മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം180

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം180

1 ഭീഷ്മ ഉവാച
     തം അഹം സ്മയന്ന് ഇവ രണേ പ്രത്യഭാഷം വ്യവസ്ഥിതം
     ഭൂമിഷ്ഠം നോത്സഹേ യോദ്ധും ഭവന്തം രഥം ആസ്ഥിതഃ
2 ആരോഹ സ്യന്ദനം വീര കവചം ച മഹാഭുജ
     ബധാന സമരേ രാമ യദി യോദ്ധും മയേച്ഛസി
3 തതോ മാം അബ്രവീദ് രാമഃ സ്മയമാനോ രണാജിരേ
     രഥോ മേ മേദിനീ ഭീഷ്മ വാഹാ വേദാഃ സദശ്വവത്
4 സൂതോ മേ മാതരിശ്വാ വൈ കവചം വേദമാതരഃ
     സുസംവീതോ രണേ താഭിർ യോത്സ്യേ ഽഹം കുരുനന്ദന
5 ഏവം ബ്രുവാണോ ഗാന്ധാരേ രാമോ മാം സത്യവിക്രമഃ
     ശരവ്രാതേന മഹതാ സർവതഃ പര്യവാരയത്
6 തതോ ഽപശ്യം ജാമദഗ്ന്യം രഥേ ദിവ്യേ വ്യവസ്ഥിതം
     സർവായുധധരേ ശ്രീമത്യ് അദ്ഭുതോപമദർശനേ
7 മനസാ വിഹിതേ പുണ്യേ വിസ്തീർണേ നഗരോപമേ
     ദിവ്യാശ്വയുജി സംനദ്ധേ കാഞ്ചനേന വിഭൂഷിതേ
8 ധ്വജേന ച മഹാബാഹോ സോമാലങ്കൃതലക്ഷ്മണാ
     ധനുർധരോ ബദ്ധതൂണോ ബദ്ധഗോധാംഗുലിത്രവാൻ
9 സാരഥ്യം കൃതവാംസ് തത്ര യുയുത്സോർ അകൃതവ്രണഃ
     സഖാ വേദവിദ് അത്യന്തം ദയിതോ ഭാർഗവസ്യ ഹ
10 ആഹ്വയാനഃ സ മാം യുദ്ധേ മനോ ഹർഷയതീവ മേ
    പുനഃ പുനർ അഭിക്രോശന്ന് അഭിയാഹീതി ഭാർഗവഃ
11 തം ആദിത്യം ഇവോദ്യന്തം അനാധൃഷ്യം മഹാബലം
    ക്ഷത്രിയാന്തകരം രാമം ഏകം ഏകഃ സമാസദം
12 തതോ ഽഹം ബാണപാതേഷു ത്രിഷു വാഹാൻ നിഗൃഹ്യ വൈ
    അവതീര്യ ധനുർ ന്യസ്യ പദാതിർ ഋഷിസത്തമം
13 അഭ്യഗച്ഛം തദാ രാമം അർചിഷ്യൻ ദ്വിജസത്തമം
    അഭിവാദ്യ ചൈനം വിധിവദ് അബ്രുവം വാക്യം ഉത്തമം
14 യോത്സ്യേ ത്വയാ രണേ രാമ വിശിഷ്ടേനാധികേന ച
    ഗുരുണാ ധർമശീലേന ജയം ആശാസ്സ്വ മേ വിഭോ
15 രാമ ഉവാച
    ഏവം ഏതത് കുരുശ്രേഷ്ഠ കർതവ്യം ഭൂതിം ഇച്ഛതാ
    ധർമോ ഹ്യ് ഏഷ മഹാബാഹോ വിശിഷ്ടൈഃ സഹ യുധ്യതാം
16 ശപേയം ത്വാം ന ചേദ് ഏവം ആഗച്ഛേഥാ വിശാം പതേ
    യുധ്യസ്വ ത്വം രണേ യത്തോ ധൈര്യം ആലംബ്യ കൗരവ
17 ന തു തേ ജയം ആശാസേ ത്വാം ഹി ജേതും അഹം സ്ഥിതഃ
    ഗച്ഛ യുധ്യസ്വ ധർമേണ പ്രീതോ ഽസ്മി ചരിതേന തേ
18 ഭീഷ്മ ഉവാച
    തതോ ഽഹം തം നമസ്കൃത്യ രഥം ആരുഹ്യ സത്വരഃ
    പ്രാധ്മാപയം രണേ ശംഖം പുനർ ഹേമവിഭൂഷിതം
19 തതോ യുദ്ധം സമഭവൻ മമ തസ്യ ച ഭാരത
    ദിവസാൻ സുബഹൂൻ രാജൻ പരസ്പരജിഗീഷയാ
20 സ മേ തസ്മിൻ രണേ പൂർവം പ്രാഹരത് കങ്കപത്രിഭിഃ
    ഷഷ്ട്യാ ശതൈശ് ച നവഭിഃ ശരാണാം അഗ്നിവർചസാം
21 ചത്വാരസ് തേന മേ വാഹാഃ സൂതശ് ചൈവ വിശാം പതേ
    പ്രതിരുദ്ധാസ് തഥൈവാഹം സമരേ ദംശിതഃ സ്ഥിതഃ
22 നമസ്കൃത്യ ച ദേവേഭ്യോ ബ്രാഹ്മണേഭ്യശ് ച ഭാരത
    തം അഹം സ്മയന്ന് ഇവ രണേ പ്രത്യഭാഷം വ്യവസ്ഥിതം
23 ആചാര്യതാ മാനിതാ മേ നിർമര്യാദേ ഹ്യ് അപി ത്വയി
    ഭൂയസ് തു ശൃണു മേ ബ്രഹ്മൻ സമ്പദം ധർമസംഗ്രഹേ
24 യേ തേ വേദാഃ ശരീരസ്ഥാ ബ്രാഹ്മണ്യം യച് ച തേ മഹത്
    തപശ് ച സുമഹത് തപ്തം ന തേഭ്യഃ പ്രഹരാമ്യ് അഹം
25 പ്രഹരേ ക്ഷത്രധർമസ്യ യം ത്വം രാമ സമാസ്ഥിതഃ
    ബ്രാഹ്മണഃ ക്ഷത്രിയത്വം ഹി യാതി ശസ്ത്രസമുദ്യമാത്
26 പശ്യ മേ ധനുഷോ വീര്യം പശ്യ ബാഹ്വോർ ബലം ച മേ
    ഏഷ തേ കാർമുകം വീര ദ്വിധാ കുർമി സസായകം
27 തസ്യാഹം നിശിതം ഭല്ലം പ്രാഹിണ്വം ഭരതർഷഭ
    തേനാസ്യ ധനുഷഃ കോടിശ് ഛിന്നാ ഭൂമിം അഥാഗമത്
28 നവ ചാപി പൃഷത്കാനാം ശതാനി നതപർവണാം
    പ്രാഹിണ്വം കങ്കപത്രാണാം ജാമദഗ്ന്യരഥം പ്രതി
29 കായേ വിഷക്താസ് തു തദാ വായുനാഭിസമീരിതാഃ
    ചേലുഃ ക്ഷരന്തോ രുധിരം നാഗാ ഇവ ച തേ ശരാഃ
30 ക്ഷതജോക്ഷിതസർവാംഗഃ ക്ഷരൻ സ രുധിരം വ്രണൈഃ
    ബഭൗ രാമസ് തദാ രാജൻ മേരുർ ധാതൂൻ ഇവോത്സൃജൻ
31 ഹേമന്താന്തേ ഽശോക ഇവ രക്തസ്തബകമണ്ഡിതഃ
    ബഭൗ രാമസ് തദാ രാജൻ ക്വ ചിത് കിംശുകസംനിഭഃ
32 തതോ ഽന്യദ് ധനുർ ആദായ രാമഃ ക്രോധസമന്വിതഃ
    ഹേമപുംഖാൻ സുനിശിതാഞ് ശരാംസ് താൻ ഹി വവർഷ സഃ
33 തേ സമാസാദ്യ മാം രൗദ്രാ ബഹുധാ മർമഭേദിനഃ
    അകമ്പയൻ മഹാവേഗാഃ സർപാനലവിഷോപമാഃ
34 തതോ ഽഹം സമവഷ്ടഭ്യ പുനർ ആത്മാനം ആഹവേ
    ശതസംഖ്യൈഃ ശരൈഃ ക്രുദ്ധസ് തദാ രാമം അവാകിരം
35 സ തൈർ അഗ്ന്യർകസങ്കാശൈഃ ശരൈർ ആശീവിഷോപമൈഃ
    ശിതൈർ അഭ്യർദിതോ രാമോ മന്ദചേതാ ഇവാഭവത്
36 തതോ ഽഹം കൃപയാവിഷ്ടോ വിനിന്ദ്യാത്മാനം ആത്മനാ
    ധിഗ് ധിഗ് ഇത്യ് അബ്രുവം യുദ്ധം ക്ഷത്രം ച ഭരതർഷഭ
37 അസകൃച് ചാബ്രുവം രാജഞ് ശോകവേഗപരിപ്ലുതഃ
    അഹോ ബത കൃതം പാപം മയേദം ക്ഷത്രകർമണാ
38 ഗുരുർ ദ്വിജാതിർ ധർമാത്മാ യദ് ഏവം പീഡിതഃ ശരൈഃ
    തതോ ന പ്രാഹരം ഭൂയോ ജാമദഗ്ന്യായ ഭാരത
39 അഥാവതാപ്യ പൃഥിവീം പൂഷാ ദിവസസങ്ക്ഷയേ
    ജഗാമാസ്തം സഹസ്രാംശുസ് തതോ യുദ്ധം ഉപാരമത്