മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം46

←അധ്യായം45

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം46

അധ്യായം47→

1 [സ്]
     കൃതേ ഽവഹാരേ സൈന്യാനാം പ്രഥമേ ഭരതർഷഭ
     ഭീഷ്മേ ച യുധി സംരബ്ധേ ഹൃഷ്ടേ ദുര്യോധനേ തഥാ
 2 ധർമരാജസ് തതസ് തൂർണം അഭിഗമ്യ ജനാർദനം
     ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതഃ സർവൈഃ സർവൈശ് ചൈവ ജനേശ്വരൈഃ
 3 ശുചാ പരമയാ യുക്തശ് ചിന്തയാനഃ പരാജയം
     വാർഷ്ണേയം അബ്രവീദ് രാജൻ ദൃഷ്ട്വാ ഭീഷ്മസ്യ വിക്രമം
 4 കൃഷ്ണ പശ്യ മഹേഷ്വാസം ഭീഷ്മം ഭീമപരാക്രമം
     ശരൈർ ദഹന്തം സൈന്യം മേ ഗ്രീഷ്മേ കക്ഷം ഇവാനലം
 5 കഥം ഏനം മഹാത്മാനാം ശക്ഷ്യാമഃ പ്രതിവീക്ഷിതും
     ലേലിഹ്യമാനം സൈന്യം മേ ഹവിഷ്മന്തം ഇവാനലം
 6 ഏതം ഹി പുരുഷവ്യാഘ്രം ധനുഷ്മന്തം മഹാബലം
     ദൃഷ്ട്വാ വിപ്രദ്രുതം സൈന്യം മദീയം മാർഗണാഹതം
 7 ശക്യോ ജേതും യമഃ ക്രുദ്ധോ വജ്രപാണിശ് ച സംയുഗേ
     വരുണഃ പാശഭൃച് ചാപി കുബേരോ വാ ഗദാധരഃ
 8 ന തു ഭീഷ്മോ മഹാതേജാഃ ശക്യോ ജേതും മഹാബലഃ
     സോ ഽഹം ഏവംഗതേ മഗ്നോ ഭീഷ്മാഗാധ ജലേ ഽൽപവഃ
 9 ആത്മനോ ബുദ്ധിദൗർബല്യാദ് ഭീഷ്മം ആസാദ്യ കേശവ
     വനം യാസ്യാമി ഗോവിന്ദ ശ്രേയോ മേ തത്ര ജീവിതും
 10 ന ത്വ് ഇമാൻ പൃഥിവീപാലാൻ ദാതും ഭീഷ്മായ മൃത്യവേ
    ക്ഷപയിഷ്യതി സേനാം മേ കൃഷ്ണ ഭീഷ്മോ മഹാസ്ത്രവിത്
11 യഥാനലം പ്രജ്വലിതം പതംഗാഃ സമഭിദ്രുതാഃ
    വിനാശായൈവ ഗച്ഛന്തി തഥാ മേ സൈനികോ ജനഃ
12 ക്ഷയം നീതോ ഽസ്മി വാർഷ്ണേയ രാജ്യഹേതോഃ പരാക്രമീ
    ഭ്രാതരശ് ചൈവ മേ വീരാഃ കർശിതാഃ ശരപീഡിതാഃ
13 മൃത് കൃതേ ഭ്രാതൃസൗഹാർദാദ് രാജ്യാദ് ഭ്രഷ്ടാസ് തഥാ സുഖാത്
    ജീവിതം ബഹു മന്യേ ഽഹം ജീവിതം ഹ്യ് അദ്യ ദുർലഭം
14 ജീവിതസ്യ ഹി ശേഷേണ തപസ് തപ്സ്യാമി ദുശ്ചരം
    ന ഘാതയിഷ്യാമി രണേ മിത്രാണീമാനി കേശവ
15 രഥാൻ മേ ബഹുസാഹസ്രാൻ ദിവ്യൈർ അസ്ത്രൈർ മഹാബലഃ
    ഘാതയത്യ് അനിശം ഭീഷ്മഃ പ്രവരാണാം പ്രഹാരിണാം
16 കിം നു കൃത്വാ കൃതം മേ സ്യാദ് ബ്രൂഹി മാധവ മാചിരം
    മധ്യസ്ഥം ഇവ പശ്യാമി സമരേ സവ്യസാചിനം
17 ഏകോ ഭീമഃ പരം ശക്ത്യാ യുധ്യത്യ് ഏഷ മഹാഭുജഃ
    കേവലം ബാഹുവീര്യേണ ക്ഷത്രധർമം അനുസ്മരൻ
18 ഗദയാ വീര ഘാതിന്യാ യഥോത്സാഹം മഹാമനാഃ
    കരോത്യ് അസുകരം കർമ ഗജാശ്വരഥപത്തിഷു
19 നാലം ഏഷ ക്ഷയം കർതും പരസൈന്യസ്യ മാരിഷ
    ആർജവേനൈവ യുദ്ധേന വീര വർഷശതൈർ അപി
20 ഏകോ ഽസ്ത്രവിത് സഖാ തേ ഽയം സോ ഽപ്യ് അസ്മാൻ സമുപേക്ഷതേ
    നിർദഹ്യമാനാൻ ഭീഷ്മേണ ദ്രോണേന ച മഹാത്മനാ
21 ദിവ്യാന്യ് അസ്ത്രാണി ഭീഷ്മസ്യ ദ്രോണസ്യ ച മഹാത്മനഃ
    ധക്ഷ്യന്തി ക്ഷത്രിയാൻ സർവാൻ പ്രയുക്താനി പുനഃ പുനഃ
22 കൃഷ്ണ ഭീഷ്മഃ സുസംരബ്ധഃ സഹിതഃ സർവപാർഥിവൈഃ
    ക്ഷപയിഷ്യതി നോ നൂനം യാദൃശോ ഽസ്യ പരാക്രമഃ
23 സ ത്വം പശ്യ മഹേഷ്വാസം യോഗീഷ്വര മഹാരഥം
    യോ ഭീഷ്മം ശമയേത് സംഖ്യേ ദാവാഗ്നിം ജലദോ യഥാ
24 തവ പ്രസാദാദ് ഗോവിന്ദ പാണ്ഡവാ നിഹതദ്വിഷഃ
    സ്വരാജ്യം അനുസമ്പ്രാപ്താ മോദിഷ്യന്തി സ ബാന്ധവാഃ
25 ഏവം ഉക്ത്വാ തതഃ പാർഥോ ധ്യായന്ന് ആസ്തേ മഹാമനാഃ
    ചിരം അന്തർ മനാ ഭൂത്വാ ശോകോപഹതചേതനഃ
26 ശോകാർതം പാണ്ഡവം ജ്ഞാത്വാ ദുഃഖേന ഹതചേതസം
    അബ്രവീത് തത്ര ഗോവിന്ദോ ഹർഷയൻ സർവപാണ്ഡവാൻ
27 മാ ശുചോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ന ത്വം ശോചിതും അർഹസി
    യസ്യ തേ ഭ്രാതരഃ ശൂരാഃ സർവലോകസ്യ ധന്വിനഃ
28 അഹം ച പ്രിയകൃദ് രാജൻ സാത്യകിശ് ച മഹാരഥഃ
    വിരാടദ്രുപദൗ വൃദ്ധൗ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
29 തഥൈവ സബലാഃ സർവേ രാജാനോ രാജസത്തമ
    ത്വത്പ്രസാദം പ്രതീക്ഷന്തേ ത്വദ് ഭക്താശ് ച വിശാം പതേ
30 ഏഷ തേ പാർഷതോ നിത്യം ഹിതകാമഃ പ്രിയേ രതഃ
    സേനാപത്യം അനുപ്രാപ്തോ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാബലഃ
    ശിഖണ്ഡീ ച മഹാബാഹോ ഭീഷ്മസ്യ നിധനം കില
31 ഏതച് ഛ്രുത്വാ തതോ രാജാ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം മഹാരഥം
    അബ്രവീത് സമിതൗ തസ്യാം വാസുദേവസ്യ ശൃണ്വതഃ
32 ധൃഷ്ടദ്യുമ്ന നിബോധേദം യത് ത്വാ വക്ഷ്യാമി മാരിഷ
    നാതിക്രമ്യം ഭവേത് തച് ച വചനം മമ ഭാഷിതം
33 ഭവാൻ സേനാപതിർ മഹ്യം വാസുദേവേന സംമതഃ
    കാർത്തികേയോ യഥാ നിത്യം ദേവാനാം അഭവത് പുരാ
    തഥാ ത്വം അപി പാണ്ഡൂനാം സേനാനീഃ പുരുഷർഷഭ
34 സ ത്വം പുരുഷശാർദൂല വിക്രമ്യ ജഹി കൗരവാൻ
    അഹം ച ത്വാനുയാസ്യാമി ഭീമഃ കൃഷ്ണശ് ച മാരിഷ
35 മാദ്രീപുത്രൗ ച സഹിതൗ ദ്രൗപദേയാശ് ച ദംശിതാഃ
    യേ ചാന്യേ പൃഥിവീപാലാഃ പ്രധാനാഃ പുരുഷർഷഭ
36 തത ഉദ്ധർഷയൻ സർവാൻ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ ഽഭ്യഭാഷത
    അഹം ദ്രോണാന്തകഃ പാർഥ വിഹിതഃ ശംഭുനാ പുരാ
37 രണേ ഭീഷ്മം തഥാ ദ്രോണം കൃപം ശല്യം ജയദ്രഥം
    സർവാൻ അദ്യ രണേ ദൃപ്താൻ പ്രതിയോത്സ്യാമി പാർഥിവ
38 അഥോത്ക്രുഷ്ടം മഹേഷ്വാസൈഃ പാണ്ഡവൈർ യുദ്ധദുർമദൈഃ
    സമുദ്യതേ പാർഥിവേന്ദ്ര പാർഷതേ ശത്രുസൂദനേ
39 തം അബ്രവീത് തതഃ പാർഥഃ പാർഷതം പൃതനാ പതിം
    വ്യൂഹഃ ക്രൗഞ്ചാരുണോ നാമ സർവശത്രുനിബർഹണഃ
40 യം ബൃഹസ്പതിർ ഇന്ദ്രായ തദാ ദേവാസുരേ ഽബ്രവീത്
    തം യഥാവത് പ്രതിവ്യൂഹ പരാനീക വിനാശനം
    അദൃഷ്ടപൂർവം രാജാനഃ പശ്യന്തു കുരുഭിഃ സഹ
41 തഥോക്തഃ സ നൃദേവേന വിഷ്ണുർ വജ്രഭൃതാ ഇവ
    പ്രഭാതേ സർവസൈന്യാനാം അഗ്രേ ചക്രേ ധനഞ്ജയം
42 ആദിത്യപഥഗഃ കേതുസ് തസ്യാദ്ഭുത മനോരമഃ
    ശാസനാത് പുരുഹൂതസ്യ നിർമിതോ വിശ്വകർമണാ
43 ഇന്ദ്രായുധസവർണാഭിഃ പതാകാഭിർ അലങ്കൃതഃ
    ആകാശഗ ഇവാകാശേ ഗന്ധർവനഗരോപമഃ
    നൃത്യമാന ഇവാഭാതി രഥചര്യാസു മാരിഷ
44 തേന രത്നവതാ പാർഥഃ സ ച ഗാണ്ഡീവധന്വനാ
    ബഭൂവ പരമോപേതഃ സ്വയംഭൂർ ഇവ ഭാനുനാ
45 ശിരോ ഽഭൂദ് ദ്രുപദോ രാജാ മഹത്യാ സേനയാ വൃതഃ
    കുന്തിഭോജശ് ച ചൈദ്യശ് ച ചക്ഷുഷ്യ് ആസ്താം ജനേശ്വര
46 ദാശാർണകാഃ പ്രയാഗാശ് ച ദാശ്രേരക ഗണൈഃ സഹ
    അനൂപഗാഃ കിരാതാശ് ച ഗ്രീവായാം ഭരതർഷഭ
47 പടച് ചരൈശ് ച ഹുണ്ഡൈശ് ച രാജൻ പൗരവകൈസ് തഥാ
    നിഷാദൈഃ സഹിതശ് ചാപി പൃഷ്ഠം ആസീദ് യുധിഷ്ഠിരഃ
48 പക്ഷൗ തു ഭീമസേനശ് ച ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
    ദ്രൗപദേയാഭിമന്യുശ് ച സാത്യകിശ് ച മഹാരഥഃ
49 പിശാചാ ദരദാശ് ചൈവ പുണ്ഡ്രാഃ കുണ്ഡീ വിഷൈഃ സഹ
    മഡകാ കഡകാശ് ചൈവ തംഗണാഃ പരപംഗണാഃ
50 ബാഹ്ലികാസ് തിത്തിരാശ് ചൈവ ചോലാഃ പാണ്ഡ്യാശ് ച ഭാരത
    ഏതേ ജനപദാ രാജൻ ദക്ഷിണം പക്ഷം ആശ്രിതാഃ
51 അഗ്നിവേഷ്യാ ജഗത് തുണ്ഡാ പലദാശാശ് ച ഭാരത
    ശബരാസ് തുംബുപാശ് ചൈവ വത്സാശ് ച സഹ നാകുലൈഃ
    നകുലഃ സഹദേവശ് ച വാമം പാർശ്വം സമാശ്രിതാഃ
52 രഥാനാം അയുതം പക്ഷൗ ശിരശ് ച നിയുതം തഥാ
    പൃഷ്ഠം അർബുദം ഏവാസീത് സഹസ്രാണി ച വിംശതിഃ
    ഗ്രീവായാം നിയുതം ചാപി സഹസ്രാണി ച സപ്തതിഃ
53 പക്ഷകോടിപ്രപക്ഷേഷു പക്ഷാന്തേഷു ച വാരണാഃ
    ജഗ്മുഃ പരിവൃതാ രാജംശ് ചലന്ത ഇവ പർവതാഃ
54 ജഘനം പാലയാം ആസ വിരാടഃ സഹ കേകയൈഃ
    കാശിരാജശ് ച ശൈബ്യശ് ച രഥാനാം അയുതൈസ് ത്രിഭിഃ
55 ഏവം ഏതം മഹാവ്യൂഹം വ്യൂഹ്യ ഭാരത പാണ്ഡവാഃ
    സൂര്യോദയനം ഇച്ഛന്തഃ സ്ഥിതാ യുദ്ധായ ദംശിതാഃ
56 തേഷാം ആദിത്യവർണാനി വിമലാനി മഹാന്തി ച
    ശ്വേതച് ഛത്രാണ്യ് അശോഭന്ത വാരണേഷു രഥേഷു ച