മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം28

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം28

1 [വൈ]
     തതോ വനഗതാഃ പാർഥാഃ സായാഹ്നേ സഹ കൃഷ്ണയാ
     ഉപവിഷ്ടാഃ കഥാശ് ചക്രുർ ദുഃഖശോകപരായണാഃ
2 പ്രിയാ ച ദർശനീയാ ച പണ്ഡിതാ ച പതിവ്രതാ
     തതഃ കൃഷ്ണാ ധർമരാജം ഇദം വചനം അബ്രവീത്
3 ന നൂനം തസ്യ പാപസ്യ ദുഃഖം അസ്മാസു കിം ചന
     വിദ്യതേ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ നൃശംസസ്യ ദുരാത്മനഃ
4 യസ് ത്വാം രാജൻ മയാ സാർധം അജിനൈഃ പ്രതിവാസിതം
     ഭ്രാതൃഭിശ് ച തഥാ സർവൈർ നാഭ്യഭാഷത കിം ചന
     വനം പ്രസ്ഥാപ്യ ദുഷ്ടാത്മാ നാന്വപത്യത ദുർമതിഃ
5 ആയസം ഹൃദയം നൂനം തസ്യാ ദുഷ്കൃതകർമണഃ
     യസ് ത്വാം ധർമപരം ശ്രേഷ്ഠം രൂക്ഷാണ്യ് അശ്രാവയത് തദാ
6 സുഖോചിതം അദുഃഖാർഹം ദുരാത്മാ സസുഹൃദ് ഗണഃ
     ഈദൃശം ദുഃഖം ആനീയ മോദതേ പാപപൂരുഷഃ
7 ചതുർണാം ഏവ പാപാനാം അശ്രുവൈ നാപതത് തദാ
     ത്വയി ഭാരത നിഷ്ക്രാന്തേ വനായാജിന വാസസി
8 ദുര്യോധനസ്യ കർണസ്യ ശകുനേശ് ച ദുരാത്മനഃ
     ദുർഭ്രാതുസ് തസ്യ ചോഗ്രസ്യ തഥാ ദുഃശാസനസ്യ ച
9 ഇതരേഷാം തു സർവേഷാം കുരൂണാം കുരുസത്തമ
     ദുഃഖേനാഭിപരീതാനാം നേത്രേഭ്യഃ പ്രാപതജ് ജലം
10 ഇദം ച ശയനം ദൃഷ്ട്വാ യച് ചാസീത് തേ പുരാതനം
    ശോചാമി ത്വാം മഹാരാജ ദുഃഖാനർഹം സുഖോചിതം
11 ദാന്തം യച് ച സഭാമധ്യേ ആസനം രത്നഭൂഷിതം
    ദൃഷ്ട്വാ കുശ ബൃസീം ചേമാം ശോകോ മാം രുന്ധയത്യ് അയം
12 യദ് അപശ്യം സഭായാം ത്വാം രാജഭിഃ പരിവാരിതം
    തച് ച രാജന്ന് അപശ്യന്ത്യാഃ കാ ശാന്തിർ ഹൃദയസ്യ മേ
13 യാ ത്വാഹം ചന്ദനാദിഗ്ധം അപശ്യം സൂര്യവർചസം
    സാ ത്വാം പങ്കമലാദിഗ്ധം ദൃഷ്ട്വാ മുഹ്യാമി ഭാരത
14 യാ വൈ ത്വാ കൗശികൈർ വസ്ത്രൈഃ ശുഭ്രൈർ ബഹുധനൈഃ പുരാ
    ദൃഷ്ടവത്യ് അസ്മി രാജേന്ദ്ര സാ ത്വാം പശ്യാമി ചീരിണം
15 യച് ച തദ് രുക്മപാത്രീഭിർ ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ സഹസ്രശഃ
    ഹ്രിയതേ തേ ഗൃഹാദ് അന്നം സംസ്കൃതം സാർവകാമികം
16 യതീനാം അഗൃഹാണാം തേ തഥൈവ ഗൃഹമേധിനാം
    ദീയതേ ഭോജനം രാജന്ന് അതീവ ഗുണവത് പ്രഭോ
    തച് ച രാജന്ന് അപശ്യന്ത്യാഃ കാ ശാന്തിർ ഹൃദയസ്യ മേ
17 യാംസ് തേ ഭ്രാതൄൻ മഹാരാജ യുവാനോ മൃഷ്ടകുണ്ഡലാഃ
    അഭോജയന്ത മൃഷ്ടാന്നൈഃ സൂദാഃ പരമസംസ്കൃതൈഃ
18 സർവാംസ് താൻ അദ്യ പശ്യാമി വനേ വന്യേന ജീവതഃ
    അദുഃഖാർഹാൻ മനുഷ്യേന്ദ്ര നോപശാമ്യതി മേ മനഃ
19 ഭീമസേനം ഇമം ചാപി ദുഃഖിതം വനവാസിനം
    ധ്യായന്തം കിം ന മന്യുസ് തേ പ്രാപ്തേ കാലേ വിവർധതേ
20 ഭീമസേനം ഹി കർമാണി സ്വയം കുർവാണം അച്യുത
    സുഖാർഹം ദുഃഖിതം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
21 സത്കൃതം വിവിദൈർ യാനൈർ വസ്ത്രൈർ ഉച്ചാവചൈസ് തഥാ
    തം തേ വനഗതം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
22 കുരൂൻ അപി ഹി യഃ സർവാൻ ഹന്തും ഉത്സഹതേ പ്രഭുഃ
    ത്വത്പ്രസാദം പ്രതീക്ഷംസ് തു സഹതേ ഽയം വൃകോദരഃ
23 യോ ഽർജുനേനാർജുനസ് തുല്യോ ദ്വിബാഹുർ ബഹു ബാഹുനാ
    ശരാതിസർഗേ ശീഘ്രത്വാത് കാലാന്തകയമോപമഃ
24 യസ്യ ശസ്ത്രപ്രതാപേന പ്രണതാഃ സർവപാർഥിവാഃ
    യജ്ഞേ തവ മഹാരാജ ബ്രാഹ്മണാൻ ഉപതസ്ഥിരേ
25 തം ഇമം പുരുഷവ്യാഘ്രം പൂജിതം ദേവദാനവൈഃ
    ധ്യായന്തം അർജുനം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
26 ദൃഷ്ട്വാ വനഗതം പാർഥം അദുഃഖാർഹം സുഖോചിതം
    ന ച തേ വർധതേ മന്യുസ് തേന മുഹ്യാമി ഭാരത
27 യോ ദേവാംശ് ച മനുഷ്യാംശ് ച സർപാംശ് ചൈകരഥോ ഽജയത്
    തം തേ വനഗതം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
28 യോ യാനൈർ അദ്ഭുതാകാരൈർ ഹയൈർ നാഗൈശ് ച സംവൃതഃ
    പ്രസഹ്യ വിത്താന്യ് ആദത്ത പാർഥിവേഭ്യഃ പരന്തപഃ
29 ക്ഷിപത്യ് ഏകേന വേഗേന പഞ്ചബാണശതാനി യഃ
    തം തേ വനഗതം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
30 ശ്യാമം ബൃഹന്തം തരുണം ചർമിണാം ഉത്തമം രണേ
    നകുലം തേ വനേ ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
31 ദർശനീയം ച ശൂരം ച മാദ്രീപുത്രം യുധിഷ്ഠിര
    സഹദേവം വനേ ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
32 ദ്രുപദസ്യ കുലേ ജാതാം സ്നുഷാം പാണ്ഡോർ മഹാത്മനഃ
    മാം തേ വനഗതാം ദൃഷ്ട്വാ കസ്മാൻ മന്യുർ ന വർധതേ
33 നൂനം ച തവ നൈവാസ്തി മന്യുർ ഭരതസത്തമ
    യത് തേ ഭ്രാതൄംശ് ച മാം ചൈവ ദൃഷ്ട്വാ ന വ്യഥതേ മനഃ
34 ന നിർമന്യുഃ ക്ഷത്രിയോ ഽസ്തി ലോകേ നിർവചനം സ്മൃതം
    തദ് അദ്യ ത്വയി പശ്യാമി ക്ഷത്രിയേ വിപരീതവത്
35 യോ ന ദർശയതേ തേജഃ ക്ഷത്രിയഃ കാല ആഗതേ
    സർവഭൂതാനി തം പാർഥ സദാ പരിഭവന്ത്യ് ഉത
36 തത് ത്വയാ ന ക്ഷമാ കാര്യാ ശത്രൂൻ പ്രതി കഥം ചന
    തേജസൈവ ഹി തേ ശക്യാ നിഹന്തും നാത്ര സംശയഃ
37 തഥൈവ യഃ ക്ഷമാ കാലേ ക്ഷത്രിയോ നോപശാമ്യതി
    അപ്രിയഃ സർവഭൂതാനാം സോ ഽമുത്രേഹ ച നശ്യതി