മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം50

←അധ്യായം49

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം50

അധ്യായം51→

1 [ധൃ]
     സർവ ഏതേ മഹോത്സാഹാ യേ ത്വയാ പരികീർതിതാഃ
     ഏകതസ് ത്വ് ഏവ തേ സർവേ സമേതാ ഭീമ ഏകതഃ
 2 ഭീമസേനാദ് ധി മേ ഭൂയോ ഭയം സഞ്ജായതേ മഹത്
     ക്രുദ്ധാദ് അമർഷണാത് താത വ്യാഘ്രാദ് ഇവ മഹാരുരോഃ
 3 ജാഗർമി രാത്രയഃ സർവാ ദീർഘം ഉഷ്ണം ച നിഃശ്വസൻ
     ഭീതോ വൃകോദരാത് താത സിംഹാത് പശുർ ഇവാബലഃ
 4 ന ഹി തസ്യ മഹാബാഹോർ അക്ര പ്രതിമതേജസഃ
     സൈന്യേ ഽസ്മിൻ പ്രതിപശ്യാമി യ ഏനം വിഷഹേദ് യുധി
 5 അമർഷണശ് ച കൗന്തേയോ ദൃഢവൈരശ് ച പാണ്ഡവഃ
     അനർമ ഹാസീ സോന്മാദസ് തിര്യക് പ്രേക്ഷീ മഹാസ്വനഃ
 6 മഹാവേഗോ മഹോത്സാഹോ മഹാബാഹുർ മഹാബലഃ
     മന്ദാനാം മമ പുത്രാണാം യുദ്ധേനാന്തം കരിഷ്യതി
 7 ഊരുഗ്രാഹഗൃഹീതാനാം ഗദാം ബിഭ്രദ് വൃകോദരഃ
     കുരൂണാം ഋഷഭോ യുദ്ധേ ദണ്ഡപാണിർ ഇവാന്തകഃ
 8 സൈക്യായസമയീം ഘോരാം ഗദാം കാഞ്ചനഭൂഷിതാം
     മനസാഹം പ്രപശ്യാമി ബ്രഹ്മദണ്ഡം ഇവോദ്യതം
 9 യഥാ രുരൂണാം യൂഥേഷു സിംഹോ ജാതബലശ് ചരേത്
     മാമകേഷു തഥാ ഭീമോ ബലേഷു വിചരിഷ്യതി
 10 സർവേഷാം മമ പുത്രാണാം സ ഏകഃ ക്രൂര വിക്രമഃ
    ബഹ്വ് ആശീവിപ്രതീപശ് ച ബാല്യേ ഽപി രഭസഃ സദാ
11 ഉദ്വേപതേ മേ ഹൃദയം യദാ ദുര്യോധനാദയഃ
    ബാല്യേ ഽപി തേന യുധ്യന്തോ വാരണേനേവ മർദിതാഃ
12 തസ്യ വീര്യേണ സങ്ക്ലിഷ്ടാ നിത്യം ഏവ സുതാ മമ
    സ ഏവ ഹേതുർ ഭേദസ്യ ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ
13 ഗ്രസമാനം അനീകാനി നരവാരണവാജിനാം
    പശ്യാമീവാഗ്രതോ ഭീമം ക്രോധമൂർഛിതം ആഹവേ
14 അസ്ത്രേ ദ്രോണാർജുന സമം വായുവേഗസമം ജവേ
    സഞ്ജയാചക്ഷ്വ മേ ശൂരം ഭീമസേനം അമർഷണം
15 അതിലാഭം തു മന്യേ ഽഹം യത് തേന രിപുഘാതിനാ
    തദൈവ ന ഹതാഃ സർവേ മമ പുത്രാ മനസ്വിനാ
16 യേന ഭീമബലാ യക്ഷാ രാക്ഷസാശ് ച സമാഹതാഃ
    കഥം തസ്യ രണേ വേഗം മാനുഷഃ പ്രസഹിഷ്യതി
17 ന സ ജാതു വശേ തസ്ഥൗ മമ ബാലോ ഽപി സഞ്ജയ
    കിം പുനർ മമ ദുഷ്പുത്രൈഃ ക്ലിഷ്ടഃ സമ്പ്രതി പാണ്ഡവഃ
18 നിഷ്ഠുരഃ സ ച നൈഷ്ഠുര്യാദ് ഭജ്യേദ് അപി ന സംനമേത്
    തിര്യക് പ്രേക്ഷീ സംഹതഭ്രൂഃ കഥം ശാമ്യേദ് വൃകോദരഃ
19 ബൃഹദ് അംസോ ഽപ്രതിബലോ ഗൗരസ് താല ഇവോദ്ഗതഃ
    പ്രമാണതോ ഭീമസേനഃ പ്രാദേശേനാധികോ ഽർജുനാത്
20 ജവേന വാജിനോ ഽത്യേതി ബലേനാത്യേതി കുഞ്ജരാൻ
    അവ്യക്തജൽപീ മധ്വ് അക്ഷോ മധ്യമഃ പാണ്ഡവോ ബലീ
21 ഇതി ബാല്യേ ശ്രുതഃ പൂർവം മയാ വ്യാസ മുഖാത് പുരാ
    രൂപതോ വീര്യതശ് ചൈവ യാഥാതഥ്യേന പാണ്ഡവഃ
22 ആയസേന സ ദണ്ഡേന രഥാൻ നാഗാൻ ഹയാൻ നരാൻ
    ഹനിഷ്യതി രണേ ക്രുദ്ധോ ഭീമഃ പ്രഹരതാം വരഃ
23 അമർഷീ നിത്യസംരബ്ധോ രൗദ്രഃ ക്രൂരപരാക്രമഃ
    മമ താത പ്രതീപാനി കുർവൻ പൂർവം വിമാനിതഃ
24 നിഷ്കീർണാം ആയസീം സ്ഥൂലാം സുപർവാം കാഞ്ചനീം ഗദാം
    ശതഘ്നീം ശതനിർഹ്രാദാം കഥം ശക്ഷ്യന്തി മേ സുതാഃ
25 അപാരം അപ്ലവാഗാധം സമുദ്രം ശരവേഗിനം
    ഭീമസേനമയം ദുർഗം താത മന്ദാസ് തിതീർഷവഃ
26 ക്രോശതോ മേ ന ശൃണ്വന്തി ബാലാഃ പണ്ഡിതമാനിനഃ
    വിഷമം നാവബുധ്യന്തേ പ്രപാതം മധു ദർശിനഃ
27 സംയുഗം യേ കരിഷ്യന്തി നരരൂപേണ വായുനാ
    നിയതം ചോദിതാ ധാത്രാ സിംഹേനേവ മഹാമൃഗാഃ
28 ശൈക്യാം താത ചതുഷ്കിഷ്കും ഷഡ് അസ്രിം അമിതൗജസം
    പ്രഹിതാം ദുഃഖസംസ്പർശാം കഥം ശക്ഷ്യന്തി മേ സുതാഃ
29 ഗദാം ഭ്രാമയതസ് തസ്യ ഭിന്ദതോ ഹസ്തിമസ്തകാൻ
    സൃക്കിണീ ലേലിഹാനസ്യ ബാഷ്പം ഉത്സൃജതോ മുഹുഃ
30 ഉദ്ദിശ്യ പാതാൻ പതതഃ കുർവതോ ഭൈരവാൻ രവാൻ
    പ്രതീപാൻ പതതോ മത്താൻ കുഞ്ജരാൻ പ്രതിഗർജതഃ
31 വിഗാഹ്യ രഥമാർഗേഷു വരാൻ ഉദ്ദിശ്യ നിഘ്നതഃ
    അഗ്നേഃ പ്രജ്വലിതസ്യേവ അപി മുച്യേത മേ പ്രജാ
32 വീഥീം കുർവൻ മഹാബാഹുർ ദ്രാവയൻ മമ വാഹിനീം
    നൃത്യന്ന് ഇവ ഗദാപാണിർ യുഗാന്തം ദർശയിഷ്യതി
33 പ്രഭിന്ന ഇവ മാതംഗഃ പ്രഭഞ്ജൻ പുഷ്പിതാൻ ദ്രുമാൻ
    പ്രവേക്ഷ്യതി രണേ സേനാം പുത്രാണാം മേ വൃകോദരഃ
34 കുർവൻ രഥാൻ വിപുരുഷാൻ വിധ്വജാൻ ഭഗ്നപുഷ്കരാൻ
    ആരുജൻ പുരുഷവ്യാഘ്രോ രഥിനഃ സാദിനസ് തഥാ
35 ഗംഗാ വേഗ ഇവാനൂപാംസ് തീരജാൻ വിവിധാൻ ദ്രുമാൻ
    പ്രവേക്ഷ്യതി മഹാസേനാം പുത്രാണാം മമ സഞ്ജയ
36 വശം നൂനം ഗമിഷ്യന്തി ഭീമസേനബലാർദിതാഃ
    മമ പുത്രാശ് ച ഭൃത്യാശ് ച രാജാനശ് ചൈവ സഞ്ജയ
37 യേന രാജാ മഹാവീര്യഃ പ്രവിശ്യാന്തഃപുരം പുരാ
    വാസുദേവസഹായേന ജരാസന്ധോ നിപാതിതഃ
38 കൃത്സ്നേയം പൃഥിവീ ദേവീ ജരാസന്ധേന ധീമതാ
    മാഗധേന്ദ്രേണ ബലിനാ വശേ കൃത്വാ പ്രതാപിതാ
39 ഭീഷ്മ പ്രതാപാത് കുരവോ നയേനാന്ധകവൃഷ്ണയഃ
    തേ ന തസ്യ വശം ജഗ്മുഃ കേവലം ദൈവം ഏവ വാ
40 സ ഗത്വാ പാണ്ഡുപുത്രേണ തരസാ ബാഹുശാലിനാ
    അനായുധേന വീരേണ നിഹതഃ കിം തതോ ഽധികം
41 ദീർഘകാലേന സംസിക്തം വിഷം ആശീവിഷോ യഥാ
    സ മോക്ഷ്യതി രണേ തേജഃ പുത്രേഷു മമ സഞ്ജയ
42 മഹേന്ദ്ര ഇവ വജ്രേണ ദാനവാൻ ദേവ സത്തമഃ
    ഭീമസേനോ ഗദാപാണിഃ സൂദയിഷ്യതി മേ സുതാൻ
43 അവിഷഹ്യം അനാവാര്യം തീവ്രവേഗപരാക്രമം
    പശ്യാമീവാതിതാമ്രാക്ഷം ആപതന്തം വൃകോദരം
44 അഗദസ്യാപ്യ് അധനുഷോ വിരഥസ്യ വിവർമണഃ
    ബാഹുഭ്യാം യുധ്യമാനസ്യ കസ് തിഷ്ഠേദ് അഗ്രതഃ പുമാൻ
45 ഭീഷ്മോ ദ്രോണശ് ച വിപ്രോ ഽയം കൃപഃ ശാരദ്വതസ് തഥാ
    ജാനന്ത്യ് ഏതേ യഥൈവാഹം വീര്യജ്ഞസ് തസ്യ ധീമതഃ
46 ആര്യ വ്രതം തു ജാനന്തഃ സംഗരാൻ ന ബിഭിത്സവഃ
    സേനാമുഖേഷു സ്ഥാസ്യന്തി മാമകാനാം നരർഷഭാഃ
47 ബലീയഃ സർവതോ ദിഷ്ടം പുരുഷസ്യ വിശേഷതഃ
    പശ്യന്ന് അപി ജയം തേഷാം ന നിയച്ഛാമി യത് സുതാൻ
48 തേ പുരാണം മഹേഷ്വാസാ മാർഗം ഐന്ദ്രം സമാസ്ഥിതാഃ
    ത്യക്ഷ്യന്തി തുമുലേ പ്രാണാൻ രക്ഷന്തഃ പാർഥിവം യശഃ
49 യഥൈഷാം മാമകാസ് താത തഥൈഷാം പാണ്ഡവാ അപി
    പൗത്രാ ഭീഷ്മസ്യ ശിഷ്യാശ് ച ദ്രോണസ്യ ച കൃപസ്യ ച
50 യത് ത്വ് അസ്മദ് ആശ്രയം കിം ചിദ് ദത്തം ഇഷ്ടം ച സഞ്ജയ
    തസ്യാപചിതിം ആര്യത്വാത് കർതാരഃ സ്ഥവിരാസ് ത്രയഃ
51 ആദദാനസ്യ ശസ്ത്രം ഹി ക്ഷത്രധർമം പരീപ്സതഃ
    നിധനം ബ്രാഹ്മണസ്യാജൗ വരം ഏവാഹുർ ഉത്തമം
52 സ വൈ ശോചാമി സർവാൻ വൈ യേ യുയുത്സന്തി പാണ്ഡവാൻ
    വിക്രുഷ്ടം വിദുരേണാദൗ തദ് ഏതദ് ഭയം ആഗതം
53 ന തു മന്യേ വിഘാതായ ജ്ഞാനം ദുഃഖസ്യ സഞ്ജയ
    ഭവത്യ് അതിബലേ ഹ്യ് ഏതജ് ജ്ഞാനം അപ്യ് ഉപഘാതകം
54 ഋഷയോ ഹ്യ് അപി നിർമുക്താഃ പശ്യന്തോ ലോകസംഗ്രഹാൻ
    സുഖേ ഭവന്തി സുഖിനസ് തഥാ ദുഃഖേന ദുഃഖിതാഃ
55 കിം പുനർ യോ ഽഹം ആസക്തസ് തത്ര തത്ര സഹസ്രധാ
    പുത്രേഷു രാജ്യദാരേഷു പൗത്രേഷ്വ് അപി ച ബന്ധുഷു
56 സംശയേ തു മഹത്യ് അസ്മിൻ കിം നു മേ ക്ഷമം ഉത്തമം
    വിനാശം ഹ്യ് ഏവ പശ്യാമി കുരൂണാം അനുചിന്തയൻ
57 ദ്യൂതപ്രമുഖം ആഭാതി കുരൂണാം വ്യസനം മഹത്
    മന്ദേനൈശ്വര്യകാമേന ലോഭാത് പാപം ഇദം കൃതം
58 മന്യേ പര്യായ ധർമോ ഽയം കാലസ്യാത്യന്ത ഗാമിനഃ
    ചക്രേ പ്രധിർ ഇവാസക്തോ നാസ്യ ശക്യം പലായിതും
59 കിം നു കാര്യം കഥം കുര്യാം ക്വ നു ഗച്ഛാമി സഞ്ജയ
    ഏതേ നശ്യന്തി കുരവോ മന്ദാഃ കാലവശം ഗതാഃ
60 അവശോ ഽഹം പുരാ താത പുത്രാണാം നിഹതേ ശതേ
    ശ്രോഷ്യാമി നിനദം സ്ത്രീണാം കഥം മാം മരണം സ്പൃശേത്
61 യഥാ നിദാഘേ ജ്വലനഃ സമിദ്ധോ; ദഹേത് കക്ഷം വായുനാ ചോദ്യമാനഃ
    ഗദാഹസ്തഃ പാണ്ഡവസ് തദ്വദ് ഏവ; ഹന്താ മദീയാൻ സഹിതോ ഽർജുനേന