മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം1

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം1

1 [ജ്]
     കഥം യുയുധിരേ വീരാഃ കുരുപാണ്ഡവസോമകാഃ
     പാർഥിവാശ് ച മഹാഭാഗാ നാനാദേശസമാഗതാഃ
2 [വ്]
     യഥാ യുയുധിരേ വീരാഃ കുരുപാണ്ഡവസോമകാഃ
     കുരുക്ഷേത്രേ തപഃക്ഷേത്രേ ശൃണു തത് പൃഥിവീപതേ
3 അവതീര്യ കുരുക്ഷേത്രം പാണ്ഡവാഃ സഹ സോമകാഃ
     കൗരവാൻ അഭ്യവർതന്ത ജിഗീഷന്തോ മഹാബലാഃ
4 വേദാധ്യയനസമ്പന്നാഃ സർവേ യുദ്ധാഭിനന്ദിനഃ
     ആശംസന്തോ ജയം യുദ്ധേ വധം വാഭിമുഖാ രണേ
5 അഭിയായ ച ദുർധർഷാം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ വാഹിനീം
     പ്രാങ്മുഖാഃ പശ്ചിമേ ഭാഗേ ന്യവിശന്ത സ സൈനികാഃ
6 സമന്തപഞ്ചകാദ് ബാഹ്യം ശിബിരാണി സഹസ്രശഃ
     കാരയാം ആസ വിധിവത് കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
7 ശൂന്യേവ പൃഥിവീ സർവാ ബാലവൃദ്ധാവശേഷിതാ
     നിരശ്വ പുരുഷാ ചാസീദ് രഥകുഞ്ജരവർജിതാ
8 യാവത് തപതി സൂര്യോ ഹി ജംബൂദ്വീപസ്യ മണ്ഡലം
     താവദ് ഏവ സമാവൃത്തം ബലം പാർഥിവ സത്തമ
9 ഏകസ്ഥാഃ സർവവർണാസ് തേ മണ്ഡലം ബഹുയോജനം
     പര്യാക്രാമന്ത ദേശാംശ് ച നദീഃ ശൈലാൻ വനാനി ച
10 തേഷാം യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ സർവേഷാം പുരുഷർഷഭ
    ആദിദേശ സ വാഹാനാം ഭക്ഷ്യഭോജ്യം അനുത്തമം
11 സഞ്ജ്ഞാശ് ച വിവിധാസ് താസ് താസ് തേഷാം ചക്രേ യുധിഷ്ഠിരഃ
    ഏവം വാദീ വേദിതവ്യഃ പാണ്ഡവേയോ ഽയം ഇത്യ് ഉത
12 അഭിജ്ഞാനാനി സർവേഷാം സഞ്ജ്ഞാശ് ചാഭരണാനി ച
    യോജയാം ആസ കൗരവ്യോ യുദ്ധകാല ഉപസ്ഥിതേ
13 ദൃഷ്ട്വാ ധ്വജാഗ്രം പാർഥാനാം ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാമനാഃ
    സഹ സർവൈർ മഹീപാലൈഃ പ്രത്യവ്യൂഹത പാണ്ഡവാൻ
14 പാണ്ഡുരേണാതപത്രേണ ധ്രിയമാണേന മൂർധനി
    മധ്യേ നാഗസഹസ്രസ്യ ഭ്രാതൃഭിഃ പരിവാരിതം
15 ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനം ഹൃഷ്ടാഃ സർവേ പാണ്ഡവസൈനികാഃ
    ദധ്മുഃ സർവേ മഹാശംഖാൻ ഭേരീർ ജഘ്നുഃ സഹസ്രശഃ
16 തതഃ പ്രഹൃഷ്ടാം സ്വാം സേനാം അഭിവീക്ഷ്യാഥ പാണ്ഡവാഃ
    ബഭൂവുർ ഹൃഷ്ടമനസോ വാസുദേവശ് ച വീര്യവാൻ
17 തതോ യോധാൻ ഹർഷയന്തൗ വാസുദേവധനഞ്ജയൗ
    ദധ്മതുഃ പുരുഷവ്യാഘ്രൗ ദിവ്യൗ ശംഖൗ രഥേ സ്ഥിതൗ
18 പാഞ്ചജന്യസ്യ നിർഘോഷം ദേവദത്തസ്യ ചോഭയോഃ
    ശ്രുത്വാ സ വാഹനാ യോധാഃ ശകൃൻ മൂത്രം പ്രസുസ്രുവുഃ
19 യഥാ സിംഹസ്യ നദതഃ സ്വനം ശ്രുത്വേതരേ മൃഗാഃ
    ത്രസേയുസ് തദ്വദ് ഏവാസീദ് ധാർതരാഷ്ട്ര ബലം തദാ
20 ഉദതിഷ്ഠദ് രജോ ഭൗമം ന പ്രാജ്ഞായത കിം ചന
    അന്തർ ധീയത ചാദിത്യഃ സൈന്യേന രജസാവൃതഃ
21 വവർഷ ചാത്ര പർജന്യോ മാംസശോണിതവൃഷ്ടിമാൻ
    വ്യുക്ഷൻ സർവാണ്യ് അനീകാനി തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
22 വായുസ് തതഃ പ്രാദുരഭൂൻ നീചൈഃ ശർകര കർഷണഃ
    വിനിഘ്നംസ് താന്യ് അനീകാനി വിധമംശ് ചൈവ തദ് രജഃ
23 ഉഭേ സേനേ തദാ രാജൻ യുദ്ധായ മുദിതേ ഭൃശം
    കുരുക്ഷേത്രേ സ്ഥിതേ യത്തേ സാഗരക്ഷുഭിതോപമേ
24 തയോസ് തു സേനയോർ ആസീദ് അദ്ഭുതഃ സ സമാഗമഃ
    യുഗാന്തേ സമനുപ്രാപ്തേ ദ്വയോഃ സാഗരയോർ ഇവ
25 ശൂന്യാസീത് പൃഥിവീ സർവാ ബാലവൃദ്ധാവശേഷിതാ
    തേന സേനാ സമൂഹേന സമാനീതേന കൗരവൈഃ
26 തതസ് തേ സമയം ചക്രുഃ കുരുപാണ്ഡവസോമകാഃ
    ധർമാംശ് ച സ്ഥാപയാം ആസുർ യുദ്ധാനാം ഭരതർഷഭ
27 നിവൃത്തേ ചൈവ നോ യുദ്ധേ പ്രീതിശ് ച സ്യാത് പരസ്പരം
    യഥാ പുരം യഥായോഗം ന ച സ്യാച് ഛലനം പുനഃ
28 വാചാ യുദ്ധേ പ്രവൃത്തേ നോ വാചൈവ പ്രതിയോധനം
    നിഷ്ക്രാന്തഃ പൃതനാ മധ്യാൻ ന ഹന്തവ്യഃ കഥം ചന
29 രഥീ ച രഥിനാ യോധ്യോ ഗജേന ഗജധൂർ ഗതഃ
    അശ്വേനാശ്വീ പദാതിശ് ച പദാതേനൈവ ഭാരത
30 യഥായോഗം യഥാ വീര്യം യഥോത്സാഹം യഥാ വയഃ
    സമാഭാഷ്യ പ്രഹർതവ്യം ന വിശ്വസ്തേ ന വിഹ്വലേ
31 പരേണ സഹ സംയുക്തഃ പ്രമത്തോ വിമുഖസ് തഥാ
    ക്ഷീണശസ്ത്രോ വിവർമാ ച ന ഹന്തവ്യഃ കഥം ചന
32 ന സൂതേഷു ന ധുര്യേഷു ന ച ശസ്ത്രോപനായിഷു
    ന ഭേരീശംഖവാദേഷു പ്രഹർതവ്യം കഥം ചന
33 ഏവം തേ സമയം കൃത്വാ കുരുപാണ്ഡവസോമകാഃ
    വിസ്മയം പരമം ജഗ്മുഃ പ്രേക്ഷമാണാഃ പരസ്പരം
34 നിവിശ്യ ച മഹാത്മാനസ് തതസ് തേ പുരുഷർഷഭാഃ
    ഹൃഷ്ടരൂപാഃ സുമനസോ ബഭൂവുഃ സഹ സൈനികാഃ