മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം16

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 16

1 [സ്]
     തതോ ഽഭ്രശിഖരാകാരൈർ ഗിരിശൃംഗൈർ അലങ്കൃതം
     മന്ദരം പർവത വരം ലതാ ജാലസമാവൃതം
2 നാനാവിഹഗസംഘുഷ്ടം നാനാ ദംഷ്ട്രി സമാകുലം
     കിംനരൈർ അപ്സരോഭിശ് ച ദേവൈർ അപി ച സേവിതം
3 ഏകാദശ സഹസ്രാണി യോജനാനാം സമുച്ഛ്രിതം
     അധോ ഭൂമേഃ സഹസ്രേഷു താവത്സ്വ് ഏവ പ്രതിഷ്ഠിതം
4 തം ഉദ്ധർതും ന ശക്താ വൈ സർവേ ദേവഗണാസ് തദാ
     വിഷ്ണും ആസീനം അഭ്യേത്യ ബ്രഹ്മാണം ചേദം അബ്രുവൻ
5 ഭവന്താവ് അത്ര കുരുതാം ബുദ്ധിം നൈഃശ്രേയസീം പരാം
     മന്ദരോദ്ധരണേ യത്നഃ ക്രിയതാം ച ഹിതായ നഃ
6 തഥേതി ചാബ്രവീദ് വിഷ്ണുർ ബ്രഹ്മണാ സഹ ഭാർഗവ
     തതോ ഽനന്തഃ സമുത്ഥായ ബ്രഹ്മണാ പരിചോദിതഃ
     നാരായണേന ചാപ്യ് ഉക്തസ് തസ്മിൻ കർമണി വീര്യവാൻ
7 അഥ പർവതരാജാനം തം അനന്തോ മഹാബലഃ
     ഉജ്ജഹാര ബലാദ് ബ്രഹ്മൻ സവനം സവനൗകസം
8 തതസ് തേന സുരാഃ സാർധം സമുദ്രം ഉപതസ്ഥിരേ
     തം ഊചുർ അമൃതാർഥായ നിർമഥിഷ്യാമഹേ ജലം
9 അപാം പതിർ അഥോവാച മമാപ്യ് അംശോ ഭവേത് തതഃ
     സോഢാസ്മി വിപുലം മർദം മന്ദരഭ്രമണാദ് ഇതി
10 ഊചുശ് ച കൂർമരാജാനം അകൂപാരം സുരാസുരാഃ
    ഗിരേർ അധിഷ്ഠാനം അസ്യ ഭവാൻ ഭവിതും അർഹതി
11 കൂർമേണ തു തഥേത്യ് ഉക്ത്വാ പൃഷ്ഠം അസ്യ സമർപിതം
    തസ്യ ശൈലസ്യ ചാഗ്രം വൈ യന്ത്രേണേന്ദ്രോ ഽഭ്യപീഡയത്
12 മന്ഥാനം മന്ദരം കൃത്വാ തഥാ നേത്രം ച വാസുകിം
    ദേവാ മഥിതും ആരബ്ധാഃ സമുദ്രം നിധിം അംഭസാം
    അമൃതാർഥിനസ് തതോ ബ്രഹ്മൻ സഹിതാ ദൈത്യദാനവാഃ
13 ഏകം അന്തം ഉപാശ്ലിഷ്ടാ നാഗരാജ്ഞോ മഹാസുരാഃ
    വിബുധാഃ സഹിതാഃ സർവേ യതഃ പുച്ഛം തതഃ സ്ഥിതാഃ
14 അനന്തോ ഭഗവാൻ ദേവോ യതോ നാരായണസ് തതഃ
    ശിര ഉദ്യമ്യ നാഗസ്യ പുനഃ പുനർ അവാക്ഷിപത്
15 വാസുകേർ അഥ നാഗസ്യ സഹസാക്ഷിപ്യതഃ സുരൈഃ
    സധൂമാഃ സാർചിഷോ വാതാ നിഷ്പേതുർ അസകൃൻ മുഖാത്
16 തേ ധൂമസംഘാഃ സംഭൂതാ മേഘസംഘാഃ സവിദ്യുതഃ
    അഭ്യവർഷൻ സുരഗണാഞ് ശ്രമസന്താപ കർശിതാൻ
17 തസ്മാച് ച ഗിരികൂടാഗ്രാത് പ്രച്യുതാഃ പുഷ്പവൃഷ്ടയഃ
    സുരാസുരഗണാൻ മാല്യൈഃ സർവതഃ സമവാകിരൻ
18 ബഭൂവാത്ര മഹാഘോഷോ മഹാമേഘരവോപമഃ
    ഉദധേർ മഥ്യമാനസ്യ മന്ദരേണ സുരാസുരൈഃ
19 തത്ര നാനാ ജലചരാ വിനിഷ്പിഷ്ടാ മഹാദ്രിണാ
    വിലയം സമുപാജഗ്മുഃ ശതശോ ലവണാംഭസി
20 വാരുണാനി ച ഭൂതാനി വിവിധാനി മഹീധരഃ
    പാതാലതലവാസീനി വിലയം സമുപാനയത്
21 തസ്മിംശ് ച ഭ്രാമ്യമാണേ ഽദ്രൗ സംഘൃഷ്യന്തഃ പരസ്പരം
    ന്യപതൻ പതഗോപേതാഃ പർവതാഗ്രാൻ മഹാദ്രുമാഃ
22 തേഷാം സംഘർഷജശ് ചാഗ്നിർ അർചിർഭിഃ പ്രജ്വലൻ മുഹുഃ
    വിദ്യുദ്ഭിർ ഇവ നീലാഭ്രം ആവൃണോൻ മന്ദരം ഗിരിം
23 ദദാഹ കുഞ്ജരാംശ് ചൈവ സിംഹാംശ് ചൈവ വിനിഃസൃതാൻ
    വിഗതാസൂനി സർവാണി സത്ത്വാനി വിവിധാനി ച
24 തം അഗ്നിം അമര ശ്രേഷ്ഠഃ പ്രദഹന്തം തതസ് തതഃ
    വാരിണാ മേഘജേനേന്ദ്രഃ ശമയാം ആസ സർവതഃ
25 തതോ നാനാവിധാസ് തത്ര സുസ്രുവുഃ സാഗരാംഭസി
    മഹാദ്രുമാണാം നിര്യാസാ ബഹവശ് ചൗഷധീ രസാഃ
26 തേഷാം അമൃതവീര്യാണാം രസാനാം പയസൈവ ച
    അമരത്വം സുരാ ജഗ്മുഃ കാഞ്ചനസ്യ ച നിഃസ്രവാത്
27 അഥ തസ്യ സമുദ്രസ്യ തജ് ജാതം ഉദകം പയഃ
    രസോത്തമൈർ വിമിശ്രം ച തതഃ ക്ഷീരാദ് അഭൂദ് ഘൃതം
28 തതോ ബ്രഹ്മാണം ആസീനം ദേവാ വരദം അബ്രുവൻ
    ശ്രാന്താഃ സ്മ സുഭൃശം ബ്രഹ്മൻ നോദ്ഭവത്യ് അമൃതം ച തത്
29 ഋതേ നാരായണം ദേവം ദൈത്യാ നാഗോത്തമാസ് തഥാ
    ചിരാരബ്ധം ഇദം ചാപി സാഗരസ്യാപി മന്ഥനം
30 തതോ നാരായണം ദേവം ബ്രഹ്മാ വചനം അബ്രവീത്
    വിധത്സ്വൈഷാം ബലം വിഷ്ണോ ഭവാൻ അത്ര പരായണം
31 [വിസ്ണു]
    ബലം ദദാമി സർവേഷാം കർമൈതദ് യേ സമാസ്ഥിതാഃ
    ക്ഷോഭ്യതാം കലശഃ സർവൈർ മന്ദരഃ പരിവർത്യതാം
32 [സൂത]
    നാരായണ വചഃ ശ്രുത്വാ ബലിനസ് തേ മഹോദധേഃ
    തത് പയഃ സഹിതാ ഭൂയശ് ചക്രിരേ ഭൃശം ആകുലം
33 തതഃ ശതസഹസ്രാംശുഃ സമാന ഇവ സാഗരാത്
    പ്രസന്നഭാഃ സമുത്പന്നഃ സോമഃ ശീതാംശുർ ഉജ്ജ്വലഃ
34 ശ്രീർ അനന്തരം ഉത്പന്നാ ഘൃതാത് പാണ്ഡുരവാസിനീ
    സുരാ ദേവീ സമുത്പന്നാ തുരഗഃ പാണ്ഡുരസ് തഥാ
35 കൗസ്തുഭശ് ച മണിർ ദിവ്യ ഉത്പന്നോ ഽമൃതസംഭവഃ
    മരീചിവികചഃ ശ്രീമാൻ നാരായണ ഉരോഗതഃ
36 ശ്രീഃ സുരാ ചൈവ സോമശ് ച തുരഗശ് ച മനോജവഃ
    യതോ ദേവാസ് തതോ ജഗ്മുർ ആദിത്യപഥം ആശ്രിതാഃ
37 ധന്വന്തരിസ് തതോ ദേവോ വപുഷ്മാൻ ഉദതിഷ്ഠത
    ശ്വേതം കമണ്ഡലും ബിഭ്രദ് അമൃതം യത്ര തിഷ്ഠതി
38 ഏതദ് അത്യദ്ഭുതം ദൃഷ്ട്വാ ദാനവാനാം സമുത്ഥിതഃ
    അമൃതാർഥേ മഹാൻ നാദോ മമേദം ഇതി ജൽപതാം
39 തതോ നാരായണോ മായാം ആസ്ഥിതോ മോഹിനീം പ്രഭുഃ
    സ്ത്രീ രൂപം അദ്ഭുതം കൃത്വാ ദാനവാൻ അഭിസംശ്രിതഃ
40 തതസ് തദ് അമൃതം തസ്യൈ ദദുസ് തേ മൂഢചേതസഃ
    സ്ത്രിയൈ ദാനവ ദൈതേയാഃ സർവേ തദ്ഗതമാനസാഃ