മഹാഭാരതം മൂലം/കർണപർവം/അധ്യായം49

←അധ്യായം48

മഹാഭാരതം മൂലം/കർണപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം49

അധ്യായം50→

1 [സ്]
     യുധിഷ്ഠിരേണൈവം ഉക്തഃ കൗന്തേയഃ ശ്വേതവാഹനഃ
     അസിം ജഗ്രാഹ സങ്ക്രുദ്ധോ ജിഘാംസുർ ഭരതർഷഭം
 2 തസ്യ കോപം സമുദ്വീക്ഷ്യ ചിത്തജ്ഞഃ കേശവസ് തദാ
     ഉവാച കിം ഇദം പാർഥ ഗൃഹീതഃ ഖഡ്ഗ ഇത്യ് ഉത
 3 നേഹ പശ്യാമി യോദ്ധവ്യം തവ കിം ചിദ് ധനഞ്ജയ
     തേ ധ്വസ്താ ധാർതരാഷ്ട്രാ ഹി സർവേ ഭീമേന ധീമതാ
 4 അപയാതോ ഽസി കൗന്തേയ രാജാ ദ്രഷ്ടവ്യ ഇത്യ് അപി
     സ രാജാ ഭവതാ ദൃഷ്ടഃ കുശലീ ച യുധിഷ്ഠിരഃ
 5 തം ദൃഷ്ട്വാ നൃപശാർദൂല ശാർദൂല സമവിക്രമം
     ഹർഷകാലേ തു സമ്പ്രാപ്തേ കസ്മാത് ത്വാ മന്യുർ ആവിശത്
 6 ന തം പശ്യാമി കൗന്തേയ യസ് തേ വധ്യോ ഭവേദ് ഇഹ
     കസ്മാദ് ഭവാൻ മഹാഖഡ്ഗം പരിഗൃഹ്ണാതി സത്വരം
 7 തത് ത്വാ പൃച്ഛാമി കൗന്തേയ കിം ഇദം തേ ചികീർഷിതം
     പരാമൃശസി യത് ക്രുദ്ധഃ ഖഡ്ഗം അദ്ഭുതവിക്രമ
 8 ഏവം ഉക്തസ് തു കൃഷ്ണേന പ്രേക്ഷമാണോ യുധിഷ്ഠിരം
     അർജുനഃ പ്രാഹ ഗോവിന്ദം ക്രുദ്ധഃ സർപ ഇവ ശ്വസൻ
 9 ദദ ഗാണ്ഡീവം അന്യസ്മാ ഇതി മാം യോ ഽഭിചോദയേത്
     ഛിന്ദ്യാം അഹം ശിരസ് തസ്യ ഇത്യ് ഉപാംശു വ്രതം മമ
 10 തദ് ഉക്തോ ഽഹം അദീനാത്മൻ രാജ്ഞാമിത പരാക്രമ
    സമക്ഷം തവ ഗോവിന്ദ ന തത് ക്ഷന്തും ഇഹോത്സഹേ
11 തസ്മാദ് ഏനം വധിഷ്യാമി രാജാനം ധർമഭീരുകം
    പ്രതിജ്ഞാം പാലയിഷ്യാമി ഹത്വേമം നരസത്തമം
    ഏതദർഥം മയാ ഖഡ്ഗ്ഗോ ഗൃഹീതോ യദുനന്ദന
12 സോ ഽഹം യുധിഷ്ഠിരം ഹത്വാ സത്യേ ഽപ്യ് ആനൃണ്യതാം ഗതഃ
    വിശോകോ വിജ്വരശ് ചാപി ഭവിഷ്യാമി ജനാർദന
13 കിം വാ ത്വം മന്യസേ പ്രാപ്തം അസ്മിൻ കാലേ സമുത്ഥിതേ
    ത്വം അസ്യ ജഗതസ് താത വേത്ഥ സർവം ഗതാഗതം
    തത് തഥാ പ്രകരിഷ്യാമി യഥാ മാം വക്ഷ്യതേ ഭവാൻ
14 [ക്]
    ഇദാനീം പാഥ ജാനാമി ന വൃദ്ധാഃ സേവിതാസ് ത്വയാ
    അകാലേ പുരുഷവ്യാഘ്ര സംരംഭക്രിയയാനയാ
    ന ഹി ധർമവിഭാഗജ്ഞഃ കുര്യാദ് ഏവം ധനഞ്ജയ
15 അകാര്യാണാം ച കാര്യാണാം സംയോഗം യഃ കരോതി വൈ
    കാര്യാണാം അക്രിയാണാം ച സ പാർഥ പുരുഷാധമഃ
16 അനുസൃത്യ തു യേ ധർമം കവയഃ സമുപസ്ഥിതാഃ
    സമാസ വിസ്തരവിദാം ന തേഷാം വേത്ഥ നിശ്ചയം
17 അനിശ്ചയജ്ഞോ ഹി നരഃ കാര്യാകാര്യവിനിശ്ചയേ
    അവശോ മുഹ്യതേ പാർഥ യഥാ ത്വം മൂഢ ഏവ തു
18 ന ഹി കാര്യം അകാര്യം വാ സുഖം ജ്ഞാതും കഥം ചന
    ശ്രുതേന ജ്ഞായതേ സർവം തച് ച ത്വം നാവബുധ്യസേ
19 അവിജ്ഞാനാദ് ഭവാൻ യച് ച ധർമം രക്ഷതി ധർമവിത്
    പ്രാണിനാം ഹി വധം പാർഥ ധാർമികോ നാവബുധ്യതേ
20 പ്രാണിനാം അവധസ് താത സർവജ്യായാൻ മതോ മമ
    അനൃതം തു ഭവേദ് വാച്യം ന ച ഹിംസ്യാത് കഥം ചന
21 സ കഥം ഭ്രാതരം ജ്യേഷ്ഠം രാജാനം ധർമകോവിദം
    ഹന്യാദ് ഭവാൻ നരശ്രേഷ്ഠ പ്രാകൃതോ ഽന്യഃ പുമാൻ ഇവ
22 അയുധ്യമാനസ്യ വധസ് തഥാശസ്ത്രസ്യ ഭാരത
    പരാങ്മുഖസ്യ ദ്രവതഃ ശരണം വാഭിഗച്ഛതഃ
    കൃതാഞ്ജലേഃ പ്രപന്നസ്യ ന വധഃ പുജ്യതേ ബുധൈഃ
23 ത്വയാ ചൈവ വ്രതം പാർഥ ബാലേനൈവ കൃതം പുരാ
    തസ്മാദ് അധർമസംയുക്തം മൗഢ്യാത് കർമ വ്യവസ്യസി
24 സ ഗുരും പാർഥ കസ്മാത് ത്വം ഹന്യാ ധർമം അനുസ്മരൻ
    അസമ്പ്രധാര്യ ധർമാണാം ഗതിം സൂക്ഷ്മാം ദുരന്വയാം
25 ഇദം ധർമരഹസ്യം ച വക്ഷ്യാമി ഭരതർഷഭ
    യദ് ബ്രൂയാത് തവ ഭീഷ്മോ വാ ധർമജ്ഞോ വാ യുധിഷ്ഠിരഃ
26 വിദുരോ വാ തഥാ ക്ഷത്താ കുന്തീ വാപി യശസ്വിനീ
    തത് തേ വക്ഷ്യാമി തത്ത്വേന തൻ നിബോധ ധനഞ്ജയ
27 സത്യസ്യ വചനം സാധു ന സത്യാദ് വിദ്യതേ പരം
    തത്ത്വേനൈതത് സുദുർജ്ഞേയം യസ്യ സത്യം അനുഷ്ഠിതം
28 ഭവേത് സത്യം അവക്തവ്യം വക്തവ്യം അനൃതം ഭവേത്
    സർവസ്വസ്യാപഹാരേ തു വക്തവ്യം അനൃതം ഭവേത്
29 പ്രാണാത്യയേ വിവാഹേ ച വക്തവ്യം അനൃതം ഭവേത്
    യത്രാനൃതം ഭവേത് സത്യം സത്യം ചാപ്യ് അനൃതം ഭവേത്
30 താദൃശം പശ്യതേ ബാലോ യസ്യ സത്യം അനുഷ്ഠിതം
    സത്യാനൃതേ വിനിശ്ചിത്യൽ തതോ ഭവതി ധർമവിത്
31 കിം ആശ്ചര്യം കൃതപ്രജ്ഞഃ പുരുഷോ ഽപി സുദാരുണഃ
    സുമഹത് പ്രാപ്നുയാത് പുണ്യം ബലാകോ ഽന്ധവധാദ് ഇവ
32 കിം ആശ്ചര്യം പുനർ മൂഢോ ധർമകാമോ ഽപ്യ് അപണ്ഡിതഃ
    സുമഹത് പ്രാപ്നുയാത് പാപം ആപഗാം ഇവ കൗശികഃ
33 [അർജ്]
    ആചക്ഷ്വ ഭഗവന്ന് ഏതദ് യഥാ വിദ്യാം അഹം തഥാ
    ബലാകാന്ധാഭിസംബദ്ധം നദീനാം കൗശികസ്യ ച
34 [ക്]
    മൃഗവ്യാധോ ഽഭവത് കശ് ചിദ് ബലാകോ നാമ ഭാരത
    യാത്രാർഥം പുത്രദാരസ്യ മൃഗാൻ ഹന്തി ന കാമതഃ
35 സോ ഽന്ധൗ ച മാതാ പിതരൗ ബിഭർത്യ് അന്യാംശ് ച സംശ്രിതാൻ
    സ്വധർമനിരതോ നിത്യം സത്യവാഗ് അനസൂയകഃ
36 സ കദാ ചിൻ മൃഗാംൽ ലിപ്സുർ നാന്വവിന്ദത് പ്രയത്നവാൻ
    അഥാപശ്യത് സ പീതോദം ശ്വാപദം ഘ്രാണചക്ഷുഷം
37 അദൃഷ്ടപൂർവം അപി തത് സത്ത്വം തേന ഹതം തദാ
    അന്വ് ഏവ ച തതോ വ്യോമ്നഃ പുഷ്പവർഷം അവാപതത്
38 അപ്സരോഗീതവാദിത്രൈർ നാദിതം ച മനോരമം
    വിമാനം ആഗമത് സ്വർഗാൻ മൃഗവ്യാധ നിനീഷയാ
39 തദ് ഭൂതം സര ഭൂതാനാം അഭാവായ കിലാർജുന
    തപസ് തപ്ത്വാ വരം പ്രാപ്തം കൃതം അന്ധം സ്വയം ഭുവാ
40 തദ് ധത്വാ സർവഭൂതാനാം അഭാവ കൃതനിശ്ചയം
    തതോ ബലാകഃ സ്വരഗാദ് ഏവം ധർമഃ സുദുർവിദഃ
41 കൗശികോ ഽപ്യ് അഭവദ് വിപ്രസ് തപസ്വീ ന ബഹുശ്രുതഃ
    നദീനാം സംഗമേ ഗ്രാമാദ് അദൂരേ സ കിലാവസത്
42 സത്യം മയാ സദാ വാച്യം ഇതി തസ്യാഭവദ് വ്രതം
    സത്യവാദീതി വിഖ്യാതഃ സ തദാസീദ് ധനഞ്ജയ
43 അഥ ദസ്യു ഭയാത് കേചിത്തദാ തദ് വനം ആവിശൻ
    ദസ്യവോ ഽപി ഗതാഃ ക്രൂരാ വ്യമാർഗന്ത പ്രയത്നതഃ
44 അഥ കൗശികം അഭ്യേത്യ പ്രാഹുസ് തം സത്യവാദിനം
    കതമേന പഥാ യാതാ ഭഗവൻ ബഹവോ ജനാഃ
    സത്യേന പൃഷ്ഠപ്രബ്രൂഹി യദി താൻ വേത്ഥ ശംസ നഃ
45 സ പൃഷ്ഠഃ കൗശികഃ സത്യം വചനം താൻ ഉവാച ഹ
    ബഹുവൃക്ഷ ലതാഗുൽമം ഏതദ് വനം ഉപാശ്രിതാഃ
    തതസ് തേ താൻ സമാസാദ്യ ക്രൂരാ ജഘ്നുർ ഇതി ശ്രുതിഃ
46 തേനാധർമേണ മഹതാ വാഗ് ദുരുക്തേന കൗശികഃ
    ഗതഃ സുകഷ്ടം നരകം സൂക്ഷ്മധർമേഷ്വ് അകോവിദഃ
    അപ്രഭൂത ശ്രുതോ മൂഢോ ധർമാണാം അവിഭാഗവിത്
47 വൃദ്ധാൻ അപൃഷ്ട്വാ സന്ദേഹം മഹച് ഛ്വഭ്രം ഇതോ ഽർഹതി
    തത്ര തേ ലക്ഷണോദ്ദേശഃ കശ് ചിദ് ഏവ ഭവിഷ്യതി
48 ദുഷ്കരം പരമജ്ഞാനം കർതേണാത്ര വ്യവസ്യതി
    ശ്രുതിർ ധർമ ഇതി ഹ്യ് ഏകേ വദന്തി ബഹവോ ജനാഃ
49 ന ത്വ് ഏതത് പ്രതിസൂയാമി ന ഹി സർവം വിധീയതേ
    പ്രഭവാർഥായ ഭൂതാനാം ധർമപ്രവചനം കൃതം
50 ധാരണാദ് ധർമം ഇത്യ് ആഹുർ ധർമോ ധാരയതി പ്രജാഃ
    യഃ സ്യാദ് ധാരണ സംയുക്തഃ സ ധർമ ഇതി നിശ്ചയഃ
51 യേ ഽന്യായേന ജിഹീർഷന്തോ ജനാ ഇച്ഛന്തി കർഹി ചിത്
    അകൂജനേന ചേൻ മോക്ഷോ നാത്ര കൂജേത് കഥം ചന
52 അവശ്യം കൂജിതവ്യം വാ ശങ്കേരൻ വാപ്യ് അകൂജതഃ
    ശ്രേയസ് തത്രാനൃതം വക്തും സത്യാദ് ഇതി വിചാരിതം
53 പ്രാണാത്യയേ വിവാഹേ വാ സർവജ്ഞാതി ധനക്ഷയേ
    നർമണ്യ് അഭിപ്രവൃത്തേ വാ പ്രവക്തവ്യം മൃഷാ ഭവേത്
    അധർമം നാത്ര പശ്യന്തി ധർമതത്ത്വാർഥ ദർശിനഃ
54 യഃ സ്തേനൈഃ സഹ സംബന്ധാൻ മുച്യതേ ശപഥൈർ അപി
    ശ്രേയസ് തത്രാനൃതം വക്തും തത് സത്യം അവിചാരിതം
55 ന ച തേഭ്യോ ധനം ദേയം ശക്യേ സതി കഥം ചന
    പാപേഭ്യോ ഹി ധനം ദേയം ശക്യേ സതി കഥം ചന
    തസ്മാദ് ധർമാർഥം അനൃതം ഉക്ത്വാ നാനൃത വാഗ് ഭവേത്
56 ഏഷ തേ ലക്ഷണോദ്ദേശഃ സമുദ്ദിഷ്ടോ യഥാവിധി
    ഏതച് ഛ്രുത്വാ ബ്രൂഹി പാർഥ യദി വധ്യോ യുധിഷ്ഠിരഃ
57 [അർജ്]
    യഥാ ബ്രൂയാൻ മഹാപ്രാജ്ഞോ യഥാ ബ്രൂയാൻ മഹാമതിഃ
    ഹിതം ചൈവ യഥാസ്മാകം തഥൈതദ് വചനം തവ
58 ഭവാൻ മാതൃസമോ ഽസ്മാകം തഥാ പിതൃസമോ ഽപി ച
    ഗതിശ് ച പരമാ കൃഷ്ണ തേന തേ വാക്യം അദ്ഭുതം
59 ന ഹി തേ ത്രിഷു ലോകേഷു വിദ്യതേ ഽവിദിതം ക്വ ചിത്
    തസ്മാദ് ഭവാൻ പരം ധർമം വേദ സർവം യഥാതഥം
60 അവധ്യം പാണ്ഡവം മന്യേ ധർമരാജം യുധിഷ്ഠിരം
    യസ്മിൻ സമയസംയോഗേ ബ്രൂഹി കിം ചിദ് അനുഗ്രഹം
    ഇദം ചാപരം അത്രൈവ ശൃണു ഹൃത്സ്ഥം വിവക്ഷിതം
61 ജാനാമി ദാശാർഹ മമ വ്രതം ത്വം; യോ മാം ബ്രൂയാത് കശ് ചന മാനുഷേഷു
    അന്യസ്മൈ ത്വം ഗാണ്ഡിവം ദേഹി പാർഥ; യസ് ത്വത്തോ ഽസ്ത്രൈർ ഭവിതാ വാ വിശിഷ്ടഃ
62 ഹന്യാം അഹം കേശവ തം പ്രസഹ്യ; ഭീമോ ഹന്യാത് തൂബരകേതി ചോക്തഃ
    തൻ മേ രാജാ പ്രോക്തവാംസ് തേ സമക്ഷം; ധനുർ ദേഹീത്യ് അസകൃദ് വൃഷ്ണിസിംഹ
63 തം ഹത്വാ ചേത് കേശവ ജീവലോകേ; സ്ഥാതാ കാലം നാഹം അപ്യ് അൽപമാത്രം
    സാ ച പ്രതിജ്ഞാ മമ ലോകപ്രബുദ്ധാ; ഭവേത് സത്യാ ധർമഭൃതാം വരിഷ്ഠ
    യഥാ ജീവേത് പാണ്ഡവോ ഽഹം ച കൃഷ്ണ; തഥാ ബുദ്ധിം ദാതും അദ്യാർഹസി ത്വം
64 [വാ]
    രാജാ ശ്രാന്തോ ജഗതോ വിക്ഷതശ് ച; കർണേന സംഖ്യേ നിശിതൈർ ബാണസംഘൈഃ
    തസ്മാത് പാർഥ ത്വാം പരുഷാണ്യ് അവോചത്; കർണേ ദ്യൂതംഹ്യ് അദ്യ രണേ നിബദ്ധം
65 തസ്മിൻ ഹതേ കുരവോ നിർജിതാഃ സ്യുർ; ഏവം ബുദ്ധിഃ പാർഥിവോ ധർമപുത്രഃ
    യദാവമാനം ലഭതേ മഹാന്തം; തദാ ജീവൻ മൃത ഇത്യ് ഉച്യതേ സഃ
66 തൻ മാനിതഃ പാർഥിവോ ഽയം സദൈവ; ത്വയാ സഭീമേന തഥാ യമാഭ്യാം
    വൃദ്ധൈശ് ച ലോകേ പുരുഷപ്രവീരൈസ്; തസ്യാവമാനം കലയാ ത്വം പ്രയുങ്ക്ഷ്വ
67 ത്വം ഇത്യ് അത്ര ഭവന്തം ത്വം ബ്രൂഹി പാർഥ യുധിഷ്ഠിരം
    ത്വം ഇത്യ് ഉക്തോ ഹി നിഹതോ ഗുരുർ ഭവതി ഭാരത
68 ഏവം ആചര കൗന്തേയ ധർമരാജേ യുധിഷ്ഠിരേ
    അധർമയുക്തം സംയോഗം കുരുഷ്വൈവം കുരൂദ്വഹ
69 അഥർവാംഗിരസീ ഹ്യ് ഏഷാ ശ്രുതീനാം ഉത്തമാ ശ്രുതിഃ
    അവിചാര്യൈവ കാര്യൈഷാ ശ്രേയഃ കാമൈർ നരൈഃ സദാ
70 വധോ ഹ്യ് അയം പാണ്ഡവ ധർമരാജ്ഞസ്; ത്വത്തോ യുക്തോ വേത്സ്യതേ ചൈവം ഏഷഃ
    തതോ ഽസ്യ പാദാവ് അഭിവാദ്യ പശ്ചാച്; ഛമം ബ്രൂയാഃ സാന്ത്വപൂർവം ച പാർഥം
71 ഭ്രാതാ പ്രാജ്ഞസ് തവ കോപം ന ജാതു; കുര്യാദ് രാജാ കം ചന പാണ്ഡവേയഃ
    മുക്തോ ഽനൃതാദ് ഭ്രാതൃവധാച് ച പാർഥ; ഹൃഷ്ടഃ കർണം ത്വം ജഹി സൂതപുത്രം
72 [സ്]
    ഇത്യ് ഏവം ഉക്തസ് തു ജനാർദനേന; പാർഥഃ പ്രശസ്യാഥ സുഹൃദ് വധം തം
    തതോ ഽബ്രവീദ് അർജുനോ ധർമരാജം; അനുക്തപൂർവം പരുഷം പ്രസഹ്യ
73 മാ ത്വം രാജൻ വ്യാഹര വ്യാഹരത്സു; ന തിഷ്ഠസേ ക്രോശമാത്രേ രണാർധേ
    ഭീമസ് തു മാം അർഹതി ഗർഹണായ; യോ ദ്യുധ്യതേ സർവയോധപ്രവീരഃ
74 കാലേ ഹി ശത്രൂൻ പ്രതിപീഡ്യ സംഖ്യേ; ഹത്വാ ച ശൂരാൻ പൃഥിവീപതീംസ് താൻ
    യഃ കുഞ്ജരാണാം അധികം സഹസ്രം; ഹത്വാനദത് തുമുലം സിംഹനാദം
75 സുദുഷ്കരം കർമ കരോതി വീരഃ; കർതും യഥാ നാർഹസി ത്വം കദാ ചിത്
    രഥാദ് അവപ്ലുത്യ ഗദാം പരാമൃശംസ്; തയാ നിഹന്ത്യ് അശ്വനരദ്വിപാൻ രണേ
76 വരാസിനാ വാജിരഥാശ്വകുഞ്ജരാംസ്; തഥാ രഥാംഗൈർ ധനുഷാ ച ഹന്ത്യ് അരീൻ
    പ്രമൃദ്യ പദ്ഭ്യാം അഹിതാൻ നിഹന്തി യഃ; പുനശ് ച ദോർഭ്യാം ശതമന്യുവിക്രമഃ
77 മഹാബലോ വൈശ്രവണാന്തകോപമഃ; പ്രസഹ്യ ഹന്താ ദ്വിഷതാം യഥാർഹം
    സ ഭീമസേനോ ഽർഹതി ഗർഹണാം മേ; ന ത്വം നിത്യം രക്ഷ്യസേ യഃ സുഹൃദ്ഭിഃ
78 മഹാരഥാൻ നാഗവരാൻ ഹയാംശ് ച; പദാതിമിഖ്യാൻ അപി ച പ്രമഥ്യ
    ഏകോ ഭീമോ ധാർതരാഷ്ട്രേഷു മഗ്നഃ; സ മാം ഉപാലബ്ധും അരിന്ദമോ ഽർഹതി
79 കലിംഗ വംഗ് അനംഗ നിഷാദമാഗധാൻ; സദാ മദാൻ നീലബലാഹകോപമാൻ
    നിഹന്തി യഃ ശത്രുഗണാൻ അനേകശഃ; സ മാഭിവക്തും പ്രഭവത്യ് അനാഗസം
80 സുയുക്തം ആസ്ഥായ രഥം ഹി കാലേ; ധനുർ വികർഷഞ് ശരപൂർണമുഷ്ടിഃ
    സൃജത്യ് അസൗ ശരവർഷാണി വീരോ; മഹാഹവേ മേഘ ഇവാംബുധാരാഃ
81 ബലം തു വാചി ദ്വിജസത്തമാനാം; ക്ഷാത്രം ബുധാ ബാഹുബലം വദന്തി
    ത്വം വാഗ്ബലോ ഭാരത നിഷ്ഠുരശ് ച; ത്വം ഏവ മാം വേത്സി യഥാവിധോ ഽഹം
82 യതാമി നിത്യം തവ കർതും ഇഷ്ടം; ദാരൈഃ സുതൈർ ജീവിതേനാത്മനാ ച
    ഏവം ച മാം വാഗ് വിശിഖൈർ നിഹംസി; ത്വത്തഃ സുഖം ന വയം വിദ്മ കിം ചിത്
83 അവാമംസ്ഥാ മാം ദ്രൗപദീ തൽപ സംസ്ഥോ; മഹാരഥാൻ പ്രതിഹന്മി ത്വദർഥേ
    തേനാതിശങ്കീ ഭാരത നിഷ്ഠുരോ ഽസി; ത്വത്തഃ സുഖം നാഭിജാനാമി കിം ചിത്
84 പ്രോക്തഃ സ്വയം സത്യസന്ധേന മൃത്യുസ്; തവ പ്രിയാർഥം നദദേവ യുദ്ധേ
    വീരഃ ശിഖണ്ഡീ ദ്രൗപദോ ഽസൗ മഹാത്മാ; മയാഭിഗുപ്തേന ഹതശ് ച തേന
85 ന ചാഭിനന്ദാമി തവാധിരാജ്യം; യതസ് തം അക്ഷേഷ്വ് അഹിതായ സക്തഃ
    സ്വയം കൃത്വാ പാപം അനാര്യജുഷ്ടം; ഏഭിർ യുദ്ധേ തർതും ഇച്ഛസ്യ് അരീംസ് തു
86 അക്ഷേഷു ദോഷാ ബഹവോ വിധർമാഃ; ശ്രുതാസ് ത്വയാ സഹദേവോ ഽബ്രവീദ് യാൻ
    താൻ നൈഷി സാന്തർതും അസാധു ജുഷ്ടാൻ; യേന സ്മ സർവേ നിരയം പ്രപന്നാഃ
87 ത്വം ദേവിതാ ത്വത്കൃതേ രാജ്യനാശസ്; ത്വത് സംഭവം വ്യസനം നോ നരേന്ദ്ര
    മാസ്മാൻ ക്രൂരൈർ വാക് പ്രതോദൈസ് തുദ ത്വം; ഭൂയോ രാജൻ കോപയന്ന് അൽപഭാഗ്യാൻ
88 ഏതാ വാചഃ പരുഷാഃ സാവ്യ സാചീ; സ്ഥിരപ്രജ്ഞം ശ്രാവയിത്വാ തതക്ഷ
    തദാനുതേപേ സുരരാജപുത്രോ; വിനിഃശ്വസംശ് ചാപ്യ് അസിം ഉദ്ബബർഹ
89 തം ആഹ കൃഷ്ണാഃ കിം ഇദം പുനർ ഭവാൻ; വികോശം ആകാശനിഭം കരോത്യ് അസിം
    പ്രബ്രൂഹി സത്യം പുരർ ഉത്തരം വിധേർ; വചഃ പ്രവക്ഷ്യാമ്യ് അഹം അർഥസിദ്ധയേ
90 ഇത്യ് ഏവ പൃഷ്ഠഃ പുരുഷോത്തമേന; സുദുഃഖിതഃ കേശവം ആഹ വാക്യം
    അഹം ഹനിഷ്യേ സ്വശരീരം ഏവ; പ്രസഹ്യ യേനാഹിതം ആചരം വൈ
91 നിശമ്യ തത് പാർഥ വചോ ഽബ്രവീദ് ഇദം; ധനഞ്ജയം ധർമഭൃതാം വരിഷ്ഠഃ
    പ്രബ്രൂഹി പാർഥ സ്വഗുണാൻ ഇഹാത്മനസ്; തഥാ സ്വഹാർദം ഭവതീഹ സദ്യഃ
92 തഥാസ്തു കൃഷ്ണേത്യ് അഭിനന്ദ്യ വാക്യം; ധനഞ്ജയഃ പ്രാഹ ധനുർ വിനാമ്യ
    യുധിഷ്ഠിരം ധർമഭൃതാം വരിഷ്ഠം; ശൃണുഷ്വ രാജന്ന് ഇതി ശക്രസൂനുഃ
93 ന മാദൃശോ ഽന്യോ നരദേവ വിദ്യതേ; ധനുർധരോ ദേവം ഋതേ പിനാകിനം
    അഹം ഹി തേനാനുമതോ മഹാത്മനാ; ക്ഷണേന ഹന്യാം സചരാചരം ജഗത്
94 മയാ ഹി രാജൻ സദിഗ് ഈശ്വരാ ദിശോ; വിജിത്യ സർവാ ഭവതഃ കൃതാ വശേ
    സ രാജസൂയശ് ച സമാപ്തദക്ഷിണഃ; സഭാ ച ദിവ്യാ ഭവതോ മമൗജസാ
95 പാപൗ പൃഷത്കാ ലിഖിതാ മമേമേ; ധനുശ് ച സംഖ്യേ വിതതം സബാണം
    പാദൗ ച മേ സശരൗ സഹധ്വജൗ; ന മാദൃശം യുദ്ധഗതം ജയന്തി
96 ഹതാ ഉദീച്യാ നിഹതാഃ പ്രതീച്യാഃ; പ്രാച്യാ നിരസ്താ ദാക്ഷിണാത്യാ വിശസ്താഃ
    സംശപ്തകാനാം കിം ചിദ് ഏവാവശിഷ്ടം; സർവസ്യ സൈന്യസ്യ ഹതം മയാർധം
97 ശേതേ മയാ നിഹതാ ഭാരതീ ച; ചമൂ രാജൻ ദേവ ചമൂ പ്രകാശാ
    യേ നാസ്ത്രജ്ഞാസ് താൻ അഹം ഹന്മി ശസ്ത്രൈസ്; തസ്മാൽ ലോകം നേഹ കരോമി ഭസ്മസാത്
98 ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ പുനർ ആഹ പാർഥോ; യുധിഷ്ഠിരം ധർമഭൃതാം വരിഷ്ഠം
    അപ്യ് അപുത്രാ തേന രാധാ ഭവിത്രീ; കുന്തീ മയാ വാ തദ് ഋതം വിദ്ധി രാജൻ
    പ്രസീദ രാജൻ ക്ഷമ യൻ മയോക്തം; കാലേ ഭവാൻ വേത്സ്യതി തൻ നമസ് തേ
99 പ്രസാദ്യ രാജാനം അമിത്രസാഹം; സ്ഥിതോ ഽബ്രവീച് ചൈനം അഭിപ്രപന്നഃ
    യാമ്യ് ഏഷ ഭീമം സമരാത് പ്രമോക്തും; സർവാത്മനാ സൂതപുത്രം ച ഹന്തും
100 തവ പ്രിയാർഥം മമ ജീവിതം ഹി; ബ്രവീമി സത്യം തദ് അവേഹി രാജൻ
   ഇതി പ്രായാദ് ഉപസംഗൃഹ്യ പാദൗ; സമുത്ഥിതോ ദീപ്തതേജാഃ കിരീടീ
   നേദം ചിരാത് ക്ഷിപ്രം ഇദം ഭവിഷ്യത്യ്; ആവർതതേ ഽസാവ് അഭിയാമി ചൈനം
101 ഏതച് ഛ്രുത്വാ പാണ്ഡവോ ധർമരാജോ; ഭ്രാതുർ വാക്യം പരുഷം ഫൽഗുനസ്യ
   ഉത്ഥായ തസ്മാച് ഛയനാദ് ഉവാച; പാർഥം തതോ ദുഃഖപരീത ചേതാഃ
102 കൃതം മയാ പാർഥ യഥാ ന സാധു; യേന പ്രാപ്തം വ്യസനം വഃ സുഘോരം
   തസ്മാച് ഛിരശ് ഛിന്ദ്ധി മമേദം അദ്യ; കുലാന്തകസ്യാധമ പുരുഷസ്യ
103 പാപസ്യ പാപവ്യസനാന്വിതസ്യ; വിമൂഢബുദ്ധേർ അലസസ്യ ഭീരോഃ
   വൃദ്ധാവമന്തുഃ പരുഷസ്യ ചൈവ; കിം തേ ചിരം മാം അനുവൃത്യ രൂക്ഷം
104 ഗച്ഛാമ്യ് അഹം വനം ഏവാദ്യ പാപഃ; സുഖം ഭവാൻ വർതതാം മദ്വിഹീനഃ
   യോഗ്യോ രാജാ ഭീമസേനോ മഹാത്മാ; ക്ലീബസ്യ വാ മമ കിം രാജ്യകൃത്യം
105 ന ചാസ്മി ശക്തഃ പരുഷാണി സോഢും; പുനസ് തവേമാനി രുഷാന്വിതസ്യ
   ഭീമോ ഽസ്തു രാജാ മമ ജീവിതേന; കിം കാര്യം അദ്യാവമതസ്യ വീര
106 ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ സഹസോത്പപാത; രാജാ തതസ് തച് ഛയനം വിഹായ
   ഇയേഷ നിർഗന്തും അഥോ വനായ; തം വാസുദേവഃ പ്രണതോ ഽഭ്യുവാച
107 രാജൻ വിദിതം ഏതത് തേ യഥാ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ
   പ്രതിജ്ഞാ സത്യസന്ധസ്യ ഗാണ്ഡീവം പ്രതി വിശ്രുതാ
108 ബ്രൂയാദ് യ ഏവം ഗാണ്ഡീവം ദേഹ്യ് അന്യസ്മൈ ത്വം ഇത്യ് ഉത
   സ വധ്യോ ഽസ്യ പുമാംൽ ലോകേ ത്വയാ ചോക്തോ ഽയം ഈദൃശം
109 അതഃ സത്യാം പ്രതിജ്ഞാം താം പാർഥേന പരിരക്ഷതാ
   മച്ഛന്ദാദ് അവമാനോ ഽയം കൃതസ് തവ മഹീപതേ
   ഗുരൂണാം അവമാനോ ഹി വധ ഇത്യ് അഭിധീയതേ
110 തസ്മാത് ത്വം വൈ മഹാബാഹോ മമ പാർഥസ്യ ചോഭയോഃ
   വ്യതിക്രമം ഇമം രാജൻ സങ്ക്ഷമസ്വാർജുനം പ്രതി
111 ശരണം ത്വാം മഹാരാജ പ്രപന്നൗ സ്വ ഉഭാവ് അപി
   ക്ഷന്തും അർഹസി മേ രാജൻ പ്രണതസ്യാഭിയാചതഃ
112 രാധേയസ്യാദ്യ പാപസ്യ ഭൂമിഃ പാസ്യതി ശോണിതം
   സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി ഹതം വിദ്ധ്യ് അദ്യ സൂതജം
   യസ്യേച്ഛസി വധം തസ്യ ഗതം ഏവാദ്യ ജീവിതം
113 ഇതി കൃഷ്ണ വചഃ ശ്രുത്വാ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ
   സസംഭ്രമം ഹൃഷീകേശം ഉത്ഥാപ്യ പ്രണതം തദാ
   കൃതാഞ്ജലിം ഇദം വാക്യം ഉവാചാനന്തരം വചഃ
114 ഏവം ഏതദ് യഥാത്ഥ ത്വം അസ്ത്യ് ഏഷോ ഽതിക്രമോ മമ
   അനുനീതോ ഽസ്മി ഗോവിന്ദ താരിതശ് ചാദ്യ മാധവ
   മോക്ഷിതാ വ്യസനാദ് ഘോരാദ് വയം അദ്യ ത്വയാച്യുത
115 ഭവന്തം നാഥം ആസാദ്യ ആവാം വ്യസനസാഗരാത്
   ഘോരാദ് അദ്യ സമുത്തീർണാവ് ഉഭാവ് അജ്ഞാനമോഹിതൗ
116 ത്വദ് ബുദ്ധിപ്രവം ആസാദ്യ ദുഃഖശോകാർണവാദ് വയം
   സമുത്തീർണാഃ സഹാമാത്യാഃ സനാഥാഃ സ്മ ത്വയാച്യുത