ലഘുവാക്യവൃത്തി

ലഘുവാക്യവൃത്തി രചന:ശങ്കരാചാര്യർ

സ്ഥൂലോ മാംസമയോ ദേഹോ സൂക്ശ്മഃ സ്യാദ്വാസനാമയഃ
ജ്ഞാനകർമേന്ദ്രിയൈഃ സാർധം ധീപ്രാണൗ തച്ഛരീരഗൗ 1
അജ്ഞാനം കാരണം സാക്ശീ ബോധസ്തേഷാം വിഭാസകഃ
ബോധാഭാസോ ബുദ്ധിഗതഃ കർതാ സ്യാത്പുണ്യപാപയോഃ 2
സ ഏവ സംസരേത്കർമവശാല്ലോകദ്വയേ സദാ
ബോധാഭാസാച്ഛുദ്ധബോധം വിവിച്യാദതിയത്നതഃ 3
ജാഗരസ്വപ്നയോരേവ ബോധാഭാസവിഡംബനാ
സുപ്തൗ തു തല്ലയേ ബോധഃ ശുദ്ധോ ജാഡ്യം പ്രകാശയേത് 4
ജാഗരേ ƒപി ധിയസ്തൂഷ്ണീംഭാവഃ ശുദ്ധേന ഭാസ്യതേ
ധീവ്യാപാരാശ്ച ചിദ്ഭാസ്യാശ്ചിദാഭാസേന സംയുതാഃ 5
വഹ്നിതപ്തജലം താപയുക്തം ദേഹസ്യ താപകം
ചിദ്ഭാസ്യാ ധീസ്തദാഭാസയുക്താന്യം ഭാസയേത്തഥാ 6
രൂപാദൗ ഗുണദോഷാദിവികൽപാ ബുദ്ധിഗാഃ ക്രിയാഃ
താഃ ക്രിയാ വിഷയൈഃ സാർധം ഭാസയന്തീ ചിതിർമതാ 7
രൂപാച്ച ഗുണദോഷാഭ്യാം വിവിക്താ കേവലാ ചിതിഃ
സൈവാനുവർതതേ രൂപരസാദീനാം വികൽപനേ 8
ക്ശണേ ക്ശണേ ƒന്യഥാഭൂതാ ധീവികൽപാശ്ചിതിർന തു
മുക്താസു സൂത്രവദ്ബുദ്ധിവികൽപേഷു ചിതിസ്തഥാ 9
മുക്താഭിരാവൃതം സൂത്രം മുക്തയോർമധ്യ ഈക്ശ്യതേ
തഥാ വൃത്തിവികൽപൈശ്ചിത്സ്പഷ്ടാ മധ്യേ വികൽപയോഃ 10
നഷ്ടേ പൂർവവികൽപേ തു യാവദന്യസ്യ നോദയഃ
നിർവികൽപകചൈതന്യം സ്പഷ്ടം താവദ്വിഭാസതേ 11
ഏകദ്വിത്രിക്ശണേഷ്വേവം വികൽപസ്യ നിരോധനം
ക്രമേണാഭ്യസ്യതാം യത്നാദ്ബ്രഹ്മാനുഭവകാങ്ക്ശിഭിഃ 12
സവികൽപജീവോ ƒയം ബ്രഹ്മ തന്നിർവികൽപകം
അഹം ബ്രഹ്മേതി വാക്യേന സോ ƒയമർഥോ ƒഭിധീയതേ 13
സവികൽപകചിദ്യോ ƒഹം ബ്രഹ്മൈകം നിർവികൽപകം
സ്വതഃസിദ്ധാ വികൽപാസ്തേ നിരോദ്ധവ്യാഃ പ്രയത്നതഃ 14
ശക്യഃ സർവനിരോധേന സമാധിര്യോഗിനം പ്രിയഃ
തദശക്തൗ ക്ശണം രുദ്ധ്വാ ശ്രദ്ധാലുർബ്രഹ്മതാത്മനഃ 15
ശ്രദ്ധാലുർബ്രഹ്മതാം സ്വസ്യ ചിന്തയേദ്ബുദ്ധിവൃത്തിഭിഃ
വാക്യവൃത്ത്യാ യഥാശക്തി ജ്ഞാത്വാദ്ധാഭ്യസ്യതാം സദാ 16
തച്ചിന്തനം തത്കഥനമന്യോന്യം തത്പ്രബോധനം
ഏതദേകപരത്വം ച ബ്രഹ്മാഭ്യാസം വിദുർബുധാഃ 17
ദേഹാത്മധീവദ്ബ്രഹ്മാത്മധീദാർഢ്യേ കൃതകൃത്യതാ
യദാ തദായം മ്രിയതാം മുക്തോ ƒസൗ നാത്ര സംശയഃ 18