മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം225

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം225

1 [ജനം]
     ഏവം വനേ വർതമാനാ നരാഗ്ര്യാഃ; ശീതോഷ്ണവാതാതപ കർശിതാംഗാഃ
     സരസ് തദ് ആസാദ്യ വനം ച പുണ്യം; തതഃ പരം കിം അകുർവന്ത പാർഥാഃ
2 [വൈ]
     സരസ് തദ് ആസാദ്യ തു പാണ്ഡുപുത്രാ; ജനം സമുത്സൃജ്യ വിധായ ചൈഷാം
     വനാനി രമ്യാണ്യ് അഥ പർവതാംശ് ച; നദീ പ്രദേശാംശ് ച തദാ വിചേരുഃ
3 തഥാ വനേ താൻ വസതഃ പ്രവീരാൻ; സ്വാധ്യായവന്തശ് ച തപോധനാശ് ച
     അഭ്യായയുർ വേദ വിദഃ പുരാണാസ്; താൻ പൂജയാം ആസുർ അഥോ നരാഗ്ര്യാഃ
4 തതഃ കദാ ചിത് കുശലഃ കഥാസു; വിപ്രോ ഽഭ്യഗച്ഛദ് ഭുവി കൗരവേയാൻ
     സ തൈഃ സമേത്യാഥ യദൃച്ഛയൈവ; വൈചിത്രവീര്യം നൃപം അഭ്യഗച്ഛത്
5 അഥോപവിഷ്ടഃ പ്രതിസത്കൃതശ് ച; വൃദ്ധേന രാജ്ഞാ കുരുസത്തമേന
     പ്രചോദിതഃ സൻ കഥയാം ബഭൂവ; ധർമാനിലേന്ദ്ര പ്രഭവാൻ യമൗ ച
6 കൃശാംശ് ച വാതാതപകർശിതാംഗാൻ; ദുഃഖസ്യ ചോഗ്രസ്യ മുഖേ പ്രപന്നാൻ
     താം ചാപ്യ് അനാഥാം ഇവ വീര നാഥാം; കൃഷ്ണാം പരിക്ലേശ ഗുണേന യുക്താം
7 തതഃ കഥാം തസ്യ നിശമ്യ രാജാ; വൈചിത്രവീര്യഃ കൃപയാഭിതപ്തഃ
     വനേ സ്ഥിതാൻ പാർഥിവ പുത്രപൗത്രാഞ്; ശ്രുത്വാ തദാ ദുഃഖനദീം പ്രപന്നാൻ
8 പ്രോവാച ദൈത്യാഭിഹതാന്തർ ആത്മാ; നിഃശ്വാസബാസ്പോപഹതഃ സ പാർഥാൻ
     വാചം കഥം ചിത് സ്ഥിരതാം ഉപേത്യ; തത് സർവം ആത്മപ്രഭവം വിചിന്ത്യ
9 കഥം നു സത്യഃ ശുചിർ ആര്യ വൃത്തോ; ജ്യേഷ്ഠഃ സുതാനാം മമ ധർമരാജഃ
     അജാതശത്രുഃ പൃഥിവീതലസ്ഥഃ; ശേതേ പുരാ രാങ്കവ കൂടശായീ
10 പ്രബോദ്യതേ മാഗധ സൂത പൂഗൈർ; നിത്യം സ്തുവദ്ഭിഃ സ്വയം ഇന്ദ്രകൽപഃ
    പതത്രിസംഘൈഃ സ ജഘന്യരാത്രേ; പ്രബോധ്യതേ നൂനം ഇഡാ തലസ്ഥഃ
11 കഥം നു വാതാതപകർശിതാംഗോ; വൃകോദരഃ കോപപരിപ്ലുതാംഗഃ
    ശേതേ പൃഥിവ്യാം അതഥോചിതാംഗഃ; കൃഷ്ണാ സമക്ഷം വസുധാതലസ്ഥഃ
12 തഥാർജുനഃ സുകുമാരോ മനസ്വീ; വശേ സ്ഥിതോ ധർമസുതസ്യ രാജ്ഞഃ
    വിദൂയമാനൈർ ഇവ സർഗ ഗാത്രൈർ; ധ്രുവം ന ശേതേ വസതീർ അമർഷാത്
13 യമൗ ച കൃഷ്ണാം ച യുധിഷ്ഠിരം ച; ഭീമം ച ദൃഷ്ട്വാ സുഖവിപ്രയുക്താൻ
    വിനിഃശ്വസൻ സർപ ഇവോഗ്രതേജാ; ധ്രുവം ന ശേതേ വസതീർ അമർഷാത്
14 തഥാ യമൗ ചാപ്യ് അസുഖൗ സുഖാർഹൗ; സമൃദ്ധരൂപാവ് അമരൗ ദിവീവ
    പ്രജാഗരസ്ഥൗ ധ്രുവം അപ്രശാന്തൗ; ധർമേണ സത്യേന ച വാര്യമാണൗ
15 സമീരണേനാപി സമോ ബലേന; സമീരണസ്യൈവ സുതോ ബലീയാൻ
    സ ധർമപാശേന സിതോഗ്ര തേജാ; ധ്രുവം വിനിഃശ്വസ്യ സഹത്യ് അമർഷം
16 സ ചാപി ഭൂമൗ പരിവർതമാനോ; വധം സുതാനാം മമ കാങ്ക്ഷമാണഃ
    സത്യേന ധർമേണ ച വാര്യമാണഃ; കാലം പ്രതീക്ഷത്യ് അധികോ രണേ ഽന്യൈഃ
17 അജാതശത്രൗ തു ജിതേ നികൃത്യാ; ദുഃശാസനോ യത് പരുഷാണ്യ് അവോചത്
    താനി പ്രവിഷ്ടാനി വൃകോദരാംഗം; ദഹന്തി മർമാഗ്നിർ ഇവേന്ധനാനി
18 ന പാപകം ധ്യാസ്യതി ധർമപുത്രോ; ധനഞ്ജയശ് ചാപ്യ് അനുവർതതേ തം
    അരണ്യവാസേന വിവർധതേ തു; ഭീമസ്യ കോപോ ഽഗ്നിർ ഇവാനലേന
19 സ തേന കോപേന വിദീര്യമാണഃ; കരം കരേണാഭിനിപീഡ്യ വീരഃ
    വിനിഃശ്വസത്യ് ഉഷ്ണം അതീവ ഘോരം; ദഹന്ന് ഇവേമാൻ മമ പുത്രപൗത്രാൻ
20 ഗാണ്ഡീവധന്വാ ച വൃകോദരശ് ച; സംരംഭിണാവ് അന്തകകാലകൽപൗ
    ന ശേഷയേതാം യുധി ശത്രുസേനാം; ശരാൻ കിരന്താവ് അശനിപ്രകാശാൻ
21 ദുര്യോധനഃ ശകുനിഃ സൂതപുത്രോ; ദുഃശാസനശ് ചാപി സുമന്ദചേതാഃ
    മധു പ്രപശ്യന്തി ന തു പ്രപാതം; വൃകോദരം ചൈവ ധനഞ്ജയം ച
22 ശുഭാശുഭം പുരുഷഃ കർമകൃത്വാ; പ്രതീക്ഷതേ തസ്യ ഫലം സ്മ കർതാ
    സ തേന യുജ്യത്യ് അവശഃ ഫലേന; മോക്ഷഃ കഥം സ്യാത് പുരുഷസ്യ തസ്മാത്
23 ക്ഷേത്രേ സുകൃഷ്ടേ ഹ്യ് ഉപിതേ ച ബീജേ; ദേവേ ച വർഷത്യ് ഋതുകാലയുക്തം
    ന സ്യാത് ഫലം തസ്യ കുതഃ പ്രസിദ്ധിർ; അന്യത്ര ദൈവാദ് ഇതി ചിന്തയാമി
24 കൃതം മതാക്ഷേണ യഥാ ന സാധു സാധു; പ്രവൃത്തേന ച പാണ്ഡവേന
    മയാ ച ദുഷ്പുത്ര വശാനുഗേന; യഥാ കുരൂണാം അയം അന്തകാലഃ
25 ധ്രുവം പ്രവാസ്യത്യ് അസമീരിതോ ഽപി; ധ്രുവം പ്രജാസ്യത്യ് ഉത ഗർഭിണീ യാ
    ധ്രുവം ദിനാദൗ രജനീ പ്രണാശസ്; തഥാ ക്ഷപാദൗ ച ദിനപ്രണാശഃ
26 ക്രിയേത കസ്മാൻ ന പരേ ച കുര്യുർ; വിത്തം ന ദദ്യുഃ പുരുഷാഃ കഥം ചിത്
    പ്രാപ്യാർഥ കാലം ച ഭവേദ് അനർഥഃ; കഥം നു തത് സ്യാദ് ഇതി തത് കുതഃ സ്യാത്
27 കഥം ന ഭിദ്യേത ന ച സ്രവേത; ന ച പ്രസിച്യേദ് ഇതി രക്ഷിതവ്യം
    അരക്ഷ്യമാണഃ ശതധാ വിശീര്യേദ്; ധ്രുവം ന നാശോ ഽസ്തി കൃതസ്യ ലോകേ
28 ഗതോ ഹ്യ് അരണ്യാദ് അപി ശക്ര ലോകം; ധനഞ്ജയഃ പശ്യത വീര്യം അസ്യ
    അസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ചതുർവിധാനി; ജ്ഞാത്വാ പുനർ ലോകം ഇമം പ്രപന്നഃ
29 സ്വർഗം ഹി ഗത്വാ സശരീര ഏവ; കോ മാനുഷഃ പുനർ ആഗന്തും ഇച്ഛേത്
    അന്യത്ര കാലോപഹതാൻ അനേകാൻ; സമീക്ഷമാണസ് തു കുരൂൻ മുമൂർഷാൻ
30 ധനുർ ഗ്രാഹശ് ചാർജുനഃ സവ്യസാചീ; ധനുശ് ച തദ് ഗാണ്ഡിവം ലോകസാരം
    അസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ച താനി തസ്യ; ത്രയസ്യ തേജോ പ്രസഹേത കോ നു
31 നിശമ്യ തദ് വചനം പാർഥിവസ്യ; ദുര്യോധനോ രഹിതേ സൗബലശ് ച
    അബോധയത് കർണം ഉപേത്യ സർവം; സ ചാപ്യ് അഹൃഷ്ടോ ഽഭവദ് അൽപചേതാഃ