മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം72

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം72

1 ദമയന്ത്യ് ഉവാച
     ഗച്ഛ കേശിനി ജാനീഹി ക ഏഷ രഥവാഹകഃ
     ഉപവിഷ്ടോ രഥോപസ്ഥേ വികൃതോ ഹ്രസ്വബാഹുകഃ
2 അഭ്യേത്യ കുശലം ഭദ്രേ മൃദുപൂർവം സമാഹിതാ
     പൃച്ഛേഥാഃ പുരുഷം ഹ്യ് ഏനം യഥാതത്ത്വം അനിന്ദിതേ
3 അത്ര മേ മഹതീ ശങ്കാ ഭവേദ് ഏഷ നലോ നൃപഃ
     തഥാ ച മേ മനസ്തുഷ്ടിർ ഹൃദയസ്യ ച നിർവൃതിഃ
4 ബ്രൂയാശ് ചൈനം കഥാന്തേ ത്വം പർണാദവചനം യഥാ
     പ്രതിവാക്യം ച സുശ്രോണി ബുധ്യേഥാസ് ത്വം അനിന്ദിതേ
5 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
     ഏവം സമാഹിതാ ഗത്വാ ദൂതീ ബാഹുകം അബ്രവീത്
     ദമയന്ത്യ് അപി കല്യാണീ പ്രാസാദസ്ഥാന്വവൈക്ഷത
6 സ്വാഗതം തേ മനുഷ്യേന്ദ്ര കുശലം തേ ബ്രവീമ്യ് അഹം
     ദമയന്ത്യാ വചഃ സാധു നിബോധ പുരുഷർഷഭ
7 കദാ വൈ പ്രസ്ഥിതാ യൂയം കിമർഥം ഇഹ ചാഗതാഃ
     തത് ത്വം ബ്രൂഹി യഥാന്യായം വൈദർഭീ ശ്രോതും ഇച്ഛതി
8 ബാഹുക ഉവാച
     ശ്രുതഃ സ്വയംവരോ രാജ്ഞാ കൗസല്യേന യശസ്വിനാ
     ദ്വിതീയോ ദമയന്ത്യാ വൈ ശ്വോഭൂത ഇതി ഭാമിനി
9 ശ്രുത്വാ തം പ്രസ്ഥിതോ രാജാ ശതയോജനയായിഭിഃ
     ഹയൈർ വാതജവൈർ മുഖ്യൈർ അഹം അസ്യ ച സാരഥിഃ
10 കേശിന്യ് ഉവാച
    അഥ യോ ഽസൗ തൃതീയോ വഃ സ കുതഃ കസ്യ വാ പുനഃ
    ത്വം ച കസ്യ കഥം ചേദം ത്വയി കർമ സമാഹിതം
11 ബാഹുക ഉവാച
    പുണ്യശ്ലോകസ്യ വൈ സൂതോ വാർഷ്ണേയ ഇതി വിശ്രുതഃ
    സ നലേ വിദ്രുതേ ഭദ്രേ ഭാംഗസ്വരിം ഉപസ്ഥിതഃ
12 അഹം അപ്യ് അശ്വകുശലഃ സൂദത്വേ ച സുനിഷ്ഠിതഃ
    ഋതുപർണേന സാരഥ്യേ ഭോജനേ ച വൃതഃ സ്വയം
13 കേശിന്യ് ഉവാച
    അഥ ജാനാതി വാർഷ്ണേയഃ ക്വ നു രാജാ നലോ ഗതഃ
    കഥം ചിത് ത്വയി വൈതേന കഥിതം സ്യാത് തു ബാഹുക
14 ബാഹുക ഉവാച
    ഇഹൈവ പുത്രൗ നിക്ഷിപ്യ നലസ്യാശുഭകർമണഃ
    ഗതസ് തതോ യഥാകാമം നൈഷ ജാനാതി നൈഷധം
15 ന ചാന്യഃ പുരുഷഃ കശ് ചിൻ നലം വേത്തി യശസ്വിനി
    ഗൂഢശ് ചരതി ലോകേ ഽസ്മിൻ നഷ്ടരൂപോ മഹീപതിഃ
16 ആത്മൈവ ഹി നലം വേത്തി യാ ചാസ്യ തദനന്തരാ
    ന ഹി വൈ താനി ലിംഗാനി നലം ശംസന്തി കർഹി ചിത്
17 കേശിന്യ് ഉവാച
    യോ ഽസാവ് അയോധ്യാം പ്രഥമം ഗതവാൻ ബ്രാഹ്മണസ് തദാ
71 ഇമാനി നാരീവാക്യാനി കഥയാനഃ പുനഃ പുനഃ
18 ക്വ നു ത്വം കിതവ ഛിത്ത്വാ വസ്ത്രാർധം പ്രസ്ഥിതോ മമ
    ഉത്സൃജ്യ വിപിനേ സുപ്താം അനുരക്താം പ്രിയാം പ്രിയ
19 സാ വൈ യഥാ സമാദിഷ്ടാ തത്രാസ്തേ ത്വത്പ്രതീക്ഷിണീ
    ദഹ്യമാനാ ദിവാരാത്രം വസ്ത്രാർധേനാഭിസംവൃതാ
20 തസ്യാ രുദന്ത്യാഃ സതതം തേന ദുഃഖേന പാർഥിവ
    പ്രസാദം കുരു വൈ വീര പ്രതിവാക്യം പ്രയച്ഛ ച
21 തസ്യാസ് തത്പ്രിയം ആഖ്യാനം പ്രബ്രവീഹി മഹാമതേ
    തദ് ഏവ വാക്യം വൈദർഭീ ശ്രോതും ഇച്ഛത്യ് അനിന്ദിതാ
22 ഏതച് ഛ്രുത്വാ പ്രതിവചസ് തസ്യ ദത്തം ത്വയാ കില
    യത് പുരാ തത് പുനസ് ത്വത്തോ വൈദർഭീ ശ്രോതും ഇച്ഛതി
23 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
    ഏവം ഉക്തസ്യ കേശിന്യാ നലസ്യ കുരുനന്ദന
    ഹൃദയം വ്യഥിതം ചാസീദ് അശ്രുപൂർണേ ച ലോചനേ
24 സ നിഗൃഹ്യാത്മനോ ദുഃഖം ദഹ്യമാനോ മഹീപതിഃ
    ബാഷ്പസന്ദിഗ്ധയാ വാചാ പുനർ ഏവേദം അബ്രവീത്
25 വൈഷമ്യം അപി സമ്പ്രാപ്താ ഗോപായന്തി കുലസ്ത്രിയഃ
    ആത്മാനം ആത്മനാ സത്യോ ജിതസ്വർഗാ ന സംശയഃ
26 രഹിതാ ഭർതൃഭിശ് ചൈവ ന ക്രുധ്യന്തി കദാ ചന
    പ്രാണാംശ് ചാരിത്രകവചാ ധാരയന്തീഹ സത്സ്ത്രിയഃ
27 പ്രാണയാത്രാം പരിപ്രേപ്സോഃ ശകുനൈർ ഹൃതവാസസഃ
    ആധിഭിർ ദഹ്യമാനസ്യ ശ്യാമാ ന ക്രോദ്ധും അർഹതി
28 സത്കൃതാസത്കൃതാ വാപി പതിം ദൃഷ്ട്വാ തഥാഗതം
    ഭ്രഷ്ടരാജ്യം ശ്രിയാ ഹീനം ക്ഷുധിതം വ്യസനാപ്ലുതം
29 ഏവം ബ്രുവാണസ് തദ് വാക്യം നലഃ പരമദുഃഖിതഃ
    ന ബാഷ്പം അശകത് സോഢും പ്രരുരോദ ച ഭാരത
30 തതഃ സാ കേശിനീ ഗത്വാ ദമയന്ത്യൈ ന്യവേദയത്
    തത് സർവം കഥിതം ചൈവ വികാരം ചൈവ തസ്യ തം