മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം31

←അധ്യായം30

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം31

അധ്യായം32→

1 [ദ്രൗ]
     നമോ ധാത്രേ വിധാത്രേ ച യൗ മോഹം ചക്രതുസ് തവ
     പിതൃപൈതാമഹേ വൃത്തേ വോഢവ്യേ തേ ഽന്യഥാ മതിഃ
 2 നേഹ ധർമാനൃശംസ്യാഭ്യാം ന ക്ഷാന്ത്യാ നാർജവേന ച
     പുരുഷഃ ശ്രിയം ആപ്നോതി ന ഘൃണിത്വേന കർഹി ചിത്
 3 ത്വാം ചേദ് വ്യസനം അഭ്യാഗാദ് ഇദം ഭാരത ദുഃസഹം
     യത് ത്വം നാർഹസി നാപീമേ ഭ്രാതരസ് തേ മഹൗജസഃ
 4 ന ഹി തേ ഽധ്യഗമജ് ജാതു തദാനീം നാദ്യ ഭാരത
     ധർമാത് പ്രിയതരം കിം ചിദ് അപി ചേജ് ജീവിതാദ് ഇഹ
 5 ധർമാർഥം ഏവ തേ രാജ്യം ധർമാർഥം ജീവിതം ച തേ
     ബ്രാഹ്മണാ ഗുരവശ് ചൈവ ജാനത്യ് അപി ച ദേവതാഃ
 6 ഭീമസേനാർജുനൗ ചൈവ മാദ്രേയൗ ച മയാ സഹ
     ത്യജേസ് ത്വം ഇതി മേ ബുദ്ധിർ ന തു ധർമം പരിത്യജേഃ
 7 രാജാനം ധർമഗോപ്താരം ധർമോ രക്ഷതി രക്ഷിതഃ
     ഇതി മേ ശ്രുതം ആര്യാണാം ത്വാം തു മന്യേ ന രക്ഷതി
 8 അനന്യാ ഹി നരവ്യാഘ്ര നിത്യദാ ധർമം ഏവ തേ
     ബുദ്ധിഃ സതതം അന്വേതി ഛായേവ പുരുഷം നിജാ
 9 നാവമംസ്ഥാ ഹി സദൃശാൻ നാവരാഞ് ശ്രേയസഃ കുതഃ
     അവാപ്യ പൃഥിവീം കൃത്സ്നാം ന തേ ശൃംഗം അവർധത
 10 സ്വാഹാകാരൈഃ സ്വധാഭിശ് ച പൂജാഭിർ അപി ച ദ്വിജാൻ
    ദൈവതാനി പിതൄംശ് ചൈവ സതതം പാർഥ സേവസേ
11 ബ്രാഹ്മണാഃ സർവകാമൈസ് തേ സതതം പാർഥ തർപിതാഃ
    യതയോ മോക്ഷിണശ് ചൈവ ഗൃഹസ്ഥാശ് ചൈവ ഭാരത
12 ആരണ്യകേഭ്യോ ലൗഹാനി ഭാജനാനി പ്രയച്ഛസി
    നാദേയം ബ്രാഹ്മണേഭ്യസ് തേ ഗൃഹേ കിം ചന വിദ്യതേ
13 യദ് ഇദം വൈശ്വദേവാന്തേ സായമ്പ്രാതഃ പ്രദീയതേ
    തദ് ദത്ത്വാതിഥി ഭൃത്യേഭ്യോ രാജഞ് ശേഷേണ ജീവസി
14 ഇഷ്ടയഃ പശുബന്ധാശ് ച കാമ്യനൈമിത്തികാശ് ച യേ
    വർതന്തേ പാകയജ്ഞാശ് ച യജ്ഞകർമ ച നിത്യദാ
15 അസ്മിന്ന് അപി മഹാരണ്യേ വിജനേ ദസ്യു സേവിതേ
    രാഷ്ട്രാദ് അപേത്യ വസതോ ധാർമസ് തേ നാവസീദതി
16 അശ്വമേധോ രാജസൂയഃ പുണ്ഡരീകോ ഽഥ ഗോസവഃ
    ഏതൈർ അപി മഹായജ്ഞൈർ ഇഷ്ടം തേ ഭൂരിദക്ഷിണൈഃ
17 രാജൻ പരീതയാ ബുദ്ധ്യാ വിഷമേ ഽക്ഷപരാജയേ
    രാജ്യം വസൂന്യ് ആയുധാനി ഭ്രാതൄൻ മാം ചാസി നിർജിതഃ
18 ഋജോർ മൃദോർ വദാന്യസ്യ ഹ്രീമതഃ സത്യവാദിനഃ
    കഥം അക്ഷവ്യസനജാ ബുദ്ധിർ ആപതിതാ തവ
19 അതീവ മോഹം ആയാതി മനശ് ച പരിദൂയതേ
    നിശാമ്യ തേ ദുഃഖം ഇദം ഇമാം ചാപദം ഈദൃശീം
20 അത്രാപ്യ് ഉദാഹരന്തീമം ഇതിഹാസം പുരാതനം
    ഈശ്വരസ്യ വശേ ലോകസ് തിഷ്ഠതേ നാത്മനോ യഥാ
21 ധാതൈവ ഖലു ഭൂതാനാം സുഖദുഃഖേ പ്രിയാപ്രിയേ
    ദധാതി സർവം ഈശാനഃ പുരസ്താച് ഛുക്രം ഉച്ചരൻ
22 യഥാ ദാരുമയീ യോഷാ നരവീര സമാഹിതാ
    ഈരയത്യ് അംഗം അംഗാനി തഥാ രാജന്ന് ഇമാഃ പ്രജാഃ
23 ആകാശ ഇവ ഭൂതാനി വ്യാപ്യ സർവാണി ഭാരത
    ഈശ്വരോ വിദധാതീഹ കല്യാണം യച് ച പാപകം
24 ശകുനിസ് തന്തു ബദ്ധോവാ നിയതോ ഽയം അനീശ്വരഃ
    ഈശ്വരസ്യ വശേ തിഷ്ഠൻ നാന്യേഷാം നാത്മനഃ പ്രഭുഃ
25 മണിഃ സൂത്ര ഇവ പ്രോതോ നസ്യോത ഇവ ഗോവൃഷഃ
    ധാതുർ ആദേശം അന്വേതി തന്മയോ ഹി തദ് അർപണഃ
26 നാത്മാധീനോ മനുഷ്യോ ഽയം കാലം ഭവതി കം ചന
    സ്രോതസോ മധ്യം ആപന്നഃ കൂലാദ് വൃക്ശ ഇവ ച്യുതഃ
27 അജ്ഞോ ജന്തുർ അനീശോ ഽയം ആത്മനഃ സുഖദുഃഖയോഃ
    ഈശ്വര പ്രേരിതോ ഗച്ഛേത് സ്വർഗം നരകം ഏവ ച
28 യഥാ വായോസ് തൃണാഗ്രാണി വശം യാന്തി ബലീയസഃ
    ധാതുർ ഏവം വശം യാന്തി സർവഭൂതാനി ഭാരത
29 ആര്യ കർമണി യുഞ്ജാനഃ പാപേ വാ പുനർ ഈശ്വരഃ
    വ്യാപ്യ ഭൂതാനി ചരതേ ന ചായം ഇതി ലക്ഷ്യതേ
30 ഹേതുമാത്രം ഇദം ധാത്തുഃ ശരീരം ക്ഷേത്രസഞ്ജ്ഞിതം
    യേന കാരയതേ കർമ ശുഭാശുഭഫലം വിഭുഃ
31 പശ്യ മായാ പ്രഭാവോ ഽയം ഈശ്വരേണ യഥാ കൃതഃ
    യോ ഹന്തി ഭൂതൈർ ഭൂതാനി മുനിഭിർ വേദ ദർശിഭിഃ
32 അന്യഥാ പരിദൃഷ്ടാനി മുനിഭിർ വേദ ദർശിഭിഃ
    അന്യഥാ പരിവർതന്തേ വേഗാ ഇവ നഭസ്വതഃ
33 അന്യഥൈവ ഹി മന്യന്തേ പുരുഷാസ് താനി താനി ച
    അന്യഥൈവ പ്രഭുസ് താനി കരോതി വികരോതി ച
34 യഥാ കാഷ്ഠേന വാ കാഷ്ടം അശ്മാനം ചാശ്മനാ പുനഃ
    അയസാ ചാപ്യ് അയശ് ഛിന്ദ്യാൻ നിർവിചേഷ്ടം അചേതനം
35 ഏവം സ ഭഗവാൻ ദേവഃ സ്വയംഭൂഃ പ്രപിതാമഹഃ
    ഹിനസ്തി ഭൂതൈർ ഭൂതാനി ഛദ്മ കൃത്വാ യുധിഷ്ഠിര
36 സമ്പ്രയോജ്യ വിയോജ്യായം കാമകാര കരഃ പ്രഭുഃ
    ക്രീഡതേ ഭഗവൻ ഭൂതൈർ ബാലഃ ക്രീഡനകൈർ ഇവ
37 ന മാതൃപിതൃവദ് രാജൻ ധാതാ ഭൂതേഷു വർതതേ
    രോഷാദ് ഇവ പ്രവൃത്തോ ഽയം യഥായം ഇതരോ ജനഃ
38 ആര്യാഞ് ശീലവതോ ദൃഷ്ട്വാ ഹ്രീമതോ വൃത്തി കർശിതാൻ
    അനാര്യാൻ സുഖിനശ് ചൈവ വിഹ്വലാമീവ ചിന്തയാ
39 തവേമാം ആപദം ദൃഷ്ട്വാ സമൃദ്ധിം ച സുയോധന
    ധാതാരം ഗർഹയേ പാർഥ വിഷമം യോ ഽനുപശ്യതി
40 ആര്യ ശാസ്ത്രാതിഗേ ക്രൂരേ ലുബ്ധേ ധർമാപചായിനി
    ധാർതരാഷ്ട്രേ ശ്രിയം ദത്ത്വാ ധാതാ കിം ഫലം അശ്നുതേ
41 കർമ ചേത് കൃതം അന്വേതി കർതാരം നാന്യം ഋച്ഛതി
    കർമണാ തേന പാപേന ലിപ്യതേ നൂനം ഈശ്വരഃ
42 അഥ കർമകൃതം പാപം ന ചേത് കർതാരം ഋച്ഛതി
    കാരണം ബലം ഏവേഹ ജനാഞ് ശോചാമി ദുർബലാൻ