മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം32

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം32

1 [വ്]
     അനുജ്ഞാതഃ പാണ്ഡവേന പ്രയയൗ സഞ്ജയസ് തദാ
     ശാസനം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സർവം കൃത്വാ മഹാത്മനഃ
2 സമ്പ്രാപ്യ ഹാസ്തിനപുരം ശീഘ്രം ച പ്രവിവേശ ഹ
     അന്തഃപുരം ഉപസ്ഥായ ദ്വാഃസ്ഥം വചനം അബ്രവീത്
3 ആചക്ഷ്വ മാം ധൃതരാഷ്ട്രായ ദ്വാഃസ്ഥ; ഉപാഗതം പാണ്ഡവാനാം സകാശാത്
     ജാഗർതി ചേദ് അഭിവദേസ് ത്വം ഹി ക്ഷത്തഃ; പ്രവിശേയം വിദിതോ ഭൂമിപസ്യ
4 സഞ്ജയോ ഽയം ഭൂമിപതേ നമസ് തേ; ദിദൃക്ഷയാ ദ്വാരം ഉപാഗതസ് തേ
     പ്രാപ്തോ ദൂതഃ പാണ്ഡവാനാം സകാശാത്; പ്രശാധി രാജൻ കിം അയം കരോതു
5 ആചക്ഷ്വ മാംസുഖിനം കാല്യം അസ്മൈ; പ്രവേശ്യതാം സ്വാഗതം സഞ്ജയായ
     ന ചാഹം ഏതസ്യ ഭവാമ്യ് അകാല്യഃ; സ മേ കസ്മാദ് ദ്വാരി തിഷ്ഠേത ക്ഷത്തഃ
6 തതഃ പ്രവിശ്യാനുമതേ നൃപസ്യ; മഹദ് വേശ്മ പ്രാജ്ഞശൂരാര്യ ഗുപ്തം
     സിംഹാസനസ്ഥം പാർഥിവം ആസസാദ; വൈചിത്രവീര്യം പ്രാഞ്ജലിഃ സൂതപുത്രഃ
7 സഞ്ജയോ ഽഹം ഭൂമിപതേ നമസ് തേ; പ്രാപ്തോ ഽസ്മി ഗത്വാ നരദേവ പാണ്ഡവാൻ
     അഭിവാദ്യ ത്വാം പാണ്ഡുപുത്രോ മനസ്വീ; യുധിഷ്ഠിരഃ കുശലം ചാന്വപൃച്ഛത്
8 സ തേ പുത്രാൻ ഋപ്ച്ഛതി പ്രീയമാണഃ; കച് ചിത് പുത്രൈഃ പ്രീയസേ നപ്തൃഭിശ് ച
     തഥാ സുധൃദ്ഭിഃ സചിവൈശ് ച രാജൻ; യേ ചാപി ത്വാം ഉപജീവന്തി തൈശ് ച
9 അഭ്യേത്യ ത്വാം താത വദാമി സഞ്ജയ; അജാതശത്രും ച സുഖേന പാർഥം
     കച് ചിത് സ രാജാ കുശലീ സപുത്രഃ; സഹാമാത്യഃ സാനുജഃ കൗരവാണാം
10 സഹാമാത്യഃ കുശലീ പാണ്ഡുപുത്രോ; ഭൂയശ് ചാതോ യച് ച തേ ഽഗ്രേ മനോ ഽഭൂത്
    നിർണിക്ത ധർമാർഥകരോ മനസ്വീ; ബഹുശ്രുതോ ദൃഷ്ടിമാഞ് ശീലവാംശ് ച
11 പരം ധർമാത് പാണ്ഡവസ്യാനൃശംസ്യം; ധർമഃ പരോ വിത്തചയാൻ മതോ ഽസ്യ
    സുഖപ്രിയേ ധർമഹീനേ ന പാർഥോ; അനുരുധ്യതേ ഭാരത തസ്യ വിദ്ധി
12 പരപ്രയുക്തഃ പുരുഷോ വിചേഷ്ടതേ; സൂത്രപ്രോതാ ദാരുമയീവ യോഷാ
    ഇമം ദൃഷ്ട്വാ നിയമപാണ്ഡവസ്യ; മന്യേ പരം കരം ദൈവം മനുഷ്യാത്
13 ഇമം ച ദൃഷ്ട്വാ തവ കർമ ദോഷം; പാദോദർകം ഘോരം അവർണ രൂപം
    യാവൻ നരഃ കാമയതേ ഽതികാല്യം; താവൻ നരോ ഽയം ലഭതേ പ്രശംസാം
14 അജാതശത്രുസ് തു വിഹായ പാപം; ജീർണാം ത്വചം സർപ ഇവാസമർഥാം
    വിരോചതേ ഽഹാര്യ വൃത്തേന വീരോ; യുധിഷ്ഠിരസ് ത്വയി പാപം വിസൃജ്യ
15 അംഗാത്മനഃ കർമ നിബോധ രാജൻ; ധർമാർഥയുക്താദ് ആര്യ വൃത്താദ് അപേതം
    ഉപക്രോശം ചേഹ ഗതോ ഽസി രാജൻ; നോഹേശ് ച പാപം പ്രസജേദ് അമുത്ര
16 സ ത്വം അർഥം സംശയിതം വിനാ തൈർ; ആശംസസേ പുത്ര വശാനുഗോ ഽദ്യ
    അധർമശബ്ദശ് ച മഹാൻ പൃഥിവ്യാം; നേദം കർമ ത്വത്സമം ഭാരതാഗ്ര്യ
17 ഹീനപ്രജ്ഞോ ദൗഷ്കുലേയോ നൃശംസോ; ദീർഘവൈരീ ക്ഷത്രവിദ്യാസ്വ് അധീരഃ
    ഏവം ധർമാ നാപദഃ സന്തിതീർഷേദ്; ധീന വീര്യോ യശ് ച ഭവേദ് അശിഷ്ടഃ
18 കുലേ ജാതോ ധർമവാൻ യോ യശസ്വീ; ബഹുശ്രുതഃ സുഖജീവീ യതാത്മാ
    ധർമാർഥയോർ ഗ്രഥിതയോർ ബിഭർതി; നാന്യത്ര ദിഷ്ടസ്യ വശാദ് ഉപൈതി
19 കഥം ഹി മന്ത്രാഗ്ര്യ ധരോ മനീഷീ; ധർമാർഥയോർ ആപദി സമ്പ്രണേതാ
    ഏവം യുക്തഃ സർവമന്ത്രൈർ അഹീനോ; അനാനൃശംസ്യം കർമ കുര്യാദ് അമൂഢഃ
20 തവാപീമേ മന്ത്രവിദഃ സമേത്യ; സമാസതേ കർമസു നിത്യയുക്താഃ
    തേഷാം അയം ബലവാൻ നിശ്ചയശ് ച; കുരു ക്ഷയാർഥേ നിരയോ വ്യപാദി
21 അകാലികം കുരവോ നാഭവിഷ്യൻ; പാപേന ചേത് പാപം അജാതശത്രുഃ
    ഇച്ഛേജ് ജാതു ത്വയി പാപം വിസൃജ്യ; നിന്ദാ ചേയം തവ ലോകേ ഽഭിവിഷ്യത്
22 കിം അന്യത്ര വിഷയാദ് ഈശ്വരാണാം; യത്ര പാർഥഃ പരലോകം ദദർശ
    അത്യക്രാമത് സ തഥാ സംമതഃ സ്യാൻ; ന സംശയോ നാസ്തി മനുഷ്യകാരഃ
23 ഏതാൻ ഗുണാൻ കർമകൃതാൻ അവേക്ഷ്യ; ഭാവാഭാവൗ വർതമാനാവ് അനിത്യൗ
    ബലിർ ഹി രാജാ പാരം അവിന്ദമാനോ; നാന്യത് കാലാത് കാരണം തത്ര മേനേ
24 ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രേ നാസികാ ത്വക് ച ജിഹ്വാ; ജ്ഞാനസ്യൈതാന്യ് ആയതനാനി ജന്തോഃ
    താനി പ്രീതാന്യ് ഏവ തൃഷ്ണാ ക്ഷയാന്തേ; താന്യ് അവ്യഥോ ദുഃഖഹീനഃ പ്രണുദ്യാത്
25 ന ത്വ് ഏവം അന്യേ പുരുഷസ്യ കർമ; സംവർതതേ സുപ്രയുക്തം യഥാവത്
    മാതുഃ പിതുഃ കർമണാഭിപ്രസൂതഃ; സംവർധതേ വിധിവദ് ഭോജനേന
26 പ്രിയാപ്രിയേ സുഖദുഃഖേ ച രാജൻ; നിന്ദാപ്രശംസേ ച ഭജേത ഏനം
    പരസ് ത്വ് ഏനം ഗർഹയതേ ഽപരാധേ; പ്രശംസതേ സാധുവൃത്തം തം ഏവ
27 സ ത്വാ ഗർഹേ ഭാരതാനാം വിരോധാദ്; അന്തോ നൂനം ഭവിതായം പ്രജാനാം
    നോ ചേദ് ഇദം തവ കർമാപരാധാത്; കുരൂൻ ദഹേത് കൃഷ്ണ വർത്മേവ കക്ഷം
28 ത്വം ഏവൈകോ ജാതപുത്രേഷു രാജൻ; വശം ഗന്താ സർവലോകേ നരേന്ദ്ര
    കാമാത്മനാം ശ്ലാഘസേ ദ്യൂതകാലേ; നാന്യച് ഛമാത് പശ്യ വിപാകം അസ്യ
29 അനാപ്താനാം പ്രഗ്രഹാത് ത്വം നരേന്ദ്ര; തഥാപ്താനാം നിഗ്രഹാച് ചൈവ രാജൻ
    ഭൂമിം സ്ഫീതാം ദുർബലത്വാദ് അനന്താം; ന ശക്തസ് ത്വം രക്ഷിതും കൗരവേയ
30 അനുജ്ഞാതോ രഥവേഗാവധൂതഃ; ശ്രാന്തോ നിപദ്യേ ശയനം നൃസിംഹ
    പ്രാതഃ ശ്രോതാരഃ കുരവഃ സഭായാം; അജാതശത്രോർ വചനം സമേതാഃ