മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം30

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം30

1 അർജുന ഉവാച
     കിം തദ് ബ്രഹ്മ കിം അധ്യാത്മം കിം കർമ പുരുഷോത്തമ
     അധിഭൂതം ച കിം പ്രോക്തം അധിദൈവം കിം ഉച്യതേ
2 അധിയജ്ഞഃ കഥം കോ ഽത്ര ദേഹേ ഽസ്മിൻ മധുസൂദന
     പ്രയാണകാലേ ച കഥം ജ്ഞേയോ ഽസി നിയതാത്മഭിഃ
3 ശ്രീഭഗവാൻ ഉവാച
     അക്ഷരം ബ്രഹ്മ പരമം സ്വഭാവോ ഽധ്യാത്മം ഉച്യതേ
     ഭൂതഭാവോദ്ഭവകരോ വിസർഗഃ കർമസഞ്ജ്ഞിതഃ
4 അധിഭൂതം ക്ഷരോ ഭാവഃ പുരുഷശ് ചാധിദൈവതം
     അധിയജ്ഞോ ഽഹം ഏവാത്ര ദേഹേ ദേഹഭൃതാം വര
5 അന്തകാലേ ച മാം ഏവ സ്മരൻ മുക്ത്വാ കലേവരം
     യഃ പ്രയാതി സ മദ്ഭാവം യാതി നാസ്ത്യ് അത്ര സംശയഃ
6 യം യം വാപി സ്മരൻ ഭാവം ത്യജത്യ് അന്തേ കലേവരം
     തം തം ഏവൈതി കൗന്തേയ സദാ തദ്ഭാവഭാവിതഃ
7 തസ്മാത് സർവേഷു കാലേഷു മാം അനുസ്മര യുധ്യ ച
     മയ്യ് അർപിതമനോബുദ്ധിർ മാം ഏവൈഷ്യസ്യ് അസംശയഃ
8 അഭ്യാസയോഗയുക്തേന ചേതസാ നാന്യഗാമിനാ
     പരമം പുരുഷം ദിവ്യം യാതി പാർഥാനുചിന്തയൻ
9 കവിം പുരാണം അനുശാസിതാരം; അണോർ അണീയാംസം അനുസ്മരേദ് യഃ
     സർവസ്യ ധാതാരം അചിന്ത്യരൂപം; ആദിത്യവർണം തമസഃ പരസ്താത്
10 പ്രയാണകാലേ മനസാചലേന; ഭക്ത്യാ യുക്തോ യോഗബലേന ചൈവ
    ഭ്രുവോർ മധ്യേ പ്രാണം ആവേശ്യ സമ്യക്; സ തം പരം പുരുഷം ഉപൈതി ദിവ്യം
11 യദ് അക്ഷരം വേദവിദോ വദന്തി; വിശന്തി യദ് യതയോ വീതരാഗാഃ
    യദ് ഇച്ഛന്തോ ബ്രഹ്മചര്യം ചരന്തി; തത് തേ പദം സംഗ്രഹേണ പ്രവക്ഷ്യേ
12 സർവദ്വാരാണി സംയമ്യ മനോ ഹൃദി നിരുധ്യ ച
    മൂർധ്ന്യ് ആധായാത്മനഃ പ്രാണം ആസ്ഥിതോ യോഗധാരണാം
13 ഓം ഇത്യ് ഏകാക്ഷരം ബ്രഹ്മ വ്യാഹരൻ മാം അനുസ്മരൻ
    യഃ പ്രയാതി ത്യജൻ ദേഹം സ യാതി പരമാം ഗതിം
14 അനന്യചേതാഃ സതതം യോ മാം സ്മരതി നിത്യശഃ
    തസ്യാഹം സുലഭഃ പാർഥ നിത്യയുക്തസ്യ യോഗിനഃ
15 മാം ഉപേത്യ പുനർജന്മ ദുഃഖാലയം അശാശ്വതം
    നാപ്നുവന്തി മഹാത്മാനഃ സംസിദ്ധിം പരമാം ഗതാഃ
16 ആ ബ്രഹ്മഭുവനാൽ ലോകാഃ പുനരാവർതിനോ ഽർജുന
    മാം ഉപേത്യ തു കൗന്തേയ പുനർജന്മ ന വിദ്യതേ
17 സഹസ്രയുഗപര്യന്തം അഹർ യദ് ബ്രഹ്മണോ വിദുഃ
    രാത്രിം യുഗസഹസ്രാന്താം തേ ഽഹോരാത്രവിദോ ജനാഃ
18 അവ്യക്താദ് വ്യക്തയഃ സർവാഃ പ്രഭവന്ത്യ് അഹരാഗമേ
    രാത്ര്യാഗമേ പ്രലീയന്തേ തത്രൈവാവ്യക്തസഞ്ജ്ഞകേ
19 ഭൂതഗ്രാമഃ സ ഏവായം ഭൂത്വാ ഭൂത്വാ പ്രലീയതേ
    രാത്ര്യാഗമേ ഽവശഃ പാർഥ പ്രഭവത്യ് അഹരാഗമേ
20 പരസ് തസ്മാത് തു ഭാവോ ഽന്യോ ഽവ്യക്തോ ഽവ്യക്താത് സനാതനഃ
    യഃ സ സർവേഷു ഭൂതേഷു നശ്യത്സു ന വിനശ്യതി
21 അവ്യക്തോ ഽക്ഷര ഇത്യ് ഉക്തസ് തം ആഹുഃ പരമാം ഗതിം
    യം പ്രാപ്യ ന നിവർതന്തേ തദ് ധാമ പരമം മമ
22 പുരുഷഃ സ പരഃ പാർഥ ഭക്ത്യാ ലഭ്യസ് ത്വ് അനന്യയാ
    യസ്യാന്തഃസ്ഥാനി ഭൂതാനി യേന സർവം ഇദം തതം
23 യത്ര കാലേ ത്വ് അനാവൃത്തിം ആവൃത്തിം ചൈവ യോഗിനഃ
    പ്രയാതാ യാന്തി തം കാലം വക്ഷ്യാമി ഭരതർഷഭ
24 അഗ്നിർ ജ്യോതിർ അഹഃ ശുക്ലഃ ഷണ്മാസാ ഉത്തരായണം
    തത്ര പ്രയാതാ ഗച്ഛന്തി ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മവിദോ ജനാഃ
25 ധൂമോ രാത്രിസ് തഥാ കൃഷ്ണഃ ഷണ്മാസാ ദക്ഷിണായനം
    തത്ര ചാന്ദ്രമസം ജ്യോതിർ യോഗീ പ്രാപ്യ നിവർതതേ
26 ശുക്ലകൃഷ്ണേ ഗതീ ഹ്യ് ഏതേ ജഗതഃ ശാശ്വതേ മതേ
    ഏകയാ യാത്യ് അനാവൃത്തിം അന്യയാവർതതേ പുനഃ
27 നൈതേ സൃതീ പാർഥ ജാനൻ യോഗീ മുഹ്യതി കശ് ചന
    തസ്മാത് സർവേഷു കാലേഷു യോഗയുക്തോ ഭവാർജുന
28 വേദേഷു യജ്ഞേഷു തപഃസു ചൈവ; ദാനേഷു യത് പുണ്യഫലം പ്രദിഷ്ടം
    അത്യേതി തത് സർവം ഇദം വിദിത്വാ; യോഗീ പരം സ്ഥാനം ഉപൈതി ചാദ്യം