മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം95

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം95

1 [സ്]
     പ്രഭാതായാം തു ശർവര്യാം പ്രാതർ ഉത്ഥായ വൈ നൃപഃ
     രാജ്ഞഃ സമാജ്ഞാപയത സേനാം യോജയതേതി ഹ
     അദ്യ ഭീഷ്മോ രണേ ക്രുദ്ധോ നിഹനിഷ്യതി സോമകാൻ
2 ദുര്യോധനസ്യ തച് ഛ്രുത്വാ രാത്രൗ വിലപിതം ബഹു
     മന്യമാനഃ സ തം രാജൻ പ്രത്യാദേശം ഇവാത്മനഃ
3 നിർവേദം പരമം ഗത്വാ വിനിന്ദ്യ പരവാച്യതാം
     ദീർഘം ദധ്യൗ ശാന്തനവോ യോദ്ധുകാമോ ഽർജുനം രണേ
4 ഇംഗിതേന തു തജ് ജ്ഞാത്വാ ഗാംഗേയേന വിചിന്തിതം
     ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ദുഃശാസനം അചോദയത്
5 ദുഃശാസന രഥാസ് തൂർണം യുജ്യന്താം ഭീഷ്മരക്ഷിണഃ
     ദ്വാത്രിംശത് ത്വം അനീകാനി സർവാണ്യ് ഏവാഭിചോദയ
6 ഇദം ഹി സമനുപ്രാപ്തം വർഷപൂഗാഭിചിന്തിതം
     പാണ്ഡവാനാം സ സൈന്യാനാം വധോ രാജ്യസ്യ ചാഗമഃ
7 തത്ര കാര്യം അഹം മന്യേ ഭീഷ്മസ്യൈവാഭിരക്ഷണം
     സാ നോ ഗുപ്തഃ സുഖായ സ്യാദ് ധന്യാത് പാർഥാംശ് ച സംയുഗേ
8 അബ്രവീച് ച വിശുദ്ധാത്മാ നാഹം ഹന്യാം ശിഖണ്ഡിനം
     സ്ത്രീപൂർവകോ ഹ്യ് അസൗ ജാതസ് തസ്മാദ് വർജ്യോ രണേ മയാ
9 ലോകസ് തദ് വേദ യദ് അഹം പിതുഃ പ്രിയചികീർഷയാ
     രാജ്യം സ്ഫീതം മഹാബാഹോ സ്ത്രിയശ് ച ത്യക്തവാൻ പുരാ
10 നൈവ ചാഹം സ്ത്രിയം ജാതു ന സ്ത്രീപൂർവം കഥം ചന
    ഹന്യാം യുധി നരശ്രേഷ്ഠ സത്യം ഏതദ് ബ്രവീമി തേ
11 അയം സ്ത്രീപൂർവകോ രാജഞ് ശിഖണ്ഡീ യദി തേ ശ്രുതഃ
    ഉദ്യോഗേ കഥിതം യത് തത് തഥാ ജാതാ ശിഖണ്ഡിനീ
12 കന്യാ ഭൂത്വാ പുമാഞ് ജാതഃ സ ച യോത്സ്യതി ഭാരത
    തസ്യാഹം പ്രമുഖേ ബാണാൻ ന മുഞ്ചേയം കഥം ചന
13 യുദ്ധേ തു ക്ഷത്രിയാംസ് താത പാണ്ഡവാനാം ജയൈഷിണഃ
    സർവാൻ അന്യാൻ ഹനിഷ്യാമി സമ്പ്രാപ്താൻ ബാണഗോചരാൻ
14 ഏവം മാം ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഗാംഗേയഃ പ്രാഹ ശാസ്ത്രവിത്
    തത്ര സർവാത്മനാ മന്യേ ഭീഷ്മസ്യൈവാഭിപാലനം
15 അരക്ഷ്യമാണം ഹി വൃകോ ഹന്യാത് സിംഹം മഹാവനേ
    മാ വൃകേണേവ ശാർദൂലം ഘാതയേമ ശിഖണ്ഡിനാ
16 മാതുലഃ ശകുനിഃ ശല്യഃ കൃപോ ദ്രോണോ വിവിംശതിഃ
    യത്താ രക്ഷന്തു ഗാംഗേയം തസ്മിൻ ഗുപ്തേ ധ്രുവോ ജയഃ
17 ഏതച് ഛ്രുത്വാ തു രാജാനോ ദുര്യോധന വചസ് തദാ
    സർവതോ രഥവംശേന ഗാംഗേയം പര്യവാരയൻ
18 പുത്രാശ് ച തത്ര ഗാംഗേയം പരിവാര്യ യയുർ മുദാ
    കമ്പയന്തോ ഭുവം ദ്യാം ച ക്ഷോഭയന്തശ് ച പാണ്ഡവാൻ
19 തൈ രഥൈശ് ച സുസംയുക്തൈർ ദന്തിഭിശ് ച മഹാരഥാഃ
    പരിവാര്യ രണേ ഭീഷ്മം ദംശിതാഃ സമവസ്ഥിതാഃ
20 യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ത്രിദശാ വജ്രധാരിണം
    സർവേ തേ സ്മ വ്യതിഷ്ഠന്ത രക്ഷന്തസ് തം മഹാരഥം
21 തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ പുനർ ഭ്രാതരം അബ്രവീത്
    സവ്യം ചക്രം യുധാമന്യുർ ഉത്തമൗജാശ് ച ദക്ഷിണം
    ഗോപ്താരാവ് അർജുനസ്യൈതാവ് അർജുനോ ഽപി ശിഖണ്ഡിനഃ
22 സ രക്ഷ്യമാണഃ പാർഥേന തഥാസ്മാഭിർ വിവർജിതഃ
    യഥാ ഭീഷ്മം ന നോ ഹന്യാദ് ദുഃശാസന തഥാ കുരു
23 ഭ്രാതുസ് തദ് വചനം ശ്രുത്വാ പുത്രോ ദുഃശാസനസ് തവ
    ഭീഷ്മം പ്രമുഖതഃ കൃത്വാ പ്രയയൗ സേനയാ സഹ
24 ഭീഷ്മം തു രഥവംശേന ദൃഷ്ട്വാ തം അഭിസംവൃതം
    അർജുനോ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം ഉവാച ഹ
25 ശിഖണ്ഡിനം നരവ്യാഘ്ര ഭീഷ്മസ്യ പ്രമുഖേ ഽനഘ
    സ്ഥാപയസ്വാദ്യ പാഞ്ചാല്യ തസ്യ ഗോപ്താഹം അപ്യ് ഉത
26 തതഃ ശാന്തനവോ ഭീഷ്മോ നിര്യയൗ സേനയാ സഹ
    വ്യൂഹം ചാവ്യൂഹത മഹത് സർവതോഭദ്രം ആഹവേ
27 കൃപശ് ച കൃതവർമാ ച ശൈബ്യശ് ചൈവ മഹാരഥഃ
    ശകുനിഃ സൈന്ധവശ് ചൈവ കാംബോജശ് ച സുദക്ഷിണഃ
28 ഭീഷ്മേണ സഹിതാഃ സർവേ പുത്രൈശ് ച തവ ഭാരത
    അഗ്രതഃ സർവസൈന്യാനാം വ്യൂഹസ്യ പ്രമുഖേ സ്ഥിതാഃ
29 ദ്രോണോ ഭൂരിശ്രവാഃ ശല്യോ ഭഗദത്തശ് ച മാരിഷ
    ദക്ഷിണം പക്ഷം ആശ്രിത്യ സ്ഥിതാ വ്യൂഹസ്യ ദംശിതാഃ
30 അശ്വത്ഥാമാ സോമദത്ത ആവന്ത്യൗ ച മഹാരഥൗ
    മഹത്യാ സേനയാ യുക്താ വാമം പക്ഷം അപാലയൻ
31 ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ത്രിഗർതൈഃ സർവതോവൃതഃ
    വ്യൂഹമധ്യേ സ്ഥിതോ രാജൻ പാണ്ഡവാൻ പ്രതി ഭാരത
32 അലംബുസോ രഥശ്രേഷ്ഠഃ ശ്രുതായുശ് ച മഹാരഥഃ
    പൃഷ്ഠതഃ സർവസൈന്യാനാം സ്ഥിതൗ വ്യൂഹസ്യ ദംശിതൗ
33 ഏവം ഏതേ തദാ വ്യൂഹം കൃത്വാ ഭാരത താവകാഃ
    സംനദ്ധാഃ സമദൃശ്യന്ത പ്രതപന്ത ഇവാഗ്നയഃ
34 തഥാ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഭീമസേനശ് ച പാണ്ഡവഃ
    നകുലഃ സഹദേവശ് ച മാദ്രീപുത്രാവ് ഉഭാവ് അപി
    അഗ്രതഃ സർവസൈന്യാനാം സ്ഥിതാ വ്യൂഹസ്യ ദംശിതാഃ
35 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ വിരാടശ് ച സാത്യകിശ് ച മഹാരഥഃ
    സ്ഥിതാഃ സൈന്യേന മഹതാ പരാനീക വിനാശനാഃ
36 ശിഖണ്ഡീ വിജയശ് ചൈവ രാക്ഷസശ് ച ഘടോത്കചഃ
    ചേകിതാനോ മഹാബാഹുഃ കുന്തിഭോജശ് ച വീര്യവാൻ
    സ്ഥിതാ രണേ മഹാരാജ മഹത്യാ സേനയാ വൃതാഃ
37 അഭിമന്യുർ മഹേഷ്വാസോ ദ്രുപദശ് ച മഹാരഥഃ
    കേകയാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച സ്ഥിതാ യുദ്ധായ ദംശിതാഃ
38 ഏവം തേ ഽപി മഹാവ്യൂഹം പ്രതിവ്യൂഹ്യ സുദുർജയം
    പാണ്ഡവാഃ സമരേ ശൂരാഃ സ്ഥിതാ യുദ്ധായ മാരിഷ
39 താവകാസ് തു രണേ യത്താഃ സഹ സേനാ നരാധിപാഃ
    അഭ്യുദ്യയൂ രണേ പാർഥാൻ ഭീഷ്മം കൃത്വാഗ്രതോ നൃപ
40 തഥൈവ പാണ്ഡവാ രാജൻ ഭീമസേനപുരോഗമാഃ
    ഭീഷ്മം യുദ്ധപരിപ്രേപ്സും സംഗ്രാമേ വിജിഗീഷവഃ
41 ക്ഷ്വേഡാഃ കില കിലാ ശബ്ദാൻ ക്രകചാൻ ഗോവിഷാണികാഃ
    ഭേരീമൃദംഗപണവാൻ നാദയന്തശ് ച പുഷ്കരാൻ
    പാണ്ഡവാ അഭ്യധാവന്ത നദന്തോ ഭൈരവാൻ രവാൻ
42 ഭേരീമൃദംഗശംഖാനാം ദുന്ദുഭീനാം ച നിസ്വനൈഃ
    ഉത്ക്രുഷ്ട സിംഹനാദൈശ് ച വൽഗിതൈശ് ച പൃഥഗ്വിധൈഃ
43 വയം പ്രതിനദന്തസ് താൻ അഭ്യഗച്ഛാമ സ ത്വരാഃ
    സഹസൈവാഭിസങ്ക്രുദ്ധാസ് തദാസീത് തുമുലം മഹത്
44 തതോ ഽന്യോന്യം പ്രധാവന്തഃ സമ്പ്രഹാരം പ്രചക്രിരേ
    തതഃ ശബ്ദേന മഹതാ പ്രചകമ്പേ വസുന്ധരാ
45 പക്ഷിണശ് ച മഹാഘോരം വ്യാഹരന്തോ വിബഭ്രമുഃ
    സപ്രഭശ് ചോദിതഃ സൂര്യോ നിഷ്പ്രഭഃ സമപദ്യതേ
46 വവുശ് ച തുമുലാ വാതാഃ ശംസന്തഃ സുമഹദ് ഭയം
    ഘോരാശ് ച ഘോരനിർഹ്രാദാഃ ശിവാസ് തത്ര വവാശിരേ
    വേദയന്ത്യോ മഹാരാജ മഹദ് വൈശസം ആഗതം
47 ദിശഃ പ്രജ്വലിതാ രാജൻ പാംസുവർഷം പപാത ച
    രുധിരേണ സമുന്മിശ്രം അസ്ഥി വർഷം തഥൈവ ച
48 രുദതാം വാഹനാനാം ച നേത്രേഭ്യഃ പ്രാപതജ് ജലം
    സുസ്രുവുശ് ച ശകൃൻ മൂത്രം പ്രധ്യായന്തോ വിശാം പതേ
49 അന്തർഹിതാ മഹാനാദാഃ ശ്രൂയന്തേ ഭരതർഷഭ
    രക്ഷസാം പുരുഷാദാനാം നദതാം ഭൈരവാൻ രവാൻ
50 സമ്പതന്തഃ സ്മ ദൃശ്യന്തേ ഗോമായുബകവായസാഃ
    ശ്വാനശ് ച വിവിധൈർ നാദൈർ ഭഷന്തസ് തത്ര തസ്ഥിരേ
51 ജ്വലിതാശ് ച മഹോൽകാ വൈ സമാഹത്യ ദിവാകരം
    നിപേതുഃ സഹസാ ഭൂമൗ വേദയാനാ മഹദ് ഭയം
52 മഹാന്ത്യ് അനീകാനി മഹാസമുച്ഛ്രയേ; സമാഗമേ പാണ്ഡവ ധാർതരാഷ്ട്രയോഃ
    പ്രകാശിരേ ശംഖമൃദംഗ നിസ്വനൈഃ; പ്രകമ്പിതാനീവ വനാനി വായുനാ
53 നരേന്ദ്ര നാഗാശ്വസമാകുലാനാം; അഭ്യായതീനാം അശിവേ മുഹൂർതേ
    ബഭൂവ ഘോഷസ് തുമുലശ് ചമൂനാം; വാതോദ്ധുതാനാം ഇവ സാഗരാണാം