ഉപനിഷത്തുകൾ/അന്നപൂർണോപനിഷദ്
| ←ഉപനിഷത്തുകൾ | അന്നപൂർണോപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ |
ഉപനിഷത്തുകൾ→ |
അന്നപൂർണോപനിഷത്
[തിരുത്തുക]സർവാപഹ്നവസംസിദ്ധബ്രഹ്മമാത്രതയോജ്ജ്വലം .
ത്രൈപദം ശ്രീരാമതത്ത്വം സ്വമാത്രമിതി ഭാവയേ ..
ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാഃ .. ഭദ്രം പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ ..
സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാ{\ം+}സസ്തനൂഭിഃ .. വ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ ..
സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ .. സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ ..
സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ .. സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഹരിഃ ഓം നിദാഘോ നാമ യോഗീന്ദ്ര ഋഭും ബ്രഹ്മവിദാം വരം .
പ്രണമ്യ ദണ്ഡവദ്ഭൂമാവുത്ഥായ സ പുനർമുനിഃ .. 1..
ആത്മതത്ത്വമനുബ്രൂഹീത്യേവം പപ്രച്ഛ സാദരം .
കയോപാസനയാ ബ്രഹ്മന്നീദൃശം പ്രാപ്തവാനസി .. 2..
താം മേ ബ്രൂഹി മഹാവിദ്യാം മോക്ഷസാമ്രാജ്യദായിനീം .
നിദാഘ ത്വം കൃതാർഥോഽസി ശൃണു വിദ്യാം സനാതനീം .. 3..
യസ്യാ വിജ്ഞാനമാത്രേണ ജീവന്മുക്തോ ഭവിഷ്യസി .
മൂലശൃംഗാടമധ്യസ്ഥാ ബിന്ദുനാദകലാശ്രയാ .. 4..
നിത്യാനന്ദാ നിരാധാരാ വിഖ്യാതാ വിലസത്കചാ .
വിഷ്ടപേശീ മഹാലക്ഷ്മീഃ കാമസ്താരോ നതിസ്തഥാ .. 5..
ഭഗവത്യന്നപൂർണേതി മമാഭിലഷിതം തതഃ .
അന്നം ദേഹി തതഃ സ്വാഹാ മന്ത്രസാരേതി വിശ്രുതാ .. 6..
സപ്തവിംശതി വർണാത്മാ യോഗിനീഗണസേവിതാ .. 7..
ഐം ഹ്രീം സൗം ശ്രീം ക്ലീമോന്നമോ ഭഗവത്യന്നപൂർണേ
മമാഭിലഷിതമന്നം ദേഹി സ്വാഹാ .
ഇതി പിത്രോപദിഷ്ടോഽസ്മി തദാദിനിയമഃ സ്ഥിതഃ .
കൃതവാൻസ്വാശ്രമാചാരോ മന്ത്രാനുഷ്ഠാനമന്വഹം .. 8..
ഏവം ഗതേ ബഹുദിനേ പ്രാദുരാസീന്മമാഗ്രതഃ .
അന്നപൂർണാ വിശാലാക്ഷീ സ്മയമാനമുഖാംബുജാ .. 9..
താം ദൃഷ്ട്വാ ദണ്ഡവദ്ഭൂമൗ നത്വാ പ്രാഞ്ജലിരാസ്ഥിതഃ .
അഹോ വത്സ കൃതാർഥോഽസി വരം വരയ മാ ചിരം .. 10..
ഏവമുക്തോ വിശാലാക്ഷ്യാ മയോക്തം മുനിപുംഗവ .
ആത്മതത്ത്വം മനസി മേ പ്രാദുർഭവതു പാർവതി .. 11..
തഥൈവാസ്ഥിതി മാമുക്ത്വാ തത്രൈവാന്തരധീയത .
തദാ മേ മതിരുത്പന്നാ ജഗദ്വൈചിത്ര്യദർശനാത് .. 12..
ഭ്രമഃ പഞ്ചവിധോ ഭാതി തദേവേഹ സമുച്യതേ .
ജീവേശ്വരൗ ഭിന്നരൂപാവിതി പ്രാഥമികോ ഭ്രമഃ .. 12..
ആത്മനിഷ്ഠം കർതൃഗുണം വാസ്തവം വാ ദ്വിതീയകഃ .
ശരീരത്രയസംയുക്തജീവഃ സംഗീ തൃതീയകഃ .. 13..
ജഗത്കാരണരൂപസ്യ വികാരിത്വം ചതുർഥകഃ .
കാരണാദ്ഭിന്നജഗതഃ സത്യത്വം പഞ്ചമോ ഭ്രമഃ .
പഞ്ചഭ്രമനിവൃത്തിശ്ച തദാ സ്ഫുരതി ചേതസി .. 15..
ബിംബപ്രതിബിംബദർശനേന ഭേദഭ്രമോ നിവൃത്തഃ .
സ്ഫടികലോഹിതദർശനേന പാരമാർഥികകർതൃത്വഭ്രമോ നിവൃത്തഃ .
ഘടമഠാകാശദർശനേന സംഗീതിഭ്രമോ നിവൃത്തഃ .
രജ്ജുസർപദർശനേന കാരണാദ്ഭിന്നജഗതഃ സത്യത്വഭ്രമോ നിവൃത്തഃ .
കനകരുചകദർശനേന വികാരിത്വഭ്രമോ നിവൃത്തഃ .
തദാപ്രഭൃതി മച്ചിത്തം ബ്രഹ്മാകാരമഭൂത്സ്വയം .
നിദാഘ ത്വമപീത്ഥം ഹി തത്ത്വജ്ഞാനമവാപ്നുഹി .. 16..
നിദാഘഃ പ്രണതോ ഭൂത്വാ ഋഭും പപ്രച്ഛ സാദരം .
ബ്രൂഹി മേ ശ്രദ്ദധാനായ ബ്രഹ്മവിദ്യാമനുത്തമാം .. 17..
തഥേത്യാഹ ഋഭുഃ പ്രീതസ്തത്ത്വജ്ഞാം വദാമി തേ .
മഹാകർതാ മഹാഭോക്താ മഹാത്യാഗീ ഭവാനഘ .
സ്വസ്വരൂപാനുസന്ധാനമേവം കൃത്വാ സുഖീ ഭവ .. 18..
നിത്യോദിതം വിമലമാദ്യമനതരൂപം
ബ്രഹ്മാസ്മി നേതരകലാകലനം ഹി കിഞ്ചിത് .
ഇത്യേവ ഭാവയ നിരഞ്ജനതാമുപേതോ
നിർവാണമേഹി സകലാമലശാന്തവൃത്തിഃ .. 19..
യദിദം ദൃശ്യതേ കിഞ്ചിത്തത്തന്നാസ്തീതി ഭാവയ .
യഥാ ഗന്ധർവനഗരം യഥാ വാരി മരുസ്ഥലേ .. 20..
യത്തു നോ ദൃശ്യതേ കിഞ്ചിദ്യന്നു കിഞ്ചിദിവ സ്ഥിതം .
മനഃഷഷ്ഠേന്ദ്രിയാതീതം തന്മയോ ഭവ വൈ മുനേ .. 21..
അവിനാശി ചിദാകാശം സർവാത്മകമഖണ്ഡിതം .
നീരന്ധ്രം ഭൂരിവാശേഷം തദസ്മീതി വിഭാവയ .. 22..
യദാ സങ്ക്ഷീയതേ ചിത്തമഭാവാത്യന്തഭാവനാത് .
ചിത്സാമാന്യസ്വരൂപസ്യ സത്താസാമാന്യതാ തദാ .. 23..
നൂനം ചൈത്യാംശരഹിതാ ചിദ്യദാത്മനി ലീയതേ .
അസദ്രൂപവദത്യച്ഛാ സത്താസാമാന്യതാ തദാ .. 24..
ദൃഷ്ടിരേഷാ ഹി പരമാ സദേഹാദേഹയോഃ സമാ .
മുക്തയോഃ സംഭവത്യേവ തുര്യാതീതപദാഭിധാ .. 25..
വ്യുത്ഥിതസ്യ ഭവത്യേഷാ സമാധിസ്ഥസ്യ ചാനഘ .
ജ്ഞസ്യ കേവലമജ്ഞസ്യ ന ഭവത്യേവ ബോധജാ .
അനാനന്ദസമാനന്ദമുഗ്ധമുഗ്ധമുഖദ്യുതിഃ .. 26..
ചിരകാലപരിക്ഷീണമനനാദിപരിഭ്രമഃ .
പദമാസാദ്യതേ പുണ്യം പ്രജ്ഞയൈവൈകയാ തഥാ .. 27..
ഇമം ഗുണസമാഹാരമനാത്മത്വേന പശ്യതഃ .
അന്തഃശീതലയാ യാസൗ സമാധിരിതി കഥ്യതേ .. 28..
അവാസനം സ്ഥിരം പ്രോക്തം മനോധ്യാനം തദേവ ച .
തദേവ കേവലീഭാനം ശാന്തതൈവ ച തത്സദാ .. 29..
തനുവാസനമത്യുച്ചൈഃ പദായോദ്യതമുച്യതേ .
അവാസഗം മനോഽകർതൃപദം തസ്മാദവാപ്യതേ .. 30..
ഘനവാസനമേതത്തു ചേതഃകർതൃത്വഭാവനം .
സർവദുഃഖപ്രദം തസ്മാദ്വാസനാം തനുതാം നയേത് .. 31..
ചേതസാ സമ്പരിത്യജ്യ സർവഭാവാത്മഭാവനാം .
സർവമാകാശതാമേതി നിത്യമന്തർമുഖസ്ഥിതേഃ .. 32..
യഥാ വിപണഗാ ലോകാ വിഹരന്തോഽപ്യസത്സമാഃ .
അസംബന്ധാത്തഥാ ജ്ഞസ്യ ഗ്രാമോഽപി വിപിനോപമഃ .. 33..
അന്തർമുഖതയാ നിത്യം സുപ്തോ ബുദ്ധോ വ്രജൻപഠൻ .
പുരം ജനപദം ഗ്രാമമരണ്യമിവ പശ്യതി .. 34..
അന്തഃശീതലതായാം തു ലബ്ധായാം ശീതലം ജഗത് .
അന്തസ്തൃഷ്ണോപതപ്താനാം ദാവദാഹമയം ജഗത് .. 35..
ഭവത്യഖിലജന്തൂനാം യദന്തസ്തദ്ബഹിഃ സ്ഥിതം .. 36..
യസ്ത്വാത്മരതിരേവാന്തഃ കുർവൻകർമേന്ദ്രിയൈഃ ക്രിയാഃ .
ന വശോ ഹർഷശോകാഭ്യാം സ സമാഹിത ഉച്യതേ .. 37..
ആത്മവത്സർവഭൂതാനി പരദ്രവ്യാണി ലോഷ്ഠവത് .
സ്വഭാവാദേവ ന ഭയാദ്യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി .. 38..
അദ്യൈവ മൃതിരായാതു കൽപാന്തനിചയേന വാ .
നാസൗ കലങ്കമാപ്നോതി ഹേമ പങ്കഗതം യഥാ .. 39..
കോഽഹം കഥമിദം കിം വാ കഥം മരണജന്മനീ .
വിചാരയാന്തരേ വേത്ഥം മഹത്തത്ഫലമേഷ്യസി .. 40..
വിചാരേണ പരിജ്ഞാതസ്വഭാവസ്യ സതസ്തവ .
മനഃ സ്വരൂപമുത്സൃജ്യ ശമമേഷ്യതി വിജ്വരം .. 41..
വിജ്വരത്വം ഗതം ചേതസ്തവ സംസാരവൃത്തിഷു .
ന നിമജ്ജതി തദ്ബ്രഹ്മൻഗോഷ്പദേഷ്വിവ വാരണഃ .. 42..
കൃപണം തു മനോ ബ്രഹ്മൻഗോഷ്പദേഽപി നിമജ്ജതി .
കാര്യേ ഗോഷ്പദതോയേഽപി വിശീർണോ മശകോ യഥാ .. 43..
യാവദ്യാവന്മുനിശ്രേഷ്ഠ സ്വയം സന്തജ്യതേഽഖിലം .
താവത്താവത്പരാലോകഃ പരമാത്മൈവ ശിഷ്യതേ .. 44..
യാവത്സർവം ന സന്ത്യക്തം താവദാത്മാ ന ലഭ്യതേ .
സർവവസ്തുപരിത്യാഗേ ശേഷ ആത്മേതി കഥ്യതേ .. 45..
ആത്മാവലോകനാർഥം തു തസ്മാത്സർവം പരിത്യജേത് .
സർവം സന്ത്യജ്യ ദൂരേണ യച്ഛിഷ്ടം തന്മയോ ഭവ .. 46..
സർവം കിഞ്ചിദിദം ദൃശ്യം ദൃശ്യതേ യജ്ജഗദ്ഗതം .
ചിന്നിഷ്പന്ദാംശമാത്രം തന്നാന്യത്കിഞ്ചന ശാശ്വതം .. 47..
സമാഹിതാ നിത്യതൃപ്താ യഥാഭൂതാർഥദർശിനീ .
ബ്രഹ്മൻസമാധിശബ്ദേന പരാ പ്രജ്ഞോച്യതേ ബുധൈഃ .. 48..
അക്ഷുബ്ധാ നിരഹങ്കാരാ ദ്വന്ദ്വേഷ്വനനുപാതിനീ .
പ്രോക്താ സമാധിശബ്ദേന മേരോഃ സ്ഥിരതരാ സ്ഥിതിഃ .. 49..
നിശ്ചിതാ വിഗതാഭീഷ്ടാ ഹേയോപദേയവർജിതാ .
ബ്രഹ്മൻസമാധിശബ്ദേന പരിപൂർണാ മനോഗതിഃ .. 50..
കേവലം ചിത്പ്രകാശാംശകൽപിതാ സ്ഥിരതാം ഗതാ .
തുര്യാ സാ പ്രാപ്യതേ ദൃഷ്ടിർമഹദ്ഭിർവേദവിത്തമൈഃ .. 51..
അദൂരഗതസാദൃശ്യാ സുഷുപ്തസ്യോപലക്ഷ്യതേ .
മനോഹങ്കാരവിലയേ സർവഭാവാന്തരസ്ഥിതാ .. 52..
സമുദേതി പരാനന്ദാ യാ തനുഃ പാരമേശ്വരീ .
മനസൈവ മനശ്ഛിത്ത്വാ സാ സ്വയം ലഭ്യതേ ഗതിഃ .. 53..
തദനു വിഷയവാസനാവിനാശ\-
സ്തദനു ശുഭഃ പരമഃ സ്ഫുടപ്രകാശഃ .
തദനു ച സമതാവശാത്സ്വരൂപേ
പരിണമനം മഹതാമചിന്ത്യരൂപം .. 54..
അഖിലമിദമനന്തമനന്തമാത്മതത്ത്വം
ദൃഢപരിണാമിനി ചേതസി സ്ഥിതോഽന്തഃ .
ബഹിരുപശമിതേ ചരാചരാത്മാ
സ്വയമനുഭൂയത ഏവ ദേവദേവഃ .. 55..
അസക്തം നിർമലം ചിത്തം യുക്തം സംസാര്യവിസ്ഫുടം .
സക്തം തു ദീർഘതപസാ മുക്തമപ്യതിബദ്ധവത് .. 56..
അന്തഃസംസക്തിനിർമുക്തോ ജീവോ മധുരവൃത്തിമാൻ .
ബഹിഃ കുർവന്നകുർവന്വാ കർതാ ഭോക്താ ന ഹി ക്വചിത് .. 57..
ഇതി പ്രഥമോഽധ്യായഃ .. 1..
നിദാഘ ഉവാച ..
സംഗഃ കീദൃശ ഇത്യുക്തഃ കശ്ച ബന്ധായ ദേഹിനാം .
കശ്ച മോക്ഷായ കഥിതഃ കഥം ത്വേഷ ചികിത്സ്യതേ .. 1..
ദേഹദേഹിവിഭാഗൈകപരിത്യാഗേന ഭാവനാ .
ദേഹമാത്രേ ഹി വിശ്വാസഃ സംഗോ ബന്ധായ കഥ്യതേ .. 2..
സർവമാത്മേദമത്രാഹം കിം വാഞ്ഛാമി ത്യജാമി കിം .
ഇത്യസംഗസ്ഥിതിം വിദ്ധി ജീവന്മുക്തതനുസ്ഥിതാം .. 3..
നാഹമസ്മി ന ചാന്യോസ്തി ന ചായം ന ച നേതരഃ .
സോഽസംഗ ഇതി സമ്പ്രോക്തോ ബ്രഹ്മാസ്മീത്യേവ സർവദാ .. 4..
നാഭിനന്ദതി നൈഷ്കർമ്യം ന കർമസ്വനുഷജ്ജതേ .
സുസമോ യഃ പരിത്യാഗീ സോഽസംസക്ത ഇതി സ്മൃതഃ .. 5..
സർവകർമഫലാദീനാം മനസൈവ ന കർമണാ .
നിപുണോ യഃ പരിത്യാഗീ സോഽസംസക്ത ഇതി സ്മൃതഃ .. 6..
അസങ്കൽപേന സകലാശ്ചേഷ്ടാ നാനാ വിജൃംഭിതാഃ .
ചികിത്സിതാ ഭവന്തീഹ ശ്രേയഃ സമ്പാദയന്തി ഹി .. 7..
ന സക്തമിഹ ചേഷ്ടാസു ന ചിന്താസു ന വസ്തുഷു .
ന ഗമാഗമചേഷ്ടാസു ന കാലകലനാസു ച .. 8..
കേവലം ചിതി വിശ്രമ്യ കിഞ്ചിച്ചൈത്യാവലംബ്യപി .
സർവത്ര നീരസമിഹ തിഷ്ഠത്യാത്മരസം മനഃ .. 9..
വ്യവഹാരമിദം സർവം മാ കരോതു കരോതു വാ .
അകുർവന്വാപി കുർവന്വാ ജീവഃ സ്വാത്മരതിക്രിയഃ .. 10..
അഥവാ തമപി ത്യക്ത്വാ ചൈത്യാംശം ശാന്തചിദ്ഘനഃ .
ജീവസ്തിഷ്ഠതി സംശാന്തോ ജ്വലന്മണിരിവാത്മനി .. 11..
ചിത്തേ ചൈത്യദശാഹീനേ യാ സ്ഥിതിഃ ക്ഷീണചേതസാം .
സോച്യതേ ശാന്തകലനാ ജാഗ്രത്യേവ സുഷുപ്തതാ .. 12..
ഏഷാ നിദാഘ സൗഷുപ്തസ്ഥിതിരഭ്യാസയോഗതഃ .
പ്രൗഢാ സതീ തുരീയേതി കഥിതാ തത്ത്വകോവിദൈഃ .. 13..
അസ്യാം തുരീയാവസ്ഥായാം സ്ഥിതിം പ്രാപ്യാവിനാശിനീം .
ആനന്ദൈകാന്തശീലത്വാദനാനന്ദപദം ഗതഃ .. 14..
അനാനന്ദമഹാനന്ദകാലാതീതസ്തതോഽപി ഹി .
മുക്ത ഇത്യുച്യതേ യോഗീ തുര്യാതീതപദം ഗതഃ .. 15..
പരിഗലിതസമസ്തജന്മപാശഃ
സകലവിലീനതമോമയാഭിമാനഃ .
പരമരസമയീം പരാത്മസത്താം
ജലഗതസൈന്ധവഖണ്ഡവന്മഹാത്മാ .. 16..
ജഡാജഡദൃശോർമധ്യേ യത്തത്ത്വം പാരമാർഥികം .
അനുഭൂതിമയം തസ്മാത്സാരം ബ്രഹ്മേതി കഥ്യതേ .. 17..
ദൃശ്യസംവലിതോ ബന്ധസ്തന്മുക്തൗ മുക്തിരുച്യതേ .
ദ്രവ്യദർശനസംബന്ധേ യാനുഭൂതിരനാമയാ .. 18..
താമവഷ്ടഭ്യ തിഷ്ഠ ത്വം സൗഷുപ്തീം ഭജതേ സ്ഥിതിം .
സൈവ തുര്യത്വമാപ്നോതി തസ്യാം ദൃഷ്ടിം സ്ഥിരാം കുരു .. 19..
ആത്മാ സ്ഥൂലോ ന ചൈവാണുർന പ്രത്യക്ഷോ ന ചേതരഃ .
ന ചേതനോ ന ച ജഡോ ന ചൈവാസന്ന സന്മയഃ .. 20..
നാഹം നാന്യോ ന ചൈവൈകോ ന ചാനേകോഽദ്വയോഽവ്യയഃ .
യദീദം ദൃശ്യതാം പ്രാപ്തം മനഃ സർവേന്ദ്രിയാസ്പദം .. 21..
ദൃശ്യദർശനസംബന്ധേ യത്സുഖം പാരമാർഥികം .
തദതീതം പദം യസ്മാത്തന്ന കിഞ്ചിദിവൈവ തത് .. 22..
ന മോക്ഷോ നഭസഃ പൃഷ്ഠേ ന പാതാലേ ന ഭൂതലേ .
സർവാശാസങ്ക്ഷയേ ചേതഃക്ഷയോ മോക്ഷ ഇതീഷ്യതേ .. 23..
മോക്ഷോ മേഽസ്ത്വിതി ചിന്താന്തർജാതാ ചേദുത്ഥിതം മനഃ .
മനനോത്ഥേ മനസ്യൈഷ ബന്ധഃ സാംസാരികോ ദൃഢഃ .. 24..
ആത്മന്യതീതേ സർവസ്മാത്സർവരൂപേഽഥ വാ തതേ .
കോ ബന്ധഃ കശ്ച വാ മോക്ഷോ നിർമൂലം മനനം കുരു .. 25..
അധ്യാത്മരതിരാശാന്തഃ പൂർണപാവനമാനസഃ .
പ്രാപ്താനുത്തമവിശ്രാന്തിർന കിഞ്ചിദിഹ വാഞ്ഛതി .. 26..
സർവാധിഷ്ഠാനസന്മാത്രേ നിർവികൽപേ ചിദാത്മനി .
യോ ജീവതി ഗതസ്നേഹഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 27..
നാപേക്ഷതേ ഭവിഷ്യച്ച വർതമാനേ ന തിഷ്ഠതി .
ന സംസ്മരത്യതീതം ച സർവമേവ കരോതി ച .. 28..
അനുബന്ധപരേ ജന്താവസംസർഗമനാഃ സദാ .
ഭക്തേ ഭക്തസമാചരഃ ശഠേ ശഠ ഇവ സ്ഥിതഃ .. 29..
ബാലോ ബാലേഷു വൃദ്ധേഷു വൃദ്ധോ ധീരേഷു ധൈര്യവാൻ .
യുവാ യൗവനവൃത്തേഷു ദുഃഖിതേഷു സുദുഃഖധീഃ .. 30..
ധീരധീരുദിതാനന്ദഃ പേശലഃ പുണ്യകീർതനഃ .
പ്രാജ്ഞഃ പ്രസന്നമധുരോ ദൈന്യാദപഗതാശയഃ .. 31..
അഭ്യാസേന പരിസ്പന്ദേ പ്രാണാനാം ക്ഷയമാഗതേ .
മനഃ പ്രശമമായാതി നിർവാണമവശിഷ്യതേ .. 32..
യതോ വാചോ നിവർതന്തേ വികൽപകലനാന്വിതാഃ .
വികൽപസങ്ക്ഷയാജ്ജന്തോഃ പദം തദവശിഷ്യതേ .. 33..
അനാദ്യന്താവഭാസാത്മാ പരമാത്മൈവ വിദ്യതേ .
ഇത്യേതന്നിശ്ചയം സ്ഫാരം സമ്യഗ്ജ്ഞാനം വിദുർബുധാഃ .. 34..
യഥാഭൂതാർഥദർശിത്വമേതാവദ്ഭുവനത്രയേ .
യദാത്മൈവ ജഗത്സർവമിതി നിശ്ചിത്യ പൂർണതാ .. 35..
സർവമാത്മൈവ കൗ ദൃഷ്ടൗ ഭാവാഭാവൗ ക്വ വാ സ്ഥിതൗ .
ക്വ ബന്ധമോക്ഷകലനേ ബ്രഹ്മൈവേദം വിജൃംഭതേ .. 36..
സർവമേകം പരം വ്യോമ കോ മോക്ഷഃ കസ്യ ബന്ധതാ .
ബ്രഹ്മേദം ബൃംഹിതാകാരം ബൃഹദ്ബൃഹദവസ്ഥിതം .. 37..
ദൂരാദസ്തമിതദ്വിത്വം ഭവാത്മൈവ ത്വമാത്മനാ .
സമ്യഗാലോകിതേ രൂപേ കാഷ്ഠപാഷാണവാസസാം .. 38..
മനാഗപി ന ഭേദോഽസ്തി ക്വാസി സങ്കൽപനോന്മുഖഃ .
ആദാവന്തേ ച സംശാന്തസ്വരൂപമവിനാശി യത് .. 39..
വസ്തൂനാമാത്മനശ്ചൈതത്തന്മയോ ഭവ സർവദാ .
ദ്വൈതാദ്വൈതസമുദ്ഭേദൈർജരാമരണവിഭ്രമൈഃ .. 40..
സ്ഫുരത്യാത്മഭിരാത്മൈവ ചിത്തൈരബ്ധീവ വീചിഭിഃ .
ആപത്കരഞ്ജപരശും പരായാ നിർവൃതേഃ പദം .. 41..
ശുദ്ധമാത്മാനമാലിംഗ്യ നിത്യമന്തസ്ഥയാ ധിയാ .
യഃ സ്ഥിതസ്തം ക ആത്മേഹ ഭോഗോ ബാധയിതും ക്ഷമഃ .. 42..
കൃതസ്ഫാരവിചാരസ്യ മനോഭോഗാദയോഽരയഃ .
മനാഗപി ന ഭിന്ദന്തി ശൈലം മന്ദാനിലാ ഇവ .. 43..
നാനാത്വമസ്തി കലനാസു ന വസ്തുതോഽന്ത\-
ർനാനാവിധാസു സരസീവ ജലാദിവാന്യത് .
ഇത്യേകനിശ്ചയമയഃ പുരുഷോ വിമുക്ത
ഇത്യുച്യതേ സമവലോകിതസമ്യഗർഥഃ .. 44..
ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ .. 2..
വിദേഹമുക്തേഃ കിം രൂപം തദ്വാൻകോ വാ മഹാമുനിഃ .
കം യോഗം സമുപസ്ഥായ പ്രാപ്തവാൻപരമം പദം .. 1..
സുമേരോർവസുധാപീഠേ മാണ്ഡവ്യോ നാമ വൈ മുനിഃ .
കൗണ്ഡിന്യാത്തത്ത്വമാസ്ഥായ ജീവന്മുക്തോ ഭവത്യസൗ .. 2..
ജീവന്മുക്തിദശാം പ്രാപ്യ കദാചിദ്ബ്രഹ്മവിത്തമഃ .
സർവേന്ദ്രിയാണി സംഹർതും മനശ്ചക്രേ മഹാമുനിഃ .. 3..
ബദ്ധപദ്മാസനസ്തിഷ്ഠന്നർധോന്മീലിതലോചനഃ .
ബാഹ്യാനാഭ്യാന്തരാംശ്ചൈവ സ്പർശാൻപരിഹരഞ്ഛനൈഃ .. 4..
തതഃ സ്വമനസഃ സ്ഥൈര്യം മനസാ വിഗതൈനസാ .
അഹോ നു ചഞ്ചലമിദം പ്രത്യാഹൃതമപി സ്ഫുടം .. 5..
പടാദ്ഘടമുപായാതി ഘടാച്ഛകടമുത്കടം .
ചിത്തമർഥേഷു ചരതി പാദപേഷ്വിവ മർകടഃ .. 6..
പഞ്ച ദ്വാരാണി മനസാ ചക്ഷുരാദീന്യമൂന്യലം .
ബുദ്ധീന്ദ്രിയാഭിധാനാനി താന്യേവാലോകയാമ്യഹം .. 7..
ഹന്തേന്ദ്രിയഗണാ യൂയം ത്യജതാകുലതാം ശനൈഃ .
ചിദാത്മാ ഭഗവാൻസർവസാക്ഷിത്വേന സ്ഥിതോഽസ്മ്യഹം .. 8..
തേനാത്മനാ ബഹുജ്ഞേന നിർജ്ഞാതാശ്ചക്ഷുരാദയഃ .
പരിനിർവാമി ശാന്തോഽസ്മി ദിഷ്ട്യാസ്മി വിഗതജ്വരഃ .. 9..
സ്വാത്മന്യേവാവതിഷ്ഠേഽഹം തുര്യരൂപപദേഽനിശം .
അന്തരേവ ശശാമാസ്യ ക്രമേണ പ്രാണസന്തതിഃ .. 10..
ജ്വാലാജാലപരിസ്പന്ദോ ദഗ്ധേന്ധന ഇവാനലഃ .
തദിതോഽസ്തം ഗത ഇവ ഹ്യസ്തം ഗത ഇവോദിതഃ .. 11..
സമഃ സമരസാഭാസസ്തിഷ്ഠാമി സ്വച്ഛതാം ഗതഃ .
പ്രബുദ്ധോഽപി സുഷുപ്തിസ്ഥഃ സുഷുപ്തിസ്ഥഃ പ്രബുദ്ധവാൻ .. 12..
തുര്യമാലംബ്യ കായാന്തസ്തിഷ്ഠാമി സ്തംഭിതസ്ഥിതിഃ .
സബാഹ്യാഭ്യന്തരാൻഭാവാൻസ്ഥൂലാൻസൂക്ഷ്മതരാനപി .. 13..
ത്രൈലോക്യസംഭവാംസ്ത്യക്ത്വാ സങ്കൽപൈകവിനിർമിതാൻ .
സഹ പ്രണവപര്യന്തദീർഘനിഃസ്വനതന്തുനാ .. 14..
ജഹാവിന്ദ്രിയതന്മാത്രജാലം ഖഗ ഇവാനലഃ .
തതോഽംഗസംവിദം സ്വച്ഛാം പ്രതിഭാസമുപാഗതാം .. 15..
സദ്യോജാതശിശുജ്ഞാനം പ്രാപ്തവാന്മുനിപുംഗവഃ .
ജഹൗ ചിത്തം ചൈത്യദശാം സ്പന്ദശക്തിമിവാനിലഃ .. 16..
ചിത്സാമാന്യമഥാസാദ്യ സത്താമാത്രാത്മകം തതഃ .
സുഷുപ്തപദമാലംബ്യ തസ്ഥൗ ഗിരിരിവാചലഃ .. 17..
സുഷുപ്തസ്ഥൈര്യമാസാദ്യ തുര്യരൂപമുപായയൗ .
നിരാനന്ദോഽപി സാനന്ദഃ സച്ചാസച്ച ബഭൂവ സഃ .. 18..
തതസ്തു സംബഭൂവാസൗ യദ്ഗിരാമപ്യഗോചരഃ .
യച്ഛൂന്യവാദിനാം ശൂന്യം ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മവിദാം ച യത് .. 19..
വിജ്ഞാനമാത്രം വിജ്ഞാനവിദാം യദമലാത്മകം .
പുരുഷഃ സാംഖ്യദൃഷ്ടീനാമീശ്വരോ യോഗവാദിനാം .. 20..
ശിവഃ ശൈവാഗമസ്ഥാനാം കാലഃ കാലൈകവാദിനാം .
യത്സർവശാസ്ത്രസിദ്ധാന്തം യത്സർവഹൃദയാനുഗം .. 21..
യത്സർവം സർവഗം വസ്തു യത്തത്ത്വം തദസൗ സ്ഥിതഃ .
യദനുക്തമനിഷ്പന്ദം ദീപകം തേജസാമപി .. 22..
സ്വാനുഭൂത്യൈകമാനം ച യത്തത്ത്വം തദസൗ സ്ഥിതഃ .
യദേകം ചാപ്യനേകം ച സാഞ്ജനം ച നിരഞ്ജനം .
യത്സർവം ചാപ്യസർവം ച യത്തത്ത്വം തദസു സ്ഥിതഃ .. 23..
അജമമരമനാദ്യമാദ്യമേകം
പദമമലം സകലം ച നിഷ്കലം ച .
സ്ഥിത ഇതി സ തദാ നഭഃസ്വരൂപാ\-
ദപിവിമലസ്ഥിതിരീശ്വരഃ ക്ഷണേന .. 24..
ഇതി തൃതീയോഽധ്യായഃ .. 3..
ജീവന്മുക്തസ്യ കിം ലക്ഷ്മ ഹ്യാകാശഗമനാദികം .
തഥാ ചേന്മുനിശാർദൂല തത്ര നൈവ പ്രലക്ഷ്യതേ .. 1..
അനാത്മവിദമുക്തോഽപി നഭോവിഹരണാദികം .
ദ്രവ്യമന്ത്രക്രിയാകാലശക്ത്യാപ്നോത്യേവ സ ദ്വിജഃ ..2..
നാത്മജ്ഞസ്യൈഷ വിഷയ ആത്മജ്ഞോ ഹ്യാത്മമാത്രദൃക് .
ആത്മനാത്മനി സന്തൃപ്തോ നാവിദ്യാമനുധാവതി .. 3..
യേ യേ ഭാവാഃ സ്ഥിതാ ലോകേ താനവിദ്യാമയാന്വിദുഃ .
ത്യക്താവിദ്യോ മഹായോഗീ കഥം തേഷു നിമജ്ജതി .. 4..
യസ്തു മൂഢോഽൽപബുദ്ധിർവാ സിദ്ധിജാലാനി വാഞ്ഛതി .
സിദ്ധിസാധനൈര്യോഗൈസ്താനി സാധയതി ക്രമാത് .. 5..
ദ്രവ്യമന്ത്രക്രിയാകാലയുക്തയഃ സാധുസിദ്ധിദാഃ .
പരമാത്മപദപ്രാപ്തൗ നോപകുർവന്തി കാശ്ചന .. 6..
യസ്യേച്ഛാ വിദ്യതേ കാചിത്സാ സിദ്ധിം സാധയത്യഹോ .
നിരിച്ഛോഃ പരിപൂർണസ്യ നേച്ഛാ സംഭവതി ക്വചിത് .. 7..
സർവേച്ഛാജാലസഞ്ജ്ഞാന്താവാത്മലാഭോ ഭവേന്മുനേ .
സ കഥം സിദ്ധിജാലാനി നൂനം വാഞ്ഛന്ത്യചിത്തകഃ .. 8..
അപി ശീതരുചാവർകേ സുതീക്ഷ്ണേഽപീന്ദുമണ്ഡലേ .
അപ്യധഃ പ്രസരത്യഗ്നൗ ജീവന്മുക്തോ ന വിസ്മയീ .. 9..
അധിഷ്ഠാനേ പരേ തത്ത്വേ കൽപിതാ രജ്ജുസർപവത് .
കൽപിതാശ്ചര്യജാലേഷു നാഭ്യുദേതി കുതൂഹലം .. 10..
യേ ഹി വിജ്ഞാതവിജ്ഞേയാ വീതരാഗാ മഹാധിയഃ .
വിച്ഛിന്നഗ്രന്ഥയഃ സർവേ തേ സ്വതന്ത്രാസ്തനൗ സ്ഥിതഃ .. 11
സുഖദുഃഖദശാധീരം സാമ്യാന്ന പ്രോദ്ധരന്തി യം .
നിശ്വാസാ ഇവ ശൈലേന്ദ്രം ചിത്തം തസ്യ മൃതം വിദുഃ .. 12..
ആപത്കാർപണ്യമുത്സാഹോ മദോ മാന്ദ്യം മഹോത്സവഃ .
യം നയന്തി ന വൈരൂപ്യം തസ്യ നഷ്ടം മനോ വിദുഃ .. 13..
ദ്വിവിധചിത്തനാശോഽസ്തി സരൂപോഽരൂപ ഏവ ച .
ജീവന്മുക്തൗ സരൂപഃ സ്യാദരൂപോ ദേഹമുക്തിഗഃ .. 14..
ചിത്തസത്തേഹ ദുഃഖായ ചിത്തനാശഃ സുഖായ ച .
ചിത്തസത്തം ക്ഷയം നീത്വാ ചിത്തം നാശമുപാനയേത് .. 15..
മനസ്താം മൂഢതാം വിദ്ധി യദാ നശ്യതി സാനഘ .
ചിത്തനാശാഭിധാനം ഹി തത്സ്വരൂപമിതീരിതം .. 16..
മൈത്ര്യാദിഭിർഗുണൈര്യുക്തം ഭവത്യുത്തമവാസനം .
ഭൂയോ ജന്മവിനിർമുക്തം ജീവന്മുക്തസ്യ തന്മനഃ .. 17..
സരൂപോഽസൗ മനോനാശോ ജീവന്മുക്തസ്യ വിദ്യതേ .
നിദാഘാഽരൂപനാശസ്തു വർതതേ ദേഹമുക്തികേ .. 18..
വിദേഹമുക്ത ഏവാസൗ വിദ്യതേ നിഷ്കലാത്മകഃ .
സമഗ്രാഗ്ര്യഗുണാധാരമപി സത്ത്വം പ്രലീയതേ .. 19..
വിദേഹമുക്തൗ വിമലേ പദേ പരമപാവനേ .
വിദേഹമുക്തിവിഷയേ തസ്മിൻസത്ത്വക്ഷയാത്മകേ .. 20..
ചിത്തനാശേ വിരൂപാഖ്യേ ന കിഞ്ചിദിഹ വിദ്യതേ .
ന ഗുണാ നാഗുണാസ്തത്ര ന ശ്രീർനാശ്രീർന ലോകതാ .. 21..
ന ചോദയോ നാസ്തമയോ ന ഹർഷാമർഷസംവിദഃ .
ന തേജോ ന തമഃ കിഞ്ചിന്ന സന്ധ്യാദിനരാത്രയഃ .
ന സത്താപി ന ചാസത്താ ന ച മധ്യം ഹി തത്പദം .. 22..
യേ ഹി പാരം ഗതാ ബുദ്ധേഃ സംസാരാഡംബരസ്യ ച .
തേഷാം തദാസ്പദം സ്ഫാരം പവനാനാമിവാംബരം .. 23..
സംശാന്തദുഃഖമജഡാത്മകമേകസുപ്ത\-
മാനന്ദമന്ഥരമപേതരജസ്തമോ യത് .
ആകാശകോശതനവോഽതനവോ മഹാന്ത\-
സ്തസ്മിൻപദേ ഗലിതചിത്തലവാ ഭവന്തി .. 24..
ഹേ നിദാഘ മഹാപ്രാജ്ഞ നിർവാസനമനാ ഭവ .
ബലാച്ചേതഃ സമാധായ നിർവികൽപമനാ ഭവ .. 25..
യജ്ജഗദ്ഭാസകം ഭാനം നിത്യം ഭാതി സ്വതഃ സ്ഫുരത് .
സ ഏവ ജഗതഃ സാക്ഷീ സർവാത്മാ വിമലാകൃതിഃ .. 26..
പ്രതിഷ്ഠാ സർവഭൂതാനാം പ്രജ്ഞാനഘനലക്ഷണഃ .
തദ്വിദ്യാവിഷയം ബ്രഹ്മ സത്യജ്ഞാനസുഖാദ്വനം .. 27..
ഏകം ബ്രഹ്മാഹമസ്മീതി കൃതകൃത്യോ ഭവേന്മുനിഃ .. 28..
സർവാധിഷ്ഠാനമദ്വന്ദ്വം പരം ബ്രഹ്മ സനാതനം .
സച്ചിദാനന്ദരൂപം തദവാങ്മനസഗോചരം .. 29..
ന തത്ര ചന്ദ്രാർകവപുഃ പ്രകാശതേ
ന വാന്തി വാതഃ സകലാശ്ച ദേവതാഃ .
സ ഏവ ദേവഃ കൃതഭാവഭൂതഃ
സ്വയം വിശുദ്ധോ വിരജഃ പ്രകാശതേ .. 30..
ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിശ്ഛിദ്യന്തേ സർവസംശയാഃ .
ക്ഷീയന്തേ ചാസ്യ കർമാണി തസ്മിന്ദൃഷ്ടേ പരാവരേ .. 31..
ദ്വൗ സുപർണൗ ശരീരേഽസ്മിഞ്ജീവേശാഖ്യൗ സഹ സ്ഥിതൗ .
തയോർജീവഃ ഫലം ഭുങ്ക്തേ കർമണോ ന മഹേശ്വരഃ .. 32..
കേവലം സാക്ഷിരൂപേണ വിനാ ഭോഗോ മഹേശ്വരഃ .
പ്രകാശതേ സ്വയം ഭേദഃ കൽപിതോ മായയാ തയോഃ .
ചിച്ചിദാകാരതോ ഭിന്നാ ന ഭിന്നാ ചിത്ത്വഹാനിതഃ .. 33..
തർകതശ്ച പ്രമാണാച്ച ചിദേകത്വവ്യവസ്ഥിതേഃ .
ചിദേകത്വപരിജ്ഞാനേ ന ശോചതി ന മുഹ്യതി .. 34..
അധിഷ്ഠാനം സമസ്തസ്യ ജഗതഃ സത്യചിദ്ഘനം .
അഹമസ്മീതി നിശ്ചിത്യ വീതശോകോ ഭവേന്മുനിഃ .. 35..
സ്വശരീരേ സ്വയഞ്ജ്യോതിസ്വരൂപം സർവസാക്ഷിണം .
ക്ഷീണദോഷാഃ പ്രപശ്യന്തി നേതരേ മായയാവൃതാഃ .. 36..
തമേവ ധീരോ വിജ്ഞായ പ്രജ്ഞാം കുർവീത ബ്രാഹ്മണഃ .
നാനുധ്യായാദ്ബഹൂഞ്ഛബ്ദാന്വാചോ വിഗ്ലാപനം ഹി തത് .. 37..
ബാലേനൈവ ഹി തിഷ്ഠാസേന്നിർവിദ്യ ബ്രഹ്മവേദനം .
ബ്രഹ്മവിദ്യാം ച ബാല്യം ച നിർവിദ്യ മുനിരാത്മവാൻ .. 38..
അന്തർലീനസമാരംഭഃ ശുഭാശുഭമഹാങ്കുരം .
സംസൃതിവ്രതതേർബീജം ശരീരം വിദ്ധി ഭൗതികം .. 39..
ഭാവാഭാവദശാകോശം ദുഃഖരത്നസമുദ്ഗകം .
ബീജമസ്യ ശരീരസ്യ ചിത്തമാശാവശാനുഗം .. 40..
ദ്വേ ബീജേ ചിത്തവൃക്ഷസ്യ വൃത്തിവ്രതതിധാരിണഃ .
ഏകം പ്രാണപരിസ്പന്ദോ ദ്വിതീയോ ദൃഢഭാവനാ .. 41..
യദാ പ്രസ്പന്ദന്തേ പ്രാണോ നാഡീസംസ്പർശനോദ്യതഃ .
തദാ സംവേദനമയം ചിത്തമാശു പ്രജായതേ .. 42..
സാ ഹി സർവഗതാ സംവിത്പ്രാണസ്പന്ദേന ബോധ്യതേ .
സംവിത്സംരോധനം ശ്രേയഃ പ്രാണാദിസ്പന്ദനം വരം .. 43..
യോഗിനശ്ചിത്തശാന്ത്യർഥം കുർവന്തി പ്രാണരോധനം .
പ്രാണായാമൈസ്തഥാ ധ്യാനൈഃ പ്രയോഗൈര്യുക്തികൽപിതൈഃ .. 44..
ചിത്തോപശാന്തിഫലദം പരമം വിദ്ധി കാരണം .
സുഖദം സംവിദഃ സ്വാസ്ഥ്യം പ്രാണസംരോധനം വിദുഃ .. 45..
ദൃഢഭാവനയാ ത്യക്തപൂർവാപരവിചാരണം .
യദാദാനം പദാർഥസ്യ വാസനാ സാ പ്രകീർതിതാ .. 46..
യദാ ന ഭാവ്യതേ കിഞ്ചിദ്ധേയോപാദേയരൂപി യത് .
സ്ഥീയതേ സകലം ത്യക്ത്വാ തദാ ചിത്തം ന ജായതേ .. 47..
അവാസനത്വാത്സതതം യദാ ന മനുതേ മനഃ .
അമനസ്താ തദോദേതി പരമോപശമപ്രദാ .. 48..
യദാ ന ഭാവ്യതേ ഭാവഃ ക്വചിജ്ജഗതി വസ്തുനി .
തദാ ഹൃദംബരേ ശൂന്യേ കഥം ചിത്തം പ്രജായതേ .. 49..
യദഭാവനമാസ്ഥായ യദഭാവസ്യ ഭാവനം .
യദ്യഥാ വസ്തുദർശിത്വം തദചിത്തത്വമുച്യതേ .. 50..
സർവമന്തഃ പരിത്യജ്യ ശീതലാശയവർതി യത് .
വൃത്തിസ്ഥമപി തച്ചിത്തമസദ്രൂപമുദാഹൃതം .. 51..
ഭ്രഷ്ടബീജോപമാ യേഷാം പുനർജനനവർജിതാ .
വാസനാരസനാഹീനാ ജീവന്മുക്താ ഹി തേ സ്മൃതാഃ .. 52..
സത്ത്വരൂപപരിപ്രാപ്തചിത്താസ്തേ ജ്ഞാനപാരഗാഃ .
അചിത്താ ഇതി കഥ്യന്തേ ദേഹാന്തേ വ്യോമരൂപിണഃ .. 53..
സംവേദ്യസമ്പരിത്യാഗാത്പ്രാണസ്പന്ദനവാസനേ .
സമൂലം നശ്യതഃ ക്ഷിപ്രം മൂലച്ഛേദാദിവ ദ്രുമഃ .. 54..
പൂർവദൃഷ്ടമദൃഷ്ടം വാ യദസ്യാഃ പ്രതിഭാസതേ .
സംവിദസ്തത്പ്രയത്നേന മാർജനീയം വിജാനതാ .. 55..
തദമാർജനമാത്രം ഹി മഹാസംസാരതാം ഗതം .
തത്പ്രമാർജനമാത്രം തു മോക്ഷ ഇത്യഭിധീയതേ .. 56..
അജഡോ ഗലിതാനന്ദസ്ത്യക്തസംവേദനോ ഭവ .. 57..
സംവിദ്വസ്തുദശാലംബഃ സാ യസ്യേഹ ന വിദ്യതേ .
സോഽസംവിദജഡഃ പ്രോക്തഃ കുർവൻകാര്യശതാന്യപി .. 58..
സംവേദ്യേന ഹൃദാകാശേ മനാഗപി ന ലിപ്യതേ .
യസ്യാസാവജഡാ സംവിജ്ജീവന്മുക്തഃ സ കഥ്യതേ .. 59..
യദാ ന ഭാവ്യതേ കിഞ്ചിന്നിർവാസനതയാത്മനി .
ബാലമൂകാദിവിജ്ഞാനമിവ ച സ്ഥീയതേ സ്ഥിരം .. 60..
തദാ ജാഡ്യവിനിർമുക്തമസംവേദനമാതതം .
ആശ്രിതം ഭവതി പ്രാജ്ഞോ യസ്മാദ്ഭൂയോ ന ലിപ്യതേ .. 61..
സമസ്താ വാസനാസ്ത്യക്ത്വാ നിർവികൽപസമാധിതഃ .
തന്മയത്വാദനാദ്യന്തേ തദപ്യന്തർവിലീയതേ .. 62..
തിഷ്ഠൻഗച്ഛൻസ്പൃശഞ്ജിഘ്രന്നപി തല്ലേപവർജിതഃ .
അജഡോ ഗലിതാനന്ദസ്ത്യക്തസംവേദനഃ സുഖീ .. 63..
ഏതാം ദൃഷ്ടിമവഷ്ടഭ്യ കഷ്ടചേഷ്ടായുതോഽപി സൻ .
തരേദ്ദുഃഖാംബുധേഃ പാരമപാരഗുണസാഗരഃ .. 64..
വിശേഷം സമ്പരിത്യജ്യ സന്മാത്രം യദലേപകം .
ഏകരൂപം മഹാരൂപം സത്തായാസ്തത്പദം വിദുഃ .. 65..
കാലസത്താ കലാസത്താ വസ്തുസത്തേയമിത്യപി .
വിഭാഗകലനാം ത്യക്ത്വാ സന്മാത്രൈകപരോ ഭവ .. 66..
സത്താസാമാന്യമേവൈകം ഭാവയൻകേവലം വിഭുഃ .
പരിപൂർണഃ പരാനന്ദി തിഷ്ഠാപൂരിതദിഗ്ഭരഃ .. 67..
സത്താസാമാന്യപര്യന്തേ യത്തത്കലനയോജ്ഝിതം .
പദമാദ്യമനാദ്യന്തം തസ്യ ബീജം ന വിദ്യതേ .. 68..
തത്ര സംലീയതേ സംവിന്നിർവികൽപം ച തിഷ്ഠതി .
ഭൂയോ ന വർതതേ ദുഃഖേ തത്ര ലബ്ധപദഃ പുമാൻ .. 69..
തദ്ധേതുഃ സർവഭൂതാനാം തസ്യ ഹേതുർന വിദ്യതേ .
സ സാരഃ സർവസാരാണാം തസ്മാത്സാരോ ന വിദ്യതേ .. 70..
തസ്മിംശ്ചിദ്ദർപണേ സ്ഫാരേ സമസ്താ വസ്തുദൃഷ്ടയഃ .
ഇമാസ്താഃ പ്രതിബിംബന്തി സരസീവ തടദ്രുമാഃ .. 71..
തദമലമരജം തദാത്മതത്ത്വം
തദവഗതാവുപശാന്തിമേതി ചേതഃ .
അവഗതവിഗതൈകതത്സ്വരൂപോ
ഭവഭയമുക്തപദോഽസി സമ്യഗേവ .. 72..
ഏതേഷാം ദുഃഖബീജാനാം പ്രോക്തം യദ്യന്മയോത്തരം .
തസ്യ തസ്യ പ്രയോഗേണ ശീഘ്രം തത്പ്രാപ്യതേ പദം .. 73..
സത്താസാമാന്യകോടിസ്ഥേ ദ്രാഗിത്യേവ പദേ യദി .
പൗരുഷേണ പ്രയത്നേന ബലാത്സന്ത്യജ്യ വാസനാം .. 74..
സ്ഥിതിം ബധ്നാസി തത്ത്വജ്ഞ ക്ഷണമപ്യക്ഷയാത്മികാം .
ക്ഷണേഽസ്മിന്നേവ തത്സാധു പദമാസാദയസ്യലം ..75..
സത്താസാമാന്യരൂപേ വാ കരോഷി സ്ഥിതിമാദരാത് .
തത്കിഞ്ചിദധികേനേഹ യത്നേനാപ്നോഷി തത്പദം .. 76..
സംവിത്തത്ത്വേ കൃതധ്യാനോ നിദാഘ യദി തിഷ്ഠസി .
തദ്യത്നേനാധികേനോച്ചൈരാസാദയസി തത്പദം .. 77..
വാസനാസമ്പരിത്യാഗേ യദി യത്നം കരോഷി ഭോഃ .
യാവദ്വിലീനം ന മനോ ന താവദ്വാസനാക്ഷയഃ .. 78..
ന ക്ഷീണാ വാസനാ യാവച്ചിത്തം താവന്ന ശാമ്യതി .
യാവന്ന തത്ത്വവിജ്ഞാനം താവച്ചിത്തശമഃ കുതഃ .. 79..
യാവന്ന ചിത്തോപശമോ ന താവത്തത്ത്വവേദനം .
യാവന്ന വാസനാനാശസ്താവത്തത്ത്വാഗമഃ കുതഃ .
യാവന്ന തത്ത്വസമ്പ്രാപ്തിർന താവദ്വാസനക്ഷയഃ .. 80..
തത്ത്വജ്ഞാനം മനോനാശോ വാസനാക്ഷയ ഏവ ച .
മിഥഃ കാരണതാം ഗത്വാ ദുഃസാധാനി സ്ഥിതാന്യതഃ .. 81..
ഭോഗേച്ഛാം ദൂരതസ്ത്യക്ത്വാ ത്രയമേതത്സമാചര .. 82..
വാസനാക്ഷയവിജ്ഞാനമനോനാശാ മഹാമതേ .
സമകാലം ചിരാഭ്യസ്താ ഭവന്തി ഫലദാ മതാഃ .. 83..
ത്രിഭിരേഭിഃ സമഭ്യസ്തൈർഹൃദയഗ്രന്ഥയോ ദൃഢാഃ .
നിഃശേഷമേവ ത്രുട്യന്തി ബിസച്ഛേദാദ്ഗുണാ ഇവ .. 84..
വാസനാസമ്പരിത്യാഗസമം പ്രാണനിരോധനം .
വിദുസ്തത്ത്വവിദസ്തസ്മാത്തദപ്യേവം സമാഹരേത് .. 85..
വാസനാസമ്പരിത്യാഗാച്ചിത്തം ഗച്ഛത്യചിത്തതാം .
പ്രാണസ്പന്ദനിരോധാച്ച യഥേച്ഛസി തഥാ കുരു .. 86..
പ്രാണായാമദൃഢാധ്യാസൈര്യുക്ത്യാ ച ഗുരുദത്തയാ .
ആസനാശനയോഗേന പ്രാണസ്പന്ദോ നിരുധ്യതേ .. 87..
നിഃസംഗവ്യവഹാരത്വാദ്ഭവഭാവനവർജനാത് .
ശരീരനാശദർശിത്വാദ്വാസനാ ന പ്രവർതതേ .. 88..
യഃ പ്രാണപവനസ്പന്ദശ്ചിത്തസ്പന്ദഃ സ ഏവ ഹി .
പ്രാണസ്പന്ദജയേ യത്നഃ കർതവ്യോ ധീമതോച്ചകൈഃ .. 89..
ന ശക്യതേ മനോ ജേതും വിനാ യുക്തിമനിന്ദിതാം .
ശുദ്ധാം സംവിദമാശ്രിത്യവീതരാഗഃ സ്ഥിരോ ഭവ .. 90..
സംവേദ്യവർജിതമനുത്തമമാദ്യമേകം
സംവിദത്പദം വികലനം കലയന്മഹാത്മൻ .
ഹൃദ്യേവ തിഷ്ഠ കലനാരഹിതഃ ക്രിയാം തു
കുർവന്നകർതൃപദമേത്യ ശമോദിതശ്രീഃ .. 91..
മനാഗപി വിചാരേണ ചേതസഃ സ്വസ്യ നിഗ്രഹഃ .
പുരുഷേണ കൃതോ യേന തേനാപ്തം ജന്മനഃ ഫലം .. 92..
ഇതി ചതുർഥോഽധ്യായഃ .. 4..
ഗച്ഛതസ്തിഷ്ഠതോ വാപി ജാഗ്രതഃ സ്വപതോഽപി വാ .
ന വിചാരപരം ചേതോ യസ്യാസൗ മൃത ഉച്യതേ .. 1..
സമ്യഗ്ജ്ഞാനസമാലോകഃ പുമാഞ്ജ്ഞേയസമഃ സ്വയം .
ന ബിഭേതി ന ചാദത്തേ വൈവശ്യം ന ച ദീനതാം .. 2..
അപവിത്രമപഥ്യം ച വിഷസംസർഗദൂഷിതം .
ഭുക്തം ജരയതി ജ്ഞാനീ ക്ലിന്നം നഷ്ഠം ച മൃഷ്ടവത് .. 3..
സഞ്ണ്ഗത്യാഗം വിദുർമോക്ഷം സംഗത്യാഗാദജന്മതാ .
സംഗം ത്യജ ത്വം ഭാവാനാം ജീവന്മുക്തോ ഭവാനഘ .. 4..
ഭാവാഭാവേ പദാർഥാനാം ഹർഷാമർഷവികാരദാ .
മലിനാ വാസനാ യൈഷാ സാഽസംഗ ഇതി കഥ്യതേ .. 5..
ജീവന്മുക്തശരീരാണാമപുനർജന്മകാരിണീ .
മുക്താ ഹർഷവിഷാദാഭ്യാം ശുദ്ധാ ഭവതി വാസനാ .. 6..
ദുഃഖൈർന ഗ്ലാനിമായാസി ഹൃദി ഹൃഷ്യസി നോ സുഖൈഃ .
ആശാവൈവശ്യമുത്സൃജ്യ നിദാഘാഽസംഗതാം വ്രജ .. 7..
ദിക്കാലാദ്യനവച്ഛിന്നമദൃഷ്ടോഭയകോടികം .
ചിന്മാത്രമക്ഷയം ശാന്തമേകം ബ്രഹ്മാസ്മി നേതരത് .. 8..
ഇതി മത്വാഹമിത്യന്തർമുക്താമുക്തവപുഃ പുമാൻ .
ഏകരൂപഃ പ്രശാന്താത്മാ മൗനീ സ്വാത്മസുഖോ ഭവ .. 9..
നാസ്തി ചിത്തം ന ചാവിദ്യാ ന മനോ ന ച ജീവകഃ .
ബ്രഹ്മൈവൈകമനാദ്യന്തമബ്ധിവത്പ്രവിജൃംഭതേ .. 10..
ദേഹേ യാവദഹംഭാവോ ദൃശ്യേഽസ്മിന്യാവദാത്മതാ .
യാവന്മമേദമിത്യാസ്ഥാ താവച്ചിത്താദിവിഭ്രമഃ .. 11..
അന്തർമുഖതയാ സർവം ചിദ്വഹ്നൗ ത്രിജഗത്തൃണം .
ജുഹ്വന്തോഽന്തർനിവർതന്തേ മുനേ ചിത്താദിവിഭ്രമാഃ .. 12..
ചിദാത്മാസ്മി നിരംശോഽസ്മി പരാപരവിവർജിതഃ .
രൂപം സ്മരന്നിജം സ്ഫാരം മാ സ്മൃത്യാ സംമിതോ ഭവ .. 13..
അധ്യാത്മശാസ്ത്രമന്ത്രേണ തൃഷ്ണാവിഷവിഷൂചികാ .
ക്ഷീയതേ ഭാവിതേനാന്തഃ ശരദാ മിഹികാ യഥാ .. 14..
പരിജ്ഞായ പരിത്യാഗോ വാസാനാനം യ ഉത്തമഃ .
സത്താസാമാന്യരൂപത്വാത്തത്കൈവല്യപദം വിദുഃ .. 15..
യന്നാസ്തി വാസനാ ലീനാ തത്സുഷുപ്തം ന സിദ്ധയേ .
നിർബീജാ വാസനാ യത്ര തത്തുര്യം സിദ്ധിദം സ്മൃതം .. 16..
വാസനായാസ്തഥാ വഹ്നേരൃണവ്യാധിദ്വിഷാമപി .
സ്നേഹവൈരവിഷാണ ച ശേഷഃ സ്വൽപോഽപി ബാധതേ .. 17..
നിർദഗ്ധവാസനാബീജഃ സത്താസാമാന്യരൂപവാൻ .
സദേഹോ വാ വിദേഹോ വാ ന ഭൂയോ ദുഃഖഭാഗ്ഭവേത് .. 18..
ഏതാവദേവാവിദ്യാത്വം നേദം ബ്രഹ്മേതി നിശ്ചയഃ .
ഏഷ ഏവ ക്ഷയസ്തസ്യാ ബ്രഹ്മേദമിതി നിശ്ചയഃ .. 19..
ബ്രഹ്മ ചിദ്ബ്രഹ്മ ഭുവനം ബ്രഹ്മ ഭൂതപരമ്പരാ .
ബ്രഹ്മാഹം ബ്രഹ്മ ചിച്ഛത്രുർബ്രഹ്മ ചിന്മിത്രബാന്ധവാഃ .. 20..
ബ്രഹ്മൈവ സർവമിത്യേവ ഭാവിതേ ബ്രഹ്മ വൈ പുമാൻ .
സർവത്രാവസ്ഥിതം ശാന്തം ചിദ്ബ്രഹ്മേത്യനുഭൂയതേ .. 21..
അസംസ്കൃതാധ്വഗാലോകേ മനസ്യന്യത്ര സംസ്ഥിതേ .
യാ പ്രതീതിരനാഗസകാ തച്ചിദ്ബ്രഹ്മാസ്മി സർവഗം .. 22..
പ്രശാന്തസർവസങ്കൽപം വിഗതാഖിലകൗതുകം .
വിഗതാശേഷസംരംഭം ചിദാത്മാനം സമാശ്രയ .. 23..
ഏവം പൂർണധിയോ ധീരാഃ സമാ നീരാഗചേതസഃ .
ന നന്ദന്തി ന നിന്ദന്തി ജീവിതം മരണം തഥാ .. 24..
പ്രാണോഽയമനിശം ബ്രഹ്മസ്പന്ദശക്തിഃ സദാഗതിഃ .
സബാഹ്യാഭ്യന്തരേ ദേഹേപ്രാണോഽസാവൂർധ്വഗഃ സ്ഥിതഃ .. 25..
അപാനോഽപ്യനിശം ബ്രഹ്മസ്പന്ദശക്തിഃ സദാഗതിഃ .
സബാഹ്യാഭ്യന്തരേ ദേഹേ അപാനോഽയമവാക്സ്ഥിതഃ .. 26..
ജാഗ്രതഃ സ്വപതശ്ചൈവ പ്രാണായാമോഽയമുത്തമഃ .
പ്രവർതതേ ഹ്യഭിജ്ഞസ്യ തം താവച്ഛ്രേയസേ ശൃണു .. 27..
ദ്വാദശാംഗുലപര്യന്തം ബാഹ്യമാക്രമതാം തതഃ .
പ്രാണാംഗനാമാ സംസ്പർശോ യഃ സ പൂരക ഉച്യതേ .. 28..
അപാനശ്ചന്ദ്രമാ ദേഹമാപ്യായയതി സുവ്രത .
പ്രാണഃ സൂര്യോഽഗ്നിരഥ വാ പചത്യനത്രിദം വപുഃ .. 29..
പ്രാണക്ഷയസമീപസ്ഥമപാനോദയകോടിഗം .
അപാനപ്രാണയോരൈക്യം ചിദാത്മാനം സമാശ്രയ .. 30..
അപാനോഽസ്തംഗതോ യത്ര പ്രാണോ നാഭ്യുദിതഃ ക്ഷണം .
കലാകലങ്കരഹിതം തച്ചിത്തത്ത്വം സമാശ്രയ .. 31..
നാപാനോഽസ്തംഗതോ യത്ര പ്രാണശ്ചാസ്തമുപാഗതഃ .
നാസാഗ്രഗമനാവർതം തച്ചിത്തത്ത്വമുപാശ്രയ .. 32..
ആഭാസമാത്രമേവേദം ന സനാസജ്ജഗത്ത്രയം .
ഇത്യന്യകലനാത്യാഗം സമ്യഗ്ജ്ഞാനം വിദുർബുധാഃ .. 33..
ആഭാസമാത്രകം ബ്രഹ്മംശ്ചിത്തദർശകലങ്കിതം .
തതസ്തദപി സന്ത്യജ്യ നിരാഭാസോ ഭവോത്തമ ..34..
ഭയപ്രദമകല്യാണം ധൈര്യസർവസ്വഹാരിണം .
മനഃപിശാചമുത്സാര്യ യോഽസി സോഽസി സ്ഥിരോ ഭവ .. 35..
ചിദ്വ്യോമേവ കിലാസ്തീഹ പരാപരവിവർജിതം .
സർവത്രാസംഭവച്ചൈത്യം യത്കൽപാന്തേഽവശിഷ്യതേ .. 36..
വാഞ്ഛാക്ഷണേ തു യാ തുഷ്ടിസ്തത്ര വാഞ്ഛൈവ കാരണം .
തുഷ്ടിസ്ത്വതുഷ്ടിപര്യന്താ തസ്മാദ്വാഞ്ഛാം പരിത്യജ .. 37..
ആശാ യാതു നിരാശാത്വമഭാവം യാതു ഭാവനാ .
അമനസ്ത്വം മനോ യാതു തവാസംഗേന ജീവതഃ .. 38..
വാസനാരഹിതൈരന്തരിന്ദ്രിയൈരാഹരൻക്രിയാ .
ന വികാരമവാപ്നോഷി ഖവത്ക്ഷോഭശതൈരപി .. 39..
ചിത്തോന്മേഷനിമേഷാഭ്യാം സംസാരപ്രലയോദയൗ .
വാസനാപ്രാണസംരോധമനുന്മേഷം മനഃ കുരു .. 40..
പ്രാണോന്മേഷനിമേഷാഭ്യാം സംസൃതേഃ പ്രലയോദയൗ .
തമഭ്യാസപ്രയോഗാഭ്യാമുന്മേഷരഹിതം കുരു .. 41..
മൗർഖ്യോന്മേഷനിമേഷാഭ്യാം കർമണാം പ്രലയോദയൗ .
തദ്വിലീനം കുരു ബലാദ്ഗുരുശാസ്ത്രാർഥസംഗമൈഃ .. 42..
അസംവിത്സ്പന്ദമാത്രേണ യാതി ചിത്തമചിത്തതാം .
പ്രാണാനാം വാ നിരോധേന തദേവ പരമം പദം .. 43..
ദൃശ്യദർശനസംബന്ധേ യത്സുഖം പാരമാർഥികം .
തദന്തൈകാന്തസംവിത്ത്യാ ബ്രഹ്മദൃഷ്ട്യാവലോകയ .. 44..
യത്ര നാഭ്യുദിതം ചിത്തം തദ്വൈ സുഖമകൃത്രിമം .
ക്ഷയാതിശയനിർമുക്തം നോദേതി ന ച ശാമ്യതി .. 45..
യസ്യ ചിത്തം ന ചിത്താഖ്യം ചിത്തം ചിത്തത്ത്വമേവ ഹി .
തദേവ തുര്യാവസ്ഥായം തുര്യാതീതം ഭവത്യതഃ .. 46..
സംന്യസ്തസർവസങ്കൽപഃ സമഃ ശാന്തമനാ മുനിഃ .
സംന്യാസയോഗയുക്താത്മാ ജ്ഞാനവാന്മോക്ഷവാൻഭവ .. 47..
സർവസങ്കൽപസംശാന്തം പ്രശാന്തഘനവാസനം .
ന കിഞ്ചിദ്ഭാവനാകാരം യത്തദ്ബ്രഹ്മ പരം വിദുഃ .. 48..
സമ്യഗ്ജ്ഞാനാവരോധേന നിത്യമേകസമാധിനാ .
സാംഖ്യ ഏവാവബുദ്ധാ യേ തേ സാംഖ്യാ യോഗിനഃ പരേ .. 49..
പ്രാണാദ്യനിലസംശാന്തൗ യുക്ത്യാ യേ പദമാഗതാഃ .
അനാമയമനാദ്യന്തം തേ സ്മൃതാ യോഗയോഗിനഃ .. 50..
ഉപാദേയം തു സർവേഷാം ശാതം പദമകൃത്രിമം .
ഏകാർഥാഭ്യസനം പ്രാണരോധശ്ചേതഃ പരിക്ഷയഃ .. 51..
ഏകസ്മിന്നേവ സംസിദ്ധേ സംസിദ്ധ്യന്തി പരസ്പരം .
അവിനാഭാവിനീ നിത്യം ജന്തൂനാം പ്രാണചേതസീ .. 52..
ആധാരാധേയവച്ചൈതേ ഏകഭാവേ വിനശ്യതഃ .
കുരുതഃ സ്വവിനാശേന കാര്യം മോക്ഷാഖ്യമുത്തമം .. 53..
സർവമേതദ്ധിയാ ത്യക്ത്വാ യദി തിഷ്ഠസി നിശ്ചലഃ .
തദാഹങ്കാരവിലയേ ത്വമേവ പരമം പദം .. 54..
മഹാചിദേകൈവേഹാസ്തി മഹാസത്തേതി യോച്യതേ .
നിഷ്കലങ്കാ സമാ ശുദ്ധാ നിരഹങ്കാരരൂപിണീ .. 55..
സകൃദ്വിഭാതാ വിമലാ നിത്യോദയവതീ സമാ .
സാ ബ്രഹ്മ പരമാത്മേതി നാമഭിഃ പരിഗീയതേ .. 56..
സൈവാഹമിതി നിശ്ചിത്യ നിദാഘ കൃതകൃത്യവാൻ .
ന ഭൂതം ന ഭവിഷ്യച്ച ചിന്തയാമി കദാചന .. 57..
ദൃഷ്ടിമാലംബ്യ തിഷ്ഠാമി വർതമാനാമിഹാത്മനാ .
ഇദമദ്യ മയാ ലബ്ധമിദം പ്രാപ്സ്യാമി സുന്ദരം .. 58..
ന സ്തൗമി ന ച നിന്ദാമി ആത്മനോഽന്യന്നഹി ക്വചിത് .
ന തുഷ്യാമി ശുഭപ്രാപ്തൗ ന ഖിദ്യാമ്യശുഭാഗമേ .. 59..
പ്രശാന്തചാപലം വീതശോകമസ്തസമീഹിതം .
മനോ മമ മുനേ ശാന്തം തേന ജീവാമ്യനാമയഃ .. 60..
അയം ബന്ധുഃ പരശ്ചായം മമായമയമന്യകഃ .
ഇതി ബ്രഹ്മന്ന ജാനാമി സംസ്പർശം ന ദദാമ്യഹം .. 61..
വാസനാമാത്രസന്ത്യാഗാജ്ജരാമരണവർജിതം .
സവാസനം മനോ ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം നിർവാസനം മനഃ .. 62..
ചിത്തേ ത്യക്തേ ലയം യാതി ദ്വൈതമേതച്ച സർവതഃ .
ശിഷ്യതേ പരമം ശാന്തമേകമഗച്ഛമനാമയം .. 63..
അനന്തമജമവ്യക്തമജരം ശാന്തമച്യുതം .
അദ്വിതീയമനാദ്യന്തം യദാദ്യമുപലംഭനം .. 64..
ഏകമാദ്യന്തരഹിതം ചിന്മാത്രമമലം തതം .
ഖാദപ്യതിതരാം സൂക്ഷ്മം തദ്ബ്രഹ്മാസ്മി ന സംശയഃ .. 65..
ദിക്കാലാദ്യനവച്ഛിന്നം സ്വച്ഛം നിത്യോദിതം തതം .
സർവാർഥമയമേകാർഥം ചിന്മാത്രമമലം ഭവ .. 66..
സർവമേകമിദം ശാന്തമാദിമധ്യാന്തവർജിതം .
ഭാവാഭാവമജം സർവമിതി മത്വാ സുഖീ ഭവ .. 67..
ന ബദ്ധോഽസ്മി ന മുക്തോഽസ്മി ബ്രഹ്മൈവാസ്മി നിരാമയം .
ദ്വൈതഭാവവിമുക്തോഽസ്മി സച്ചിദാനന്ദലക്ഷണഃ .
ഏവം ഭാവയ യത്നേന ജീവന്മുക്തോ ഭവിഷ്യസി .. 68..
പദാർഥവൃന്ദേ ദേഹാദിധിയാ സന്ത്യജ്യ ദൂരതഃ .
ആശീതലാന്തഃകരണോ നിത്യമാത്മപരോ ഭവ .. 69..
ഇദം രമ്യമിദം നേതി ബീജം തേ ദുഃഖസന്തതേഃ .
തസ്മിൻസാമ്യാഗ്നിനാ ദഗ്ധേ ദുഃഖസ്യാവസരഃ കുതഃ .. 70..
ശാസ്ത്രസജ്ജനസമ്പർകൈഃ പ്രജ്ഞാമാദൗ വിവർധയേത് .. 71..
ഋതം സത്യം പരം ബ്രഹ്മ സർവസംസാരഭേഷജം .
അത്യർഥമമലം നിത്യമാദിമധ്യാന്തവർജിതം .. 72..
തഥാ സ്ഥൂലമനാകാശമസംസ്പൃശ്യമചാക്ഷുഷം .
ന രസം ന ച ഗന്ധാഖ്യമപ്രമേയമനൂപമം .. 73..
ആത്മാനം സച്ചിദാനന്ദമനന്തം ബ്രഹ്മ സുവ്രത .
അഹമസ്മീത്യഭിധ്യായേദ്ധ്യേയാതീതം വിമുക്തയേ .. 74..
സമാധിഃ സംവിദുത്പത്തിഃ പരജീവൈകതം പ്രതി .
നിത്യഃ സർവഗതോ ഹ്യാത്മാ കൂടസ്ഥോ ദോഷവർജിതഃ .. 75..
ഏകഃ സൻഭിദ്യതേ ഭ്രാന്ത്യാ മായയാ ന സ്വരൂപതഃ .
തസ്മാദദ്വൈത ഏവാസ്തി ന പ്രപഞ്ചോ ന സംസൃതിഃ .. 76..
യഥാകാശോ ഘടാകാശോ മഹാകാശ ഇതീരിതഃ .
തഥാ ഭ്രാന്തേർദ്വിധാ പ്രോക്തോ ഹ്യാത്മാ ജീവേശ്വരാത്മനാ .. 77..
യദാ മനസി ചൈതന്യം ഭാതി സർവത്രഗം സദാ .
യോഗിനോഽഽവ്യവധാനേന തദാ സമ്പദ്യതേ സ്വയം .. 78..
യദാ സർവാണി ഭൂതാനി സ്വാത്മന്യേവ ഹി പശ്യതി .
സർവഭൂതേഷു ചാത്മാനം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ സദാ .. 79..
യദാ സർവാണി ഭൂതാനി സമാധിസ്ഥോ ന പശ്യതി .
ഏകീഭൂതഃ പരേണാസൗ തദാ ഭവതി കേവലഃ .. 80..
ശാസ്ത്രസജ്ജനസമ്പർകവൈരാഗ്യാഭ്യാസരൂപിണീ .
പ്രഥമാ ഭൂമികൈഷോക്താ മുമുക്ഷുത്വപ്രദായിനീ .. 81..
വിചാരണാ ദ്വിതീയാ സ്യാത്തൃതീയാ സാംഗഭാവനാ .
വിലാപിനീ ചതുർഥീ സ്യാദ്വാസനാ വിലയാത്മികാ .. 82..
ശുദ്ധസംവിന്മനാനന്ദരൂപാ ഭവതി പഞ്ചമീ .
അർധസുപ്തപ്രബുദ്ധാഭോ ജീവന്മുക്തോഽത്ര തിഷ്ഠതി .. 83..
അസംവേദനരൂപാ ച ഷഷ്ഠീ ഭവതി ഭൂമികാ .
ആനന്ദൈകഘനാകാരാ സുഷുപ്തസദൃശീ സ്ഥിതിഃ .. 84..
തുര്യാവസ്ഥോപശാന്താ സാ മുക്തിരേവ ഹി കേവലാ .
സമതാ സ്വച്ഛതാ സൗമ്യാ സപ്തമീ ഭൂമികാ ഭവേത് .. 85..
തുര്യാതീതാ തു യാവസ്ഥാ പരാ നിർവാണരൂപിണീ .
സപ്തമീ സാ പരാ പ്രൗഢാ വിഷയോ നൈവ ജീവതാം .. 86..
പൂർവാവസ്ഥാത്രയം തത്ര ജാഗ്രദിത്യേവ സംസ്ഥിതം .
ചതുർഥീ സ്വപ്ന ഇത്യുക്താ സ്വപ്നാഭം യത്ര വൈ ജഗത് .. 87..
ആനന്ദൈകഘനാകാരാ സുഷുപ്താഖ്യാ തു പഞ്ചമീ .
അസംവേദനരൂപാ തു ഷഷ്ഠീ തുര്യപദാഭിധാ .. 88..
തുര്യാതീതപദാവസ്ഥാ സപ്തമീ ഭൂമികോത്തമാ .
മനോവചോഭിരഗ്രാഹ്യാ സ്വപ്രകാശസദാത്മികാ .. 89..
അന്തഃ പ്രത്യാഹൃതിവശാച്ചൈത്യം ചേന്ന വിഭാവിതം .
മുക്ത ഏവ ന സന്ദേഹോ മഹാസമതയാ തയാ .. 90..
ന മ്രിയേ ന ച ജീവാമി നാഹം സന്നാപ്യസന്മയഃ .
അഹം ന കിഞ്ചിച്ചിദിതി മത്വാ ധീരോ ന ശോചതി .. 91..
അലേപകോഽഹമജരോ നീരാഗഃ ശാന്തവാസനഃ .
നിരംശോഽസ്മി ചിദാകാശമിതി മത്വാ ന ശോചതി .. 92..
അഹംമത്യാ വിരഹിതഃ ശുദ്ധോ ബുദ്ധോഽജരോഽമരഃ .
ശാന്തഃ ശമസമാഭാസ ഇതി മത്വാ ന ശോചതി .. 93..
തൃണാഗ്രേഷ്വംബരേ ഭാനൗ നരനാഗാമരേഷു ച .
യത്തിഷ്ഠതി തദേവാഹമിതി മത്വാ ന ശോചതി .. 94..
ഭാവനാം സർവഭാവേഭ്യഃ സമുത്സൃജ്യ സമുത്ഥിതഃ .
അവശിഷ്ടം പരം ബ്രഹ്മ കേവലോഽസ്മീതി ഭാവയ .. 95..
വാചാമതീതവിഷയോ വിഷയാശാദശോജ്ഝിതഃ .
പരാനന്ദരസാക്ഷുബ്ധോ രമതേ സ്വാത്മനാത്മനി .. 96..
സർവകർമപരിത്യാഗീ നിത്യതൃപ്തോ നിരാശ്രയഃ .
ന പുണ്യേന ന പാപേന നേതരേണ ച ലിപ്യതേ .. 97..
സ്ഫടികഃ പ്രതിബിംബേന യഥാ നായാതി രഞ്ജനം .
തജ്ജ്ഞഃ കർമഫലേനാന്തസ്തഥാ നായാതി രഞ്ജനം .. 98..
വിഹരഞ്ജനതാവൃന്ദേ ദേവകീർതന പൂജനൈഃ .
ഖേദാഹ്ലാദൗ ന ജാനാതി പ്രതിബിംബഗതൈരിവ .. 99..
നിസ്സ്തോത്രോ നിർവികാരശ്ച പൂജ്യപൂജാവിവർജിതഃ .
സംയുക്തശ്ച വിയുക്തശ്ച സർവാചാരനയക്രമൈഃ .. 100..
തനും ത്യജതു വാ തീർഥേ ശ്വപചസ്യ ഗൃഹേഽഥ വാ .
ജ്ഞാനസമ്പത്തിസമയേ മുക്തോഽസൗ വിഗതാശയഃ .. 101..
സങ്കൽപത്വം ഹി ബന്ധസ്യ കാരണം തത്പരിത്യജ .
മോക്ഷോ ഭവേദസങ്കൽപാത്തദഭ്യാസം ധിയാ കുരു .. 102..
സാവധാനോ ഭവ ത്വം ച ഗ്രാഹ്യഗ്രാഹകസംഗമേ .
അജസ്രമേവ സങ്കൽപദശാഃ പരിഹരഞ്ശനൈഃ .. 103..
മാ ഭവ ഗ്രാഹ്യഭാവാത്മാ ഗ്രാഹകാത്മാ ച മാ ഭവ .
ഭാവനാമഖിലാം ത്യക്ത്വാ യച്ഛിഷ്ടം തന്മയോ ഭവ .. 104..
കിഞ്ചിച്ചേദ്രോചതേ തുഭ്യം തദ്ബദ്ധോഽസി ഭവസ്ഥിതൗ .
ന കിഞ്ചിദ്രോചതേ ചേത്തേ തന്മുക്തോഽസി ഭവസ്ഥിതൗ .. 105..
അസ്മാത്പദാർഥനിചയാദ്യാവത്സ്ഥാവരജംഗമാത് .
തൃണാദേർദേഹപര്യന്താന്മാ കിഞ്ചിത്തത്ര രോചതാം .. 106..
അഹംഭാവാനഹംഭാവൗ ത്യക്ത്വാ സദസതീ തഥാ .
യദസക്തം സമം സ്വച്ഛം സ്ഥിതം തത്തുര്യമുച്യതേ .. 107..
യാ സ്വച്ഛാ സമതാ ശാന്താ ജീവന്മുക്തവ്യവസ്ഥിതിഃ .
സാക്ഷ്യവസ്ഥാ വ്യവഹൃതൗ സാ തുര്യാ കലനോച്യതേ .. 108..
നൈതജ്ജാഗ്രന്ന ച സ്വപ്നഃ സങ്കൽപാനാമസംഭവാത് .
സുഷുപ്തഭാവോ നാഽപ്യേതദഭാവാജ്ജഡതാസ്ഥിതേഃ .. 109..
ശാന്തസമ്യക്പ്രബുദ്ധാനാം യഥാസ്ഥിതമിദം ജഗത് .
വിലീനം തുര്യമിത്യാഹുരബുദ്ധാനാം സ്ഥിതം സ്ഥിരം .. 110..
അഹങ്കാരകലാത്യാഗേ സമതായാഃ സമുദ്ഗമേ .
വിശരാരൗ കൃതേ ചിത്തേ തുര്യാവസ്ഥോപതിഷ്ഠതേ .. 111..
സിദ്ധാന്തോഽധ്യാത്മശാസ്ത്രാണാം സർവാപഹ്നവ ഏവ ഹി .
നാവിദ്യാസ്തീഹ നോ മായാ ശാന്തം ബ്രഹ്മേദമക്ലമം .. 112..
ശാന്ത ഏവ ചിദാകാശേ സ്വച്ഛേ ശമസമാത്മനി .
സമഗ്രശക്തിഖചിതേ ബ്രഹ്മേതി കലിതാഭിധേ .. 113..
സർവമേവ പരിത്യജ്യ മഹാമൗനീ ഭവാനഘ .
നിർവാണവാന്നിർമനനഃ ക്ഷീണചിത്തഃ പ്രശാന്തധീഃ .. 114..
ആത്മന്യേവാസ്വ ശാന്താത്മാ മൂകാന്ധബധിരോപമഃ .
നിത്യമന്തർമുഖഃ സ്വച്ഛഃ സ്വാത്മനാന്തഃ പ്രപൂർണധീഃ .. 115..
ജാഗ്രത്യേവ സുഷുപ്തസ്ഥഃ കുരു കർമാണി വൈ ദ്വിജ .
അന്തഃ സർവപരിത്യാഗീ ബഹിഃ കുരു യഥാഗതം .. 116..
ചിത്തസത്താ പരം ദുഃഖം ചിത്തത്യാഗഃ പരം സുഖം .
അതശ്ചിത്തം ചിദാകാശേ നയ ക്ഷയമവേദനാത് .. 117..
ദൃഷ്ട്വാ രമ്യമരമ്യം വാ സ്ഥേയം പാഷാണവത്സദാ .
ഏതാവതാത്മയത്നേന ജിതാ ഭവതി സംസൃതിഃ .. 118..
വേദാന്തേ പരമം ഗുഹ്യം പുരാകൽപപ്രചോദിതം .
നാപ്രശാന്തായ ദാതവ്യം ന ചാശിഷ്യായ വൈ പുനഃ .. 119..
അന്നപൂർണോപനിഷദം യോഽധീതേ ഗുർവനുഗ്രഹാത് .
സ ജീവന്മുക്തതാം പ്രാപ്യ ബ്രഹ്മൈവ ഭവതി സ്വയം .. 120..
ഇത്യുപനിഷത് .. ഇതി പഞ്ചമോഽധ്യായഃ .. 5..
ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാഃ .. ഭദ്രം പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ ..
സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാ{\ം+}സസ്തനൂഭിഃ .. വ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ ..
സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ .. സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ ..
സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ .. സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഇത്യന്നപൂർണോപനിഷത്സമാപ്താ ..