മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം30
| ←അധ്യായം29 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന: അധ്യായം30 |
അധ്യായം31→ |
1 [സ്]
ആമന്ത്രയേ ത്വാ നരദേവ ദേവ; ഗച്ഛാമ്യ് അഹം പാണ്ഡവ സ്വസ്തി തേ ഽസ്തു
കച് ചിൻ ന വാചാ വൃജിനം ഹി കിം ചിദ്; ഉച്ചാരിതം മേ മനസോ ഽഭിഷംഗാത്
2 ജനാർദനം ഭീമസേനാർജുനൗ ച; മാദ്രീ സുതൗ സാത്യകിം ചേകിതാനം
ആമന്ത്ര്യ ഗച്ഛാമി ശിവം സുഖം വഃ; സൗമ്യേന മാം പശ്യത ചക്ഷുഷാ നൃപാഃ
3 അനുജ്ഞാതഃ സഞ്ജയ സ്വസ്തി ഗച്ഛ; ന നോ ഽകാർഷീർ അപ്രിയം ജാതു കിം ചിത്
വിദ്മശ് ച ത്വാ തേ ച വയം ച സർവേ; ശുദ്ധാത്മാനം മധ്യഗതം സഭസ്ഥം
4 ആപ്തോ ദൂതഃ സഞ്ജയ സുപ്രിയോ ഽസി; കല്യാണ വാക് ശീലവാൻ ദൃഷ്ടിമാംശ് ച
ന മുഹ്യേസ് ത്വം സഞ്ജയ ജാതു മത്യാ; ന ച ക്രുധ്യേർ ഉച്യമാനോ ഽപി തഥ്യം
5 ന മർമഗാം ജാതു വക്താസി രൂക്ഷാം; നോപസ്തുതിം കടുകാം നോത ശുക്താം
ധർമാരാമാം അർഥവതീം അഹിംസ്രാം; ഏതാം വാചം തവ ജാനാമി സൂത
6 ത്വം ഏവ നഃ പ്രിയതമോ ഽസി ദൂത; ഇഹാഗച്ഛേദ് വിദുരോ വാ ദ്വിതീയഃ
അഭീക്ഷ്ണദൃഷ്ടോ ഽസി പുരാ ഹി നസ് ത്വം; ധനഞ്ജയസ്യാത്മ സമഃ സഖാസി
7 ഇതോ ഗത്വാ സഞ്ജയ ക്ഷിപ്രം ഏവ; ഉപാതിഷ്ഠേഥാ ബ്രാഹ്മണാൻ യേ തദ് അർഹാഃ
വിശുദ്ധവീര്യാംശ് ചരണോപപന്നാൻ; കുലേ ജാതാൻ സർവധർമോപപന്നാൻ
8 സ്വാധ്യായിനോ ബ്രാഹ്മണാ ഭിക്ഷവശ് ച; തപസ്വിനോ യേ ച നിത്യാ വനേഷു
അഭിവാദ്യാ വൈ മദ്വചനേന വൃദ്ധാസ്; തഥേതരേഷാം കുശലം വദേഥാഃ
9 പുരോഹിതം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ രാജ്ഞ; ആചാര്യാശ് ച ഋത്വിജോ യേ ച തസ്യ
തൈശ് ച ത്വം താത സഹിതൈർ യഥാർഹം; സംഗച്ഛേഥാഃ കുശലേനൈവ സൂത
10 ആചാര്യ ഇഷ്ടോ ഽനപഗോ വിധേയോ; വേദാൻ ഈപ്സൻ ബ്രഹ്മചര്യം ചചാര
യോ ഽസ്ത്രം ചതുഷ്പാത് പുനർ ഏവ ചക്രേ; ദ്രോണഃ പ്രസന്നോ ഽഭിവാദ്യോ യഥാർഹം
11 അധീത വിദ്യശ് ചരണോപപന്നോ; യോ ഽസ്ത്രം ചതുഷ്പാത് പുനർ ഏവ ചക്രേ
ഗന്ധർവപുത്ര പ്രതിമം തരസ്വിനം; തം അശ്വത്ഥാമാനം കുശലം സ്മ പൃച്ഛേഃ
12 ശാരദ്വതസ്യാവസഥം സ്മ ഗത്വാ; മഹാരഥസ്യാസ്ത്രവിദാം വരസ്യ
ത്വം മാം അഭീക്ഷ്ണം പരികീർതയൻ വൈ; കൃപസ്യ പാദൗ സഞ്ജയ പാണിനാ സ്പൃശേഃ
13 യസ്മിഞ് ശൗര്യം ആനൃശംസ്യം തപശ് ച; പ്രജ്ഞാ ശീലം ശ്രുതിസത്ത്വേ ധൃതിശ് ച
പാദൗ ഗൃഹീത്വാ കുരുസത്തമസ്യ; ഭീഷ്മസ്യ മാം തത്ര നിവേദയേഥാഃ
14 പ്രജ്ഞാ ചക്ഷുർ യഃ പ്രണേതാ കുരൂണാം; ബഹുശ്രുതോ വൃദ്ധസേവീ മനീഷീ
തസ്മൈ രാജ്ഞേ സ്ഥവിരായാഭിവാദ്യ; ആചക്ഷീഥാഃ സഞ്ജയ മാം അരോഗം
15 ജ്യേഷ്ഠഃ പുത്രോൽധൃതരാഷ്ട്രസ്യ മന്ദോ; മൂർഖഃ ശഠഃ സഞ്ജയ പാപശീലഃ
പ്രശാസ്താ വൈ പൃഥിവീ യേന സർവാ; സുയോധനം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
16 ഭ്രാതാ കനീയാൻ അപി തസ്യ മന്ദസ്; തഥാശീലഃ സഞ്ജയ സോ ഽപി ശശ്വത്
മഹേഷ്വാസഃ ശൂരതമഃ കുരൂണാം; ദുഃശാസനം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
17 വൃന്ദാരകം കവിം അർഥേഷ്വ് അമൂഢം; മഹാപ്രജ്ഞം സർവധർമോപപന്നം
ന തസ്യ യുദ്ധം രോചതേ വൈ കദാ ചിദ്; വൈശ്യാപുത്രം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
18 നികർതനേ ദേവനേ യോ ഽദ്വിതീയശ്; ഛന്നോപധഃ സാധു ദേവീ മതാക്ഷഃ
യോ ദുർജയോ ദേവിതവ്യേന സംഖ്യേ; സ ചിത്രസേനഃ കുശലം താത വാച്യഃ
19 യസ്യ കാമോ വർതതേ നിത്യം ഏവ; നാന്യഃ ശമാദ് ഭാരതാനാം ഇതി സ്മ
സ ബാഹ്ലീകാനാം ഋഷഭോ മനസ്വീ; പുരാ യഥാ മാഭിവദേത് പ്രസന്നഃ
20 ഗുണൈർ അനേകൈഃ പ്രവരൈശ് ച യുക്തോ; വിജ്ഞാനവാൻ നൈവ ച നിഷ്ഠുരോ യഃ
സ്നേഹാദ് അമർഷം സഹതേ സദൈവ; സ സോമദത്തഃ പൂജനീയോ മതോ മേ
21 അർഹത്തമഃ കുരുഷു സൗമദത്തിഃ; സ നോ ഭ്രാതാ സഞ്ജയ മത് സഖാ ച
മഹേഷ്വാസോ രഥിനാം ഉത്തമോ യഃ; സഹാമാത്യഃ കുശലം തസ്യ പൃച്ഛേഃ
22 യേ ചൈവാന്യേ കുരുമുഖ്യാ യുവാനഃ; പുത്രാഃ പൗത്രാ ഭ്രാതരശ് ചൈവ യേ നഃ
യം യം ഏഷാം യേന യേനാഭിഗച്ഛേർ; അനാമയം മദ്വചനേന വാച്യഃ
23 യേ രാജാനഃ പാണ്ഡവായോധനായ; സമാനീതാ ധാർതരാഷ്ട്രേണ കേ ചിത്
വസാതയഃ ശാല്വകാഃ കേകയാശ് ച; തഥാംബഷ്ഠാ യേ ത്രിഗർതാശ് ച മുഖ്യാഃ
24 പ്രാച്യോദീച്യാ ദാക്ഷിണാത്യാശ് ച ശൂരാസ്; തഥാ പ്രതീച്യാഃ പാർവതീയാശ് ച സർവേ
അനൃശംസാഃ ശീലവൃത്തോപപന്നാസ്; തേഷാം സർവേഷാം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
25 ഹസ്ത്യാരോഹാ രഥിനഃ സാദിനശ് ച; പദാതയശ് ചാര്യസംഘാ മഹാന്തഃ
ആഖ്യായ മാം കുശലിനം സ്മ തേഷാം; അനാമയം പരിപൃച്ഛേഃ സമഗ്രാൻ
26 തഥാ രാജ്ഞോ ഹ്യ് അർഥയുക്താൻ അമാത്യാൻ; ദൗവാരികാൻ യേ ച സേനാം നയന്തി
ആയവ്യയം യേ ഗണയന്തി യുക്താ; അർഥാശ് ച യേ മഹതശ് ചിന്തയന്തി
27 ഗാന്ധാരരാജഃ ശകുനിഃ പാർവതീയോ; നികർതനേ യോ ഽദ്വിതീയോ ഽക്ഷദേവീ
മാനം കുർവൻ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ സൂത; മിഥ്യാ ബുദ്ധേഃ കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
28 യഃ പാണ്ഡവാനേക രഥേന വീരഃ; സമുത്സഹത്യ് അപ്രധൃഷ്യാൻ വിജേതും
യോ മുഹ്യതാം മോഹയിതാദ്വിതീയോ; വൈകർതനം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
29 സ ഏവ ഭക്തഃ സ ഗുരുഃ സ ഭൃത്യഃ; സ വൈ പിതാ സ ച മാതാ സുഹൃച് ച
അഗാധ ബുദ്ധിർ വിദുരോ ദീർഘദർശീ; സ നോ മന്ത്രീ കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
30 വൃദ്ധാഃ സ്ത്രിയോ യാശ് ച ഗുണോപപന്നാ; യാ ജ്ഞായന്തേ സഞ്ജയ മാതരസ് താഃ
താഭിഃ സർവാഭിഃ സഹിതാഭിഃ സമേത്യ; സ്ത്രീഭിർ വൃദ്ധാഭിർ അഭിവാദം വദേഥാഃ
31 കച് ചിത് പുത്രാ ജീവപുത്രാഃ സുസമ്യഗ്; വർതന്തേ വോ വൃത്തിം അനൃശംസ രൂപാം
ഇതി സ്മോക്ത്വാ സഞ്ജയ ബ്രൂഹി പശ്ചാദ്; അജാതശത്രുഃ കുശലീ സപുത്രഃ
32 യാ നോ ഭാര്യാഃ സഞ്ജയ വേത്ഥ തത്ര; താസാം സർവാസാം കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
സുസംഗുപ്താഃ സുരഭയോ ഽനവദ്യാഃ; കച് ചിദ് ഗൃഹാൻ ആവസഥാപ്രമത്താഃ
33 കച് ചിദ് വൃത്തിം ശ്വശുരേഷു ഭദ്രാഃ; കല്യാണീം വർതധ്വം അനൃശംസ രൂപാം
യഥാ ച വഃ സ്യുഃ പതയോ ഽനുകൂലാസ്; തഥാ വൃത്തിം ആത്മനഃ സ്ഥാപയധ്വം
34 യാ നഃ സ്നുഷാഃ സഞ്ജയ വേത്ഥ തത്ര; പ്രാപ്താ കുലേഭ്യശ് ച ഗുണോപപന്നാഃ
പ്രജാവത്യോ ബ്രൂഹി സമേത്യ താശ് ച; യുധിഷ്ഠിരോ വോ ഽഭ്യവദത് പ്രസന്നഃ
35 കന്യാഃ സ്വജേഥഃ സദനേഷു സഞ്ജയ; അനാമയം മദ്വചനേന പൃഷ്ട്വാ
കല്യാണാ വഃ സന്തു പതയോ ഽനുകൂലാ; യൂയം പതീനാം ഭവതാനുകൂലാഃ
36 അലങ്കൃതാ വസ്ത്രവത്യഃ സുഗന്ധാ; അബീഭത്സാഃ സുഖിതാ ഭോഗവത്യഃ
ലഘു യാസാം ദർശനം വാക് ച ലധ്വീ; വേശ സ്ത്രിയഃ കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
37 ദാസീ പുത്രാ യേ ച ദാസാഃ കുരൂണാം; തദാശ്രയാ ബഹവഃ കുബ്ജ ഖഞ്ജാഃ
ആഖ്യായ മാം കുശലിനം സ്മ തേഭ്യോ; അനാമയം പരിപൃച്ഛേർ ജഘന്യം
38 കച് ചിദ് വൃത്തിർ വർതതേ വൈ പുരാണീ; കച് ചിദ് ഭോഗാൻ ധാർതരാഷ്ട്രോ ദദാതി
അംഗഹീനാൻ കൃപണാൻ വാമനാംശ് ച; ആനൃശംസ്യാദ് ധൃതരാഷ്ട്രോ ബിഭർതി
39 അന്ധാശ് ച സർവേ സ്ഥവിരാസ് തഥൈവ; ഹസ്താജീവാ ബഹവോ യേ ഽത്ര സന്തി
ആഖ്യായ മാം കുശലിനം സ്മ തേഷാം; അനാമയം പരിപൃച്ഛേർ ജഘന്യം
40 മാ ഭൈഷ്ട ദുഃഖേന കുജീവിതേന; നൂനം കൃതം പരലോകേഷു പാപം
നിഗൃഹ്യ ശത്രൂൻ സുഹൃദോ ഽനുഗൃഹ്യ; വാസോഭിർ അന്നേന ച വോ ഭരിഷ്യേ
41 സന്ത്യ് ഏവ മേ ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ കൃതാനി; ഭാവീന്യ് അഥോ നോ ബത വർതയന്തി
പശ്യാമ്യ് അഹം യുക്തരൂപാംസ് തഥൈവ; താം ഏവ സിദ്ധിം ശ്രാവയേഥാ നൃപം തം
42 യേ ചാനാഥാ ദുർബലാഃ സർവകാലം; ആത്മന്യ് ഏവ പ്രയതന്തേ ഽഥ മൂഢാഃ
താംശ് ചാപി ത്വം കൃപണാൻ സർവഥൈവ; അസ്മദ് വാക്യാത് കുശലം താത പൃച്ഛേഃ
43 യേ ചാപ്യ് അന്യേ സംശ്രിതാ ധാർതരാഷ്ട്രാൻ; നാനാദിഗ്ഭ്യോ ഽഭ്യാഗതാഃ സൂതപുത്ര
ദൃഷ്ട്വാ താംശ് ചൈവാർഹതശ് ചാപി സർവാൻ; സമ്പൃച്ഛേഥാഃ കുശലം ചാവ്യയം ച
44 ഏവം സർവാനാഗതാഭ്യാഗതാംശ് ച; രാജ്ഞോ ദൂതാൻ സർവദിഗ്ഭ്യോ ഽഭ്യുപേതാൻ
പൃഷ്ട്വാ സർവാൻ കുശലം താംശ് ച സൂത; പശ്ചാദ് അഹം കുശലീ തേഷു വാച്യഃ
45 ന ഹീദൃശഃ സന്ത്യ് അപരേ പൃഥിവ്യാം; യേ യോധകാ ധാർതരാഷ്ട്രേണ ലബ്ധാഃ
ധർമസ് തു നിത്യോ മമ ധർമ ഏവ; മഹാബലഃ ശത്രുനിബർഹണായ
46 ഇദം പുനർ വചനം ധാർതരാഷ്ട്രം; സുയോധനം സഞ്ജയ ശ്രാവയേഥാഃ
യസ് തേ ശരീരേ ഹൃദയം ദുനോതി; കാമഃ കുരൂൻ അസപത്നോ ഽനുശിഷ്യാം
47 ന വിദ്യതേ യുക്തിർ ഏതസ്യ കാ ചിൻ; നൈവംവിധാഃ സ്യാമ യഥാ പ്രിയം തേ
ദദസ്വ വാ ശക്ര പുരം മമൈവ; യുധ്യസ്വ വാ ഭാരതമുഖ്യവീര