മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം61
| ←അധ്യായം60 | മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം രചന: അധ്യായം61 |
അധ്യായം62→ |
1 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
സാ നിഹത്യ മൃഗവ്യാധം പ്രതസ്ഥേ കമലേക്ഷണാ
വനം പ്രതിഭയം ശൂന്യം ഝില്ലികാഗണനാദിതം
2 സിംഹവ്യാഘ്രവരാഹർക്ഷരുരുദ്വീപിനിഷേവിതം
നാനാപക്ഷിഗണാകീർണം മ്ലേച്ഛതസ്കരസേവിതം
3 ശാലവേണുധവാശ്വത്ഥതിന്ദുകേംഗുദകിംശുകൈഃ
അർജുനാരിഷ്ടസഞ്ഛന്നം ചന്ദനൈശ് ച സശാൽമലൈഃ
4 ജംബ്വാമ്രലോധ്രഖദിരശാകവേത്രസമാകുലം
കാശ്മര്യാമലകപ്ലക്ഷകദംബോദുംബരാവൃതം
5 ബദരീബില്വസഞ്ഛന്നം ന്യഗ്രോധൈശ് ച സമാകുലം
പ്രിയാലതാലഖർജൂരഹരീതകബിഭീതകൈഃ
6 നാനാധാതുശതൈർ നദ്ധാൻ വിവിധാൻ അപി ചാചലാൻ
നികുഞ്ജാൻ പക്ഷിസംഘുഷ്ടാൻ ദരീശ് ചാദ്ഭുതദർശനാഃ
നദീഃ സരാംസി വാപീശ് ച വിവിധാംശ് ച മൃഗദ്വിജാൻ
7 സാ ബഹൂൻ ഭീമരൂപാംശ് ച പിശാചോരഗരാക്ഷസാൻ
പല്വലാനി തഡാഗാനി ഗിരികൂടാനി സർവശഃ
സരിതഃ സാഗരാംശ് ചൈവ ദദർശാദ്ഭുതദർശനാൻ
8 യൂഥശോ ദദൃശേ ചാത്ര വിദർഭാധിപനന്ദിനീ
മഹിഷാൻ വരാഹാൻ ഗോമായൂൻ ഋക്ഷവാനരപന്നഗാൻ
9 തേജസാ യശസാ സ്ഥിത്യാ ശ്രിയാ ച പരയാ യുതാ
വൈദർഭീ വിചരത്യ് ഏകാ നലം അന്വേഷതീ തദാ
10 നാബിഭ്യത് സാ നൃപസുതാ ഭൈമീ തത്രാഥ കസ്യ ചിത്
ദാരുണാം അടവീം പ്രാപ്യ ഭർതൃവ്യസനകർശിതാ
11 വിദർഭതനയാ രാജൻ വിലലാപ സുദുഃഖിതാ
ഭർതൃശോകപരീതാംഗീ ശിലാതലസമാശ്രിതാ
12 ദമയന്ത്യ് ഉവാച
സിംഹോരസ്ക മഹാബാഹോ നിഷധാനാം ജനാധിപ
ക്വ നു രാജൻ ഗതോ ഽസീഹ ത്യക്ത്വാ മാം നിർജനേ വനേ
13 അശ്വമേധാദിഭിർ വീര ക്രതുഭിഃ സ്വാപ്തദക്ഷിണൈഃ
കഥം ഇഷ്ട്വാ നരവ്യാഘ്ര മയി മിഥ്യാ പ്രവർതസേ
14 യത് ത്വയോക്തം നരവ്യാഘ്ര മത്സമക്ഷം മഹാദ്യുതേ
കർതും അർഹസി കല്യാണ തദ് ഋതം പാർഥിവർഷഭ
15 യഥോക്തം വിഹഗൈർ ഹംസൈഃ സമീപേ തവ ഭൂമിപ
മത്സകാശേ ച തൈർ ഉക്തം തദ് അവേക്ഷിതും അർഹസി
16 ചത്വാര ഏകതോ വേദാഃ സാംഗോപാംഗാഃ സവിസ്തരാഃ
സ്വധീതാ മാനവശ്രേഷ്ഠ സത്യം ഏകം കിലൈകതഃ
17 തസ്മാദ് അർഹസി ശത്രുഘ്ന സത്യം കർതും നരേശ്വര
ഉക്തവാൻ അസി യദ് വീര മത്സകാശേ പുരാ വചഃ
18 ഹാ വീര നനു നാമാഹം ഇഷ്ടാ കില തവാനഘ
അസ്യാം അടവ്യാം ഘോരായാം കിം മാം ന പ്രതിഭാഷസേ
19 ഭർത്സയത്യ് ഏഷ മാം രൗദ്രോ വ്യാത്താസ്യോ ദാരുണാകൃതിഃ
അരണ്യരാട് ക്ഷുധാവിഷ്ടഃ കിം മാം ന ത്രാതും അർഹസി
20 ന മേ ത്വദന്യാ സുഭഗേ പ്രിയാ ഇത്യ് അബ്രവീസ് തദാ
താം ഋതാം കുരു കല്യാണപുരോക്താം ഭാരതീം നൃപ
21 ഉന്മത്താം വിലപന്തീം മാം ഭാര്യാം ഇഷ്ടാം നരാധിപ
ഈപ്സിതാം ഈപ്സിതോ നാഥ കിം മാം ന പ്രതിഭാഷസേ
22 കൃശാം ദീനാം വിവർണാം ച മലിനാം വസുധാധിപ
വസ്ത്രാർധപ്രാവൃതാം ഏകാം വിലപന്തീം അനാഥവത്
23 യൂഥഭ്രഷ്ടാം ഇവൈകാം മാം ഹരിണീം പൃഥുലോചന
ന മാനയസി മാനാർഹ രുദതീം അരികർശന
24 മഹാരാജ മഹാരണ്യേ മാം ഇഹൈകാകിനീം സതീം
ആഭാഷമാണാം സ്വാം പത്നീം കിം മാം ന പ്രതിഭാഷസേ
25 കുലശീലോപസമ്പന്നം ചാരുസർവാംഗശോഭനം
നാദ്യ ത്വാം അനുപശ്യാമി ഗിരാവ് അസ്മിൻ നരോത്തമ
വനേ ചാസ്മിൻ മഹാഘോരേ സിംഹവ്യാഘ്രനിഷേവിതേ
26 ശയാനം ഉപവിഷ്ടം വാ സ്ഥിതം വാ നിഷധാധിപ
പ്രസ്ഥിതം വാ നരശ്രേഷ്ഠ മമ ശോകവിവർധന
27 കം നു പൃച്ഛാമി ദുഃഖാർതാ ത്വദർഥേ ശോകകർശിതാ
കച് ചിദ് ദൃഷ്ടസ് ത്വയാരണ്യേ സംഗത്യേഹ നലോ നൃപഃ
28 കോ നു മേ കഥയേദ് അദ്യ വനേ ഽസ്മിൻ വിഷ്ഠിതം നലം
അഭിരൂപം മഹാത്മാനം പരവ്യൂഹവിനാശനം
29 യം അന്വേഷസി രാജാനം നലം പദ്മനിഭേക്ഷണം
അയം സ ഇതി കസ്യാദ്യ ശ്രോഷ്യാമി മധുരാം ഗിരം
30 അരണ്യരാഡ് അയം ശ്രീമാംശ് ചതുർദംഷ്ട്രോ മഹാഹനുഃ
ശാർദൂലോ ഽഭിമുഖഃ പ്രൈതി പൃച്ഛാമ്യ് ഏനം അശങ്കിതാ
31 ഭവാൻ മൃഗാണാം അധിപസ് ത്വം അസ്മിൻ കാനനേ പ്രഭുഃ
വിദർഭരാജതനയാം ദമയന്തീതി വിദ്ധി മാം
32 നിഷധാധിപതേർ ഭാര്യാം നലസ്യാമിത്രഘാതിനഃ
പതിം അന്വേഷതീം ഏകാം കൃപണാം ശോകകർശിതാം
ആശ്വാസയ മൃഗേന്ദ്രേഹ യദി ദൃഷ്ടസ് ത്വയാ നലഃ
33 അഥ വാരണ്യനൃപതേ നലം യദി ന ശംസസി
മാം അദസ്വ മൃഗശ്രേഷ്ഠ വിശോകാം കുരു ദുഃഖിതാം
34 ശ്രുത്വാരണ്യേ വിലപിതം മമൈഷ മൃഗരാട് സ്വയം
യാത്യ് ഏതാം മൃഷ്ടസലിലാം ആപഗാം സാഗരംഗമാം
35 ഇമം ശിലോച്ചയം പുണ്യം ശൃംഗൈർ ബഹുഭിർ ഉച്ഛ്രിതൈഃ
വിരാജദ്ഭിർ ദിവസ്പൃഗ്ഭിർ നൈകവർണൈർ മനോരമൈഃ
36 നാനാധാതുസമാകീർണം വിവിധോപലഭൂഷിതം
അസ്യാരണ്യസ്യ മഹതഃ കേതുഭൂതം ഇവോച്ഛ്രിതം
37 സിംഹശാർദൂലമാതംഗവരാഹർക്ഷമൃഗായുതം
പതത്രിഭിർ ബഹുവിധൈഃ സമന്താദ് അനുനാദിതം
38 കിംശുകാശോകബകുലപുംനാഗൈർ ഉപശോഭിതം
സരിദ്ഭിഃ സവിഹംഗാഭിഃ ശിഖരൈശ് ചോപശോഭിതം
ഗിരിരാജം ഇമം താവത് പൃച്ഛാമി നൃപതിം പ്രതി
39 ഭഗവന്ന് അചലശ്രേഷ്ഠ ദിവ്യദർശനവിശ്രുത
ശരണ്യ ബഹുകല്യാണ നമസ് തേ ഽസ്തു മഹീധര
40 പ്രണമേ ത്വാഭിഗമ്യാഹം രാജപുത്രീം നിബോധ മാം
രാജ്ഞഃ സ്നുഷാം രാജഭാര്യാം ദമയന്തീതി വിശ്രുതാം
41 രാജാ വിദർഭാധിപതിഃ പിതാ മമ മഹാരഥഃ
ഭീമോ നാമ ക്ഷിതിപതിശ് ചാതുർവർണ്യസ്യ രക്ഷിതാ
42 രാജസൂയാശ്വമേധാനാം ക്രതൂനാം ദക്ഷിണാവതാം
ആഹർതാ പാർഥിവശ്രേഷ്ഠഃ പൃഥുചാർവഞ്ചിതേക്ഷണഃ
43 ബ്രഹ്മണ്യഃ സാധുവൃത്തശ് ച സത്യവാഗ് അനസൂയകഃ
ശീലവാൻ സുസമാചാരഃ പൃഥുശ്രീർ ധർമവിച് ഛുചിഃ
44 സമ്യഗ് ഗോപ്താ വിദർഭാണാം നിർജിതാരിഗണഃ പ്രഭുഃ
തസ്യ മാം വിദ്ധി തനയാം ഭഗവംസ് ത്വാം ഉപസ്ഥിതാം
45 നിഷധേഷു മഹാശൈല ശ്വശുരോ മേ നൃപോത്തമഃ
സുഗൃഹീതനാമാ വിഖ്യാതോ വീരസേന ഇതി സ്മ ഹ
46 തസ്യ രാജ്ഞഃ സുതോ വീരഃ ശ്രീമാൻ സത്യപരാക്രമഃ
ക്രമപ്രാപ്തം പിതുഃ സ്വം യോ രാജ്യം സമനുശാസ്തി ഹ
47 നലോ നാമാരിദമനഃ പുണ്യശ്ലോക ഇതി ശ്രുതഃ
ബ്രഹ്മണ്യോ വേദവിദ് വാഗ്മീ പുണ്യകൃത് സോമപോ ഽഗ്നിചിത്
48 യഷ്ടാ ദാതാ ച യോദ്ധാ ച സമ്യക് ചൈവ പ്രശാസിതാ
തസ്യ മാം അചലശ്രേഷ്ഠ വിദ്ധി ഭാര്യാം ഇഹാഗതാം
49 ത്യക്തശ്രിയം ഭർതൃഹീനാം അനാഥാം വ്യസനാന്വിതാം
അന്വേഷമാണാം ഭർതാരം തം വൈ നരവരോത്തമം
50 ഖം ഉല്ലിഖദ്ഭിർ ഏതൈർ ഹി ത്വയാ ശൃംഗശതൈർ നൃപഃ
കച് ചിദ് ദൃഷ്ടോ ഽചലശ്രേഷ്ഠ വനേ ഽസ്മിൻ ദാരുണേ നലഃ
51 ഗജേന്ദ്രവിക്രമോ ധീമാൻ ദീർഘബാഹുർ അമർഷണഃ
വിക്രാന്തഃ സത്യവാഗ് ധീരോ ഭർതാ മമ മഹായശാഃ
നിഷധാനാം അധിപതിഃ കച് ചിദ് ദൃഷ്ടസ് ത്വയാ നലഃ
52 കിം മാം വിലപതീം ഏകാം പർവതശ്രേഷ്ഠ ദുഃഖിതാം
ഗിരാ നാശ്വാസയസ്യ് അദ്യ സ്വാം സുതാം ഇവ ദുഃഖിതാം
53 വീര വിക്രാന്ത ധർമജ്ഞ സത്യസന്ധ മഹീപതേ
യദ്യ് അസ്യ് അസ്മിൻ വനേ രാജൻ ദർശയാത്മാനം ആത്മനാ
54 കദാ നു സ്നിഗ്ധഗംഭീരാം ജീമൂതസ്വനസംനിഭാം
ശ്രോഷ്യാമി നൈഷധസ്യാഹം വാചം താം അമൃതോപമാം
55 വൈദർഭീത്യ് ഏവ കഥിതാം ശുഭാം രാജ്ഞോ മഹാത്മനഃ
ആമ്നായസാരിണീം ഋദ്ധാം മമ ശോകനിബർഹിണീം
56 ഇതി സാ തം ഗിരിശ്രേഷ്ഠം ഉക്ത്വാ പാർഥിവനന്ദിനീ
ദമയന്തീ തതോ ഭൂയോ ജഗാമ ദിശം ഉത്തരാം
57 സാ ഗത്വാ ത്രീൻ അഹോരാത്രാൻ ദദർശ പരമാംഗനാ
താപസാരണ്യം അതുലം ദിവ്യകാനനദർശനം
58 വസിഷ്ഠഭൃഗ്വത്രിസമൈസ് താപസൈർ ഉപശോഭിതം
നിയതൈഃ സംയതാഹാരൈർ ദമശൗചസമന്വിതൈഃ
59 അബ്ഭക്ഷൈർ വായുഭക്ഷൈശ് ച പത്രാഹാരൈസ് തഥൈവ ച
ജിതേന്ദ്രിയൈർ മഹാഭാഗൈഃ സ്വർഗമാർഗദിദൃക്ഷുഭിഃ
60 വൽകലാജിനസംവീതൈർ മുനിഭിഃ സംയതേന്ദ്രിയൈഃ
താപസാധ്യുഷിതം രമ്യം ദദർശാശ്രമമണ്ഡലം
61 സാ ദൃഷ്ട്വൈവാശ്രമപദം നാനാമൃഗനിഷേവിതം
ശാഖാമൃഗഗണൈശ് ചൈവ താപസൈശ് ച സമന്വിതം
62 സുഭ്രൂഃ സുകേശീ സുശ്രോണീ സുകുചാ സുദ്വിജാനനാ
വർചസ്വിനീ സുപ്രതിഷ്ഠാ സ്വഞ്ചിതോദ്യതഗാമിനീ
63 സാ വിവേശാശ്രമപദം വീരസേനസുതപ്രിയാ
യോഷിദ്രത്നം മഹാഭാഗാ ദമയന്തീ മനസ്വിനീ
64 സാഭിവാദ്യ തപോവൃദ്ധാൻ വിനയാവനതാ സ്ഥിതാ
സ്വാഗതം ത ഇതി പ്രോക്താ തൈഃ സർവൈസ് താപസൈശ് ച സാ
65 പൂജാം ചാസ്യാ യഥാന്യായം കൃത്വാ തത്ര തപോധനാഃ
ആസ്യതാം ഇത്യ് അഥോചുസ് തേ ബ്രൂഹി കിം കരവാമഹേ
66 താൻ ഉവാച വരാരോഹാ കച് ചിദ് ഭവഗതാം ഇഹ
തപസ്യ് അഗ്നിഷു ധർമേഷു മൃഗപക്ഷിഷു ചാനഘാഃ
കുശലം വോ മഹാഭാഗാഃ സ്വധർമചരണേഷു ച
67 തൈർ ഉക്താ കുശലം ഭദ്രേ സർവത്രേതി യശസ്വിനീ
ബ്രൂഹി സർവാനവദ്യാംഗി കാ ത്വം കിം ച ചികീർഷസി
68 ദൃഷ്ട്വൈവ തേ പരം രൂപം ദ്യുതിം ച പരമാം ഇഹ
വിസ്മയോ നഃ സമുത്പന്നഃ സമാശ്വസിഹി മാ ശുചഃ
69 അസ്യാരണ്യസ്യ മഹതീ ദേവതാ വാ മഹീഭൃതഃ
അസ്യാ നു നദ്യാഃ കല്യാണി വദ സത്യം അനിന്ദിതേ
70 സാബ്രവീത് താൻ ഋഷീൻ നാഹം അരണ്യസ്യാസ്യ ദേവതാ
ന ചാപ്യ് അസ്യ ഗിരേർ വിപ്രാ ന നദ്യാ ദേവതാപ്യ് അഹം
71 മാനുഷീം മാം വിജാനീത യൂയം സർവേ തപോധനാഃ
വിസ്തരേണാഭിധാസ്യാമി തൻ മേ ശൃണുത സർവശഃ
72 വിദർഭേഷു മഹീപാലോ ഭീമോ നാമ മഹാദ്യുതിഃ
തസ്യ മാം തനയാം സർവേ ജാനീത ദ്വിജസത്തമാഃ
73 നിഷധാധിപതിർ ധീമാൻ നലോ നാമ മഹായശാഃ
വീരഃ സംഗ്രാമജിദ് വിദ്വാൻ മമ ഭർതാ വിശാം പതിഃ
74 ദേവതാഭ്യർചനപരോ ദ്വിജാതിജനവത്സലഃ
ഗോപ്താ നിഷധവംശസ്യ മഹാഭാഗോ മഹാദ്യുതിഃ
75 സത്യവാഗ് ധർമവിത് പ്രാജ്ഞഃ സത്യസന്ധോ ഽരിമർദനഃ
ബ്രഹ്മണ്യോ ദൈവതപരഃ ശ്രീമാൻ പരപുരഞ്ജയഃ
76 നലോ നാമ നൃപശ്രേഷ്ഠോ ദേവരാജസമദ്യുതിഃ
മമ ഭർതാ വിശാലാക്ഷഃ പൂർണേന്ദുവദനോ ഽരിഹാ
77 ആഹർതാ ക്രതുമുഖ്യാനാം വേദവേദാംഗപാരഗഃ
സപത്നാനാം മൃധേ ഹന്താ രവിസോമസമപ്രഭഃ
78 സ കൈശ് ചിൻ നികൃതിപ്രജ്ഞൈർ അകല്യാണൈർ നരാധമൈഃ
ആഹൂയ പൃഥിവീപാലഃ സത്യധർമപരായണഃ
ദേവനേ കുശലൈർ ജിഹ്മൈർ ജിതോ രാജ്യം വസൂനി ച
79 തസ്യ മാം അവഗച്ഛധ്വം ഭാര്യാം രാജർഷഭസ്യ വൈ
ദമയന്തീതി വിഖ്യാതാം ഭർതൃദർശനലാലസാം
80 സാ വനാനി ഗിരീംശ് ചൈവ സരാംസി സരിതസ് തഥാ
പല്വലാനി ച രമ്യാണി തഥാരണ്യാനി സർവശഃ
81 അന്വേഷമാണാ ഭർതാരം നലം രണവിശാരദം
മഹാത്മാനം കൃതാസ്ത്രം ച വിചരാമീഹ ദുഃഖിതാ
82 കച് ചിദ് ഭഗവതാം പുണ്യം തപോവനം ഇദം നൃപഃ
ഭവേത് പ്രാപ്തോ നലോ നാമ നിഷധാനാം ജനാധിപഃ
83 യത്കൃതേ ഽഹം ഇദം വിപ്രാഃ പ്രപന്നാ ഭൃശദാരുണം
വനം പ്രതിഭയം ഘോരം ശാർദൂലമൃഗസേവിതം
84 യദി കൈശ് ചിദ് അഹോരാത്രൈർ ന ദ്രക്ഷ്യാമി നലം നൃപം
ആത്മാനം ശ്രേയസാ യോക്ഷ്യേ ദേഹസ്യാസ്യ വിമോചനാത്
85 കോ നു മേ ജീവിതേനാർഥസ് തം ഋതേ പുരുഷർഷഭം
കഥം ഭവിഷ്യാമ്യ് അദ്യാഹം ഭർതൃശോകാഭിപീഡിതാ
86 ഏവം വിലപതീം ഏകാം അരണ്യേ ഭീമനന്ദിനീം
ദമയന്തീം അഥോചുസ് തേ താപസാഃ സത്യവാദിനഃ
87 ഉദർകസ് തവ കല്യാണി കല്യാണോ ഭവിതാ ശുഭേ
വയം പശ്യാമ തപസാ ക്ഷിപ്രം ദ്രക്ഷ്യസി നൈഷധം
88 നിഷധാനാം അധിപതിം നലം രിപുനിഘാതിനം
ഭൈമി ധർമഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠം ദ്രക്ഷ്യസേ വിഗതജ്വരം
89 വിമുക്തം സർവപാപേഭ്യഃ സർവരത്നസമന്വിതം
തദ് ഏവ നഗരശ്രേഷ്ഠം പ്രശാസന്തം അരിന്ദമം
90 ദ്വിഷതാം ഭയകർതാരം സുഹൃദാം ശോകനാശനം
പതിം ദ്രക്ഷ്യസി കല്യാണി കല്യാണാഭിജനം നൃപം
91 ഏവം ഉക്ത്വാ നലസ്യേഷ്ടാം മഹിഷീം പാർഥിവാത്മജാം
അന്തർഹിതാസ് താപസാസ് തേ സാഗ്നിഹോത്രാശ്രമാസ് തദാ
92 സാ ദൃഷ്ട്വാ മഹദ് ആശ്ചര്യം വിസ്മിതാ അഭവത് തദാ
ദമയന്ത്യ് അനവദ്യാംഗീ വീരസേനനൃപസ്നുഷാ
93 കിം നു സ്വപ്നോ മയാ ദൃഷ്ടഃ കോ ഽയം വിധിർ ഇഹാഭവത്
ക്വ നു തേ താപസാഃ സർവേ ക്വ തദ് ആശ്രമമണ്ഡലം
94 ക്വ സാ പുണ്യജലാ രമ്യാ നാനാദ്വിജനിഷേവിതാ
നദീ തേ ച നഗാ ഹൃദ്യാഃ ഫലപുഷ്പോപശോഭിതാഃ
95 ധ്യാത്വാ ചിരം ഭീമസുതാ ദമയന്തീ ശുചിസ്മിതാ
ഭർതൃശോകപരാ ദീനാ വിവർണവദനാഭവത്
96 സാ ഗത്വാഥാപരാം ഭൂമിം ബാഷ്പസന്ദിഗ്ധയാ ഗിരാ
വിലലാപാശ്രുപൂർണാക്ഷീ ദൃഷ്ട്വാശോകതരും തതഃ
97 ഉപഗമ്യ തരുശ്രേഷ്ഠം അശോകം പുഷ്പിതം തദാ
പല്ലവാപീഡിതം ഹൃദ്യം വിഹംഗൈർ അനുനാദിതം
98 അഹോ ബതായം അഗമഃ ശ്രീമാൻ അസ്മിൻ വനാന്തരേ
ആപീഡൈർ ബഹുഭിർ ഭാതി ശ്രീമാൻ ദ്രമിഡരാഡ് ഇവ
99 വിശോകാം കുരു മാം ക്ഷിപ്രം അശോക പ്രിയദർശന
വീതശോകഭയാബാധം കച് ചിത് ത്വം ദൃഷ്ടവാൻ നൃപം
100 നലം നാമാരിദമനം ദമയന്ത്യാഃ പ്രിയം പതിം
നിഷധാനാം അധിപതിം ദൃഷ്ടവാൻ അസി മേ പ്രിയം
101 ഏകവസ്ത്രാർധസംവീതം സുകുമാരതനുത്വചം
വ്യസനേനാർദിതം വീരം അരണ്യം ഇദം ആഗതം
102 യഥാ വിശോകാ ഗച്ഛേയം അശോകനഗ തത് കുരു
സത്യനാമാ ഭവാശോക മമ ശോകവിനാശനാത്
103 ഏവം സാശോകവൃക്ഷം തം ആർതാ ത്രിഃ പരിഗമ്യ ഹ
ജഗാമ ദാരുണതരം ദേശം ഭൈമീ വരാംഗനാ
104 സാ ദദർശ നഗാൻ നൈകാൻ നൈകാശ് ച സരിതസ് തഥാ
നൈകാംശ് ച പർവതാൻ രമ്യാൻ നൈകാംശ് ച മൃഗപക്ഷിണഃ
105 കന്ദരാംശ് ച നിതംബാംശ് ച നദാംശ് ചാദ്ഭുതദർശനാൻ
ദദർശ സാ ഭീമസുതാ പതിം അന്വേഷതീ തദാ
106 ഗത്വാ പ്രകൃഷ്ടം അധ്വാനം ദമയന്തീ ശുചിസ്മിതാ
ദദർശാഥ മഹാസാർഥം ഹസ്ത്യശ്വരഥസങ്കുലം
107 ഉത്തരന്തം നദീം രമ്യാം പ്രസന്നസലിലാം ശുഭാം
സുശീതതോയാം വിസ്തീർണാം ഹ്രദിനീം വേതസൈർ വൃതാം
108 പ്രോദ്ഘുഷ്ടാം ക്രൗഞ്ചകുരരൈശ് ചക്രവാകോപകൂജിതാം
കൂർമഗ്രാഹഝഷാകീർണാം പുലിനദ്വീപശോഭിതാം
109 സാ ദൃഷ്ട്വൈവ മഹാസാർഥം നലപത്നീ യശസ്വിനീ
ഉപസർപ്യ വരാരോഹാ ജനമധ്യം വിവേശ ഹ
110 ഉന്മത്തരൂപാ ശോകാർതാ തഥാ വസ്ത്രാർധസംവൃതാ
കൃശാ വിവർണാ മലിനാ പാംസുധ്വസ്തശിരോരുഹാ
111 താം ദൃഷ്ട്വാ തത്ര മനുജാഃ കേ ചിദ് ഭീതാഃ പ്രദുദ്രുവുഃ
കേ ചിച് ചിന്താപരാസ് തസ്ഥുഃ കേ ചിത് തത്ര വിചുക്രുശുഃ
112 പ്രഹസന്തി സ്മ താം കേ ചിദ് അഭ്യസൂയന്ത ചാപരേ
ചക്രുസ് തസ്യാം ദയാം കേ ചിത് പപ്രച്ഛുശ് ചാപി ഭാരത
113 കാസി കസ്യാസി കല്യാണി കിം വാ മൃഗയസേ വനേ
ത്വാം ദൃഷ്ട്വാ വ്യഥിതാഃ സ്മേഹ കച് ചിത് ത്വം അസി മാനുഷീ
114 വദ സത്യം വനസ്യാസ്യ പർവതസ്യാഥ വാ ദിശഃ
ദേവതാ ത്വം ഹി കല്യാണി ത്വാം വയം ശരണം ഗതാഃ
115 യക്ഷീ വാ രാക്ഷസീ വാ ത്വം ഉതാഹോ ഽസി വരാംഗനാ
സർവഥാ കുരു നഃ സ്വസ്തി രക്ഷസ്വാസ്മാൻ അനിന്ദിതേ
116 യഥായം സർവഥാ സാർഥഃ ക്ഷേമീ ശീഘ്രം ഇതോ വ്രജേത്
തഥാ വിധത്സ്വ കല്യാണി ത്വാം വയം ശരണം ഗതാഃ
117 പ്രത്യുവാച തതഃ സാധ്വീ ഭർതൃവ്യസനദുഃഖിതാ
സാർഥവാഹം ച സാർഥം ച ജനാ യേ ചാത്ര കേ ചന
118 മാനുഷീം മാം വിജാനീത മനുജാധിപതേഃ സുതാം
നൃപസ്നുഷാം രാജഭാര്യാം ഭർതൃദർശനലാലസാം
119 വിദർഭരാൺ മമ പിതാ ഭർതാ രാജാ ച നൈഷധഃ
നലോ നാമ മഹാഭാഗസ് തം മാർഗാമ്യ് അപരാജിതം
120 യദി ജാനീത നൃപതിം ക്ഷിപ്രം ശംസത മേ പ്രിയം
നലം പാർഥിവശാർദൂലം അമിത്രഗണസൂദനം
121 താം ഉവാചാനവദ്യാംഗീം സാർഥസ്യ മഹതഃ പ്രഭുഃ
സാർഥവാഹഃ ശുചിർ നാമ ശൃണു കല്യാണി മദ്വചഃ
122 അഹം സാർഥസ്യ നേതാ വൈ സാർഥവാഹഃ ശുചിസ്മിതേ
മനുഷ്യം നലനാമാനം ന പശ്യാമി യശസ്വിനി
123 കുഞ്ജരദ്വീപിമഹിഷശാർദൂലർക്ഷമൃഗാൻ അപി
പശ്യാമ്യ് അസ്മിൻ വനേ കഷ്ടേ അമനുഷ്യനിഷേവിതേ
തഥാ നോ യക്ഷരാഡ് അദ്യ മണിഭദ്രഃ പ്രസീദതു
124 സാബ്രവീദ് വണിജഃ സർവാൻ സാർഥവാഹം ച തം തതഃ
ക്വ നു യാസ്യസി സാർഥോ ഽയം ഏതദ് ആഖ്യാതും അർഹഥ
125 സാർഥവാഹ ഉവാച
സാർഥോ ഽയം ചേദിരാജസ്യ സുബാഹോർ സത്യവാദിനഃ
ക്ഷിപ്രം ജനപദം ഗന്താ ലാഭായ മനുജാത്മജേ