നളചരിതം നാലാം ദിവസം
| ←നളചരിതം മൂന്നാം ദിവസം | നളചരിതം നാലാം ദിവസം (ആട്ടക്കഥ) രചന: |
ഉണ്ണായി വാര്യരുടെ നളചരിതം ആട്ടക്കഥ നാലാം ദിവസം (നളചരിതം ആട്ടക്കഥ നാലുദിവസങ്ങളായി രചിച്ചതിൽ അവസാനത്തെ ദിവസം. ഇതോടെ നളചരിതം ആട്ടക്കഥ സമ്പൂർണ്ണം)
നളചരിതം ആട്ടക്കഥ
നാലാം ദിവസം
ഭൈരവി - ചെമ്പട
ശ്ളോകം. ഖലൻകലിയകന്ന നാൾ കരളിലോർത്തു തൻ കാമിനീം
നളേ കില നടേതിലും നയതി സത്വരം തം രഥം
അലം ബത നിലിമ്പരും ഹൃദി പുലമ്പിനാർ വിസ്മയം
വിളംബിതഗതിർബഭാവരുണസൂതനസ്തോന്മുഖൻ. 1
പദം 1 കവിവാക്യം:
പ. അതിതൂർണ്ണമെഴുന്നരുളി ഋതുപർണ്ണഭൂപൻ
അനു. മധുനേർവാണീപാണിഗ്രഹണ-
കുതുകവേഗാത്‌ പുളകിതരൂപൻ, അതി.
ച. 1 മണിഭൂഷണമണിഞ്ഞു മെയ്യിൽ
മണിചിലയുമമ്പുംകൈയ്യിൽ
മനമനങ്ഗശരതീയിൽ മറുകി,യാധിയിൽ
വനിതമാരണിമാണിക്കപരിണയനമനോരാജ്യം
അനവധിയനുഭവിച്ചു താനകമേ ആനന്ദിച്ചു. അതി.
2. ദർപ്പിതവിരോധികാലൻ, ദർപ്പകവിലുപ്തശീലൻ,
ദർപ്പണദർശനലോലൻ, ദർപ്പകോജ്ജ്വലൻ,
മുപ്പാരിലും പുകൾകൊണ്ട കോപ്പേൽമിഴിതൻവിരഹാത്‌
കല്പമെന്നു കല്പിപ്പവനല്പമപി കാലലവം അതി.
3. വാർഷ്ണേയൻ പറഞ്ഞുകേട്ടു വഴി കഴിഞ്ഞവാററിഞ്ഞു
കോഷ്ണമാതപവും കണ്ടു കൗതുകാകുലൻ,
ബാഹുകനെബ്ബഹുമാനിച്ചു വാഹനവരത്തിലൂടെ
ബാഹുബലജലരാശി വടിവെഴുന്ന കുണ്ഡിനത്തിൽ. അതി.
രങ്ഗം ഒന്ന്‌: കുണ്ഡിനപുരം
കല്യാണ്‌ - ചെമ്പട
ശ്ളോ. ഉപഗമ്യ സ കുണ്ഡിനം പുരം ത-
ന്ന്രുപസഞ്ചാരവിഹീനമേവ പശ്യൻ
അതികുണ്ഠമനാ ജഗാമ ചിന്താ-
മൃതുപർണ്ണോഥ വിഷണ്ണതാവിവർണ്ണഃ
പദം 2 ഋതുപർണ്ണൻ: (ആത്മഗതം)
പ. ഉർവ്വീസുരചാപലം പെരുതേ, പാരിൽ
സർവ്വവിദിതം കേവലം.
അനു. നിർവ്വിചാരം പുറപ്പെട്ടു നിജപുരാത്‌
അതിഹാസപദമാസമിതിഹാസകഥയിലും. ഉർവ്വീ.
ച. 1 അബദ്ധമോതിനാൻ വന്നോരാരണൻ, വ-
ന്നടുത്താനെന്നോടന്നേരം മാരനും,
തൊടുത്താനമ്പുകളിദാരുണം, പേ-
പ്പെടുത്താനെന്നെയീവണ്ണം ക്രൂരനകാരണം ഉർവ്വീ.
2. മഥനംചെയ്വതിനന്യധൈര്യവും മ-
ന്മഥനത്രേ പടുതയും ശൗര്യവും;
അഥ നല്ലതെനിക്കെന്തു? കാര്യവും? അ-
കഥനമെന്നുറച്ചേൻ ഗാംഭീര്യവും വീര്യവും. ഉർവ്വീ.
3. വിധിവിധുവിധുമൗല്യവാരിതാ മ-
ദ്വിധേ പാഴായ്‌വരാ മാരശൂരതാ
വിധുരത ഇനിയെന്നാൽ ദൂരിതാ, ഈ
വിദർഭവിഷയമെന്നാലെനിക്കെന്തു ദൂരതാ? ഉർവ്വീ.
രങ്ഗം രണ്ട്‌: ഭൈമീഗൃഹം
ദമയന്തി, തോഴി
പുന്നാഗവരാളി-ചെമ്പട
ശ്ളോ.
അഥ ദമയന്തി താനഖിലമേവ സുദേവമുഖാൽ
ദ്രുതമൃതുപർണ്ണനിന്നുവരുമെന്നുപകർണ്ണ്യമുദാ
അനിതരചിന്തമാസ്ത മണി സൌധതലേ വിമലേ
രഥഹയഹേഷ കേട്ടുദിതതോഷമുവാച സഖീം
ദമയന്തി രംഗത്തിന്റെ നടുവിൽ ഇരിക്കുന്നു. ചെവിടോർത്തും ഉൽകണ്ഠയോടും അടുത്തു തോഴി കേശിനി നിൽക്കുന്നു.
ദമയന്തി
പല്ലവി
തീർന്നു സന്ദേഹമെല്ലാം എൻ തോഴിമാരേ
തീർന്നു സന്ദേഹമെല്ലാം
അനുപല്ലവി
തീർന്നു വിഷാദമിദാനീം ഇന്നു
തെളിഞ്ഞിതെന്നിലാന്ദ്രാണീ
ചേർന്നു പർണ്ണദനാം ക്ഷോണീദേവാണീ
നേർന്ന നേർച്ചകളെല്ലാം മമ സഫലാനി.
ഭൂതലനാഥനെൻ നാഥൻ വന്നു
കോസലനാഥനു സൂതൻ
മാതലിതാനും പരിഭൂതനായിതിന്നു
മോദലാഭം ബഹുതരമതുമൂലം
ഈ പദം ഇരുന്നാടുകയും ചൊല്ലായാടുകയും പതിവുണ്ട്‌, ചൊല്ലിയാട്ടമാണെങ്കിൽ പതിവുപോലെ ഇരട്ടിവേണം.
നാദമസാരം കേൾക്കായി രഥ-
കേതുവിതല്ലോ കാണായി
ചാരേ വന്ന തേരിലാരു മൂവരിവർ
വൈരസേനിയില്ല നീരസമായി.
മാരുതമാനസവേഗം കണ്ടു
തേരതിനിന്നതുമൂലം
വീരസേനസുതസാരഥിയുണ്ടിഹ
ഭൂരിയത്നമഖിലം മമ സഫലം.
മൂന്നാം ചരണത്തിനു മുമ്പായി ദമയന്തി തേരിന്റെ കൊടിക്കൂറപാറുന്നതും തേരിലുള്ളവർ ആരെന്നു സൂക്ഷിച്ചുനോക്കുന്നതും നളനില്ലെന്നുകണ്ട്‌ ഇച്ഛാഭംഗപ്പെടുന്നതുമെല്ലാം നടിയ്ക്കുന്നു. പിന്നെ സഖിയോടായി - അല്ലയോ തോഴി! ഇനി വേഗം നീ പോയി ഈ സൂതൻ ആരാണെന്ന പരമാർത്ഥം അറിയാൻ ഉത്സാഹിച്ചാലും. വരൂ. (കൈകോർത്തു പിടിച്ചു മാറി)
തിരശ്ശീല
രംഗം നാല്‌
ശങ്കരാഭരണം - ചെമ്പട
സായാഹ്നേസൌ പുരമുപഗതോ മണ്ഡിതഃ കുണ്ഡിനാഖ്യം
ജ്ഞാത്വാ ഭൈമീ പരിണയകഥാം ഹന്ത മിത്ഥ്യേതി ധീമാൻ
പൌരൈരാവേദിതനിജഗതിം ഭീമമേത്യർത്തുപർണ്ണ-
സ്തത്സല്ക്കാരപ്രമുദിതമനാസ്സംകഥാം തേന തേന.
ഭീമരാജൻ:
കിമു തവ കുശലം മനുകുലനായക
കിന്നു മയാ കരണീയം?
പരിജനമില്ലാരും പരിച്ഛദമൊന്നുമില്ല
പാർത്ഥിവേന്ദ്ര പറയേണം
പരിചൊടു നിൻ വരവു കാരണം കൂടാതെയല്ല
പരമൊന്നുണ്ടുള്ളിൽ പ്രണയം കരുതീട്ടതും
ഇതു കരുതുന്നേരം കുതുകമെനിക്കു പാരം
എന്തെന്നല്ലീ പറയാമേ
പുരവും പരിജനവുമിതുതന്നെ തനിക്കെന്നു
പരമാർത്ഥം ബോധിച്ചല്ലോ പരിചോടു വന്നു ഭവാൻ
സുകൃതിഞാനെന്നതു സംശയമേതുമില്ല
സൌഖ്യമായി ഹൃദയേ മേ
സുകൃതമില്ലാതവർക്കു സുചിരം പ്രത്നംകൊണ്ടും
സുജനസംഗമമുണ്ടോ സുലഭമായി വരുന്നൂ?
ആനന്ദഭൈരവി --ചെമ്പട
ഋതുപർണ്ണൻ
ഭീമനരേന്ദ്ര മേ കുശലം പ്രീതിയോടെ കേൾക്ക ഗിരം
പലനാളായി ഞാനോർക്കുന്നു തവ പുരേ വന്നീടുവാൻ
മുറ്റുമതിന്നയി സംഗതിവന്നു മറ്റൊരു കാര്യമേതുമില്ലാ
തവ ഗുണങ്ങളോർക്കുമ്പോൾ അവധിയുണ്ടോ ചൊല്ലുവാൻ
ത്വദ്വിധന്മാരെക്കാണ്മതിതല്ലോ സുകൃതസാദ്ധ്യം മറ്റേതുമില്ലാ
പരിചയവും വേഴ്ചയും പെരികയില്ലേ നാം തമ്മിൽ
പറ്റലർകാല! ഭാഗ്യലഭ്യം പാരിൽ ഭവാദൃശ സംഗമമല്ലോ.
തിരശ്ശീല
രംഗം അഞ്ച്‌
ദമയന്തി - തോഴി
ഘണ്ടാരം - ചെമ്പട
താമര ബന്ധുവംശമുടയോരവനിപതിലകൻ
ഭീമനരേന്ദ്രനൊടുമൊരുമിച്ചരമത കുഹചിൽ
ഭീമജയാകിലാകുലമനാ രമണനെ അറിയാ-
ഞ്ഞാമയഭൂമധൂമമലിനാ സഖിയെ നിരദിശൽ
രണ്ടാംരംഗത്തിലെ നിലതന്നെ. ദമയന്തി നൈരാശ്യത്തോടെ തോഴിയോട്‌:
പല്ലവി
സ്വല്പപുണ്യയായേൻ ഞാനോ
തോഴിയെന്മെഴി കേൾ നീ
അനുപല്ലവി
സുപ്രസന്നവദനം രമണം
കാണ്മനെന്നു കാമകോടിസുഷമം
വിരഹമോ കഠോരം കടലിതു
വീതഗാധപാരം
വിധുരവിധുരമിതിൽ വീണുഴന്നു
വിഷമമെന്നുറച്ചു വേദന പാരം
വിരവിനൊടെന്നാൽ നീയതെല്ലാം
വീര്യപുമാനെ കാണ്മാനയി വേല ചെയ്യേണം
വികൃതരൂപമേതതൃതുപർണ്ണ-
ഭൂമിപാലസൂതം
വിദിത നിഷധപതി വീരനെന്നു
വിരവിൽ വന്നു ചൊല്ലി ഭൂസുരനേകൻ
തിരകവനോടു പോയി നീയതെല്ലാം
ധീരനവന്റെ മൊഴി കേട്ടു വീണ്ടുവരേണം
അശനശയനപാനം കഥമവ-
നതുമറിഞ്ഞീടേണം
ഒളിവിൽ മരുവിപുനരോടിവന്നു
സകലമാശു മമ കേശിനി ചൊല്ലേണം
കളയരുതേ നീ കാലമേതും
ക്ളേശവിനാശനത്തിനു നൂനം കൌശലമേതൽ
സഖിയോട്‌ അതുകൊണ്ട്‌ ഇനി വേഗം നീ പോയി വരിക.
സഖി: ഞാൻ വേഗം പോയിവരാം എന്ന്‌ കാണിച്ച്‌ മാറിപ്പോകുന്നു.
തിരശ്ശീല
സ്വല്പപുണ്യയായേൻ എന്ന പദവും തീർന്ന്‌ സന്ദേഹമെന്ന പദംപോലെ ഇരുന്നിട്ടാടാം
രംഗം ആറ്‌
ബാഹുകൻ - കേശിനി
പന്തുവരാളി - ചെമ്പട
പ്രിയദർശനപ്രസിതയാ ബത ഭീമജയാ
നള ഇതി ബാഹുകേ ജനിതസംശയമാനസയാ
ഇതി കില കേശിനി നിഗദിതാ നളമേത്യജവാ-
ദ്രഥഗതമന്വയുങ്ക്ത കുശലാ കുശലം കുശലാ
ബാഹുകൻ വലതുവശം ഇരിക്കുന്നു. കേശിനി ഇടത്തുനിന്നു പ്രവേശിച്ച്‌ അന്യോന്യം കണ്ട്‌:
പല്ലവി
ആരെടോ നീ നിന്റെ പേരെന്തു ചൊല്ലേണം
അരുടെ തേരിതെടോ
അനുപല്ലവി
ദൂരദേശത്തിൽ നിന്നു വന്നവരെന്നു തോന്നി
നേരുതന്നെ ചൊല്ലേണം കാര്യമുണ്ടിങ്ങതിനാൽ
നിഷ്ഫലമല്ലറിക നിർബ്ബന്ധമിതെന്നുടെ
ചേല്പ്പെറും ഭൈമിയുടെ കല്പനയാൽ
ഇപ്പോളീയന്തിനേരം ഇപ്പുരം തന്നിലേ വ-
ന്നുൾപ്പൂക്ക നിങ്ങളാരെന്നെപ്പേരും പറയേണം
ബാഹുകൻ-
ഭൈരവി - ചെമ്പട
പല്ലവി
ഈര്യതേ എല്ലാം നേരേ
ശോഭനവാണീ മുദാ
അനുപല്ലവി
കാര്യമെന്തു തവ ചൊല്ലെന്നോടു
പെരികെ വിദൂരാൽ വന്നോരല്ലോ ഞങ്ങൾ
ഇവിടെവന്ന ഞങ്ങളിന്നു
ഋതുപർണ്ണഭൂപ സാരഥികൾ
ഇരുവരിലഹം ബാഹുക-
നെന്തുവേണ്ടു തവ ചൊല്ലെന്നോടു
കേശിനി:
മന്ദിരേ ചെന്നാലെങ്ങും കണ്ണിലേ കിട്ടാ കാണ്മാൻ
മന്നിലിന്ദ്രനൃതുപർണ്ണനൃപ-
നെന്തിങ്ങു വന്നീടുവാ-
നെന്നു കേൾക്കാമോ നമ്മാ-
ലന്യനെങ്ങു പോയ്‌
അവനെ അറിയും ചിലരിവിടെ
ബാഹുകൻ:
ധരണിപന്മാരനേകം
വരുമേപോൽ നീളെയുള്ളവർ
നളനെ വെടിഞ്ഞു ദമയന്തിപോൽ
ഭൂപമേകം വരിക്കുന്നു പോൽ
കേശിനി:
അക്കഥ കേട്ടോ വന്നാനർക്കകുലീനൻ മന്നൻ
നില്ക്കതു മറ്റുണ്ടു ചോദിക്കേണ്ടു മേ
ദിക്കിലെങ്ങാനും നളസല്ക്കഥയുണ്ടോ കേൾപ്പാൻ
ദുഷ്കരം ഭൈമിയോ ജീവിക്കുന്നതിന്നേയോളം
ഒളിവിലുണ്ടോ ഇല്ലയോവാൻ
നളനെ ആർ കണ്ടു ഭൂതലേ
ഉചിതമപരവരണോദ്യമം
എന്തു ഹന്ത നളചിന്തയാ
പർണ്ണാദൻസാകേതത്തിൽ വന്നോരു വാർത്തചൊന്നാ-
നന്നതിനുത്തരം നീ ചൊന്നാനേപോൽ
ഇന്നാമൊഴികൾ നീതാനെന്നോടു പറയേണ-
മെന്നുമേ ഭൈമിക്കതു കർണ്ണപീയൂഷമല്ലോ
കുലവധൂനാം കോപമാകാ
പലരില്ലേ ലോകസാക്ഷികൾ
ഉഭയഭുവനസുഖമല്ലയോ
വന്നു കൂടുവതിവർക്കു മേൽ
ഇത്രയും പറഞ്ഞപ്പോൾ തനിക്ക്‌ കൃത്യാന്തരങ്ങളുണ്ടെന്നു ബാഹുകന്‌ ഓർമ്മവന്ന്‌ കേശിനിയെ യാത്രയാക്കുന്നു. അവൾ സ്ഥലം വിടാതെ ബാഹുകൻ ചെയ്യുന്നതെല്ലാം ഒളിഞ്ഞുനിന്ന്‌ കാണുന്നു. ബാഹുകൻ ഋതുപർണ്ണന്റെ ഭക്ഷണം പാകംചെയ്യുന്നു. സ്മരണമാത്രയിൽ വെള്ളം പാത്രത്തിൽ വന്നു നിറയുന്നു; അഗ്നി ജ്വലിക്കുന്നു. പാകം ചെയ്തവിഭവങ്ങൾ ഋതുപർണ്ണന്റെ അടുത്തു കൊണ്ടുപോയി വിളമ്പിക്കൊടുക്കുന്നു. ഒടുവിൽ വിശ്രമിക്കുവാനായി രഥത്തിൽ ചെന്നിരിക്കുമ്പോൾ വാടിയ പുഷ്പങ്ങളെ കാണുകയും അവയെ കയ്യിലെടുത്തു തിരുമ്മുകയും ചെയ്തപ്പോൾ പൂക്കൾ വീണ്ടും ശോഭിക്കുന്നു. കേശിനി ഇതെല്ലാം നോക്കിക്കണ്ട്‌ പിൻമാറുന്നു. ബാഹുകൻ വിശ്രമിക്കുന്നു.
- തിരശ്ശീല-
രംഗം ഏഴ്‌
ദമയന്തി, കേശിനി
ദർബാർ-ചെമ്പട
വെളിച്ചമേ ചെന്നു തിരഞ്ഞൊരോന്നേ
കളിച്ചവൻ ചൊന്നതു കേട്ടു പോന്നു
ഒളിച്ചു പിന്നോട്ടു ധരിച്ചു ദൂതി
വിളിച്ചു ഭൈമീം വിജനേ പറഞ്ഞാൾ
ദമയന്തി ചിന്താമഗ്നയായി വലതുവശം ഇരിക്കുന്നു. കേശിനി പതിവനുസരിച്ച്‌ പ്രവേശിച്ചു വന്ദിച്ച്‌
പല്ലവി
പൂമാതിനൊത്തചാരുതനോ, വൈദർഭി, കേൾനീ,
പുരുഷരത്നമീ ബാഹുകനോ,
ധീമാനവനെന്നോട്‌
നാമവും വാർത്തയും ചൊന്നാൻ....പൂ
നളനില്ലൊരപരാധം പോൽ ഉണ്ടെന്നാകിലും
കുലനാരിക്കരുതു കോപംപോൽ
ഖലനല്ല വാക്കുകേട്ടാൽ ഛലമുണ്ടെന്നതും തോന്നാ
പലതുംപറഞ്ഞു പിന്നെ ഫലിതമത്രെ പാർത്തോളം
അന്നാദിപാകസംഭാരം സ്വാമിനിയോഗാൽ
വന്നതു കണ്ടേനന്നേരം
കുഭേ നിറഞ്ഞു നീരം കുതുകമെത്രയും പാരം
ദംഭംകൂടാതെ ഘോരം ദഹനൻ കത്തിയുദാരം
വേഗേന വച്ചങ്ങൊരുങ്ങിക്കൊണ്ടങ്ങു ചെന്നു
സാകേതപതിയെ വണങ്ങി
പോന്നു തേരിലൊതുങ്ങി പൂനിരകണ്ടുമങ്ങി
അവമർദ്ദനം തുടിങ്ങീ അവകളപ്പോൾ വിളങ്ങി
കേശിനിയെ പറഞ്ഞയച്ച്‌ ദമയന്തി (ഇരുന്നുകൊണ്ട്‌) ചിന്ത
മുഖാരി - ചെമ്പട
അത്യാശ്ചർയ്യം വൈഭവം ബാഹുകീയം
ദൂത്യാപ്രീത്യാ വേദിതം ഭീമപുത്രീ
സാത്യാനന്ദം കേട്ടനേരം നിനച്ചു
മൂർത്ത്യാ ഗൂഢം പ്രാപ്തമേവ സ്വകാന്തം
സ്വഗതം
പല്ലവി
നൈഷധനിവൻ താനൊ-
രീഷലില്ല മേ നിർണ്ണയം
അനുപല്ലവി
വേഷമീവണ്ണമാകിൽ ദോഷമെന്തെനിക്കിപ്പോൾ
ഒന്നേ നിനയ്ക്കുന്നേരം മൊഴിയെ നളനിതെന്നു
തന്നേ ഉറപ്പതുള്ളിൽ വഴിയെ
വേഷം കാണുമ്പോൾ
വന്നീടാ തോഷം നിന്നാലൊഴിയെ വന്നിതെൻ പ്രാണ-
സന്ദേഹമാപത്സിന്ധു ചൂഴിയേ
തോന്നുന്നതെല്ലാമുണ്മയോ
നേരാരു ചൊല്ലുവതമ്മയോ
ഇവനോടു ചേർന്നാൽ നന്മയോ
ചാരിത്രത്തിനു വെണ്മയോ
അറിയാവതല്ലേ
മാതാവെച്ചെന്നു കാണ്മനിന്നേ ത്രൈലോക്യത്തിന്നു
മാതാവെ ചിന്തിച്ചു ഞാൻ മുന്നേ
നന്മയ്ക്കു ലോകനാഥാനുഗ്രഹം പോരുമൊന്നേ
ധർമ്മസങ്കടേ മാതാവെനിക്കു നളൻതന്നെ
അതിലോകരമ്യചേഷ്ടിതൻ
ഹതദൈവപാശവേഷ്ടിതൻ
ഖലനാശയാഗദീക്ഷിതൻ
അനുപേക്ഷണീയൻ വീക്ഷിതൻ
വേഷപ്രച്ഛന്നൻ
എൻ കാന്തനെന്നോടുണ്ടോ വൈരം ഇല്ലെന്നിരിക്കി-
ലെന്തേ തുടങ്ങി ഇപ്രകാരം
എനിക്കു ഘോരവങ്കാട്ടിൽ ആരുപോൽ പരിവാരം
ഏതു ചെയ്താലും വന്ദിപ്പതിനിങ്ങധികാരം
പാപമേ താപകാരണം
അതെല്ലാമിന്നു തീരണം
വിരഹം മേ മർമ്മദാരണം
അതിലേറെ നല്ലു മാരണം
അതിദാരുണം
അതിനാൽ വിവരമെല്ലാം അമ്മയെ അറിയിക്കട്ടെ എന്നു കാണിച്ച്‌ രംഗം വിടുന്നു.
തിരശ്ശീല
രംഗം എട്ട്‌
ബാഹുകൻ, ദമയന്തി
തോടി - ചെമ്പട
പ്രീതേയം പ്രിയദർശനത്തിനുഴറിപ്പീഡാം വെടിഞ്ഞാശു-
പോയ്‌
മാതാവോടുമിദം പറഞ്ഞനുമതിം മേടിച്ചുടൻ ഭീമജാ
മോദാൽ പ്രേക്ഷിതകേശിനീമൊഴികൾ കേട്ടഭ്യാഗതം-
ബാഹുകം
ജാതാകൂതശതാനുതാപമസൃണാ കേണേവമൂചേ ഗിരം
ദമയന്തി ഇടത്തുവശം നില്ക്കുന്നു. ബാഹുകൻ ഇടത്തുനിന്ന്‌
പ്രവേശിച്ച്‌ വലത്തുവന്നു നില്ക്കുന്നു, ദമയന്തി വന്ദിച്ച്‌
പല്ലവി
എങ്ങാനുമുണ്ടോ കണ്ടു തുംഗാനുഭാവനാം നിൻ
ചങ്ങാതിയായുള്ളവനേ
അനുപല്ലവി
അംഗാരനദിയിൽ ബഹുതരംഗാവലിയിൽ ഞാനോ
മുങ്ങാവതോ മുങ്ങി മങ്ങിനേനറിയാഞ്ഞേനേതും
ബാഹുകൻ:
സാവേരി - ചെമ്പട
പല്ലവി
ആന്ദതുന്ദിലനായി വന്നിതാശു ഞാൻ
ആപന്നനെന്നാകിലും
അനുപല്ലവി
നൂനം നിനച്ചോഴമില്ലൂനം ശിവചിന്തനനിയമിഷു
ജാനന്തം ക്രാന്ത്വാ ബത മാം
ഖലമതിരതനുതകലിരപി മയി പദം
നിജരാജ്യം കൈവെടിഞ്ഞു വനരാജ്യവാസിയായേൻ
ഹവിരാജ്യപ്രസന്നദേവം രവിരാജ്യം വാണേൻ
അവശം മാം വെടിഞ്ഞുപോയി തവ ശാപാക്രാന്തനായി
കലിയകലേ അഹമബലേ
വന്നിതു സുന്ദരി നിന്നരികിന്നിനി-
യൊരുവർ പിരിവർ
ഉയിർവേരറവേ നിറവേ കുറവേ
വിലപിതമിതുമതി വിളവതുസുഖമിനി
ദൈവാലൊരുഗതി മതി ധൃതിഹതി
ദമയന്തി
പ്രേമാനുരാഗിണീ ഞാൻ വാമാ രമണിയശീല
ത്വാമാതനോമി ഹൃദി സോമാഭിരാമമുഖ
ശ്യാമാ ശശിനം രജനീവാമാകലിതമുപൈതു-
കാമാ ഗതയാമാ
കാമിനീ നിന്നോടയി ഞാൻ
ക്ഷണമപി പിരിഞ്ഞറിവേനോ
കാമനീയകവിഹാരനികേത
ഗ്രാമനഗര കാനനമെല്ലാമേ
ഭൂമിദേവർ പലരെയുമയച്ചു ചിരം
ത്വാമഹോ തിരഞ്ഞേൻ ബഹു കരഞ്ഞേൻ
എന്നതാരോടിന്നു ചൊൽവതു
വ്യാപാരം വചനം വയസ്സിവകളോർക്കുമ്പോ-
ളിവൻ നൈഷധൻ
ശോഭാരംഗമൊരംഗമുള്ളതെവിടെപ്പോയെ-
ന്നു ചിന്താകുലാം
ഭൂപാലൻ ഭുജഗേന്ദ്രത്തവസനം ചാർത്തി
സ്വമൂർത്തിം വഹൻ
കോപാരംഭകടൂക്തികൊണ്ടു ദയിതാമേവം
പറഞ്ഞീടിനാൻ
ബാഹുകൻ കാർക്കോടകൻ കൊടുത്ത വസ്ത്രം എടുത്ത്‌ സ്മരിച്ച്‌ ധരിക്കുന്നു. അപ്പോൾ പൂർവ്വരൂപലാവണ്യം ലഭിക്കുന്നു. ദമയന്തി അതു കണ്ട്‌ സന്തോഷത്തോടെ അടുത്തപ്പോൾ ബാഹുകൻ അല്പം കോപത്തോടെ:
സ്ഥിരബോധംമാഞ്ഞു നിന്നോടപരാധം ഭൂരിചെയ്തേൻ
അവരോധം ഭൂമിപാനാമവിരോധമായം
അധികം കേളധർമ്മമെല്ലാമറിവേനാസ്താമിതെല്ലാം
സമുചിതമേ ദയിതതമേ
നന്നിതു സുന്ദരി നിൻ തൊഴിൽ നിർണ്ണയ -
മപരം നൃവരം
വരിതും യതസേ യദയേ വിദയേ
നിരവധി നരപതി വരുവതിനിഹ പുരി
വാചാ തവ മനുകുലപതി വന്നു
ദമയന്തി:
മുന്നേ ഗുണങ്ങൾ കേട്ടു തന്നേ മനമങ്ങു പോന്നു
പിന്നെ അരയന്നം വന്നു നിന്നെ സ്തുതിചെയ്തു
തന്നെ അതുകേട്ടു ഞാനുമന്നേ വരിച്ചേൻ മനസി
നിന്നെ പുനരെന്നേ
ഇന്ദ്രനഗ്നിയമനർണ്ണസാമധിപനും കനിഞ്ഞിരന്നു
എന്നതൊന്നുംകൊണ്ടുമുള്ളിലന്നു-
മഭിന്നനിർണ്ണയമനിഹ്നുതരാഗം
മന്നവർ തിലക സമുന്നതം സദസി
വന്നു മാലയാലെ വരിച്ചു കാലേ
എന്നപോലെ ഇന്നു വേല
എങ്ങായിരുന്നു തുണ ഇങ്ങാരിനിക്കിതയ്യോ ശൃംഗാര
വീര്യവാരിധേ
നളൻ:
അഭിലാഷംകൊണ്ടുതന്നെ ഗുണദോഷം വേദ്യമല്ല
പരദോഷം പാർത്തുകാണ്മാൻ വിരുതാർക്കില്ലാത്തു
തരുണീനാം മനസ്സിൽ മേവും കുടിലങ്ങളാരറിഞ്ഞൂ
തവ തു മതം മമ വിദിതം
നല്ലതു ചൊല്ലുവതിനില്ലൊരു കില്ലിനി
ഉചിതം രുചിതം
ദയിതം ഭജ തം പ്രസിതം പ്രഥിതം
രതിരണവിഹരണവിതരണചണനിവൻ
ഭൂമാവിഹ അണക നീയവനോടു
ദമയന്തി
നാഥാ നിന്നെക്കാണാഞ്ഞു ഭീതാ ഞാൻ കണ്ടവഴി -
യേതാകിലെന്തു ദോഷം
മാതാവിനിക്കു സാക്ഷിഭൂതാ ഞാനത്രേ സാപരാധാ -
യെന്നാകിൽ ഞാനഖേദാ ധൃതമോദാ
ചൂതസായകമജാതനാശതനുമാദരേണകാണ്മാൻ
കൌതുകേന ചെയ്തുപോയ പിഴയൊഴിഞ്ഞേതുമില്ലി-
വിടെ കൈതവമോർത്താൽ
താതനുമറികിലിതേതുമാകാ ദൃഢബോധമിങ്ങുതന്നെ
വരിക്കയെന്നെ നേരേനിന്നു നേരുചൊന്നതും
നേരുചൊന്നതും എന്നാടി കലാശിച്ചു നളനെ നമസ്കരിക്കുന്നു. ഞാൻ പറഞ്ഞതു സത്യമല്ലെങ്കിൽ വായുഭഗവാൻ എന്റെ പ്രാണനെ അപഹരിച്ചു കൊള്ളട്ടെ എന്നു കാണിച്ച്‌ നമസ്കരിക്കുന്നു.
ബാഹുകൻ ഇതികർത്തവ്യതാ മൂഢതയോടെ ഉദാസീനനായി കാണപ്പെടുന്നു.
കേദാരഗൗളം
ആത്താനന്ദാതിരേകം പ്രിയതമസുചിരാ-
കാംക്ഷിതാലോകലാഭാൽ
കാൽത്താർ കുമ്പിട്ടിവണ്ണം കളമൊഴി പറയും
വാക്കു കേട്ടോരുനേരം
ആസ്തായം സ്വൈരിണീസംഗമകലുഷലവാ-
പാചികീർഷുസ്തദാനീ-
മാസ്ഥാം കൈവിട്ടു നില്ക്കും നളനൊരു മൊഴികേൾ-
ക്കായിതാകാശമദ്ധ്യേ.
ഇന്ദളം
വാതോഹം ശൃണു നള ഭൂതവൃന്ദസാക്ഷീ
രാജർഷേ തവ മഹിഷീ വ്യപേതദോഷാ
ആശങ്കാം ജഹിഹി പുനർവ്വിവാഹവാർത്താം
ദ്രഷ്ടും ത്വാമുചിതമുപായമൈക്ഷതേയം
(ചെണ്ട വലന്തല) ശംഖ്‌, പുഷ്പവൃഷ്ടി
അത്ഭുതത്തോടെ നളൻ അശരീരിവാക്ക്‌ ശ്രദ്ധിക്കുന്നു. നളൻ ഏറ്റവും സന്തോഷത്തോടും സ്നേഹത്തോടും ദമയന്തിയെ എഴുന്നേല്പിച്ച്‌ ആലിംഗനം ചെയ്തു സന്തോഷിപ്പിക്കുന്നു.
തിരശ്ശീല
രങ്ഗം എട്ട്‌: ഭീമന്റെ കൊട്ടാരം
ബാഹുകൻ, ഭീമൻ
സൗരാഷ്ട്രം-ചെമ്പട
ശ്ശോ. ത്രൈലോക്യപ്രാണവാക്യം കുരു നള, ജയ, ജീ-
വേ, തി വിദ്യാധരന്മാർ
കാലേസ്മിൻ തൂകിനാർ പൂമഴ ദിവി, ഭുവി കേൾ-
ക്കായി മങ്ഗല്യവാദ്യം,
ആലോക്യാശ്ചര്യമേവം നിരവധി നിഷധാ-
ധീശനും പേശലാങ്ഗീ-
മാലിങ്ഗ്യാലിങ്ഗ്യ പുത്രാവപി സമമഖിലൈഃ
പ്രാപ ഭീമം പ്രസന്നം
പദം 13 ഭീമൻ:
പ. സഫലം സമ്പ്രതി ജന്മം നിനയ്ക്കിൽ
ഇല്ലിനി മരിക്കിലും ക്ഷതി.
അനു. ഇഹലോകമിത,ഫലം മതമഖിലം,
അവലോകിതമഥ നിന്മുഖകമലം.
ച.1 ജീവിതമായതെനിക്കിവളേ കേൾ
ശ്രീവീരസേനനു നീയിവ ലോകേ,
ദൈവതകാരുണ്യംകൊണ്ടു വിലോകേ
ദിവസമന്വാധികൾ സന്തി ന കേ കേ?
യാവദസുവ്യയം, എനിക്കു കിനാവിലപി ഭയം,
പണ്ടേ മമ ഭാവമുരുദയം, നാരീരത്നം മൂവുലകിലിയം,
ഏവമേവ നീ, വിശേഷപൂരുഷ,
ജീവലോകപാവനാത്മപൗരുഷ,
ജീവ ചിരായ നിരായമയമൂഴിയിൽ,
മാ വിയോഗം വ്രജതമൊരുപൊഴുതും,
ആവിലമാകരുതാശയമാർക്കും
ഉഭാവിമൗ വാം വിധി തന്നു മമ നിധ സഫലം.
നളൻ
2. ദ്വാപരസേവിതനാം കലി വന്നു,
ദുഷ്ടനെന്നുള്ളിൽ കടന്നങ്ങിരുന്നു;
പാപമൊന്നിലങ്ങാശ വളർന്നു;
പറവതിതെന്തു? സുഖങ്ങളകന്നു;
നാടും നഗരവും എഴുനിലമാടശിഖരവും
എല്ലാം വിട്ടു മാടുനികരവും;
നിവാസമായ്ക്കാടും കുഹരവും,
ഭൂപലോകദീപമേ, നിനക്കൊരു
കോപശാപരോപലക്ഷമായഹം,
താവകമെയ്യിലണഞ്ഞി, നിമേൽ
പറയാവതോ, ശിവവൈഭവം ആയതു-
മാവതുമില്ലിഹ, ദൈവവിരോധമി-
തേ വരുത്തൂ ഇതി പറവതിനരിമ. സഫലം.
ഭീമൻ:
3 വീരസേനാത്മജ, വില്ലാളിമൗലേ,
വീര്യവതാം വരും വിപത്തുമപ്പോലേ;
സൂര്യസോമന്മാർക്കു രാഹുവിനാലേ,
സുനയ, നിനക്കു വന്ന തുയർ കലിയാലേ.
പോക സാ കഥാ, ഭവാനിനി
മാഴ്കൊലാ വൃഥാ, ഭൂലോകത്തിൽ
വാഴ്ക ശാസിതാ, ശതായുതവർഷജീവിതാ;
ശക്തിയുണ്ടു മുക്തിയോളം മായയ്ക്ക-
തസ്തമേതി മുക്തി ചേദുദേതി, വാ-
മത്തലിതോർത്തോളമിത്തൊഴിൽ തോന്നിയ-
താസ്തികോത്തമ, കീർത്തിമതാംവര,
പാർത്ഥിവ, ഞാനതിവാർദ്ധകബാധിതൻ
കാത്തുകൊള്ളുവാൻ മതി തവ മതിഗതി. സഫലം
രങ്ഗം ഒൻപത്‌: കുണ്ഡിനരാജധാനി
നളൻ, ഋതുപർണ്ണൻ
മോഹനം- അടന്ത
ശ്ളോ. ഭീമേ ജാമാതൃസന്ദർശനമുദിതമതൗ
തന്മതേനോന്മയൂഖ-
ശ്രീമദ്രത്നോപ്തകേതൂദ്ഭടപടപിഹിതാർ-
ക്കേന്ദുതാരേ പുരേസ്മിൻ
പ്രാതഃ പ്രീതൈരുപേതോ നള ഇഹ സുദിനേ
ഹന്ത! ദിഷ്ട്യേതി പൗരൈർ-
ഗ്ഗീതാമാകർണ്ണ്യ വാർത്താം സകുതകമൃതുപർ
ണ്ണോവദത്‌ പുണ്യകീർത്തിം.
പദം 14. ഋതുപർണ്ണൻ
പ. ഈശ്വരകാരുണ്യം കൊണ്ടേ നിഷ-
ധേശ്വര, നിന്നെ ഞാൻ കണ്ടേൻ.
അനു. ആശ്രയം നീയിങ്ങെല്ലാർക്കും പണ്ടേ
തനുജിതകാമൻ പണ്ടേ
മഹീതലസോമൻ പണ്ടേ പാർക്കിൽ. ഈ
ച.1 എന്തെല്ലാം ചെയ്തേനപരാധം നിന-
ക്കെന്നു നമുക്കില്ല ബോധം,
എനിക്കിന്നതുകൊണ്ടുള്ളിൽ ഖേദം,
നീയെൻ തലയിൽ വയ്ക്ക പാദം;
എന്നിയില്ലാധിതണുപ്പനല്പം,
എന്നതുകൊണ്ടെനിക്കില്ലൊരിളപ്പം. ഈ
2 മൂർത്തികണ്ടാലഭിരാമൻ, വിദ്യ-
യോർത്തുകണ്ടാലോ, നീ ഭീമൻ, നമ്മിൽ
മൈത്രമിനി വേണം ധീമൻ! എന്നും,
നാത്ര ശങ്കാ പുണ്യനാമൻ!
വാസ്തവമോർക്കിലുദർക്കമനർഘം,
ഹാർദ്ദത്തിനില്ലിങ്ങെനിക്കൊരിളക്കം. ഈ
3 പരിതാപം പോയങ്ങകന്നു, നമ്മിൽ
പരിചയവായ്പുമിയന്നു, അസ്മത്‌-
പരിപന്ഥികൾ പോയമർന്നു, ദൈവ-
പരിണാമം നന്നെന്നു വന്നു.
പരിതോഷമുള്ളിലെഴുന്നുയരുന്നു,
പരമതുകൊണ്ടു ഞാനിന്നിതിരന്നു. ഈ
പദം 15 നളൻ:
പ. പ്രേമ തേ തു വൃണേ ഋതുപർണ്ണഭൂമിപാലമണേ
അനു. കാമരമ്യകളേബര, താമരബന്ധുകുലവര, പ്രേമ.
ച. 1 അപരാധം ചെയ്തതു ഞാനങ്ങറിഞ്ഞു-
കൊണ്ടത്രേ വീര്യവാരിനിധേ,
അമ്പെഴും നിൻമുമ്പിൽനിന്ന, നൃതം പറഞ്ഞീലേ ഞാൻ
ധീരമതേ,
അപരമില്ലൊരു പിഴയറിയാതെപോലും മമ സാരമതേ,
അറിഞ്ഞുകൊണ്ടരുതെന്നിലരസത രണജിത,
വൈരിതതേ, രസസാരരതേ, പരം. പ്രേമ.
2 അതിസുഖവാസമിങ്ങു സുലഭമാമവനിയി,ലതു ധരിച്ചേൻ;
അതുമൂലം നിന്നെസ്സേവിച്ചയി, നിന്മതങ്ങളെ ഞാ-
നനുസരിച്ചേൻ,
അറിയാതെ പോയി മൂവാണ്ടായി കാലമിപ്പോൾ,
അതു നിനച്ചേൻ,
അതിശയമത്രയുണ്ടങ്ങയി! നിൻ ഗുണത്തിനതു-
മനുഭവിച്ചേൻ, ഉള്ളിലഭിരമിച്ചേൻ ചിരം. പ്രേമ.
3 അക്ഷഹൃദയം വിദ്യ അറിഞ്ഞപ്പോൾ മമ വിപദസ്തമയം,
അശ്വഹൃദയം നിനക്കധുനാ തരുവൻ, വരുമദ്ധ്വരയം,
അക്ഷയം നമ്മിലൈകമത്യ,മിനി നമുക്കുണ്ടത്യുദയം;
അസ്തു പകുതി നമ്മിൽ പുകൾ കൊണ്ട,-
സ്ഥിരമത്രേ വിത്തചയം, നമുക്കസ്തു ജയം ഭുവി പ്രേമ.
രങ്ഗം പത്ത്‌: ഭൈമിയുടെ അന്തഃപുരം
കേദാരഗ്ഡം-ചെമ്പട
ശ്ളോ. ഈവണ്ണം ചൊല്ലി വിദ്യാം നളനുടനൃതുപർ-
ണ്ണന്നു നല്കീ മുഹൂർത്തേ
ഭാവം നന്നായ്ത്തെളിഞ്ഞങ്ങഥ നിജനിലയം
പുക്കു സാകേതനാഥൻ,
വൈവർണ്ണ്യം നീക്കി വാണു രമണിയൊടു നളൻ
കുണ്ഡിനേ മാസമാത്രം,
താവന്നിർവ്യാജരാഗം രഹസി ദയിതതോ-
ടേവമൂചേ കദാചിത്‌.
പദം 16 നളൻ:
പ. വല്ലഭേ, മമ വാക്കുകേൾക്ക നീ വനിതാരത്നമേ
അനു. കല്യശീലേ, കമലനയനേ, കാമിനിമാർകുലമൗലേ,
ച. 1 കാലം കല്യാണി, മൂന്നു വർഷമായി നമ്മുടെ രാജ്യം
ഖലനനുഭവിക്കുന്നൂ കൃതഹർഷനായി
തസ്കരനായ പുഷ്കരൻ
കലി തുണയ്ക്കയാൽ ബലപുഷ്കലൻ,
കരുത്തുകൊണ്ടു ഞാൻ മുഷ്കരൻ,
തദ്വധം ന ദുഷ്കരം. വല്ലഭേ.
2. സ്വൈരം നീ വാഴ്ക താതനിലയനേ
സുതരോടും കൂടെ സുഭഗേ,
ചില ദിനമിവിടെ സുവദനേ, ഞാൻ
ചെന്നു രിപുനിധനം ചെയ്തിങ്ങയയ്ക്കുന്നു തവ വാഹനം
താവകമിഹ സദനം പ്രീതനാഗരികജനം വല്ലഭേ.
ദമയന്തി:
3. നാഥാ, നിന്നോടു വേർപിരികിലോ പെരുതേ വേദന
നഹി മേ സന്താപമന്തം വരികിലോ,
സ്മർത്തവ്യമിതു നിത്യവും, ഇഹ കഥ്യത ഇതു നിസ്ത്രപം,
പ്രസ്ഥിതാസ്മി തത്ര ഞാൻ യത്ര വാസി കുത്ര വാ,
പ. വല്ലഭ, മമ വാക്കു കേൾക്ക നീ, വന്ദേ നിൻ പദം.
രങ്ഗം പതിനൊന്ന്‌: നിഷധ രാജധാനി
ശങ്കരാഭരണം - അടന്ത
ശ്ളോ. ആമന്ത്ര്യ കാന്താം വിരഹാസഹാം താം
ഭീമം തതോന്യാനപി നൈഷധോസൗ
ശ്രീമന്തമാരുഹ്യ ഗജം സസൈന്യോ
ഹേമന്തവത്‌ പുഷ്കരഹാനയേഗാത്‌. 16
പദം 17 നളൻ:
പ. അതിപ്രൗഢാ, അരികിൽ വാടാ, ചൂതു പൊരുവാനായ്‌
അതിപ്രൗഢാ, അരികിൽ വാടാ
അനു. മമ പ്രാണപര്യന്തം മറ്റൊന്നില്ല വേല. അതി.
ച. 1 ഇനിയുമൊരിക്കലെന്നെജ്ജയിക്കേണ,മതിനു
പണയം പറയാ,മതു ധരിക്കേണം,
ധനവും പ്രാണനും തോറ്റാലൊഴിക്കേണം, ജയിച്ചാൽ
മനവും തെളിഞ്ഞു രാജ്യം ഭരിക്കേണം, സുഖിക്കേണം. അതി.
2. പണ്ടേ ഇരുന്ന ധനം നിനക്കു ഞാൻ തന്നു,
രണ്ടാമതും നേടിനേൻ കനക്കെ ഞാൻ.
മിണ്ടാതിരിക്കും താപം തണുക്കിൽ ഞാൻ, ഇനിയോ
മിണ്ടീടാം മഹാദേവൻ തുണയ്ക്കയാൽ നിനയ്ക്ക നീ. അതി.
3. ദ്യൂതമിനിത്തുടർന്നാലപജയമെന്നു
ചേതസി നിനയ്ക്ക നീ, യദി ഭയം
നീ തരിക മേ മഹംരണമയം എനിക്കോ
ഭേദമില്ലോ,രുപോലെ തദൂഭയം ദൃഢജയം അതി.
ശ്ളോ. ധീരോദാത്തഗുണോത്തരോദ്ധുരസുസം-
രബ്ധോദ്ധതാർത്ഥാം ഗിരാം
സ്വൈരാരാദ്ധവിധാതൃദാരവിഹിതോ-
ദാരപ്രസാദാന്മുഖാത്‌
ആരാദാർത്തമനാ മനാങ്ങ്നിശമയൻ
മനാഭിമാനോന്മനാ
ദൂരാപാസ്തനയഃ സ്മ പുഷ്കര ഉപേ-
ത്യാഭാഷതേ നൈഷധം.
പദം 18 പുഷ്കരൻ:
പ. നന്നേ വന്നതിപ്പോൾ നീ താൻ നള, നരലോകവീര,
അനു. നയനിധേ, നീയും ഞാനും നവനവനൈപുണം
ദേവനരണം ഇന്നു ചെയ്തീടണം. നന്നേ.
ച. 1 മുന്നേയുള്ള ധനങ്ങൾ മുഴുവനേ ഇങ്ങടങ്ങി,
മുദ്രിതമതിരഹമതിതരാം,
ഉദ്രിക്തമായതു മദ്ബലംബഹു-
വിദിതചര,മിനി ദേവനേ
ജയമെങ്കിലെന്തിനു ശങ്കയിന്നിഹ?
നിന്നെ വാനവാസത്തിനയച്ചേനേ, പിന്നെ
വന്നാനേ, നന്നധികം, ഒന്നു നിർണ്ണയം
വീരസേനനന്ദന, മൂഢ, മൂഢ.... നന്നേ.
2. പുനരപി ധനം തവ ഭൂരി മറ്റെന്തു ചൊല്ക
പൂവലണിതനുരമണിയൊഴിയവേ,
ബുദ്ധിശക്തിയുമസ്തമിച്ചിതു
താവും വസനമോ ഭൂഷണങ്ങളോ
നാവോ വാണിയോ ഭീമസേനയോ
പുനരപി ധനം തവ ഭൂരി മറ്റെന്തു ചൊൽക,
പുതുമധുമൊഴിയാളാം ഭൈമിയെ പുണരുവതിന്നു മേ
സമ്പ്രതി തരുവാനോ നീ വന്നു?
നേരറിഞ്ഞേ നേ നള! വൈരസേനേ, നന്നേ.
നളൻ:
3. പ്രൗഢത ഭാവിച്ചു പേ പറവതോ മൂഢ?
പേടി ലവമതു പോയിതോ തവ
പേശലാങ്ഗി മത്പ്രേയസീം പ്രതി?
പാടവം കപടത്തിനെന്നിയേ
എന്തിനുള്ളതു ഹന്ത തേ? വദ.
കൂടസാക്ഷിയല്ലയോ, നീയെടാ?
നാടീരേഴിന്നും ചോടേ നീ വീഴണം നരകത്തിൽ
നീചമാനസ, നിന്നെ വീടുവാനോ?
പ. നന്നേ ചൊന്നതിപ്പോൾ നീ താൻ നയാനയബോധഹീന!
രങ്ഗം പന്ത്രണ്ട്‌: നിഷധരാജഗൃഹം
തോടി - ചെമ്പട
ശ്ളോ. വാദിച്ചേവം കയർത്തൂ വടിവൊടിരുവരും
ചൂതിനായങ്ങെതിർത്തൂ
മോദിച്ചേ വന്നടുത്തൂ പലരുമിഹ നള-
ന്നന്നു ദാക്ഷ്യം പെരുത്തൂ
ബാധിച്ചോനെക്കെടുത്തൂ ബഹുജനനടുവേ
വൈരമുൾക്കൊണ്ടടുത്തൂ,
ശാസിപ്പാൻ വാളെടുത്തൂ ചകിതമവരജം
പാരമാടൽപ്പെടുത്തൂ. 18
പദം 19 നളൻ
പ. ജീവതം തേ സംഹരാമി നാവു മൂർന്നേ ഭാവമുള്ളൂ
ദുർമ്മതേ, നീച, ചിരായ വേപസേ കിം?
അനു. ആവിലിതശശികുലം അതിചപലമാശു നിന്നെ
ഞാനിന്നു കൊല്ലുകിലാറുമോ ചീർത്തൊരു വൈരം?
അപരാധജാതമേതേതുവിധം മമ! ജീവിതം.
ച. കൊല്ലുവാനിന്നല്ല, ദുരാശയ,
കോപമധികമുണ്ടെങ്കിലും എനി-
ക്കല്ലയോ പണയം വച്ചു ചൂതിനി-
ങ്ങുള്ളൊരു ധനചയം ജീവനും, നവ-
പല്ലവാങ്ഗി മധുരവാണി ഭൈമിയു-
മിങ്ങുവന്നു, നീ പറഞ്ഞ വാക്കിനു
നല്ല ശിക്ഷയെന്തു വേണ്ടുവെന്നതു
നിധനമെങ്കിലതു നമുക്കു ചേർന്നതും. ജീവിതം.
2. ധൃഷ്ടനായി നീ പണ്ടു ജയിച്ചതു കിതവ,
ന തവ കേൾ കുശലതാ, കലി-
ദുഷ്ടമായി മന്മാനസമനുദിന-
മിന്നിതകതളിരിലവഗതം, തവ
പിഷ്ടപേഷമതിനു ദുഷ്ട, നിഷ്ഠുര-
മുഷ്ടിഘട്ടനം ദ്രഢിഷ്ഠമെങ്കിലു-
മൊട്ടുമില്ല ശിഷ്ടലോകകൗതുകം
കരിണമേവ ഹരി ന ഹന്തി കിരിമപി. ജീവിതം.
3. നീരസം നിന്ദാപദമതിതരാം
വീരസേനസുതനേകദാ കൃത-
വൈരമാതുരം ഭ്രാതരം കൊന്നു
ചുതു പൊരുതു ബത രോഷിതനായി തി
പാരിലിന്നു വീരമായ പരിഷകൾ
പാഴ്പറഞ്ഞു പരിഹസിപ്പരെന്നതു
പാരമിങ്ങസാരതേതി ചേതസി
ഭാവനാ ഭവാനു ജീവനൗഷധം. ജീവിതം.
മോഹനം- ചെമ്പട
ശ്ളോ. കൊല്ലാഞ്ഞാലോ കൊൽകിലോ നല്ലതെന്ന-
ങ്ങുല്ലാസത്തോടോർത്തു നിന്നൂ നളൻതാൻ
നില്ലാതോളം കൗതുകാൽ വന്നിതപ്പോൾ
കല്യാണാത്മ ഹംസരാജാ ബഭാഷേ.
പദം 20 ഹംസം:
പ നിഷധേന്ദ്ര, ബന്ധുകുമുദാകരചന്ദ്ര,
നീ ജയിക്ക നയവാരിധേ,
അനു. ഹൃഷിതരോമാസ്മി ഞാനിഹ സഖേ, സമവാപ്തൻ
വിഷമങ്ങൾ തീർന്നു തേ വീര്യമുണ്ടായ്വരിക. നിഷ.
1 ബന്ധുവാകിൽ വിപദി വേണ്ടൂ ഭവ്യം വരുമ്പോളാരില്ലാത്തൂ?
എന്നു ഞാനറിഞ്ഞിട്ടും വന്നില്ലിത്രനാളും,
വെന്തു മേ ഹൃദയമാകിൽ എന്നതുകൊണ്ടെന്തു ഫലം?
എന്തുചൊല്വൂ, അന്യായം നിന്നോടു കലിവിരോധം. നിഷ.
2 നളിനഭവനിലയനാൽ ഞാനിഹാഗതനായി,
നള, നിന്നോടൊന്നു ചൊല്ലുവാനരുളിച്ചെയ്തു ധാതാ:
നലമൊടേ ഭൈമിയോടുമൊരുമിച്ചു നീ ധരണി തന്നിൽ
നവനവവിഭൂതിരസമനുഭവിച്ചു വസിക്ക എന്നു നിഷ.
3 പുനരപി വിശേഷിച്ചൊന്നരുളിയതു കേൾക്ക നീ:
ഭുജബലനിധേ, വധിയായ്ക പുഷ്കരനെ എന്ന്‌.
ഭുവി ദിവി ച തവ കീർത്തി ദുരിതഫലശമനീ തി
ഭുവനപതിയനുഗ്രഹിച്ചു ഭൂപ, തേ കുശലമസ്തു. നിഷ.
പന്തുവരാളി- പഞ്ചാരി
പദം 21 നളൻ:
പ. സ്വാഗതം ദയാപയോനിധേ, ഹംസരാജ,
ഭാഗധേയപൂരവാരിധേ,
അനു. ഏകതാനതാ നിനക്കു ശോകതാനവേ മമൈവ. സ്വാ.
ച. 1 എന്നെ നീ മറന്നുവെന്നു ഖിന്നനായി ഞാനിരുന്നു
ധന്യചരിത, വന്നതിന്നു നന്നുനന്നഹോ!
മുന്നമാധികർണ്ണധാരനിന്നുമരികിൽ വന്നുചേർന്നു,
വന്നു മേ വിപന്നിരാസമെന്നു നിർണ്ണയം ഹംസരാജ! സ്വാ.
2. പുഷ്കരാസനാജ്ഞ കേട്ടു പുഷ്കലാദരേണ ഹന്ത!
പുഷ്കരാ,ഭവാനെ ഞാൻ വിധിക്കയില്ലിനി;
ത്വത്കൃതാപരാധമല്ല, ദുഷ്കലീഹിതം തദഖിലം
മത്കുലീനനായി നീയിരിക്ക ഭൂമിയിൽ സുഖേന.
പ. പോക വാഴ്ക നീ യഥാസുഖം ത്വയി മമാസ്തു
പൂർവ്വതോപി പ്രചുരകൗതുകം.
പുഷ്കരൻ:
3. ക്ഷോണിതപാല, ഞാനൊരോന്നേ ബാലചാപലേന ചെയ്തു
കാണതഖിലവും നരേന്ദ്ര, കലിവിലാസമേ.
പ്രാണനേയും പണയമാക്കി മൗനമിനിയെനിക്കു നല്ലൂ,
നൂനം ഭവദധീനം നിധനമവനമെങ്കിലും.
പ. അവനിപാലധൂർവ്വഹോ ഭവാനഹോ ഭുവോ
നള, ചിരായ സാർവ്വഭൗമനായി വാഴ്ക നീ.
സൗരാഷ്ട്രം - അടന്ത
ശ്ളോ. പുഷ്കരൻ മനസി പുഷ്കലമോദം
പുക്കു വാണു നിജമേവ നികേതം
സത്കൃതിം നളകൃതാം സ ഗൃഹീത്വാ
തത്ക്ഷണം നളമുവാച ഖഗേന്ദ്രഃ 20
പദം 22 ഹംസം:
പ. അഖിലം കല്യാണം നമുക്കിനി അവികലമമിതഫലം.
അനു. അകിലിൻ മണമെഴും നിൻഗുണപരിമളം
അഖിലഭുവനങ്ങളിൽ ഇണങ്ങി വിളങ്ങീടേണം. അഖിലം.
1. അപത്തകന്നൊരു നിന്നെക്കണ്ടേൻ, നിന്നോ-
ടാതിഥ്യമാധുര്യം ഞാൻ കൈക്കൊണ്ടേൻ,
ആധി ബാധിച്ചിന്നു കുതുകം പൂണ്ടേനേറ്റം
ജാതിചാപല്യമോ നമുക്കു പണ്ടേ,
സുദിനമെത്രയുമെന്നു ചൊൽവോരതിനു കുറ്റവുമുണ്ടുചെറ്റിഹ
സുതനോടും നിജസുതനോടും സഹ
സുതനു ഭൈമി വരായ്കയാൽ. അഖിലം.
(മോഹനം)
നളൻ:
2. അരികത്തു വന്നിരിക്ക സഖേ, ഹംസ,
പെരികെ ത്തെളിഞ്ഞിതെനിക്കയി, കേൾ,
നരകത്തിൽനിന്നു കരയേറിനേനറിക
അരികിൽ തിലോദരി വരികിലിപ്പോൾ
സരസിജാസനശാസനം മമ
ശിരസി ഭൂഷണമാക്കി നീയിഹ
ഹരിണനേർമിഴി ഭൈമി വരുവോള-
മരികിൽ മമ വാസം പിരികൊല്ലാ. അഖിലം.
ഹംസം:
3. ഇനി വരും കുശലങ്ങൾ മേൽക്കുമേലേ; കാൺക
മുനിവരൻ നാരദനിതാ വരുന്നൂ;
ഭണിതമേതദീയം കേട്ടുകൊൾക, ദുഃഖ-
കണിക പിന്നെയില്ല കണികാണുവാൻ.
മനുജനായക, മുനിയെ മാനയ,
മനസി മമ കൊതി പെരുത്തു കേളിഹ
സരസി ചെന്നു വിരുന്നുമുണ്ടു
വരുന്നു ഞാൻ തവ പരിസരേ. അഖിലം
മദ്ധ്യാമവതി - ചെമ്പട
ശ്ളോ. വിവൃണ്വതീനാം പ്രണയം പചേളിമം
സുവർണ്ണഹംസസ്യ ഗിരാമഥാവധൗ
വിപന്നസന്താപഹരഃസമാഗതോ
നൃപം നമന്തം നിജഗാദ നാരദഃ 21
പദം 23 നാരദൻ:
പ. വീരലോകമണേ, ചിരം ജീവ
നിഷധേന്ദ്ര, വിരസേനസുത,
അനു. വാരിജസംഭൂതി മേ പിതാ
വരദനായി കാരുണ്യശാലീ വീര.
ച. 1 എന്നോടൊന്നരുളി ജഗദ്ഗുരു
യാഹി നാരദ, ഭൂപൻനളനൊടു
ഭൈമിയേയുമിങ്ങാത്മജന്മാരെയും വീര.
മേളയേതി തം ഭീമമഭിധേഹി.
2. കലികൃതമഖിലമഘമകന്നിതു,
നളനപി മങ്ഗലമവികലമുദയതു.
സതികളിൽമണിയൊടു നീ പുരം പ്രവിശതു,
സന്മുഹൂർത്തവും സരസ്വതീ വദതു. വീര.
3. ഭാരതിയാലുദിതം സമയവു-
മാശു സങ്ഗതമിന്നു നൃപാലക
ഭീമഭൂമിപനും ഭൈമിയും വന്നതു
സേനയാ സഹ കാണിതു നരേന്ദ്രാ. വീര.
(മദ്ധ്യമാവതി)
ശ്ളോ. ഈവണ്ണം നാരദൻ വന്നരുളിന വചസാ
തോഷിതേ നൈഷധേന്ദ്രേ
താവും മങ്ഗല്യവാദ്യദ്ധ്വനിതബധിരിതാ-
ശേഷദിക്ചക്രവാളം
സൗവർണ്ണേദ്ദണ്ഡകേതുപ്രചുരവരചമൂ-
വേഷ്ടിതോ ഭീമനും വ-
ന്നാവിർമോദംപുരസ്താത്‌ സഹ നിജസുതയാ
വ്യാഹരദ്വൈരസേനിം 22