മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം33
| ←അധ്യായം32 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന: അധ്യായം33 |
അധ്യായം34→ |
1 [വ്]
ദ്വാഃസ്ഥം പ്രാഹ മഹാപ്രാജ്ഞോ ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹീപതിഃ
വിദുരം ദ്രഷ്ടും ഇച്ഛാമി തം ഇഹാനയ മാചിരം
2 പ്രഹിതോ ധൃതരാഷ്ട്രേണ ദൂതഃ ക്ഷത്താരം അബ്രവീത്
ഈശ്വരസ് ത്വാം മഹാരാജോ മഹാപ്രാജ്ഞ ദിദൃക്ഷതി
3 ഏവം ഉക്തസ് തു വിദുരഃ പ്രാപ്യ രാജനിവേശനം
അബ്രവീദ് ധൃതരാഷ്ട്രായ ദ്വാഃസ്ഥ മാം പ്രതിവേദയ
4 വിദുരോ ഽയം അനുപ്രാപ്തോ രാജേന്ദ്ര തവ ശാസനാത്
ദ്രഷ്ടും ഇച്ഛതി തേ പാദൗ കിം കരോതു പ്രശാധി മാം
5 പ്രവേശയ മഹാപ്രാജ്ഞം വിദുരം ദീർഘദർശിനം
അഹം ഹി വിദുരസ്യാസ്യ നാകാല്യോ ജാതു ദർശനേ
6 പ്രവിശാന്തഃ പുരം ക്ഷത്തർ മഹാരാജസ്യ ധീമതഃ
ന ഹി തേ ദർശനേ ഽകാല്യോ ജാതു രാജാ ബ്രവീതി മാം
7 [വ്]
തതഃ പ്രവിശ്യ വിദുരോ ധൃതരാഷ്ട്ര നിവേശനം
അബ്രവീത് പ്രാഞ്ജലിർ വാക്യം ചിന്തയാനം നരാധിപം
8 വിദുരോ ഽഹം മഹാപ്രാജ്ഞ സമ്പ്രാപ്തസ് തവ ശാസനാത്
യദി കിം ചന കർതവ്യം അയം അസ്മി പ്രശാധി മാം
9 സഞ്ജയോ വിദുര പ്രാപ്തോ ഗർഹയിത്വാ ച മാം ഗതഃ
അജാതശത്രോഃ ശ്വോ വാക്യം സഭാമധ്യേ സ വക്ഷ്യതി
10 തസ്യാദ്യ കുരുവീരസ്യ ന വിജ്ഞാതം വചോ മയാ
തൻ മേ ദഹതി ഗാത്രാണി തദ് അകാർഷീത് പ്രജാഗരം
11 ജാഗ്രതോ ദഹ്യമാനസ്യ ശ്രേയോ യദ് ഇഹ പശ്യസി
തദ് ബ്രൂഹി ത്വം ഹി നസ് താത ധർമാർഥകുശലോ ഹ്യ് അസി
12 യതഃ പ്രാപ്തഃ സഞ്ജയഃ പാണ്ഡവേഭ്യോ; ന മേ യഥാവൻ മനസഃ പ്രശാന്തിഃ
സവേന്ദ്രിയാണ്യ് അപ്രകൃതിം ഗതാനി; കിം വക്ഷ്യതീത്യ് ഏവ ഹി മേ ഽദ്യ ചിന്താ
13 അഭിയുക്തം ബലവതാ ദുർബലം ഹീനസാധനം
ഹൃതസ്വം കാമിനം ചോരം ആവിശന്തി പ്രജാഗരാഃ
14 കച് ചിദ് ഏതൈർ മഹാദോഷൈർ ന സ്പൃഷ്ടോ ഽസി നരാധിപ
കച് ചിൻ ന പരവിത്തേഷു ഗൃധ്യൻ വിപരിതപ്യസേ
15 ശ്രോതും ഇച്ഛാമി തേ ധർമ്യം പരം നൈഃശ്രേയസം വചഃ
അസ്മിൻ രാജർഷിവംശേ ഹി ത്വം ഏകഃ പ്രാജ്ഞസംമതഃ
16 നിഷേവതേ പ്രശസ്താനി നിന്ദിതാനി ന സേവതേ
അനാസ്തികഃ ശ്രദ്ദധാന ഏതത് പണ്ഡിത ലക്ഷണം
17 ക്രോധോ ഹർഷശ് ച ദർപശ് ച ഹ്രീസ്തംഭോ മാന്യമാനിതാ
യം അർഥാൻ നാപകർഷന്തി സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
18 യസ്യ കൃത്യം ന ജാനന്തി മന്ത്രം വാ മന്ത്രിതം പരേ
കൃതം ഏവാസ്യ ജാനന്തി സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
19 യസ്യ കൃത്യം ന വിഘ്നന്തി ശീതം ഉഷ്ണം ഭയം രതിഃ
സമൃദ്ധിർ അസമൃദ്ധിർ വാ സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
20 യസ്യ സംസാരിണീ പ്രജ്ഞാ ധർമാർഥാവ് അനുവർതതേ
കാമാദ് അർഥം വൃണീതേ യഃ സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
21 യഥാശക്തി ചികീർഷന്തി യഥാശക്തി ച കുർവതേ
ന കിം ചിദ് അവമന്യന്തേ പണ്ഡിതാ ഭരതർഷഭ
22 ക്ഷിപ്രം വിജാനാതി ചിരം ശൃണോതി; വിജ്ഞായ ചാർഥം ഭജതേ ന കാമാത്
നാസമ്പൃഷ്ടോ വ്യൗപയുങ്ക്തേ പരാർഥേ; തത് പ്രജ്ഞാനം പ്രഥമം പണ്ഡിതസ്യ
23 നാപ്രാപ്യം അഭിവാഞ്ഛന്തി നഷ്ടം നേച്ഛന്തി ശോചിതും
ആപത്സു ച ന മുഹ്യന്തി നരാഃ പണ്ഡിത ബുദ്ധയഃ
24 നിശ്ചിത്യ യഃ പ്രക്രമതേ നാന്തർ വസതി കർമണഃ
അവന്ധ്യ കാലോ വശ്യാത്മാ സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
25 ആര്യ കർമണി രാജ്യന്തേ ഭൂതികർമാണി കുർവതേ
ഹിതം ച നാഭ്യസൂയന്തി പണ്ഡിതാ ഭരതർഷഭ
26 ന ഹൃഷ്യത്യ് ആത്മസംമാനേ നാവമാനേന തപ്യതേ
ഗാംഗോ ഹ്രദ ഇവാക്ഷോഭ്യോ യഃ സ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
27 തത്ത്വജ്ഞഃ സർവഭൂതാനാം യോഗജ്ഞഃ സർവകർമണാം
ഉപായജ്ഞോ മനുഷ്യാണാം നരഃ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
28 പ്രവൃത്ത വാക് ചിത്രകഥ ഊഹവാൻ പ്രതിഭാനവാൻ
ആശു ഗ്രന്ഥസ്യ വക്താ ച സ വൈ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
29 ശ്രുതം പ്രജ്ഞാനുഗം യസ്യ പ്രജ്ഞാ ചൈവ ശ്രുതാനുഗാ
അസംഭിന്നാര്യ മര്യാദഃ പണ്ഡിതാഖ്യാം ലഭേത സഃ
30 അശ്രുതശ് ച സമുന്നദ്ധോ ദരിദ്രശ് ച മഹാമനാഃ
അർഥാംശ് ചാകർമണാ പ്രേപ്സുർ മൂഢ ഇത്യ് ഉച്യതേ ബുധൈഃ
31 സ്വം അർഥം യഃ പരിത്യജ്യ പരാർഥം അനുതിഷ്ഠതി
മിഥ്യാ ചരതി മിത്രാർഥേ യശ് ച മൂഢഃ സ ഉച്യതേ
32 അകാമാൻ കാമയതി യഃ കാമയാനാൻ പരിദ്വിഷൻ
ബലവന്തം ച യോ ദ്വേഷ്ടി തം ആഹുർ മൂഢചേതസം
33 അമിത്രം കുരുതേ മിത്രം മിത്രം ദ്വേഷ്ടി ഹിനസ്തി ച
കർമ ചാരഭതേ ദുഷ്ടം തം ആഹുർ മൂഢചേതസം
34 സംസാരയതി കൃത്യാനി സർവത്ര വിചികിത്സതേ
ചിരം കരോതി ക്ഷിപ്രാർഥേ സ മൂഢോ ഭരതർഷഭ
35 അനാഹൂതഃ പ്രവിശതി അപൃഷ്ടോ ബഹു ഭാഷതേ
വിശ്വസത്യ് അപ്രമത്തേഷു മൂഢ ചേതാ നരാധമഃ
36 പരം ക്ഷിപതി ദോഷേണ വർതമാനഃ സ്വയം തഥാ
യശ് ച ക്രുധ്യത്യ് അനീശഃ സൻ സ ച മൂഢതമോ നരഃ
37 ആത്മനോ ബലം ആജ്ഞായ ധർമാർഥപരിവർജിതം
അലഭ്യം ഇച്ഛൻ നൈഷ്കർമ്യാൻ മൂഢ ബുദ്ധിർ ഇഹോച്യതേ
38 അശിഷ്യം ശാസ്തി യോ രാജന്യശ് ച ശൂന്യം ഉപാസതേ
കദര്യം ഭജതേ യശ് ച തം ആഹുർ മൂഢചേതസം
39 അർഥം മഹാന്തം ആസാദ്യ വിദ്യാം ഐശ്വര്യം ഏവ വാ
വിചരത്യ് അസമുന്നദ്ധോ യഃ സ പണ്ഡിത ഉച്യതേ
40 ഏകഃ സമ്പന്നം അശ്നാതി വസ് തേ വാസശ് ച ശോഭനം
യോ ഽസംവിഭജ്യ ഭൃത്യേഭ്യഃ കോ നൃശംസതരസ് തതഃ
41 ഏകഃ പാപാനി കുരുതേ ഫലം ഭുങ്ക്തേ മഹാജനഃ
ഭോക്താരോ വിപ്രമുച്യന്തേ കർതാ ദോഷേണ ലിപ്യതേ
42 ഏകം ഹന്യാൻ ന വാഹന്യാദ് ഇഷുർ മുക്തോ ധനുഷ്മതാ
ബുദ്ധിർ ബുദ്ധിമതോത്സൃഷ്ടാ ഹന്യാദ് രാഷ്ട്രം സരാജകം
43 ഏകയാ ദ്വേ വിനിശ്ചിത്യ ത്രീംശ് ചതുർഭിർ വശേ കുരു
പഞ്ച ജിത്വാ വിദിത്വാ ഷട് സപ്ത ഹിത്വാ സുഖീ ഭവ
44 ഏകം വിഷരസോ ഹന്തി ശസ്ത്രേണൈകശ് ച വധ്യതേ
സരാഷ്ട്രം സ പ്രജം ഹന്തി രാജാനം മന്ത്രവിസ്രവഃ
45 ഏകഃ സ്വാദു ന ഭുഞ്ജീത ഏകശ് ചാർഥാൻ ന ചിന്തയേത്
ഏകോ ന ഗച്ഛേദ് അധ്വാനം നൈകഃ സുപ്തേഷു ജാഗൃയാത്
46 ഏകം ഏവാദ്വിതീയം തദ് യദ് രാജൻ നാവബുധ്യസേ
സത്യം സ്വർഗസ്യ സോപാനം പാരാവാരസ്യ നൗർ ഇവ
47 ഏകഃ ക്ഷമാവതാം ദോഷോ ദ്വിതീയോ നോപലഭ്യതേ
യദ് ഏനം ക്ഷമയാ യുക്തം അശക്തം മന്യതേ ജനഃ
48 ഏകോ ധർമഃ പരം ശ്രേയഃ ക്ഷമൈകാ ശാന്തിർ ഉത്തമാ
വിദ്യൈകാ പരമാ ദൃഷ്ടിർ അഹിംസൈകാ സുഖാവഹാ
49 ദ്വാവ് ഇമൗ ഗ്രസതേ ഭൂമിഃ സർപോ ബിലശയാൻ ഇവ
രാജാനം ചാവിരോദ്ധാരം ബ്രാഹ്മണം ചാപ്രവാസിനം
50 ദ്വേ കർമണീ നരഃ കുർവന്ന് അസ്മിംൽ ലോകേ വിരോചതേ
അബ്രുവൻ പരുഷം കിം ചിദ് അസതോ നാർഥയംസ് തഥാ
51 ദ്വാവ് ഇമൗ പുരുഷവ്യാഘ്ര പരപ്രത്യയ കാരിണൗ
സ്ത്രിയഃ കാമിത കാമിന്യോ ലോകഃ പൂജിത പൂജകഃ
52 ദ്വാവ് ഇമൗ കണ്ടകൗ തീക്ഷ്ണൗ ശരീരപരിശോഷണൗ
യശ് ചാധനഃ കാമയതേ യശ് ച കുപ്യത്യ് അനീശ്വരഃ
53 ദ്വാവ് ഇമൗ പുരുഷൗ രാജൻ സ്വർഗസ്യ പരി തിഷ്ഠതഃ
പ്രഭുശ് ച ക്ഷമയാ യുക്തോ ദരിദ്രശ് ച പ്രദാനവാൻ
54 ന്യായാഗതസ്യ ദ്രവ്യസ്യ ബോദ്ധവ്യൗ ദ്വാവ് അതിക്രമൗ
അപാത്രേ പ്രതിപത്തിശ് ച പാത്രേ ചാപ്രതിപാദനം
55 ത്രയോ ന്യായാ മനുഷ്യാണാം ശ്രൂയന്തേ ഭരതർഷഭ
കനീയാൻ മധ്യമഃ ശ്രേഷ്ഠ ഇതി വേദവിദോ വിദുഃ
56 ത്രിവിധാഃ പുരുഷാ രാജന്ന് ഉത്തമാധമമധ്യമാഃ
നിയോജയേദ് യഥാവത് താംസ് ത്രിവിധേഷ്വ് ഏവ കർമസു
57 ത്രയ ഏവാധനാ രാജൻ ഭാര്യാ ദാസസ് തഥാ സുതഃ
യത് തേ സമധിഗച്ഛന്തി യസ്യ തേ തസ്യ തദ് ധനം
58 ചത്വാരി രാജ്ഞാ തു മഹാബലേന; വർജ്യാന്യ് ആഹുഃ പണ്ഡിതസ് താനി വിദ്യാത്
അൽപപ്രജ്ഞൈഃ സഹ മന്ത്രം ന കുര്യാൻ; ന ദീർഘസൂത്രൈർ അലസൈശ് ചാരണൈശ് ച
59 ചത്വാരി തേ താത ഗൃഹേ വസന്തു; ശ്രിയാഭിജുഷ്ടസ്യ ഗൃഹസ്ഥ ധർമേ
വൃദ്ധോ ജ്ഞാതിർ അവസന്നഃ കുലീനഃ; സഖാ ദരിദ്രോ ഭഗിനീ ചാനപത്യാ
60 ചത്വാര്യ് ആഹ മഹാരാജ സദ്യസ്കാനി ബൃഹസ്പതിഃ
പൃച്ഛതേ ത്രിദശേന്ദ്രായ താനീമാനി നിബോധ മേ
61 ദേവതാനാം ച സങ്കൽപം അനുഭാവം ച ധീമതാം
വിനയം കൃതവിദ്യാനാം വിനാശം പാപകർമണാം
62 പഞ്ചാഗ്നയോ മനുഷ്യേണ പരിചര്യാഃ പ്രയത്നതഃ
പിതാ മാതാഗ്നിർ ആത്മാ ച ഗുരുശ് ച ഭരതർഷഭ
63 പഞ്ചൈവ പൂജയംൽ ലോകേ യശഃ പ്രാപ്നോതി കേവലം
ദേവാൻ പിതൄൻ മനുഷ്യാംശ് ച ഭിക്ഷൂൻ അതിഥിപഞ്ചമാൻ
64 പഞ്ച ത്വാനുഗമിഷ്യന്തി യത്ര യത്ര ഗമിഷ്യസി
മിത്രാണ്യ് അമിത്രാ മധ്യസ്ഥാ ഉപജീവ്യോപജീവിനഃ
65 പഞ്ചേന്ദ്രിയസ്യ മർത്യസ്യ ഛിദ്രം ചേദ് ഏകം ഇന്ദ്രിയം
തതോ ഽസ്യ സ്രവതി പ്രജ്ഞാ ദൃതേഃ പാദാദ് ഇവോദകം
66 ഷഡ് ദോഷാഃ പുരുഷേണേഹ ഹാതവ്യാ ഭൂതിം ഇച്ഛതാ
നിദ്രാ തന്ദ്രീ ഭയം ക്രോധ ആലസ്യം ദീർഘസൂത്രതാ
67 ഷഡ് ഇമാൻ പുരുഷോ ജഹ്യാദ് ഭിന്നാം നാവം ഇവാർണവേ
അപ്രവക്താരം ആചാര്യം അനധീയാനം ഋത്വിജം
68 അരക്ഷിതാരം രാജാനം ഭാര്യാം ചാപ്രിയ വാദിനീം
ഗ്രാമകാരം ച ഗോപാലം വനകാമം ച നാപിതം
69 ഷഡ് ഏവ തു ഗുണാഃ പുംസാ ന ഹാതവ്യാഃ കദാ ചന
സത്യം ദാനം അനാലസ്യം അനസൂയാ ക്ഷമാ ധൃതിഃ
70 ഷണ്ണാം ആത്മനി നിത്യാനാം ഐശ്വര്യം യോ ഽധിഗച്ഛതി
ന സ പാപൈഃ കുതോ ഽനർഥൈർ യുജ്യതേ വിജിതേന്ദ്രിയഃ
71 ഷഡ് ഇമേ ഷട്സു ജീവന്തി സപ്തമോ നോപലഭ്യതേ
ചോരാഃ പ്രമത്തേ ജീവന്തി വ്യാധിതേഷു ചികിത്സകാഃ
72 പ്രമദാഃ കാമയാനേഷു യജമാനേഷു യാജകാഃ
രാജാ വിവദമാനേഷു നിത്യം മൂർഖേഷു പണ്ഡിതാഃ
73 സപ്ത ദോഷാഃ സദാ രാജ്ഞാ ഹാതവ്യാ വ്യസനോദയാഃ
പ്രായശോ യൈർ വിനശ്യന്തി കൃതമൂലാശ് ച പാർഥിവാഃ
74 സ്ത്രിയോ ഽക്ഷാ മൃഗയാ പാനം വാക് പാരുഷ്യം ച പഞ്ചമം
മഹച് ച ദണ്ഡപാരുഷ്യം അർഥദൂഷണം ഏവ ച
75 അഷ്ടൗ പൂർവനിമിത്താനി നരസ്യ വിനശിഷ്യതഃ
ബ്രാഹ്മണാൻ പ്രഥമം ദ്വേഷ്ടി ബ്രാഹ്മണൈശ് ച വിരുധ്യതേ
76 ബ്രാഹ്മണ സ്വാനി ചാദത്തേ ബ്രാഹ്മണാംശ് ച ജിഘാംസതി
രമതേ നിന്ദയാ ചൈഷാം പ്രശംസാം നാഭിനന്ദതി
77 നൈതാൻ സ്മരതി കൃത്യേഷു യാചിതശ് ചാഭ്യസൂയതി
ഏതാൻ ദോഷാൻ നരഃ പ്രാജ്ഞോ ബുദ്ധ്യാ ബുദ്ധ്വാ വിവർജയേത്
78 അഷ്ടാവ് ഇമാനി ഹർഷസ്യ നവ നീതാനി ഭാരത
വർതമാനാനി ദൃശ്യന്തേ താന്യ് ഏവ സുസുഖാന്യ് അപി
79 സമാഗമശ് ച സഖിഭിർ മഹാംശ് ചൈവ ധനാഗമഃ
പുത്രേണ ച പരിഷ്വംഗഃ സംനിപാതശ് ച മൈഥുനേ
80 സമയേ ച പ്രിയാലാപഃ സ്വയൂഥേഷു ച സംനതിഃ
അഭിപ്രേതസ്യ ലാഭശ് ച പൂജാ ച ജനസംസദി
81 നവദ്വാരം ഇദം വേശ്മ ത്രിസ്ഥൂണം പഞ്ച സാക്ഷികം
ക്ഷേത്രജ്ഞാധിഷ്ഠിതം വിദ്വാൻ യോ വേദ സ പരഃ കവിഃ
82 ദശ ധർമം ന ജാനന്തി ധൃതരാഷ്ട്ര നിബോധ താൻ
മത്തഃ പ്രമത്ത ഉന്മത്തഃ ശ്രാന്തഃ ക്രുദ്ധോ ബുഭുക്ഷിതഃ
83 ത്വരമാണശ് ച ഭീരുശ് ച ലുബ്ധഃ കാമീ ച തേ ദശ
തസ്മാദ് ഏതേഷു ഭാവേഷു ന പ്രസജ്ജേത പണ്ഡിതഃ
84 അത്രൈവോദാഹരന്തീമം ഇതിഹാസം പുരാതനം
പുത്രാർഥം അസുരേന്ദ്രേണ ഗീതം ചൈവ സുധന്വനാ
85 യഃ കാമമന്യൂ പ്രജഹാതി രാജാ; പാത്രേ പ്രതിഷ്ഠാപയതേ ധനം ച
വിശേഷവിച് ഛ്രുതവാൻ ക്ഷിപ്രകാരീ; തം സർവലോകഃ കുരുതേ പ്രമാണം
86 ജാനാതി വിശ്വാസയിതും മനുഷ്യാൻ; വിജ്ഞാത ദോഷേഷു ദധാതി ദണ്ഡം
ജാനാതി മാത്രാം ച തഥാ ക്ഷമാം ച; തം താദൃശം ശ്രീർ ജുഷതേ സമഗ്രാ
87 സുദുർബലം നാവജാനാതി കം ചിദ്; യുക്തോ രിപും സേവതേ ബുദ്ധിപൂർവം
ന വിഗ്രഹം രോചയതേ ബലസ്ഥൈഃ; കാലേ ച യോ വിക്രമതേ സ ധീരഃ
88 പ്രാപ്യാപദം ന വ്യഥതേ കദാ ചിദ്; ഉദ്യോഗം അന്വിച്ഛതി ചാപ്രമത്തഃ
ദുഃഖം ച കാലേ സഹതേ ജിതാത്മാ; ധുരന്ധരസ് തസ്യ ജിതാഃ സപത്നാഃ
89 അനർഥകം വിപ്ര വാസം ഗൃഹേഭ്യഃ; പാപൈഃ സന്ധിം പരദാരാഭിമർശം
ദംഭം സ്തൈന്യം പൈശുനം മദ്യ പാനം; ന സേവതേ യഃ സ സുഖീ സദൈവ
90 ന സംരംഭേണാരഭതേ ഽർഥവർഗം; ആകാരിതഃ ശംസതി തഥ്യം ഏവ
ന മാത്രാർഥേ രോചയതേ വിവാദം; നാപൂജിതഃ കുപ്യതി ചാപ്യ് അമൂഢഃ
91 ന യോ ഽഭ്യസൂയത്യ് അനുകമ്പതേ ച; ന ദുർബലഃ പ്രാതിഭാവ്യം കരോതി
നാത്യാഹ കിം ചിത് ക്ഷമതേ വിവാദം; സർവത്ര താദൃഗ് ലഭതേ പ്രശംസാം
92 യോ നോദ്ധതം കുരുതേ ജാതു വേഷം; ന പൗരുഷേണാപി വികത്ഥതേ ഽന്യാൻ
ന മൂർച്ഛിതഃ കടുകാന്യ് ആഹ കിം ചിത്; പ്രിയം സദാ തം കുരുതേ ജനോ ഽപി
93 ന വൈരം ഉദ്ദീപയതി പ്രശാന്തം; ന ദർമം ആരോഹതി നാസ്തം ഏതി
ന ദുർഗതോ ഽസ്മീതി കരോതി മന്യും; തം ആര്യ ശീലം പരം ആഹുർ അഗ്ര്യം
94 ന സ്വേ സുഖേ വൈ കുരുതേ പ്രഹർഷം; നാന്യസ്യ ദുഃഖേ ഭവതി പ്രതീതഃ
ദത്ത്വാ ന പശ്ചാത് കുരുതേ ഽനുതാപം; ന കത്ഥതേ സത്പുരുഷാര്യ ശീലഃ
95 ദേശാചാരാൻ സമയാഞ് ജാതിധർമാൻ; ബുഭൂഷതേ യസ് തു പരാവരജ്ഞഃ
സ തത്ര തത്രാധിഗതഃ സദൈവ; മഹാജനസ്യാധിപത്യം കരോതി
96 ദംഭം മോഹം മത്സരം പാപകൃത്യം; രാജദ്വിഷ്ടം പൈശുനം പൂഗവൈരം
മത്തോന്മത്തൈർ ദുർജനൈശ് ചാപി വാദം; യഃ പ്രജ്ഞാവാൻ വർജയേത് സ പ്രധാനഃ
97 ദമം ശൗചം ദൈവതം മംഗലാനി; പ്രായശ്ചിത്തം വിവിധാംൽ ലോകവാദാൻ
ഏതാനി യഃ കുരുതേ നൈത്യകാനി; തസ്യോത്ഥാനം ദേവതാ രാധയന്തി
98 സമൈർ വിവാഹം കുരുതേ ന ഹീനൈഃ; സമൈഃ സഖ്യം വ്യവഹാരം കഥാശ് ച
ഗുണൈർ വിശിഷ്ടാംശ് ച പുരോ ദധാതി; വിപശ്ചിതസ് തസ്യ നയാഃ സുനീതാഃ
99 മിതം ഭുങ്ക്തേ സംവിഭജ്യാശ്രിതേഭ്യോ; മിതം സ്വപിത്യ് അമിതം കർമകൃത്വാ
ദദാത്യ് അമിത്രേഷ്വ് അപി യാചിതഃ സംസ്; തം ആത്മവന്തം പ്രജഹാത്യ് അനർഥാഃ
100 ചികീർഷിതം വിപ്രകൃതം ച യസ്യ; നാന്യേ ജനാഃ കർമ ജാനന്തി കിം ചിത്
മന്ത്രേ ഗുപ്തേ സമ്യഗ് അനുഷ്ഠിതേ ച; സ്വൽപോ നാസ്യ വ്യഥതേ കശ് ചിദ് അർഥഃ
101 യഃ സർവഭൂതപ്രശമേ നിവിഷ്ടഃ; സത്യോ മൃദുർ ദാനകൃച് ഛുദ്ധ ഭാവഃ
അതീവ സഞ്ജ്ഞായതേ ജ്ഞാതിമധ്യേ; മഹാമണിർ ജാത്യ ഇവ പ്രസന്നഃ
102 യ ആത്മനാപത്രപതേ ഭൃശം നരഃ; സ സർവലോകസ്യ ഗുരുർ ഭവത്യ് ഉത
അനന്ത തേജാഃ സുമനാഃ സമാഹിതഃ; സ്വതേജസാ സൂര്യ ഇവാവഭാസതേ
103 വനേ ജാതാഃ ശാപദഗ്ധസ്യ രാജ്ഞഃ; പാണ്ഡോഃ പുത്രാഃ പഞ്ച പഞ്ചേന്ദ്ര കൽപാഃ
ത്വയൈവ ബാലാ വർധിതാഃ ശിക്ഷിതാശ് ച; തവാദേശം പാലയന്ത്യ് ആംബികേയ
104 പ്രദായൈഷാം ഉചിതം താത രാജ്യം; സുഖീ പുത്രൈഃ സഹിതോ മോദമാനഃ
ന ദേവാനാം നാപി ച മാനുഷാണാം; ഭവിഷ്യസി ത്വം തർകണീയോ നരേന്ദ്ര