മഹാഭാരതം മൂലം/വിരാടപർവം/അധ്യായം42

മഹാഭാരതം മൂലം/വിരാടപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം42

1 [വൈ]
     അഥ ദുര്യോധനോ രാജാ സമരേ ഭീഷ്മം അബ്രവീത്
     ദ്രോണം ച രഥശാർദൂലം കൃക്പം ച സുമഹാരഥം
2 ഉക്തോ ഽയം അർഥ ആചാര്യോ മയാ കർണേന ചാസകൃത്
     പുനർ ഏവ ച വക്ഷ്യാമി ന ഹി തൃപ്യാമി തം ബ്രുവൻ
3 പരാജിതൈർ ഹി വസ്തവ്യം തൈശ് ച ദ്വാദശ വത്സരാൻ
     വനേ ജനപദേ ഽജ്ഞാതൈർ ഏഷ ഏവ പണോ ഹി നഃ
4 തേഷാം ന താവൻ നിർവൃത്തം വർതതേ തു ത്രയോദശം
     അജ്ഞാതവാസം ബീഭത്സുർ അഥാസ്മാഭിഃ സമാഗതഃ
5 അനിവൃത്തേ തു നിർവാസേ യദി ബീഭത്സുർ ആഗതഃ
     പുനർ ദ്വാദശ വർഷാണി വനേ വത്സ്യന്തി പാണ്ഡവാഃ
6 ലോഭാദ് വാ തേ ന ജാനീയുർ അസ്മാൻ വാ മോഹ ആവിശത്
     ഹീനാതിരിക്തം ഏതേഷാം ഭീഷ്മോ വേദിതും അർഹതി
7 അർഥാനാം തു പുനർ ദ്വൈധേ നിത്യം ഭവതി സംശയഃ
     അന്യഥാ ചിന്തിതോ ഹ്യ് അർഥഃ പുനർ ഭവതി ചാന്യഥാ
8 ഉത്തരം മാർഗമാണാനാം മത്സ്യസേനാം യുയുത്സതാം
     യദി ബീഭത്സുർ ആയാതസ് തേഷാം കഃ സ്യാത് പരാങ്മുഖഃ
9 ത്രിഗർതാനാം വയം ഹേതോർ മത്സ്യാൻ യോദ്ധും ഇഹാഗതാഃ
     മത്സ്യാനാം വിപ്രകാരാംസ് തേ ബഹൂൻ അസ്മാൻ അകീർതയൻ
10 തേഷാം ഭയാഭിപന്നാനാം തദ് അസ്മാഭിഃ പ്രതിശ്രുതം
    പ്രഥമം തൈർ ഗ്രഹീതവ്യം മത്സ്യാനാം ഗോധനം മഹത്
11 സപ്തമീം അപരാഹ്ണേ വൈ തഥാ നസ് തൈഃ സമാഹിതം
    അഷ്ടമ്യാം പുനർ അസ്മാഭിർ ആദിത്യസ്യോദയം പ്രതി
12 തേ വാ ഗാവോ ന പശ്യന്തി യദി വ സ്യുഃ പരാജിതാഃ
    അസ്മാൻ വാപ്യ് അതിസന്ധായ കുര്യുർ മത്സ്യേന സംഗതം
13 അഥ വാ താൻ ഉപായാതോ മത്സ്യോ ജാനപദൈഃ സഹ
    സർവയാ സേനയാ സാർധം അസ്മാൻ യോദ്ധും ഉപാഗതഃ
14 തേഷാം ഏവ മഹാവീര്യഃ കശ് ചിദ് ഏവ പുരഃസരഃ
    അസ്മാഞ് ജേതും ഇഹായാതോ മത്സ്യോ വാപി സ്വയം ഭവേത്
15 യദ്യ് ഏഷ രാജാ മത്സ്യാനാം യദി ബീഭത്സുർ ആഗതഃ
    സർവൈർ യോദ്ധവ്യം അസ്മാഭിർ ഇതി നഃ സമയഃ കൃതഃ
16 അഥ കസ്മാത് സ്ഥിതാ ഹ്യ് ഏതേ രഥേഷു രഥസത്തമാഃ
    ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ കൃപശ് ചൈവ വികർണോ ദ്രൗണിർ ഏവ ച
17 സംഭ്രാന്തമനസഃ സർവേ കാലേ ഹ്യ് അസ്മിൻ മഹാരഥാഃ
    നാന്യത്ര യുദ്ധാച് ഛ്രേയോ ഽസ്തി തഥാത്മാ പ്രണിധീയതാം
18 ആച്ഛിന്നേ ഗോധനേ ഽസ്മാകം അപി ദേവേന വർജിണാ
    യമേന വാപി സംഗ്രാമേ കോ ഹാസ്തിനപുരം വ്രജേത്
19 ശരൈർ അഭിപ്രണുന്നാനാം ഭഗ്നാനാം ഗഹനേ വനേ
    കോ ഹി ജീവേത് പദാതീനാം ഭവേദ് അശ്വേഷു സംശയഃ
    ആചാര്യം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ തഥാ നീതിർ വിധീയതാം
20 ജാനാതി ഹി മതം തേഷാം അതസ് ത്രാസയതീവ നഃ
    അർജുനേനാസ്യ സമ്പ്രീതിം അധികാം ഉപലക്ഷയേ
21 തഥാ ഹി ദൃഷ്ട്വാ ബീഭത്സും ഉപായാന്തം പ്രശംസതി
    യഥാ സേനാ ന ഭജ്യേത തഥാ നീതിർ വിധീയതാം
22 അദേശികാ മഹാരണ്യേ ഗ്രീഷ്മേ ശത്രുവശം ഗതാ
    യഥാ ന വിഭ്രമേത് സേനാ തഥാ നീതിർ വിധീയതാം
23 അശ്വാനാം ഹേഷിതം ശ്രുത്വാ കാ പ്രശംസാ ഭവേത് പരേ
    സ്ഥാനേ വാപി വ്രജന്തോ വാ സദാ ഹേഷന്തി വാജിനഃ
24 സദാ ച വായവോ വാന്തി നിത്യം വർഷതി വാസവഃ
    സ്തനയിത്നോശ് ച നിർഘോഷഃ ശ്രൂയതേ ബഹുശസ് തഥാ
25 കിം അത്ര കാര്യം പാർഥസ്യ കഥം വാ സ പ്രശസ്യതേ
    അന്യത്ര കാമാദ് ദ്വേഷാദ് വാ രോഷാദ് വാസ്മാസു കേവലാത്
26 ആചാര്യാ വൈ കാരുണികാഃ പ്രാജ്ഞാശ് ചാപായ ദർശിനഃ
    നൈതേ മഹാഭയേ പ്രാപ്തേ സമ്പ്രഷ്ടവ്യാഃ കഥം ചന
27 പ്രാസാദേഷു വിചിത്രേഷു ഗോഷ്ഠീഷ്വ് ആവസഥേഷു ച
    കഥാ വിചിത്രാഃ കുർവാണാഃ പിണ്ഡിതാസ് തത്ര ശോഭനാഃ
28 ബഹൂന്യ് ആശ്ചര്യരൂപാണി കുർവന്തോ ജനസംസദി
    ഇഷ്വസ്ത്രേ ചാരു സന്ധാനേ പണ്ഡിതാസ് തത്ര ശോഭനാഃ
29 പരേഷാം വിവര ജ്ഞാനേ മനുഷ്യാചരിതേഷു ച
    അന്നസംസ്കാര ദോഷേഷു പണ്ഡിതാസ് തത്ര ശോഭനാഃ
30 പണ്ഡിതാൻ പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ പരേഷാം ഗുണവാദിനഃ
    വിധീയതാം തഥാ നീതിർ യഥ വധ്യേത വൈ പരഃ
31 ഗാവശ് ചൈവ പ്രതിഷ്ഠന്താം സേനാം വ്യൂഹന്തു മാചിരം
    ആരക്ഷാശ് ച വിധീയന്താം യത്ര യോത്സ്യാമഹേ പരാൻ