മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം160

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം160

1 [വൈ]
     തതഃ സൂര്യോദയേ ധൗമ്യഃ കൃത്വാഹ്നികം അരിന്ദമ
     ആർഷ്ടിഷേണേന സഹിതഃ പാണ്ഡവാൻ അഭ്യവർതത
2 തേ ഽഭിവാദ്യാർഷ്ടിഷേണസ്യ പാദൗ ധൗമ്യസ്യ ചൈവ ഹ
     തതഃ പ്രാഞ്ജലയഃ സർവേ ബ്രാഹ്മണാംസ് താൻ അപൂജയൻ
3 തതോ യുധിഷ്ഠിരം ദൗമ്യോ ഗൃഹീത്വാ ദക്ഷിണേ കരേ
     പ്രാചീം ദിശം അഭിപ്രേക്ഷ്യ മഹർഷിർ ഇദം അബ്രവീത്
4 അസൗ സാഗരപര്യന്താം ഭൂമിം ആവൃത്യ തിഷ്ഠതി
     ശൈര രാജോ മഹാരാജ മന്ദരോ ഽഭിവിരാജതേ
5 ഇന്ദ്ര വൈശ്രവണാവ് ഏതാം ദിശം പാണ്ഡവ രക്ഷതഃ
     പർവതൈശ് ച വനാന്തൈശ് ച കാനകൈശ് ചോപശോഭിതാം
6 ഏതദ് ആഹുർ മഹേന്ദ്രസ്യ രാജ്ഞോ വൈശ്വരണസ്യ ച
     ഋശയഃ സർവധർമജ്ഞാഃ സദ്മ താത മനീഷിണഃ
7 അതശ് ചോദ്യന്തം ആദിത്യം ഉപതിഷ്ഠന്തി വൈ പ്രജാഃ
     ഋഷയശ് ചാപി ധർമജ്ഞാഃ സിദ്ധാഃ സാധ്യാശ് ച ദേവതാഃ
8 യമസ് തു രാജാ ധർമാത്മാ സർവപ്രാണഭൃതാം പ്രഭുഃ
     പ്രേതസത്ത്വഗതീം ഏതാം ദക്ഷിണാം ആശ്രിതോ ദിശം
9 ഏതത് സംയമനം പുണ്യം അതീവാദ്ഭുത ദർശനം
     പ്രേതരാജസ്യ ഭവനം ഋദ്ധ്യാ പരമയാ യുതം
10 യം പ്രാപ്യ സവിതാ രാജൻ സത്യേന പ്രതിതിഷ്ഠതി
    അസ്തം പർവതരാജാനം ഏതം ആഹുർ മനീഷിണഃ
11 ഏതം പർവതരാജാനം സമുദ്രം ച മഹോദധിം
    ആവസൻ വരുണോ രാജാ ഭൂതാനി പരിരക്ഷതി
12 ഉദീചീം ദീപയന്ന് ഏഷ ദിശം തിഷ്ഠതി കീർതിമാൻ
    മഹാമേരുർ മഹാഭാഗ ശിവോ ബ്രഹ്മവിദാം ഗതിഃ
13 യസ്മിൻ ബ്രഹ്മ സദോ ചൈവ തിഷ്ഠതേ ച പ്രജാപതിഃ
    ഭൂതാത്മാ വിസൃജൻ സർവം യത് കിം ചിജ് ജംഗമാഗമം
14 യാൻ ആഹുർ ബ്രഹ്മണഃ പുത്രാൻ മാനസാൻ ദക്ഷ സപ്തമാൻ
    തേഷാം അപി മഹാമേരുഃ സ്ഥാനം ശിവം അനാമയം
15 അത്രൈവ പ്രതിതിഷ്ഠന്തി പുനർ അത്രോദയന്തി ച
    സപ്ത ദേവർഷയസ് താത വസിഷ്ഠപ്രമുഖാഃ സദാ
16 ദേശം വിരജസം പശ്യ മേരോർ ശിഖരം ഉത്തമം
    യത്രാത്മ തൃപ്തൈർ അധ്യാസ്തേ ദേവൈഃ സഹ പിതാമഹഃ
17 യം ആഹുഃ സർവഭൂതാനാം പ്രകൃതേഃ പ്രകൃതിം ധ്രുവം
    അനാദി നിധനം ദേവം പ്രഭും നാരായണം പരം
18 ബ്രഹ്മണഃ സദനാത് തസ്യ പരം സ്ഥാനം പ്രകാശതേ
    ദേവാശ് ച യത്നാത് പശ്യന്തി ദിവ്യം തേജോമയം ശിവം
19 അത്യർകാനല ദീപ്തം തത് സ്ഥാനം വിഷ്ണോർ മഹാത്മനഃ
    സ്വയൈവ പ്രഭയാ രാജൻ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യം ദേവദാനവൈഃ
20 തദ് വൈ ജ്യോതീംഷി സർവാണി പ്രാപ്യ ഭാസന്തി നോ ഽപി ച
    സ്വയം വിഭുർ അദീനാത്മാ തത്ര ഹ്യ് അഭിവിരാജതേ
21 യതയസ് തത്ര ഗച്ഛന്തി ഭക്ത്യാ നാരായണം ഹരിം
    പരേണ തപസാ യുക്താ ഭാവിതാഃ കർമഭിഃ ശുഭൈഃ
22 യോഗസിദ്ധാ മഹാത്മാനസ് തമോ മോഹവിവർജിതാഃ
    തത്ര ഗത്വാ പുനർ നേമം ലോകം ആയാന്തി ഭാരത
23 സ്ഥാനം ഏതൻ മഹാഭാഗ ധ്രുവം അക്ഷയം അവ്യയം
    ഈഷ്വരസ്യ സദാ ഹ്യ് ഏതത് പ്രണമാത്ര യുധിഷ്ഠിര
24 ഏതം ജ്യോതീംഷി സർവാണി പ്രകർഷൻ ഭഗവാൻ അപി
    കുരുതേ വിതമഃ കർമാ ആദിത്യോ ഽഭിപ്രദക്ഷിണം
25 അസ്തം പ്രാപ്യ തതഃ സന്ധ്യാം അതിക്രമ്യ ദിവാകരഃ
    ഉദീചീം ഭജതേ കാഷ്ഠാം ദിശം ഏഷ വിഭാവസുഃ
26 സ മേരും അനുവൃത്തഃ സൻ പുനർ ഗച്ഛതി പാണ്ഡവ
    പ്രാന്ന്മുഖഃ സവിതാ ദേവഃ സർവഭൂതഹിതേ രതഃ
27 സ മാസം വിഭജൻ കാലം ബഹുധാ പർവ സന്ധിഷു
    തഥൈവ ഭഗവാൻ സോമോ നക്ഷത്രൈഃ സഹ ഗച്ഛതി
28 ഏവം ഏവ പരിക്രമ്യ മഹാമേരും അതന്ദ്രിതഃ
    ഭാവയൻ സർവഭൂതാനി പുനർ ഗച്ഛതി മന്ദരം
29 തഥാ തമിസ്രഹാ ദേവോ മയൂഖൈർ ഭാവയഞ് ജഗത്
    മാർഗം ഏതദ് അസംബാധം ആദിത്യഃ പരിവർതതേ
30 സിസൃക്ഷുഃ ശിശിരാണ്യ് ഏഷ ദക്ഷിണാം ഭജതേ ദിശം
    തതഃ സർവാണി ഭൂതാനി കാലഃ ശിശിരം ഋച്ഛതി
31 സ്ഥാവരാണാം ച ഭൂതാനാം ജംഗമാനാം ച തേജസാ
    തേജാംസി സമുപാദത്തേ നിവൃത്തഃ സൻ വിഭാവസുഃ
32 തതഃ സ്വേദഃ ക്ലമസ് തന്ദ്രീ ഗ്ലാനിശ് ച ഭജതേ നരാൻ
    പ്രാണിഭിഃ സതതം സ്വപ്നോ ഹ്യ് അഭീക്ഷ്ണം ച നിഷേവ്യതേ
33 ഏവം ഏതദ് അനിർദേശ്യം മാർഗം ആവൃത്യ ഭാനുമാൻ
    പുനഃ സൃജതി വർഷാണി ഭഗവാൻ ഭാവയൻ പ്രജാഃ
34 വൃഷ്ടിം മാരുത സന്താപൈഃ സുഖൈഃ സ്ഥാവരജംഗമാൻ
    വർധയൻ സുമഹാതേജാ പുനഃ പ്രതിനിവർതതേ
35 ഏവം ഏഷ ചരൻ പാർഥ കാലചക്രം അതന്ദ്രിതഃ
    പ്രകർഷൻ സർവഭൂതാനി സവിതാ പരിവർതതേ
36 സന്തതാ ഗതിർ ഏതസ്യ നൈഷ തിഷ്ഠതി പാണ്ഡവ
    ആദായൈവ തു ഭൂതാനാം തേജോ വിസൃജതേ പുനഃ
37 വിഭജൻ സർവഭൂതാനാം ആയുഃ കർമ ച ഭാരത
    അഹോരാത്രാൻ കലാഃ കാഷ്ഠാഃ സൃജത്യ് ഏഷ സദാ വിഭുഃ