മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം3

←അധ്യായം2

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം3

അധ്യായം4→

1 [വ്യ്]
     ഖരാ ഗോഷു പ്രജായന്തേ രമന്തേ മാതൃഭിഃ സുതാഃ
     അനാർതവം പുഷ്പഫലം ദർശയന്തി വനേ ദ്രുമാഃ
 2 ഗർഭിണ്യോ രാജപുത്ര്യശ് ച ജനയന്തി വിഭീഷണാൻ
     ക്രവ്യാദാൻ പക്ഷിണശ് ചൈവ ഗോമായൂൻ അപരാൻ മൃഗാൻ
 3 ത്രിവിഷാണാശ് ചതുർനേത്രാഃ പഞ്ച പാദാ ദ്വിമേഹനാഃ
     ദ്വിശീർഷാശ് ച ദ്വിപുച്ഛാശ് ച ദംഷ്ട്രിണഃ പശവോ ഽശിവാഃ
 4 ജായന്തേ വിവൃതാസ്യാശ് ച വ്യാഹരന്തോ ഽശിവാ ഗിരഃ
     ത്രിപദാഃ ശിഖിനസ് താർക്ഷ്യാശ് ചതുർദംഷ്ട്രാ വിഷാണിനഃ
 5 തഥൈവാന്യാശ് ച ദൃശ്യന്തേ സ്ത്രിയശ് ച ബ്രഹ്മവാദിനാം
     വൈനതേയാൻ മയൂരാംശ് ച ജനയന്ത്യഃ പുരേ തവ
 6 ഗോവത്സം വഡവാ സൂതേ ശ്വാ സൃഗാലം മഹീപതേ
     ക്രകരാഞ് ശാരികാശ് ചൈവ ശുകാംശ് ചാശുഭ വാദിനഃ
 7 സ്ത്രിയഃ കാശ് ചിത് പ്രജായന്തേ ചതസ്രഃ പഞ്ച കന്യകാഃ
     താ ജാതമാത്രാ നൃത്യന്തി ഗായന്തി ച ഹസന്തി ച
 8 പൃഥഗ്ജനസ്യ കുഡകാഃ സ്തനപാഃ സ്തേന വേശ്മനി
     നൃത്യന്തി പരിഗായന്തി വേദയന്തോ മഹദ് ഭയം
 9 പ്രതിമാശ് ചാലിഖന്ത്യ് അന്യേ സ ശസ്ത്രാഃ കാലചോദിതാഃ
     അന്യോന്യം അഭിധാവന്തി ശിശവോ ദണ്ഡപാണയഃ
     ഉപരുന്ധന്തി കൃത്വാ ച നഗരാണി യുയുത്സവഃ
 10 പദ്മോത്പലാനി വൃക്ഷേഷു ജായന്തേ കുമുദാനി ച
    വിഷ്വഗ് വാതാശ് ച വാന്ത്യ് ഉഗ്രാ രജോ ന വ്യുപശാമ്യതി
11 അഭീക്ഷ്ണം കമ്പതേ ഭൂമിർ അർകം രാഹുസ് തഥാഗ്രസത്
    ശ്വേതോ ഗ്രഹസ് തഥാ ചിത്രാം സമതിക്രമ്യ തിഷ്ഠതി
12 അഭാവം ഹി വിശേഷേണ കുരൂണാം പ്രതിപശ്യതി
    ധൂമകേതുർ മഹാഘോരഃ പുഷ്യം ആക്രമ്യ തിഷ്ഠതി
13 സേനയോർ അശിവം ഘോരം കരിഷ്യതി മഹാഗ്രഹഃ
    മഘാസ്വ് അംഗാരകോ വക്രഃ ശ്രവണേ ച ബൃഹസ്പതിഃ
14 ഭാഗ്യം നക്ഷത്രം ആക്രമ്യ സൂര്യപുത്രേണ പീഡ്യതേ
    ശുക്രഃ പ്രോഷ്ഠപദേ പൂർവേ സമാരുഹ്യ വിശാം പതേ
    ഉത്തരേ തു പരിക്രമ്യ സഹിതഃ പ്രത്യുദീക്ഷതേ
15 ശ്യാമോ ഗ്രഹഃ പ്രജ്വലിതഃ സ ധൂമഃ സഹ പാവകഃ
    ഐന്ദ്രം തേജസ്വി നക്ഷത്രം ജ്യേഷ്ഠാം ആക്രമ്യ തിഷ്ഠതി
16 ധ്രുവഃ പ്രജ്വലിതോ ഘോരം അപസവ്യം പ്രവർതതേ
    ചിത്രാ സ്വാത്യ് അന്തരേ ചൈവ ധിഷ്ഠിതഃ പരുഷോ ഗ്രഹഃ
17 വക്രാനുവക്രം കൃത്വാ ച ശ്രവണേ പാവകപ്രഭഃ
    ബ്രഹ്മരാശിം സമാവൃത്യ ലോഹിതാംഗോ വ്യവസ്ഥിതഃ
18 സർവസസ്യ പ്രതിച്ഛന്നാ പൃഥിവീ ഫലമാലിനീ
    പഞ്ചശീർഷാ യവാശ് ചൈവ ശതശീർഷാശ് ച ശാലയഃ
19 പ്രധാനാഃ സർവലോകസ്യ യാസ്വ് ആയത്തം ഇദം ജഗത്
    താ ഗാവഃ പ്രസ്നുതാ വത്സൈഃ ശോണിതം പ്രക്ഷരന്ത്യ് ഉത
20 നിശ്ചേരുർ അപിധാനേഭ്യഃ ഖഡ്ഗാഃ പ്രജ്വലിതാ ഭൃശം
    വ്യക്തം പശ്യന്തി ശസ്ത്രാണി സംഗ്രാമം സമുപസ്ഥിതം
21 അഗ്നിവർണാ യഥാ ഭാസഃ ശസ്ത്രാണാം ഉദകസ്യ ച
    കവചാനാം ധ്വജാനാം ച ഭവിഷ്യതി മഹാൻ ക്ഷയഃ
22 ദിക്ഷു പ്രജ്വലിതാസ്യാശ് ച വ്യാഹരന്തി മൃഗദ്വിജാഃ
    അത്യാഹിതം ദർശയന്തോ വേദയന്തി മഹദ് ഭയം
23 ഏകപക്ഷാക്ഷി ചരണഃ ശകുനിഃ ഖചരോ നിശി
    രൗദ്രം വദതി സംരബ്ധഃ ശോണിതം ഛർദയൻ മുഹുഃ
24 ഗ്രഹൗ താമ്രാരുണ ശിഖൗ പ്രജ്വലന്താവ് ഇവ സ്ഥിതൗ
    സപ്തർഷീണാം ഉദാരാണാം സമവച്ഛാദ്യ വൈ പ്രഭാം
25 സംവത്സരസ്ഥായിനൗ ച ഗ്രഹൗ പ്രജ്വലിതാവ് ഉഭൗ
    വിശാഖയോഃ സമീപസ്ഥൗ ബൃഹസ്പതിശനൈശ്ചരൗ
26 കൃത്തികാസു ഗ്രഹസ് തീവ്രോ നക്ഷത്രേ പ്രഥമേ ജ്വലൻ
    വപൂംഷ്യ് അപഹരൻ ഭാസാ ധൂമകേതുർ ഇവ സ്ഥിതഃ
27 ത്രിഷു പൂർവേഷു സർവേഷു നക്ഷത്രേഷു വിശാം പതേ
    ബുധഃ സമ്പതതേ ഽഭീക്ഷ്ണം ജനയൻ സുമഹദ് ഭയം
28 ചതുർദശീം പഞ്ചദശീം ഭൂതപൂർവാം ച ഷോഡശീം
    ഇമാം തു നാഭിജാനാമി അമാവാസ്യാം ത്രയോദശീം
29 ചന്ദ്രസൂര്യാവ് ഉഭൗ ഗ്രസ്താവ് ഏകമാസേ ത്രയോദശീം
    അപർവണി ഗ്രഹാവ് ഏതൗ പ്രജാഃ സങ്ക്ഷപയിഷ്യതഃ
30 രജോ വൃതാ ദിശഃ സർവാഃ പാംസുവർഷൈഃ സമന്തതഃ
    ഉത്പാതമേഘാ രൗദ്രാശ് ച രാത്രൗ വർഷന്തി ശോണിതം
31 മാംസവർഷം പുനസ് തീവ്രം ആസീത് കൃഷ്ണ ചതുർദശീം
    അർധരാത്രേ മഹാഘോരം അതൃപ്യംസ് തത്ര രാക്ഷസാഃ
32 പ്രതിസ്രോതോ ഽവഹൻ നദ്യഃ സരിതഃ ശോണിതോദകാഃ
    ഫേനായമാനാഃ കൂപാശ് ച നർദന്തി വൃഷഭാ ഇവ
    പതന്ത്യ് ഉൽകാഃ സ നിർഘാതാഃ ശുഷ്കാശനി വിമിശ്രിതാഃ
33 അദ്യ ചൈവ നിശാം വ്യുഷ്ടാം ഉദയേ ഭാനുർ ആഹതഃ
    ജ്വലന്തീഭിർ മഹോൽകാഭിശ് ചതുർഭിഃ സർവതോദിശം
34 ആദിത്യം ഉപതിഷ്ഠദ്ഭിസ് തത്ര ചോക്തം മഹർഷിഭിഃ
    ഭൂമിപാല സഹസ്രാണാം ഭൂമിഃ പാസ്യതി ശോണിതം
35 കൈലാസമന്ദരാഭ്യാം തു തഥാ ഹിമവതോ ഗിരേഃ
    സഹസ്രശോ മഹാശബ്ദം ശിഖരാണി പതന്തി ച
36 മഹാഭൂതാ ഭൂമികമ്പേ ചതുരഃ സാഗരാൻ പൃഥക്
    വേലാം ഉദ്വർതയന്തി സ്മ ക്ഷോഭയന്തഃ പുനഃ പുനഃ
37 വൃക്ഷാൻ ഉന്മഥ്യ വാന്ത്യ് ഉഗ്രാ വാതാഃ ശർകര കർണിണഃ
    പതന്തി ചൈത്യവൃക്ഷാശ് ച ഗ്രാമേഷു നഗരേഷു ച
38 പീതലോഹിത നീലശ് ച ജ്വലത്യ് അഗ്നിർ ഹുതോ ദ്വിജൈഃ
    വാമാർചിഃ ശാവഗന്ധീ ച ധൂമപ്രായഃ ഖരസ്വനഃ
    സ്പർശാ ഗന്ധാ രസാശ് ചൈവ വിപരീതാ മഹീപതേ
39 ധൂമായന്തേ ധ്വജാ രാജ്ഞാം കമ്പമാനാ മുഹുർ മുഹുഃ
    മുഞ്ചന്ത്യ് അംഗാരവർഷാണി ഭേര്യോ ഽഥ പടഹാസ് തഥാ
40 പ്രാസാദശിഖരാഗ്രേഷു പുരദ്വാരേഷു ചൈവ ഹി
    ഗൃധ്രാഃ പരിപതന്ത്യ് ഉഗ്രാ വാമം മണ്ഡലം ആശ്രിതാഃ
41 പക്വാപക്വേതി സുഭൃശം വാവാശ്യന്തേ വയാംസി ച
    നിലീയന്തേ ധ്വജാഗ്രേഷു ക്ഷയായ പൃഥിവീക്ഷിതാം
42 ധ്യായന്തഃ പ്രകിരന്തശ് ച വാലാൻ വേപഥുസംയുതാഃ
    രുദന്തി ദീനാസ് തുരഗാ മാതംഗാശ് ച സഹസ്രശഃ
43 ഏതച് ഛ്രുത്വാ ഭവാൻ അത്ര പ്രാപ്തകാലം വ്യവസ്യതാം
    യഥാ ലോകഃ സമുച്ഛേദം നായം ഗച്ഛേത ഭാരത
44 [വ്]
    പിതുർ വചോ നിശമ്യൈതദ് ധൃതരാഷ്ട്രോ ഽബ്രവീദ് ഇദം
    ദിഷ്ടം ഏതത് പുരാ മന്യേ ഭവിഷ്യതി ന സംശയഃ
45 ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷത്രധർമേണ വധ്യന്തേ യദി സംയുഗേ
    വീരലോകം സമാസാദ്യ സുഖം പ്രാപ്സ്യന്തി കേവലം
46 ഇഹ കീർതിം പരേ ലോകേ ദീർഘകാലം മഹത് സുഖം
    പ്രാപ്സ്യന്തി പുരുഷവ്യാഘ്രാഃ പ്രാണാംസ് ത്യക്ത്വാ മഹാഹവേ