മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം164

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം164

1 [ഭീസ്മ]
     ശകുനിർ മാതുലസ് തേ ഽസൗ രഥ ഏകോ നരാധിപ
     പ്രസജ്യ പാണ്ഡവൈർ വൈരം യോത്സ്യതേ നാത്ര സംശയഃ
2 ഏതസ്യ സൈന്യാ ദുർധർഷാഃ സമരേ ഽപ്രതിയായിനഃ
     വികൃതായുധ ഭൂയിഷ്ഠാ വായുവേഗസമാ ജവേ
3 ദ്രോണപുത്രോ മഹേഷ്വാസഃ സർവേഷാം അതി ധന്വിനാം
     സമരേ ചിത്രയോധീ ച ദൃഢാസ്ത്രശ് ച മഹാരഥഃ
4 ഏതസ്യ ഹി മഹാരാജ യഥാ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ
     ശരാസനാദ് വിനിർമുക്താഃ സംസക്താ യാന്തി സായകാഃ
5 നൈഷ ശക്യോ മയാ വീരഃ സംഖ്യാതും രഥസത്തമഃ
     നിർദഹേദ് അപി ലോകാംസ് ത്രീൻ ഇച്ഛന്ന് ഏഷ മഹായശാഃ
6 ക്രോധസ് തേജശ് ച തപസാ സംഭൃതോ ഽഽശ്രമവാസിനാ
     ദ്രോണേനാനുഗൃഹീതശ് ച ദിവ്യൈർ അസ്ത്രൈർ ഉദാരധീഃ
7 ദോഷസ് ത്വ് അസ്യ മഹാൻ ഏകോ യേനൈഷ ഭരതർഷഭ
     ന മേ രഥോ നാതിരഥോ മതഃ പാർഥിവ സത്തമ
8 ജീവിതം പ്രിയം അത്യർഥം ആയുഷ് കാമഃ സദാ ദ്വിജഃ
     ന ഹ്യ് അസ്യ സദൃശഃ കശ് ചിദ് ഉഭയോഃ സേനയോർ അപി
9 ഹന്യാദ് ഏകരഥേനൈവ ദേവാനാം അപി വാഹിനീം
     വപുഷ്മാംസ് തലഘോഷേണ സ്ഫോടയേദ് അപി പർവതാൻ
10 അസംഖ്യേയഗുണോ വീരഃ പ്രഹർതാ ദാരുണദ്യുതിഃ
    ദണ്ഡപാണിർ ഇവാസഹ്യഃ കാലവത് പ്രചരിഷ്യതി
11 യുഗാന്താഗ്നിസമഃ ക്രോധേ സിംഹഗ്രീവോ മഹാമതിഃ
    ഏഷ ഭാരത യുദ്ധസ്യ പൃഷ്ഠം സംശമയിഷ്യതി
12 പിതാ ത്വ് അസ്യ മഹാതേജാ വൃദ്ധോ ഽപി യുവഭിർ വരഃ
    രണേ കർമ മഹത് കർതാ തത്ര മേ നാസ്തി സംശയഃ
13 അസ്ത്രവേഗാനിലോദ്ധൂതഃ സേനാ കഷ്ണേന്ധനോത്ഥിതഃ
    പാണ്ഡുപുത്രസ്യ സൈന്യാനി പ്രധക്ഷ്യതി ജയേ ധൃതഃ
14 രഥയൂഥപ യൂഥാനാം യൂഥപഃ സ നരർഷഭഃ
    ഭാരദ്വാജാത്മജഃ കർതാ കർമ തീവ്രം ഹിതായ വഃ
15 സർവമൂർധാഭിഷിക്താനാം ആചാര്യഃ സ്ഥവിരോ ഗുരുഃ
    ഗച്ഛേദ് അന്തം സൃഞ്ജയാനാം പ്രിയസ് ത്വ് അസ്യ ധനഞ്ജയഃ
16 നൈഷ ജാതു മഹേഷ്വാസഃ പാർഥം അക്ലിഷ്ടകാരിണം
    ഹന്യാദ് ആചാര്യകം ദീപ്തം സംസ്മൃത്യ ഗുണനിർജിതം
17 ശ്ലാഘത്യ് ഏഷ സദാ വീരഃ പാർഥസ്യ ഗുണവിസ്തരൈഃ
    പുത്രാദ് അഭ്യധികം ചൈവ ഭാരദ്വാജോ ഽനുപശ്യതി
18 ഹന്യാദ് ഏകരഥേനൈവ ദേവഗന്ധർവദാനവാൻ
    ഏകീഭൂതാൻ അപി രണേ ദിവ്യൈർ അസ്ത്രൈഃ പ്രതാപവാൻ
19 പൗരവോ രാജശാർദൂലസ് തവ രാജൻ മഹാരഥഃ
    മതോ മമ രഥോ വീര പരവീര രഥാരുജഃ
20 സ്വേന സൈന്യേന സഹിതഃ പ്രതപഞ് ശത്രുവാഹിനീം
    പ്രധക്ഷ്യതി സപാഞ്ചാലാൻ കക്ഷം കൃഷ്ണ ഗതിർ യഥാ
21 സത്യവ്രതോ രഥവരോ രാജപുത്രോ മഹാരഥഃ
    തവ രാജൻ രിപുബലേ കാലവത് പ്രചരിഷ്യതി
22 ഏതസ്യ യോധാ രാജേന്ദ്ര വിചിത്രകവചായുധാഃ
    വിചരിഷ്യന്തി സംഗ്രാമേ നിഘ്നന്തഃ ശാത്രവാംസ് തവ
23 വൃഷസേനോ രഥാഗ്ര്യസ് തേ കർണ പുത്രോ മഹാരഥഃ
    പ്രധക്ഷ്യതി രിപൂണാം തേ ബലാനി ബലിനാം വരഃ
24 ജലസന്ധോ മഹാതേജാ രാജൻ രഥവരസ് തവ
    ത്യക്ഷ്യതേ സമരേ പ്രാണാൻ മാഗധഃ പരവീരഹാ
25 ഏഷ യോത്സ്യതി സംഗ്രാമേ ഗജസ്കന്ധവിശാരദഃ
    രഥേന വാ മഹാബാഹുഃ ക്ഷപയഞ് ശത്രുവാഹിനീം
26 രഥ ഏഷ മഹാരാജ മതോ മമ നരർഷഭഃ
    ത്വദർഥേ ത്യക്ഷ്യതി പ്രാണാൻ സഹ സൈന്യോ മഹാരണേ
27 ഏഷ വിക്രാന്തയോധീ ച ചിത്രയോധീ ച സംഗരേ
    വീതഭീശ് ചാപി തേ രാജഞ് ശാത്രവൈഃ സഹ യോത്സ്യതേ
28 ബാഹ്ലീകോ ഽതിരഥശ് ചൈവ സമരേ ചാനിവർതിതാ
    മമ രാജൻ മതോ യുദ്ധേ ശൂരോ വൈവസ്വതോപമഃ
29 ന ഹ്യ് ഏഷ സമരം പ്രാപ്യ നിവർതേത കഥം ചന
    യഥാ സതതഗോ രാജൻ നാഭിഹത്യ പരാൻ രണേ
30 സേനാപതിർ മഹാരാജ സത്യവാംസ് തേ മഹാരഥഃ
    രണേഷ്വ് അദ്ഭുതകർമാ ച രഥഃ പരരഥാരുജഃ
31 ഏതസ്യ സമരം ദൃഷ്ട്വാ ന വ്യഥാസ്തി കഥം ചന
    ഉത്സ്മയന്ന് അഭ്യുപൈത്യ് ഏഷ പരാൻ രഥപഥേ സ്ഥിതാൻ
32 ഏഷ ചാരിഷു വിക്രാന്തഃ കർമ സത്പുരുഷോചിതം
    കർതാ വിമർദേ സുമഹത് ത്വദർഥേ പുരുഷോത്തമഃ
33 അലായുധോ രാക്ഷസേന്ദ്രഃ ക്രൂരകർമാ മഹാബലഃ
    ഹനിഷ്യതി പരാൻ രാജൻ പൂർവവൈരം അനുസ്മരൻ
34 ഏഷ രാക്ഷസസൈന്യാനാം സർവേഷാം രഥസത്തമഃ
    മായാവീ ദൃഢവൈരശ് ച സമരേ വിചരിഷ്യതി
35 പ്രാഗ്ജ്യോതിഷാധിപോ വീരോ ഭഗദത്തഃ പ്രതാപവാൻ
    ഗജാങ്കുശ ധരശ്രേഷ്ഠോ രഥേ ചൈവ വിശാരദഃ
36 ഏതേന യുദ്ധം അഭവത് പുരാ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ
    ദിവസാൻ സുബഹൂൻ രാജന്ന് ഉഭയോർ ജയ ഗൃദ്ധിനോഃ
37 തതഃ സഖായം ഗാന്ധാരേ മാനയൻ പാകശാസനം
    അകരോത് സംവിദം തേന പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ
38 ഏഷ യോത്സ്യതി സംഗ്രാമേ ഗജസ്കന്ധവിശാരദഃ
    ഐരാവത ഗതോ രാജാ ദേവാനാം ഇവ വാസവഃ