസ്യ തുഷ്ടോ ഽഭവദ് ഗുരുഃ
19 സോ ഽഭിഷേകം തതഃ കൃത്വാ തീർഥേ തസ്മിൻ യഥാവിധി
  തം ഏവ ചിന്തയന്ന് അർഥം ഉപാവർതത വൈ മുനിഃ
20 ഭരദ്വാജസ് തതഃ ശിഷ്യോ വിനീതഃ ശ്രുതവാൻ ഗുരോഃ
  കലശം പൂർണം ആദായ പൃഷ്ഠതോ ഽനുജഗാമ ഹ
21 സ പ്രവിശ്യാശ്രമപദം ശിഷ്യേണ സഹ ധർമവിത്
  ഉപവിഷ്ടഃ കഥാശ് ചാന്യാശ് ചകാര ധ്യാനം ആസ്ഥിതഃ
22 ആജഗാമ തതോ ബ്രഹ്മാ ലോകകർതാ സ്വയമ്പ്രഭുഃ
  ചതുർമുഖോ മഹാതേജാ ദ്രഷ്ടും തം മുനിപുംഗവം
23 വാൽമീകിർ അഥ തം ദൃഷ്ട്വാ സഹസോത്ഥായ വാഗ് യതഃ
  പ്രാഞ്ജലിഃ പ്രയതോ ഭൂത്വാ തസ്ഥൗ പരമവിസ്മിതഃ
24 പൂജയാം ആസ തം ദേവം പാദ്യാർഘ്യാസനവന്ദനൈഃ
  പ്രണമ്യ വിധിവച് ചൈനം പൃഷ്ട്വാനാമയം അവ്യയം
25 അഥോപവിശ്യ ഭഗവാൻ ആസനേ പരമാർചിതേ
  വാൽമീകയേ മഹർഷയേ സന്ദിദേശാസനം തതഃ
26 ഉപവിഷ്ടേ തദാ തസ്മിൻ സാക്ഷാൽ ലോകപിതാമഹേ
  തദ് ഗതേനൈവ മനസാ വാൽമീകിർ ധ്യാനം ആസ്ഥിതഃ
27 പാപാത്മനാ കൃതം കഷ്ടം വൈരഗ്രഹണബുദ്ധിനാ
  യസ് താദൃശം ചാരുരവം ക്രൗഞ്ചം ഹന്യാദ് അകാരണാത്
28 ശോചന്ന് ഏവ മുഹുഃ ക്രൗഞ്ചീം ഉപശ്ലോകം ഇമം പുനഃ
  ജഗാവ് അന്തർഗതമനാ ഭൂത്വാ ശോകപരായണഃ
29 തം ഉവാച തതോ ബ്രഹ്മാ പ്രഹസൻ മുനിപുംഗവം
  ശ്ലോക ഏവ ത്വയാ ബദ്ധോ നാത്ര കാര്യാ വിചാരണാ
30 മച്ഛന്ദാദ് ഏവ തേ ബ്രഹ്മൻ പ്രവൃത്തേയം സരസ്വതീ
  രാമസ്യ ചരിതം കൃത്സ്നം കുരു ത്വം ഋഷിസത്തമ
31 ധർമാത്മനോ ഗുണവതോ ലോകേ രാമസ്യ ധീമതഃ
  വൃത്തം കഥയ ധീരസ്യ യഥാ തേ നാരദാച് ഛ്രുതം
32 രഹസ്യം ച പ്രകാശം ച യദ് വൃത്തം തസ്യ ധീമതഃ
  രാമസ്യ സഹ സൗമിത്രേ രാക്ഷസാനാം ച സർവശഃ
33 വൈദേഹ്യാശ് ചൈവ യദ് വൃത്തം പ്രകാശം യദി വാ രഹഃ
  തച് ചാപ്യ് അവിദിതം സർവം വിദിതം തേ ഭവിഷ്യതി
34 ന തേ വാഗ് അനൃതാ കാവ്യേ കാ ചിദ് അത്ര ഭവിഷ്യതി
  കുരു രാമ കഥാം പുണ്യാം ശ്ലോകബദ്ധാം മനോരമാം
35 യാവത് സ്ഥാസ്യന്തി ഗിരയഃ സരിതശ് ച മഹീതലേ
  താവദ് രാമായണകഥാ ലോകേഷു പ്രചരിഷ്യതി
36 യാവദ് രാമസ്യ ച കഥാ ത്വത്കൃതാ പ്രചരിഷ്യതി
  താവദ് ഊർധ്വം അധശ് ച ത്വം മല്ലോകേഷു നിവത്സ്യസി
37 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ ഭഗവാൻ ബ്രഹ്മാ തത്രൈവാന്തരധീയത
  തതഃ സശിഷ്യോ വാൽമീകിർ മുനിർ വിസ്മയം ആയയൗ
38 തസ്യ ശിഷ്യാസ് തതഃ സർവേ ജഗുഃ ശ്ലോകം ഇമം പുനഃ
  മുഹുർ മുഹുഃ പ്രീയമാണാഃ പ്രാഹുശ് ച ഭൃശവിസ്മിതാഃ
39 സമാക്ഷരൈശ് ചതുർഭിർ യഃ പാദൈർ ഗീതോ മഹർഷിണാ
  സോ ഽനുവ്യാഹരണാദ് ഭൂയഃ ശോകഃ ശ്ലോകത്വം ആഗതഃ
40 തസ്യ ബുദ്ധിർ ഇയം ജാതാ വാൽമീകേർ ഭാവിതാത്മനഃ
  കൃത്സ്നം രാമായണം കാവ്യം ഈദൃശൈഃ കരവാണ്യ് അഹം
41 ഉദാരവൃത്താർഥപദൈർ മനോരമൈസ്; തദാസ്യ രാമസ്യ ചകാര കീർതിമാൻ
  സമാക്ഷരൈഃ ശ്ലോകശതൈർ യശസ്വിനോ; യശസ്കരം കാവ്യം ഉദാരധീർ മുനിഃ