മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം166

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം166

1 [ഭീസ്മ]
     സമുദ്യതോ ഽയം ഭാരോ മേ സുമഹാൻ സാഗരോപമഃ
     ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ സംഗ്രാമേ വർഷപൂഗാഭിചിന്തിതഃ
2 തസ്മിന്ന് അഭ്യാഗതേ കാലേ പ്രതപ്തേ ലോമഹർഷണേ
     മിഥോ ഭേദോ ന മേ കാര്യസ് തേന ജീവസി സൂതജ
3 ന ഹ്യ് അഹം നാദ്യ വിക്രമ്യ സ്ഥവിരോ ഽപി ശിശോസ് തവ
     യുദ്ധശ്രദ്ധാം രണേ ഛിന്ദ്യാം ജീവിതസ്യ ച സൂതജ
4 ജാമദഗ്ന്യേന രാമേണ മഹാസ്ത്രാണി പ്രമുഞ്ചതാ
     ന മേ വ്യഥാഭവത് കാ ചിത് ത്വം തു മേ കിം കരിഷ്യസി
5 കാമം നൈതത് പ്രശംസന്തി സന്തോ ഽഽത്മബലസംസ്തവം
     വക്ഷ്യാമി തു ത്വാം സന്തപ്തോ നിഹീന കുലപാംസന
6 സമേതം പാർഥിവം ക്ഷത്രം കാശിരാജ്ഞഃ സ്വയംവരേ
     നിർജിത്യൈക രഥേനൈവ യത് കന്യാസ് തരസാ ഹൃതാഃ
7 ഈദൃശാനാം സഹസ്രാണി വിശിഷ്ടാനാം അഥോ പുനഃ
     മയൈകേന നിരസ്താനി സസൈന്യാനി രണാജിരേ
8 ത്വാം പ്രാപ്യ വൈരപുരുഷം കുരൂണാം അനയോ മഹാൻ
     ഉപസ്ഥിതോ വിനാശായ യതസ്വ പുരുഷോ ഭവ
9 യുധ്യസ്വ പാർഥം സമരേ യേന വിസ്പർധസേ സഹ
     ദ്രക്ഷ്യാമി ത്വാം വിനിർമുക്തം അസ്മാദ് യുദ്ധാത് സുദുർമതേ
10 തം ഉവാച തതോ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാമനാഃ
    മാം അവേക്ഷസ്വ ഗാംഗേയ കാര്യം ഹി മഹദ് ഉദ്യതം
11 ചിന്ത്യതാം ഇദം ഏവാഗ്രേ മമ നിഃശ്രേയസം പരം
    ഉഭാവ് അപി ഭവന്തൗ മേ മഹത് കർമ കരിഷ്യതഃ
12 ഭൂയശ് ച ശ്രോതും ഇച്ഛാമി പരേഷാം രഥസത്തമാൻ
    യേ ചൈവാതിരഥാസ് തത്ര തഥൈവ രഥയൂഥപാഃ
13 ബലാബലം അമിത്രാണാം ശ്രോതും ഇച്ഛാമി കൗരവ
    പ്രഭാതായാം രജന്യാം വൈ ഇദം യുദ്ധം ഭവിഷ്യതി
14 ഏതേ രഥാസ് തേ സംഖ്യാതാസ് തഥൈവാതിരഥാ നൃപ
    യ ചാപ്യ് അർധരഥാ രാജൻ പാണ്ഡവാനാം അതഃ ശൃണു
15 യദി കൗതൂഹലം തേ ഽദ്യ പാണ്ഡവാനാം ബലേ നൃപ
    രഥസംഖ്യാം മഹാബാഹോ സഹൈഭിർ വസുധാധിപൈഃ
16 സ്വയം രാജാ രഥോദാരഃ പാണ്ഡവഃ കുന്തിനന്ദനഃ
    അഗ്നിവത് സമരേ താത ചരിഷ്യതി ന സംശയഃ
17 ഭീമസേനസ് തു രാജേന്ദ്ര രഥോ ഽഷ്ട ഗുണസംമിതഃ
    നാഗായുത ബലോ മാനീ തേജസാ ന സ മാനുഷഃ
18 മാദ്രീപുത്രൗ തു രഥിനൗ ദ്വാവ് ഏവ പുരുഷർഷഭൗ
    അശ്വിനാവ് ഇവ രൂപേണ തേജസാ ച സമന്വിതൗ
19 ഏതേ ചമൂമുഖഗതാഃ സ്മരന്തഃ ക്ലേശം ആത്മനഃ
    രുദ്രവത് പ്രചരിഷ്യന്തി തത്ര മേ നാസ്തി സംശയഃ
20 സർവ ഏവ മഹാത്മാനഃ ശാലസ്കന്ധാ ഇവോദ്ഗതാഃ
    പ്രാദേശേനാധികാഃ പുംഭിർ അന്യൈസ് തേ ച പ്രമാണതഃ
21 സിംഹസംഹനനാഃ സർവേ പാണ്ഡുപുത്രാ മഹാബലാഃ
    ചരിതബ്രഹ്മ ചര്യാശ് ച സർവേ ചാതിതപസ്വിനഃ
22 ഹ്രീമന്തഃ പുരുഷവ്യാഘ്രാ വ്യാഘ്രാ ഇവ ബലോത്കടാഃ
    ജവേ പ്രഹാരേ സംമർദേ സർവ ഏവാതിമാനുഷാഃ
    സർവേ ജിതമഹീപാലാ ദിഗ് ജയേ ഭരതർഷഭ
23 ന ചൈഷാം പുരുഷാഃ കേ ചിദ് ആയുധാനി ഗദാഃ ശരാൻ
    വിഷഹന്തി സദാ കർതും അധിജ്യാന്യ് അപി കൗരവ
    ഉദ്യന്തും വാ ഗദാം ഗുർവീം ശരാൻ വാപി പ്രകർഷിതും
24 ജവേ ലക്ഷ്യസ്യ ഹരണേ ഭോജ്യേ പാംസുവികർഷണേ
    ബലൈർ അപി ഭവന്തസ് തൈഃ സർവ ഏവ വിശേഷിതാഃ
25 തേ തേ സൈന്യം സമാസാദ്യ വ്യാഘ്രാ ഇവ ബലോത്കടാഃ
    വിധ്വംസയിഷ്യന്തി രണേ മാ സ്മ തൈഃ സഹ സംഗമഃ
26 ഏകൈകശസ് തേ സംഗ്രാമേ ഹന്യുഃ സർവാൻ മഹീക്ഷിതഃ
    പ്രത്യക്ഷം തവ രാജേന്ദ്ര രാജസൂയേ യഥാഭവത്
27 ദ്രൗപദ്യാശ് ച പരിക്ലേശം ദ്യൂതേ ച പരുഷാ ഗിരഃ
    തേ സംസ്മരന്തഃ സംഗ്രാമേ വിചരിഷ്യന്തി കാലവത്
28 ലോഹിതാക്ഷോ ഗുഡാ കേശോ നാരായണ സഹായവാൻ
    ഉഭയോഃ സേനയോർ വീര രഥോ നാസ്തീഹ താദൃശഃ
29 ന ഹി ദേവേഷു വാ പൂർവം ദാനവേഷൂരഗേഷു വാ
    രാക്ഷസേഷ്വ് അഥ യക്ഷേഷു നരേഷു കുത ഏവ തു
30 ഭൂതോ ഽഥ വ ഭവിഷ്യോ വാ രഥഃ കശ് ചിൻ മയാ ശ്രുതഃ
    സമായുക്തോ മഹാരാജ യഥാ പാർഥസ്യ ധീമതഃ
31 വാസുദേവശ് ച സംയന്താ യോധാ ചൈവ ധനഞ്ജയഃ
    ഗാണ്ഡീവം ച ധനുർ ദിവ്യം തേ ചാശ്വാ വാതരംഹസഃ
32 അഭേദ്യം കവചം ദിവ്യം അക്ഷയ്യൗ ച മഹേഷുധീ
    അസ്ത്രഗ്രാമശ് ച മാഹേന്ദ്രോ രൗദ്രഃ കൗബേര ഏവ ച
33 യാമ്യശ് ച വാരുണശ് ചൈവ ഗദാശ് ചോഗ്രപ്രദർശനാഃ
    വജ്രാദീനി ച മുഖ്യാനി നാനാപ്രഹരണാനി വൈ
34 ദാനവാനാം സഹസ്രാണി ഹിരണ്യപുരവാസിനാം
    ഹതാന്യ് ഏകരഥേനാജൗ കസ് തസ്യ സദൃശോ രഥഃ
35 ഏഷ ഹന്യാദ് ധി സംരംഭീ ബലവാൻ സത്യവിക്രമഃ
    തവ സേനാം മഹാബാഹുഃ സ്വാം ചൈവ പരിപാലയൻ
36 അഹം ചൈനം പത്യുദിയാമാചാര്യോ വാ ധനഞ്ജയം
    ന തൃതീയോ ഽസ്തി രാജേന്ദ്ര സേനയോർ ഉഭയോർ അപി
    യ ഏനം ശരവർഷാണി വർഷന്തം ഉദിയാദ് രഥീ
37 ജീമൂത ഇവ ഘർമാന്തേ മഹാവാതസമീരിതഃ
    സമായുക്തസ് തു കൗന്തേയോ വാസുദേവസഹായവാൻ
    തരുണശ് ച കൃതീ ചൈവ ജീർണാവ് ആവാം ഉഭാവ് അപി
38 ഏതച് ഛ്രുത്വാ തു ഭീഷ്മസ്യ രാജ്ഞാം ദധ്വംസിരേ തദാ
    കാഞ്ചനാംഗദിനഃ പീനാ ഭുജാശ് ചന്ദനരൂഷിതാഃ
39 മനോഭിഃ സഹ സാവേഗൈഃ സംസ്മൃത്യ ച പുരാതനം
    സാമർഥ്യം പാണ്ഡവേയാനാം യഥാ പ്രത്യക്ഷദർശനാത്