മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം80

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം80

1 [വ്]
     രാജ്ഞസ് തു വചനം ശ്രുത്വാ ധർമാർഥസഹിതം ഹിതം
     കൃഷ്ണാ ദാശാർഹം ആസീനം അബ്രവീച് ഛോകകർഷിതാ
2 സുതാ ദ്രുപദരാജസ്യ സ്വസിതായത മൂർധജാ
     സമ്പൂജ്യ സഹദേവം ച സാത്യകിം ച മഹാരഥം
3 ഭീമസേനം ച സംശാന്തം ദൃഷ്ട്വാ പരമദുർമനാഃ
     അശ്രുപൂർണേക്ഷണാ വാക്യം ഉവാചേദം മനസ്വിനീ
4 വിദിതം തേ മഹാബാഹോ ധർമജ്ഞ മധുസൂദന
     യഥാ നികൃതിം ആസ്ഥായ ഭ്രംശിതാഃ പാണ്ഡവാഃ സുഖാത്
5 ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രേണ സാമാത്യേന ജനാർദന
     യഥാ ച സഞ്ജയോ രാജ്ഞാ മന്ത്രം രഹസി ശ്രാവിതഃ
6 യുധിഷ്ഠിരേണ ദാശാർഹ തച് ചാപി വിദിതം തവ
     യഥോക്തഃ സഞ്ജയശ് ചൈവ തച് ച സർവം ശ്രുതം ത്വയാ
7 പഞ്ച നസ് താത ദീയന്താം ഗ്രാമാ ഇതി മഹാദ്യുതേ
     കുശ സ്ഥലം വൃകസ്ഥലം ആസന്ദീ വാരണാവതം
8 അവസാനം മഹാബാഹോ കിം ചിദ് ഏവ തു പഞ്ചമം
     ഇതി ദുര്യോധനോ വാച്യഃ സുഹൃദശ് ചാസ്യ കേശവ
9 തച് ചാപി നാകരോദ് വാക്യം ശ്രുത്വാ കൃഷ്ണ സുയോധനഃ
     യുധിഷ്ഠിരസ്യ ദാശാർഹ ഹ്രീമതഃ സന്ധിം ഇച്ഛതഃ
10 അപ്രദാനേന രാജ്യസ്യ യദി കൃഷ്ണ സുയോധനഃ
    സന്ധിം ഇച്ഛേൻ ന കർതവ്യസ് തത്ര ഗത്വാ കഥം ചന
11 ശക്ഷ്യന്തി ഹി മഹാബാഹോ പാണ്ഡവാഃ സൃഞ്ജയൈഃ സഹ
    ധാർതരാഷ്ട്ര ബലം ഘോരം ക്രുദ്ധം പ്രതിസമാസിതും
12 ന ഹി സാമ്നാ ന ദാനേന ശക്യോ ഽർഥസ് തേഷു കശ് ചന
    തസ്മാത് തേഷു ന കർതവ്യാ കൃപാ തേ മധുസൂദന
13 സാമ്നാ ദാനേന വാ കൃഷ്ണ യേ ന ശാമ്യന്തി ശത്രവഃ
    മോക്തവ്യസ് തേഷു ദണ്ഡഃ സ്യാജ് ജീവിതം പരിരക്ഷതാ
14 തസ്മാത് തേഷു മഹാദണ്ഡഃ ക്ഷേപ്തവ്യഃ ക്ഷിപ്രം അച്യുത
    ത്വയാ ചൈവ മഹാബാഹോ പാണ്ഡവൈഃ സഹ സൃജ്ഞ്ജയൈഃ
15 ഏതത് സമർഥം പാർഥാനാം തവ ചൈവ യശഃ കരം
    ക്രിയമാണം ഭവേത് കൃഷ്ണ ക്ഷത്രസ്യ ച സുഖാവഹം
16 ക്ഷത്രിയേണ ഹി ഹന്തവ്യഃ ക്ഷത്രിയോ ലോഭം ആസ്ഥിതഃ
    അക്ഷത്രിയോ വാ ദാശാർഹ സ്വധർമം അനുതിഷ്ഠതാ
17 അന്യത്ര ബ്രാഹ്മണാത് താത സർവപാപേഷ്വ് അവസ്ഥിതാത്
    ഗുരുർ ഹി സർവവർണാനാം ബ്രാഹ്മണഃ പ്രസൃതാഗ്ര ഭുജ്
18 യഥാ വധ്യേ ഭവേദ് ദോഷോ വധ്യമാനേ ജനാർദന
    സ വധ്യസ്യാവധേ ദൃഷ്ട ഇതി ധർമവിദോ വിദുഃ
19 യഥാ ത്വാം ന സ്പൃശേദ് ഏഷ ദോഷഃ കൃഷ്ണ തഥാ കുരു
    പാണ്ഡവൈഃ സഹ ദാശാർഹ സൃഞ്ജയൈശ് ച സസൈനികൈഃ
20 പുനർ ഉക്തം ച വക്ഷ്യാമി വിശ്രംഭേണ ജനാർദന
    കാ നു സീമന്തിനീ മാദൃക് പൃഥിവ്യാം അസ്തി കേശവ
21 സുതാ ദ്രുപദരാജസ്യ വേദിമധ്യാത് സമുത്ഥിതാ
    ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ്യ ഭഗിനീ തവ കൃഷ്ണ പ്രിയാ സഖീ
22 ആജമീഢ കുലം പ്രാപ്താ സ്നുഷാ പാണ്ഡോർ മഹാത്മനഃ
    മഹിഷീ പാണ്ഡുപുത്രാണാം പഞ്ചേന്ദ്ര സമവർചസാം
23 സുതാ മേ പഞ്ചഭിർ വീരൈഃ പഞ്ച ജാതാ മഹാരഥാഃ
    അഭിമന്യുർ യഥാ കൃഷ്ണ തഥാ തേ തവ ധർമതഃ
24 സാഹം കേശഗ്രഹം പ്രാപ്താ പരിക്ലിഷ്ടാ സഭാം ഗതാ
    പശ്യതാം പാണ്ഡുപുത്രാണാം ത്വയി ജീവതി കേശവ
25 ജീവത്സു കൗരവേയേഷു പാഞ്ചാലേഷ്വ് അഥ വൃഷ്ണിഷു
    ദാസീ ഭൂതാസ്മി പാപാനാം സഭാമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതാ
26 നിരാമർഷേഷ്വ് അചേഷ്ടേഷു പ്രേക്ഷമാണേഷു പാണ്ഡുഷു
    ത്രാഹി മാം ഇതി ഗോവിന്ദ മനസാ കാങ്ക്ഷിതോ ഽസി മേ
27 യത്ര മാം ഭഗവാൻ രാജാ ശ്വശുരോ വാക്യം അബ്രവീത്
    വരം വൃണീഷ്വ പാഞ്ചാലി വരാർഹാസി മതാസി മേ
28 അദാസാഃ പാണ്ഡവാഃ സന്തു സരഥാഃ സായുധാ ഇതി
    മയോക്തേ യത്ര നിർമുക്താ വനവാസായ കേശവ
29 ഏവംവിധാനാം ദുഃഖാനാം അഭിജ്ഞോ ഽസി ജനാർദന
    ത്രാഹി മാം പുണ്ഡരീകാക്ഷ സഭർതൃജ്ഞാതിബാന്ധവാം
30 നന്വ് അഹം കൃഷ്ണ ഭീഷ്മസ്യ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ചോഭയോഃ
    സ്നുഷാ ഭവാമി ധർമേണ സാഹം ദാസീ കൃതാഭവം
31 ധിഗ് ബലം ഭീമസേനസ്യ ധിക് പാർഥസ്യ ധനുഷ്മതാം
    യത്ര ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണ മുഹൂർതം അപി ജീവതി
32 യദി തേ ഽഹം അനുഗ്രാഹ്യാ യദി തേ ഽസ്തി കൃപാ മയി
    ധാർതരാഷ്ട്രേഷു വൈ കോപഃ സർവഃ കൃഷ്ണ വിധീയതാം
33 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ മൃദു സംഹാരം വൃജിനാഗ്രം സുദർശനം
    സുനീലം അസിതാപാംഗീ പുണ്യഗന്ധാധിവാസിതം
34 സർവലക്ഷണസമ്പന്നം മഹാഭുജഗ വർചസം
    കേശപക്ഷം വരാരോഹാ ഗൃഹ്യ സവ്യേന പാണിനാ
35 പദ്മാക്ഷീ പുണ്ഡരീകാക്ഷം ഉപേത്യ ഗജഗാമിനീ
    അശ്രുപൂർണേക്ഷണാ കൃഷ്ണാ കൃഷ്ണം വചനം അബ്രവീത്
36 അയം തേ പുണ്ഡരീകാക്ഷ ദുഃശാസന കരോദ്ധൃതഃ
    സ്മർതവ്യഃ സർവകാലേഷു പരേഷാം സന്ധിം ഇച്ഛതാ
37 യദി ഭീമാർജുനൗ കൃഷ്ണ കൃപണൗ സന്ധികാമുകൗ
    പിതാ മേ യോത്സ്യതേ വൃദ്ധഃ സഹ പുത്രൈർ മഹാരഥൈഃ
38 പഞ്ച ചൈവ മഹാവീര്യാഃ പുത്രാ മേ മധുസൂദന
    അഭിമന്യും പുരസ്കൃത്യ യോത്സ്യന്തി കുരുഭിഃ സഹ
39 ദുഃശാസന ഭുജം ശ്യാമം സഞ്ഛിന്നം പാംസുഗുണ്ഠിതം
    യദ്യ് അഹം തം ന പശ്യാമി കാ ശാന്തിർ ഹൃദയസ്യ മേ
40 ത്രയോദശ ഹി വർഷാണി പ്രതീക്ഷന്ത്യാ ഗതാനി മേ
    നിധായ ഹൃദയേ മന്യും പ്രദീപ്തം ഇവ പാവകം
41 വിദീര്യതേ മേ ഹൃദയം ഭീമ വാക്ശല്യ പീഡിതം
    യോ ഽയം അദ്യ മഹാബാഹുർ ധർമം സമനുപശ്യതി
42 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ ബാഷ്പസന്നേന കണ്ഠേനായത ലോചനാ
    രുരോദ കൃഷ്ണാ സോത്കമ്പം സസ്വരം ബാഷ്പഗദ്ഗദം
43 സ്തനൗ പീനായതശ്രോണീ സഹിതാവ് അഭിവർഷതീ
    ദ്രവീ ഭൂതം ഇവാത്യുഷ്ണം ഉത്സൃജദ് വാരി നേത്രജം
44 താം ഉവാച മഹാബാഹുഃ കേശവഃ പരിസാന്ത്വയൻ
    അചിരാദ് ദ്രക്ഷ്യസേ കൃഷ്ണേ രുദതീർ ഭരത സ്ത്രിയഃ
45 ഏവം താ ഭീരു രോത്സ്യന്തി നിഹതജ്ഞാതിബാന്ധവാഃ
    ഹതമിത്രാ ഹതബലാ യേഷാം ക്രുദ്ധാസി ഭാമിനി
46 അഹം ച തത് കരിഷ്യാമി ഭീംമാർജുന യമൈഃ സഹ
    യുധിഷ്ഠിര നിയോഗേന ദൈവാച് ച വിധിനിർമിതാത്
47 ധാർതരാഷ്ട്രാഃ കാലപക്വാ ന ചേച് ഛൃണ്വന്തി മേ വചഃ
    ശേഷ്യന്തേ നിഹതാ ഭൂമൗ ശ്വശൃഗാലാദനീ കൃതാഃ
48 ചലേദ് ധി ഹിമവാഞ് ശൈലോ മേദിനീ ശതധാ ഭവേത്
    ദ്യൗഃ പതേച് ച സനക്ഷത്രാ ന മേ മോഘം വചോ ഭവേത്
49 സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി കൃഷ്ണേ ബാഷ്പോ നിഗൃഹ്യതാം
    ഹതാമിത്രാഞ് ശ്രിയാ യുക്താൻ അചിരാദ് ദ്രക്ഷ്യസേ പതീൻ