രാമായണം/ബാലകാണ്ഡം/അധ്യായം17
| ←അധ്യായം16 | രാമായണം/ബാലകാണ്ഡം രചന: അധ്യായം17 |
അധ്യായം18→ |
1 നിർവൃത്തേ തു ക്രതൗ തസ്മിൻ ഹയമേധേ മഹാത്മനഃ
പ്രതിഗൃഹ്യ സുരാ ഭാഗാൻ പ്രതിജഗ്മുർ യഥാഗതം
2 സമാപ്തദീക്ഷാനിയമഃ പത്നീഗണസമന്വിതഃ
പ്രവിവേശ പുരീം രാജാ സഭൃത്യബലവാഹനഃ
3 യഥാർഹം പൂജിതാസ് തേന രാജ്ഞാ വൈ പൃഥിവീശ്വരാഃ
മുദിതാഃ പ്രയയുർ ദേശാൻ പ്രണമ്യ മുനിപുംഗവം
4 ഗതേഷു പൃഥിവീശേഷു രാജാ ദശരഥഃ പുനഃ
പ്രവിവേശ പുരീം ശ്രീമാൻ പുരസ്കൃത്യ ദ്വിജോത്തമാൻ
5 ശാന്തയാ പ്രയയൗ സാർധം ഋഷ്യശൃംഗഃ സുപൂജിതഃ
അന്വീയമാനോ രാജ്ഞാഥ സാനുയാത്രേണ ധീമതാ
6 കൗസല്യാജനയദ് രാമം ദിവ്യലക്ഷണസംയുതം
വിഷ്ണോർ അർധം മഹാഭാഗം പുത്രം ഇക്ഷ്വാകുനന്ദനം
7 കൗസല്യാ ശുശുഭേ തേന പുത്രേണാമിതതേജസാ
യഥാ വരേണ ദേവാനാം അദിതിർ വജ്രപാണിനാ
8 ഭരതോ നാമ കൈകേയ്യാം ജജ്ഞേ സത്യപരാക്രമഃ
സാക്ഷാദ് വിഷ്ണോശ് ചതുർഭാഗഃ സർവൈഃ സമുദിതോ ഗുണൈഃ
9 അഥ ലക്ഷ്മണശത്രുഘ്നൗ സുമിത്രാജനയത് സുതൗ
വീരൗ സർവാസ്ത്രകുശലൗ വിഷ്ണോർ അർധസമന്വിതൗ
10 രാജ്ഞഃ പുത്രാ മഹാത്മാനശ് ചത്വാരോ ജജ്ഞിരേ പൃഥക്
ഗുണവന്തോ ഽനുരൂപാശ് ച രുച്യാ പ്രോഷ്ഠപദോപമാഃ
11 അതീത്യൈകാദശാഹം തു നാമ കർമ തഥാകരോത്
ജ്യേഷ്ഠം രാമം മഹാത്മാനം ഭരതം കൈകയീസുതം
12 സൗമിത്രിം ലക്ഷ്മണം ഇതി ശത്രുഘ്നം അപരം തഥാ
വസിഷ്ഠഃ പരമപ്രീതോ നാമാനി കൃതവാംസ് തദാ
തേഷാം ജന്മക്രിയാദീനി സർവകർമാണ്യ് അകാരയത്
13 തേഷാം കേതുർ ഇവ ജ്യേഷ്ഠോ രാമോ രതികരഃ പിതുഃ
ബഭൂവ ഭൂയോ ഭൂതാനാം സ്വയംഭൂർ ഇവ സംമതഃ
14 സർവേ വേദവിദഃ ശൂരാഃ സർവേ ലോകഹിതേ രതാഃ
സർവേ ജ്ഞാനോപസമ്പന്നാഃ സർവേ സമുദിതാ ഗുണൈഃ
15 തേഷാം അപി മഹാതേജാ രാമഃ സത്യപരാക്രമഃ
ബാല്യാത് പ്രഭൃതി സുസ്നിഗ്ധോ ലക്ഷ്മണോ ലക്ഷ്മിവർധനഃ
16 രാമസ്യ ലോകരാമസ്യ ഭ്രാതുർ ജ്യേഷ്ഠസ്യ നിത്യശഃ
സർവപ്രിയകരസ് തസ്യ രാമസ്യാപി ശരീരതഃ
17 ലക്ഷ്മണോ ലക്ഷ്മിസമ്പന്നോ ബഹിഃപ്രാണ ഇവാപരഃ
ന ച തേന വിനാ നിദ്രാം ലഭതേ പുരുഷോത്തമഃ
മൃഷ്ടം അന്നം ഉപാനീതം അശ്നാതി ന ഹി തം വിനാ
18 യദാ ഹി ഹയം ആരൂഢോ മൃഗയാം യാതി രാഘവഃ
തദൈനം പൃഷ്ഠതോ ഽഭ്യേതി സധനുഃ പരിപാലയൻ
19 ഭരതസ്യാപി ശത്രുഘ്നോ ലക്ഷ്മണാവരജോ ഹി സഃ
പ്രാണൈഃ പ്രിയതരോ നിത്യം തസ്യ ചാസീത് തഥാ പ്രിയഃ
20 സ ചതുർഭിർ മഹാഭാഗൈഃ പുത്രൈർ ദശരഥഃ പ്രിയൈഃ
ബഭൂവ പരമപ്രീതോ ദേവൈർ ഇവ പിതാമഹഃ
21 തേ യദാ ജ്ഞാനസമ്പന്നാഃ സർവേ സമുദിതാ ഗുണൈഃ
ഹ്രീമന്തഃ കീർതിമന്തശ് ച സർവജ്ഞാ ദീർഘദർശിനഃ
22 അഥ രാജാ ദശരഥസ് തേഷാം ദാരക്രിയാം പ്രതി
ചിന്തയാം ആസ ധർമാത്മാ സോപാധ്യായഃ സബാന്ധവഃ
23 തസ്യ ചിന്തയമാനസ്യ മന്ത്രിമധ്യേ മഹാത്മനഃ
അഭ്യാഗച്ഛൻ മഹാതേജോ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ
24 സ രാജ്ഞോ ദർശനാകാങ്ക്ഷീ ദ്വാരാധ്യക്ഷാൻ ഉവാച ഹ
ശീഘ്രം ആഖ്യാത മാം പ്രാപ്തം കൗശികം ഗാധിനഃ സുതം
25 തച് ഛ്രുത്വാ വചനം തസ്യ രാജവേശ്മ പ്രദുദ്രുവുഃ
സംഭ്രാന്തമനസഃ സർവേ തേന വാക്യേന ചോദിതാഃ
26 തേ ഗത്വാ രാജഭവനം വിശ്വാമിത്രം ഋഷിം തദാ
പ്രാപ്തം ആവേദയാം ആസുർ നൃപായേക്ഷ്വാകവേ തദാ
27 തേഷാം തദ് വചനം ശ്രുത്വാ സപുരോധാഃ സമാഹിതഃ
പ്രത്യുജ്ജഗാമ സംഹൃഷ്ടോ ബ്രഹ്മാണം ഇവ വാസവഃ
28 സ ദൃഷ്ട്വാ ജ്വലിതം ദീപ്ത്യാ താപസം സംശിതവ്രതം
പ്രഹൃഷ്ടവദനോ രാജാ തതോ ഽർഘ്യം ഉപഹാരയത്
29 സ രാജ്ഞഃ പ്രതിഗൃഹ്യാർഘ്യം ശാസ്ത്രദൃഷ്ട്തേന കർമണാ
കുശലം ചാവ്യയം ചൈവ പര്യപൃച്ഛൻ നരാധിപം
30 വസിഷ്ഠം ച സമാഗമ്യ കുശലം മുനിപുംഗവഃ
ഋഷീംശ് ച താൻ യഥാ ന്യായം മഹാഭാഗാൻ ഉവാച ഹ
31 തേ സർവേ ഹൃഷ്ടമനസസ് തസ്യ രാജ്ഞോ നിവേശനം
വിവിശുഃ പൂജിതാസ് തത്ര നിഷേദുശ് ച യഥാർഥതഃ
32 അഥ ഹൃഷ്ടമനാ രാജാ വിശ്വാമിത്രം മഹാമുനിം
ഉവാച പരമോദാരോ ഹൃഷ്ടസ് തം അഭിപൂജയൻ
33 യഥാമൃതസ്യ സമ്പ്രാപ്തിർ യഥാ വർഷം അനൂദകേ
യഥാ സദൃശദാരേഷു പുത്രജന്മാപ്രജസ്യ ച
പ്രനഷ്ടസ്യ യഥാ ലാഭോ യഥാ ഹർഷോ മഹോദയേ
തഥൈവാഗമനം മന്യേ സ്വാഗതം തേ മഹാമുനേ
34 കം ച തേ പരമം കാമം കരോമി കിം ഉ ഹർഷിതഃ
പാത്രഭൂതോ ഽസി മേ വിപ്ര ദിഷ്ട്യാ പ്രാപ്തോ ഽസി ധാർമിക
അദ്യ മേ സഫലം ജന്മ ജീവിതം ച സുജീവിതം
35 പൂർവം രാജർഷിശബ്ദേന തപസാ ദ്യോതിതപ്രഭഃ
ബ്രഹ്മർഷിത്വം അനുപ്രാപ്തഃ പൂജ്യോ ഽസി ബഹുധാ മയാ
36 തദ് അദ്ഭുതം ഇദം വിപ്ര പവിത്രം പരമം മമ
ശുഭക്ഷേത്രഗതശ് ചാഹം തവ സന്ദർശനാത് പ്രഭോ
37 ബ്രൂഹി യത് പ്രാർഥിതം തുഭ്യം കാര്യം ആഗമനം പ്രതി
ഇച്ഛാമ്യ് അനുഗൃഹീതോ ഽഹം ത്വദർഥപരിവൃദ്ധയേ
38 കാര്യസ്യ ന വിമർശം ച ഗന്തും അർഹസി കൗശിക
കർതാ ചാഹം അശേഷേണ ദൈവതം ഹി ഭവാൻ മമ
39 ഇതി ഹൃദയസുഖം നിശമ്യ വാക്യം; ശ്രുതിസുഖം ആത്മവതാ വിനീതം ഉക്തം
പ്രഥിതഗുണയശാ ഗുണൈർ വിശിഷ്ടഃ; പരമ ഋഷിഃ പരമം ജഗാമ ഹർഷം